Kuriozitete

Pse shohim gjithnjë e më pak yje në qiell çdo vit? Përgjigjen e thotë një studim i ri

Kjo për shkak të rritjes së shpejtë të ndotjes nga drita.

Published

on

Njerëzit në mbarë botën shohin më pak yje në qiell çdo vit që kalon. Vëzhgimet nga shkencëtarë profesionistë dhe amatorë në mbarë botën në vitet e fundit zbulojnë një prirje alarmante: yjet në qiellin e natës po bëhen gjithnjë e më të vështirë për t’u parë për shkak të rritjes së shpejtë të ndotjes nga drita.

Një studim i ri shkencor ka zbuluar se para syve tanë, shpesh pa e kuptuar ne, yjet po zhduken me një shpejtësi mbresëlënëse ose më saktë alarmante.

Sa shpejt ndryshoi dukshmëria e yjeve?

Ndryshimi në dukshmërinë e yjeve korrespondon me një rritje vjetore gati 10% në shkëlqimin e qiellit të natës gjatë dekadës së fundit. Kjo do të thotë se një fëmijë i cili kur ka lindur në një zonë, dukeshin 250 yje, sot në të njëjtin vend pas 18 vitesh mund të vëzhgojë maksimumi 100 yje, pra më shumë se gjysma janë bërë tashmë “të padukshëm”.

Syri i lirë i njeriut duhet të jetë në gjendje të shohë disa mijëra yje në një qiell të qartë të errët. Për fat të keq, vlerësohet se rreth 30% e njerëzve në mbarë botën, pothuajse një në tre, kanë humbur tashmë pamjen e tyre për galaktikën tonë për shkak të ndotjes nga drita, dhe problemi po përkeqësohet, sipas hulumtimeve të reja.

Studiuesit e projektit shkencor ndërkombëtar Globe at Night, të udhëhequr nga Christopher Kimba i Qendrës Kërkimore Gjermane për Gjeoshkencën (GFZ) në Potsdam dhe Universitetit të Ruhr-Bochum, të cilët bënë publikimin përkatës në revistën “Science”, analizuan të dhënat e periudha 2011-2022 përfshin gjithsej 51,351 vëzhgime të yjeve me sy të lirë nga njerëzit në afërsisht 19,300 vende në vende të ndryshme, kryesisht në Europë dhe Amerikën e Veriut.

Shkëlqimi i qiellit të natës u dyfishua në më pak se 8 vjet

U vlerësua se shkëlqimi i qiellit të natës u dyfishua në më pak se tetë vjet. Rritja vjetore e ndriçimit, që varion nga gati 7% në Europë në 10% në SHBA, është shumë më e madhe se ajo rreth 2% në vit për rritjen e dritës artificiale bazuar në matjet e rrezatimit satelitor. Kjo është kryesisht për shkak se satelitët matin ndotjen nga drita duke regjistruar kryesisht dritën e drejtuar drejt qiellit, ndërsa qytetarët ndikohen kryesisht nga ndotja nga drita horizontale, e cila është më e madhja.

Nuk errësohet kurrë në shumë pjesë të botës

Në shumë rajone të banuara të Tokës qielli i natës nuk errësohet kurrë plotësisht, pasi ka një shkëlqim të përhapur të dritës artificiale në atmosferë. Kjo ndotje nga drita minon aftësinë për të vëzhguar yjet gjatë natës. Përhapja e ndriçimit LED, i cili lëshon më shumë dritë blu ndaj së cilës sytë janë më të ndjeshëm, ka përkeqësuar situatën.

Përveç kësaj, ndotja nga drita prish tranzicionin ciklik natyror nga dielli në dritën e yjeve dhe mbrapa, një proces natyror me të cilin organizmat biologjikë, përfshirë vetë njerëzit, kanë evoluar. Studimet në të kaluarën kanë nxjerrë në pah efektet mjedisore të ndriçimit artificial, përfshirë për kafshët dhe insektet, por edhe në përgjithësi për ekosistemet e Europës dhe rajoneve të tjera, si dhe për shëndetin e njeriut.

© SYRI.net

Kuriozitete

Kjo është mosha kur njerëzit shpenzojnë më shumë

Published

on

E dini se në çfarë moshe njerëzit shpenzojnë më shumë? Kompania ClearScore bëri një studim ku intervistuan 3,000 njerëz dhe një pjesë e mirë e tyre kishin shpenzuar më shumë para në të njëjtën moshë, 31 vjeç.

Çdo vit mund të duket i shtrenjtë dhe më i shtrenjtë se viti paraardhës. Kjo pasi njerëzve u duhet të përballojnë çmimet në rritje të qirave, rritjen e inflacionit të produkteve ushqimore përfshirë dhe koston e jetesës.

Por, studimi zbuloi se një britanik mesatar, shpenzon më shumë se 43 000 £ për të mbuluar të gjitha shpenzimet e moshës 31-vjeçare.

Për të arritur në këtë 3 000 njerëz u pyetën për të treguar gjërat për të cilat kanë shpenzuar më shumë në jetën e tyre.

Nga përgjigjet u zbulua se shpenzimet më të mëdha janë bërë në moshën 31-vjeçare, pasi kjo moshë përfshin disa momente që tentojnë të tkurrin trasësinë e portofolit tuaj dhe janë 4 faktorë që ndikojnë në këtë:

-Pagesa e martëses 27%

-Blerja e një shtëpie 48%

-Të kesh një fëmijë 20%

-Të bësh muaj mjalti 14%

Mënyra më e zakonshme për të paguar të gjitha këto shpenzime të këtij viti të shtrenjtë të jetës janë kursimet, por ka edhe nga ata që preferojnë të marrin kredi në bankë. Prandaj, nëse ende nuk e keni arritur këtë vit të jetës suaj, studiuesit këshillojnë nisjen e kursimeve.

Continue Reading

Kuriozitete

Studimi i ri: Inteligjenca artificiale mund t’i identifikojë gratë që rrezikohen nga kanceri në gji

Published

on

Inteligjenca artificiale mund t’i identifikojë gratë që janë të rrezikuara nga kanceri në gji, disa vjet para se të diagnostikohen, ka thënë Instituti Norvegjez i Shëndetit Publik të martën.

Pesë hulumtuesve të këtij Instituti, Universitetit të Kalifornisë dhe Universitetit të Uashingtonit, u është dhënë qasje në programin komercial të inteligjencës artificiale, i cili në mënyrë retroaktive ka analizuar mamografitë e 116.495 grave që kanë marrë pjesë në programin norvegjez në periudhën 2004 – 2018.

Në total, 1.607 e grave janë përballur më vonë kancer në gji. Algoritmi ka arritur të verifikojë cilat gra kanë pasur rrezik më të madh të zhvillimit të kancerit në gji, madje edhe se cili prej gjinjve ka qenë më i rrezikuar, katër deri në gjashtë vjet para diagnostikimit.

“Ne e kemi vërejtur se gjiri që ka zhvilluar kancer, ka pasur pikë në sistem dyfish më shumë, sesa gjiri tjetër”, ka thënë Solveig Hofvind, gruaja që udhëheq programin për detektim të kancerit në gji përmes programit me inteligjencë artificiale.

“Studimi tregon se algoritmet që tashmë janë të qasshme në treg mund të përdoren për të zhvilluar programe detektimi edhe më të personalizuara”, ka thënë ajo, raporton REL.

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, 670.000 gra kanë vdekur nga kanceri në gji më 2022. Kjo, është forma më e shpeshtë e kancerit që zhvillohet, studimu është publikuar edhe në revistën e Rrjetit të Shoqatës Mjekësore Amerikane, ndër revistat më me nam në botë.

Continue Reading

Kuriozitete

Këmbimi valutor/ Çfarë po ndodh sot me monedhat e huaja?

Published

on

Sot, më 23 janar 2025, dollari amerikan blihet me 93.8 lekë dhe shitet me 95.2 lekë. Euro, blihet me 98 lekë dhe shitet 98.6 lekë.

Franga zvicerane, këmbehet në blerje me 103.2 lekë, ndërsa në shitje me 104.5 lekë.

Paundi britanik, blihet me 115.7 lekë dhe shitet me 117 lekë.

Dollari kanadez, sot në blerje këmbehet me 65 lekë, ndërsa në shitje me 66.5 lekë.

Më poshtë, po sjellim të dhënat e këmbimin valutor, për të gjitha monedhat e huaja:

Continue Reading

Kuriozitete

Parashikimet rrëqethëse të Simpsons për vitin 2025

Published

on

Seriali i animuar “The Simpsons” ka fituar famë për parashikimet e tij të çuditshme, disa prej të cilave janë realizuar me saktësi. Ky film vizatimor ka parashikuar ngjarje të rëndësishme që kanë ndodhur në realitet, duke përfshirë zhvillime politike, teknologjike dhe shoqërore.

Pas suksesit të disa prej këtyre parashikimeve, ka lindur pyetja nëse parashikimet për vitin 2025 do të realizohen gjithashtu.

Një nga parashikimet më të frikshme të “The Simpsons” është fundi i botës. Në një episod, Homeri Simpson mendon se fundi i botës është afër dhe fillon të paralajmërojë njerëzit, duke bërë disa vëzhgime të frikshme, si “yjet që bien nga qielli” dhe “fundi është afër”.

Në fillim, ato dukeshin të pabesueshme, por disa prej tyre fillojnë të realizohen. Homeri ngjitet në parajsë dhe lutet për të shpëtuar familjen e tij, duke biseduar me Zotin, që e pranon dhe e zhbën rrezikun.

Tjetër parashikim shqetësues është Lufta e Tretë Botërore. Ky parashikim është bërë që më 1987, kur u transmetua episodi ku Homeri i thotë familjes se Lufta e Tretë Botërore ka nisur dhe i detyron të hyjnë në strehimore për t’u mbrojtur nga bombat. Bart e zgjon Homerin dhe i thotë se bota po merr fund. Ata shkojnë në strehimin antiaerian dhe Bart mbyll Homerin, duke e lënë aty për të kaluar natën.

Një tjetër parashikim që duket më fantastik është apokalipsi zombie. Në një episod të vitit 2009, Springfield përballet me një shpërthim mumjesh, i shkaktuar nga një hamburger i bërë nga mish bagëtish që kanë ngrënë mish të tjerë. Ky hamburger i kthen njerëzit në zombie, dhe qyteti pushtohet pas 28 ditësh. Bart është imun ndaj virusit, dhe njerëzit besojnë se ngrënia e Bart do t’i shpëtojë ata.

Edhe pse është e mundur që asnjë nga këto parashikime të mos realizohet, është e rëndësishme të kujtojmë se “The Simpsons” parashikuan Presidencën e Donald Trumpit që në vitin 2000. Kjo tregon se gjithçka është e mundur dhe disa nga parashikimet për vitin 2025 mund të realizohen gjithashtu. /UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara