Histori

Pse u nda India 75 vjet më parë?

Në vitin 1946, Britania njoftoi se do t’i jepte Indisë pavarësinë.

Publikuar

Kur Britania i dha Indisë pavarësinë, 75 vjet më parë, territori mbi të cilin kishte sunduar u nda, ose u copëtua, në Indi dhe shtetin e ri të Pakistanit (me Pakistanin Lindor që më vonë u bë Bangladeshi).

Kjo krijoi një rritje të dhunës, në të cilën rreth 15 milionë njerëz u zhvendosën dhe rreth një milion vdiqën.

India dhe Pakistani kanë mbetur rivalë që atëherë.

Në vitin 1946, Britania njoftoi se do t’i jepte Indisë pavarësinë.

Në pamundësi për të përballuar administrimin e vendit, ajo donte të largohej sa më shpejt që të ishte e mundur.

Nënkryetari i fundit, Lordi Mountbatten, caktoi datën 15 gusht 1947.

Popullsia ishte rreth 25% myslimane, me pjesën tjetër kryesisht hindu, por edhe sik, budist dhe fe të tjera.

“Britanikët përdorën fenë si një mënyrë për të ndarë njerëzit në Indi në kategori”, thotë Prof. Navtej Purewal, bashkëpunëtor indian për Këshillin e Kërkimit të Arteve dhe Shkencave Humane.

“Për shembull, ata krijuan lista të veçanta votuesish myslimanë dhe hindu për zgjedhjet lokale.

“Kishte vende të rezervuara për politikanët myslimanë dhe vende të rezervuara për hindusët.

“Feja u bë faktor në politikë”.

Dr. Gareth Price, në institutin e politikës së jashtme Chatham House me bazë në Mbretërinë e Bashkuar, thotë: “Kur dukej e mundshme që India do të merrte pavarësinë, shumë indianë myslimanë u shqetësuan për të jetuar në një vend të sunduar nga një shumicë hindu”.

“Ata menduan se do të mbingarkoheshin. Ata filluan të mbështesin liderët politikë që bënë fushatë për një atdhe të veçantë mysliman”.

Udhëheqësit e lëvizjes për pavarësi të Partisë së Kongresit, Mohandas Gandhi dhe Jawaharlal Nehru donin një Indi të bashkuar që përqafonte të gjitha besimet.

Por udhëheqësi i Lidhjes Myslimane të Gjithë Indisë, Muhammad Ali Jinnah, kërkoi ndarjen si pjesë e zgjidhjes së pavarësisë.

“Do të duhej një kohë e gjatë për të arritur një marrëveshje se si do të funksiononte një Indi e bashkuar”, thotë Dr. Price.

“Ndarja dukej se ishte një zgjidhje e shpejtë dhe e thjeshtë”.

Sa vuajtje shkaktoi ndarja?

Nëpunësi civil britanik Sir Cyril Radcliffe përcaktoi kufijtë midis Indisë dhe Pakistanit, në vitin 1947, duke e ndarë nën-kontinentin shumë përafërsisht në:

-një pjesë qendrore dhe jugore, ku hindusët përbënin shumicën
-dy pjesë në veri-perëndim dhe veri-lindje që ishin kryesisht myslimane

Por komunitetet hindu dhe myslimane ishin të shpërndara në të gjithë Indinë.

Rreth 15 milionë njerëz udhëtuan, shpesh qindra milje, për të kaluar kufijtë e rinj, dhe shumë u dëbuan nga shtëpitë e tyre nga dhuna komunale, duke filluar me Vrasjet e Kalkutës të vitit 1946, në të cilat rreth 2,000 njerëz vdiqën.

“Lidhja Myslimane formoi milici dhe po ashtu edhe grupet hindu të krahut të djathtë”, thotë Dr. Eleanor Newbigin, pedagoge e lartë në historinë e Azisë Jugore në SOAS, Universiteti i Londrës.

“Grupet terroriste do të dëbonin njerëzit nga fshatrat e tyre, për të marrë më shumë kontroll për anën e tyre”.

Mes 200,000 dhe një milion njerëz vlerësohet të jenë vrarë ose kanë vdekur nga sëmundjet në kampet e refugjatëve.

Dhjetëra mijëra gra, hindu dhe muslimane, u përdhunuan, u rrëmbyen ose u shpërfytyruan.

Cilat ishin pasojat e ndarjes?

Që nga ndarja, India dhe Pakistani kanë luftuar vazhdimisht se kush e kontrollon provincën e Kashmirit.

Ata kanë zhvilluar dy luftëra për të (në 1947-8 dhe 1965), janë përplasur në krizën e Kargilit të vitit 1999 dhe aktualisht administrojnë pjesë të ndryshme të saj.

India gjithashtu ndërhyri për të mbështetur Pakistanin Lindor në luftën e saj të pavarësisë kundër Pakistanit, në 1971.

Më pak se 2% e popullsisë së Pakistanit tani është hindu.

“Pakistani është bërë gjithnjë e më shumë islamik”, thotë Dr. Price.

“Kjo është pjesërisht për shkak se shumë nga popullsia e saj tani janë myslimanë dhe ka kaq pak hindu të mbetur atje, dhe India tani po vjen më shumë nën ndikimin e nacionalizmit hindu”.

Dr. Newbigin thotë: “Trashëgimia e ndarjes është shqetësuese.

“Ka krijuar shumicë të fuqishme fetare në të dy vendet.

“Pakicat janë bërë më të vogla dhe më të cenueshme se sa ishin më parë”.

Prof. Purewal thotë: “Mund të ishte e mundur që në vitin 1947 të krijonim një Indi të bashkuar. Mund të ishte një federatë e lirshme shtetesh, duke përfshirë shtetet ku myslimanët ishin shumicë”.

“Por Gandhi dhe Nehru të dy këmbëngulën për të pasur një shtet të unifikuar, të kontrolluar nga qendra”.

“Ata nuk e konsideruan realisht se si një pakicë myslimane mund të jetonte brenda atij lloj vendi”./UBTNews/

Histori

Koha kur shqiptarët internoheshin pa proces gjyqësor

Në atë kohë, Shqipëria thuhet se kishte 14 kampe përqendrimi, ku mbaheshin të burgosur politikë.

Publikuar

nga

Qeveria e Tiranës më 13 janar të vitit 1960, lëshon një dekret sipas të cilit, çdo shtetas shqiptar mund të internohet pa proces gjyqësor, por thjesht me masë administrative.

Në atë kohë, Shqipëria thuhet se kishte 14 kampe përqendrimi, ku mbaheshin të burgosur politikë.

Ndërkohë, marrëdhëniet shqiptare-sovjetike po keqësoheshin dita ditës.

Shqipëria kishte gjetur një aleat të ri te Kina komuniste; të dyja bashkoheshin në kundërshtimin e tyre ndaj politikave të Khrushovit për de-stalinizim.

Vazhdo të lexosh

Histori

Përvjetori i lindjes së Fan Nolit

Noli është një nga figurat më të ndritura të kombit tonë.

Publikuar

nga

Sot është dita kur përkujtohet lindja e Fan Stilian Nolit (6 janar 1882 – 13 mars 1965). Burrë shteti, atdhetar demokrat, klerik i lartë, poet, përkthyes, publicist, historian e muzikolog. Noli është një nga figurat më të ndritura të kombit tonë.

Fan Noli lindi në Ibrik Tepe në Edrene (Turqi), ku përfundoi dhe shkollën e mesme. Më 1904 shkoi në Egjipt, ku punoi si mësues e gjatë kësaj kohe u njoh me patriotë të shquar të kolonisë shqiptare të Egjiptit.

Në këtë kohë përktheu në greqisht veprën e Sami Frashërit “Shqipëria ç`ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet”. Më 1907, pas vajtjes së tij në Amerikë, krijoi shoqërinë “Besa-besë” në Boston.

Më 9 shkurt 1908 , Fan Noli u dorëzua dhjak dhe në mars 1908, kryeprifti ortodoks i Nju Jorkut e shuguroi prift ortodoks. Disa ditë më pas, Noli mbajti liturgji në gjuhën shqipe për herë të parë në Boston.

Në korrik 1919, Noli u zgjodh Peshkop i Kishës Ortodokse Shqiptare në Amerikë. Përpjekjet e Nolit për një kishë kombëtare shqiptare, u përmbushën më 1937, kur Patriarkana e Stambollit njohu zyrtarisht Kishën Ortodokse Shqiptare Autoqefale.

Nga viti 1909 deri më 1911 botoi gazetën “Dielli” dhe së bashkë me Faik Konicën themeloi më 1912 Federatën Panshqiptare Vatra të Amerikës.

Në vitin 1912 përfundoi studimet e larta në fakultetin e filozofisë në Universitetin e Harvardit dhe vite më vonë, më 1938 mbaroi studimet e larta në Konservatorin e Muzikës së Bostonit.

Në vitin 1920 Noli u zgjodh kryetar i delegacionit shqiptar në Lidhjen e Kombeve në Gjenevë, ku nëpërmjet antarsimit të Shqipërisë në këtë lidhje, Shqipëria mori një njohje ndërkombëtare.

Në 1921 ai botoi veprën e rëndësishme “Historia e Skënderbeut”. Në qershor 1924, Fan Noli u bë figurë udhëheqëse në luftën për shndërrime demokratike në shoqërinë shqiptare. Me fitoren e Lëvizjes së Qershorit (1924), u vu në krye të qeverisë demokratike si kryeministër për një periudhë 6-mujore.

Përveç veprimtarisë shumë të rëndësishme politike, poetike e publicistike, gjatë këtij dhjetëvjeçari Noli përktheu tragjeditë e Shekspirit, Rubairat e Omar Khajamit, romanin “Don Kishoti” të Servantesit, e shumë të tjera. Fan Noli u vdiq më 13 mars 1965 në Ford Laurderdale, Florida të SHBA-së.

Vazhdo të lexosh

Aktualitet

77 vjet nga miratimi i betimit zyrtar amerikan

Sot shumë mbledhje të karakterit civil hapen me recitimin e betimit.

Publikuar

nga

Kongresi amerikan më 28 dhjetor 1945, miratoi betimin zyrtar përpara flamurit të Shteteve të Bashkuara.

Betimi, autori i të cilit nuk dihet me saktësi, u botua fillimisht në revistën ”Youth’s Companion”, me rastin e ditës së Kolombit, më 12 tetor 1892.

Sot shumë mbledhje të karakterit civil hapen me recitimin e betimit.

Gjithashtu, shumë shkolla në Shtetet e Bashkuara e fillojnë mësimin duke lexuar betimin.

Nxënësit ngrihen në këmbë dhe venë dorën e djathtë mbi zemër: “Betohem përpara flamurit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe të Republikës që ai përfaqëson – një vend nën Zotin, i pandarë, me liri dhe drejtësi për të gjithë”, thuhet në tekstin e betimit. Fjalët “nën Zotin” u shtuan në qershor 1954, me këmbënguljen e presidentit Dwight Eisenhower.

Vazhdo të lexosh

Aktualitet

166 vjet më parë lindi njëri nga presidentët më me ndikim të shekullit të 20-të

Shumë historianë e shohin atë si njërin nga presidentët më me ndikim të shekullit të 20.

Publikuar

nga

Më 28 dhjetor 1856 lindi në Staunton të shtetit Virginia, Thomas Woodrow Wilson, i cili do të bëhej presidenti i 28 i Shteteve të Bashkuara.

Shumë historianë e shohin atë si njërin nga presidentët më me ndikim të shekullit të 20. Woodrow Wilsoni, siç njihej ai në përgjithësi, ishte diplomuar në drejtësi dhe kishte një doktoratë për shkenca politike. Ai kishte qenë rektor i Universitetit Princeton të Nju Xhersit dhe qe zgjedhur guvernator i këtij shteti në vitin 1910.

Më 1912, ai u zgjodh president i Shteteve të Bashkuara. Woodrow Wilsoni luftoi për reforma, ai kërkonte mbrojtjen e punëtorëve, forcimin e sistemit bankar dhe kufizimin e fuqisë së korporatave të mëdha.

Ai u përpoq t’i jepte fund Luftës së Parë Botërore, e cila kishte shpërthyer më 1914, dhe t’i mbante Shtetet e Bashkuara jashtë kësaj lufte. Në vitin 1917, me ngurrim, ai vendosi hyrjen e Amerikës në luftë. Kjo i ndihmoi aleatët të arrinin fitore në vitin 1918. Një vit më vonë, ai u godit rëndë nga hemiplegjia, për të cilin disa thonë se u shkaktua nga kundërshtimi që ndeshën shumë nga propozimet e tij për paqe.

Dy vitet e fundit të karrierës si president ai i kaloi si invalid dhe, sipas disa historianëve, punët e qeverisë pothuajse drejtoheshin nga gruaja e tij, Edith. Woodrow Wilson vdiq në vitin 1924, tre vjet pas largimit nga posti.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara