Kuriozitete

Pse shëtitja në fshat e “qetëson” trurin tonë?

Jeta në qytet ka avantazhe, por përbën poashtu rrezik për shëndetin tonë mendor.

Published

on

Nga José A. Morales García

“Gjatë fundjavës do të shkoj në fshat për t’u shkëputur paksa nga rutina!”. Ky është një refren i zakonshëm i njerëzve që të lodhur nga jeta e përditshme në qytet, synojnë të kalojnë disa ditë në natyrë si një mjet shpëtimi. Dhe të gjithë e dimë se kjo gjë funksionon.

Mjaftojnë disa ditë të kaluara në fshat dhe mund t’i rikthehemi jetës tonë urbane me “bateritë” tona të rimbushura. Përqendrimi absolut i njerëzve në zonat urbane po rritet më shpejt se sa dëshirohej dikur. Aktualisht, më shumë se gjysma e popullsisë së botës jeton në qytete, dhe kjo përqindje pritet të vazhdojë të rritet.

Vlerësohet se deri në vitin 2050, 7 nga 10 njerëz në botë do të jetojnë në zonat urbane. Shumë prej nesh do të kalojnë deri në 90 për qind të jetës sonë brenda ndërtesave. Jeta në qytet ka avantazhet e veta, por ajo përbën gjithashtu një rrezik të konsiderueshëm për shëndetin tonë mendor.

Në fakt, çrregullimet e humorit, ankthi dhe depresioni janë deri në 56 për qind më të zakonshme në mjediset urbane sesa në ato rurale. Në trurin e njeriut ekziston një mekanizëm që e lejon natyrën të ndryshojë perceptimin tonë mbi gjërat. Ai quhet Amigdala, dhe ky ndikim është zbuluar në një studim të disa viteve më parë.

Në situata stresuese, Amigdala aktivizohet më shumë tek banorët e qytetit sesa tek njerëzit që jetojnë në zonat rurale. Amigdala është rajoni i sistemit nervor përgjegjës për kontrollin e emocioneve dhe ndjenjave. Dhe kjo i jep një pozicion të privilegjuar, që e lejon atë të krijojë lidhje me shumë pjesë të ndryshme të trurit.

Një nga këto rajone është lobi frontal, gjë që shpjegon edhe arsyen pse Amigdala merr pjesë në frenimin e sjelljes dhe vendimmarrjes. Ajo është e përfshirë edhe në aktivitete të tjera si kontrolli i të ngrënit (është përgjegjës për ndjenjën e ngopjes), menaxhimin e frikës dhe stresit, strukturimin e kujtimeve, rregullimin e sjelljes seksuale dhe kontrollin i agresionit.

Thelbi i frikës është mbijetesa, dhe kjo pjesë e trurit na ndihmon të mbijetojmë duke shmangur situatat e rrezikshme, sepse e rishikon vazhdimisht informacionin e dhënë nga shqisat tona, duke zbuluar menjëherë se çfarë mund të ndikojë në mbijetesën tonë (qoftë reale apo jo).

Pasi identifikohet kërcënimi, ajo zhvillon një përgjigje që na largon nga rreziku dhe rrit gjasat tona për të mbijetuar. Ne mund të ndërhyjmë në Amigdalë për ta ndihmuar atë të shmangë ankthin dhe stresin. Kjo është e mundur të bëhet me ilaçe, ndonëse shkenca na ofron edhe një mundësi tjetër më të lirë dhe më të thjeshtë:kontaktin me natyrën.

Një studim i fundit ka treguar se ekspozimi i përsëritur ndaj mjediseve natyrore, ka një efekt pozitiv në aktivitetin e Amigdalës. Njerëzit në kontakt të shpeshtë me natyrën, paraqesin më pak aktivitet në Amigdalën e tyre gjatë situatave stresuese. Prandaj, bashkëveprimi me mjedisin, është një mënyrë për të përmirësuar shëndetin mendor.

Japonezët kanë një fjalë për të “shinrin–yoku” (dush në pyll). Shumë studime të tjera kanë mbërritur në të njëjtin përfundim. Ato tregojnë se kontakti me natyrën e rrit ndjenjën tonë të lumturisë dhe e redukton ankthin mendor, pasi ky kontakt i redukton emocionet negative dhe stresin.

Por po ashtu na jep një kapacitet më të madh për të menaxhuar detyrat e përditshme, duke e përmirësuar aftësinë e të ashtuquajturës “memorie e punës”, e cila na lejon të ruajmë përkohësisht informacionin në tru. Kësaj duhet t’i shtojmë përmirësimin e funksionit tëatësive njohëse – vëmendje, kujtesë, orientim – si tek të rriturit ashtu edhe tek fëmijët, me përfitime në aspektin e imagjinatës, kreativitetit dhe performancës në shkollë.

Një avantazh tjetër i kalimit të disa orëve në fshat, është se është një aktivitet që mund të bëhet vetëm. Njerëzit që ecin vetëm në natyrë janë më pak të prirur ndaj depresionit dhe stresit. Si çdo trajtim i mirë, kontakti me natyrën kërkon gjithashtu dozën e duhur.

Duhet të kalojmë të paktën gjysmë ore në natyrë në javë për të ndjerë përfitimet e shëndetit mendor. Pra ekspozimi ndaj natyrës e ul aktivitetin e Amigdalës, dhe ka efekte të dobishme në rajonet e trurit të lidhura me stresin. Kjo sugjeron që shëtitja në zona rurale zbut efektet e dëmshme të jetës së qytetit.

Nga ana tjetër, ajo vepron potencialisht si një masë parandaluese kundër zhvillimit të disa çrregullimeve mendore. Largimi nga qyteti në kërkim të pemëve dhe ajrit të pastër në zonat rurale, nuk është gjithmonë një mundësi që e kanë të gjithë. Në këtë kuptim, ne kemi një armik:zgjerimin masiv dhe të pakontrolluar të qyteteve, sidomos kur planifikimi urban nuk përfshin sipërfaqe të mëdha të gjelbra.

Por edhe nëse përfshihen zona të tilla, nuk kanë shumë dobi nëse ato janë për qëllime dekorative, pra duke mos marrë parasysh përfitimet që këto mund të kenë këto zona për gjendjen psikologjike të banorëve të qytetit. Ndikimi i hapësirave të gjelbra urbane në shëndetin mendor ka qenë objekt studimi prej vitesh.

Shumë ekspertë theksojnë nevojën e përfshirjes së elementeve natyrore në projektet e qytetit tonë, duke marrë parasysh përfitimet e shumta që sjellin ato në psikikën tonë. Ndërsa presim që qytetet tona të bëhen më të gjelbra, nuk ka zgjidhje tjetër përveçse të kujdesemi shumë për mjedisin tonë natyror. Është për të mirën tonë:nuk duhet ta zemërojmë Amigdalën. / “The Conversation” – Bota.al

Kuriozitete

Ja pse familja mbretërore nuk lidhet me rrip sigurie në makinë

Published

on

Continue Reading

Kuriozitete

Do të ju befasojë, ky vend i rajonit e ka pagën mesatare më të lartë

Published

on

Paga mesatare dallon nga vendi në vend, por rroga mujore neto e dërguar për punonjës në gusht në Kroaci, i vetmi vend anëtar i BE-së nga rajoni, ishte 1.324 euro, që është 11,8 për qind më shumë krahasuar me vitin e kaluar në të njëjtën periudhë.

Paga mesatare në maj të vitit 2024 në Mal të Zi ishte 832 euro, që është 4,9% më shumë krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2023.

Kurse, në Serbi, kjo pagë mesatare është 96.649 dinarë serbë apo 824 euro, njoftoi Enti Republikan i Statistikave, paga mesatare është më e lartë për 14,6 për qind krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2023.

Paga mesatare neto e paguar në Bosnjë e Hercegovinë gjatë gushtit të këtij viti është 1.392 marka të konvertueshme ose 708 euro, që është rënie prej 0,8% krahasuar me korrikun e të njëjtit vit.

Të dhënat e Entit Shtetëror të Statistikave të Maqedonisë së Veriut tregojnë se paga mujore neto e paguar për punonjës, në gusht 2024, është 41.097 denarë (668 euro), kjo do të thotë se paga mesatare neto është 12,9 për qind më e lartë krahasuar me të njëjtin muaj të vitit të kaluar.

Përndryshe, në vendet e rajonit Kosova ka pagën mesatare më të ulët dhe, sipas të dhënave të Agjencisë së Statistikave, është 570 euro. /UBTNews/

Continue Reading

Kuriozitete

Studim: Një pauzë tre-ditore nga telefoni mund të ndryshojë aktivitetin e trurit

Published

on

Një studim i kryer nga kërkues në Gjermani, i botuar në Computers in Human Behavior, sugjeron se një ndërprerje prej tre ditësh nga përdorimi i zakonshëm i smartfonit mund të sjellë ndryshime të mëdha në aktivitetin e trurit te të rinjtë.

Studimi përfshiu dhjetëra pjesëmarrës të moshës 18 deri në 30 vjeç dhe përdori skanime MRI dhe vlerësime psikologjike për të monitoruar ndryshimet gjatë një periudhe 72-orëshe me përdorim të kufizuar të telefonit.

Rezultatet treguan ndryshime në modelet e aktivizimit nervor, të lidhura me sistemet e neurotransmetuesve që kontrollojnë shpërblimin dhe sjelljet impulsive.

Kjo do të thotë se shkëputja nga telefoni për tre ditë mund të ndikojë ndjeshëm në strukturën dhe funksionimin e trurit.

Continue Reading

Kuriozitete

Trump zbulon arsyjen se pse nuk mund ta ngasë veturën

Published

on

Gjatë një ngjarjeje të fundit në Shtëpinë e Bardhë, Donald Trump u tha gazetarëve se nuk i lejohet të drejtojë veturën.

Deklarata e tij erdhi pasi ai njoftoi vendimin e tij për të blerë një Tesla në mbështetje të Elon Musk.

Dhe kjo ka lënë shumë të pyesin pse presidenti nuk mund të ngasë veturën. Trump shpjegoi se nuk ka vozitur prej vitesh, shkruan yahoonews.

“Unë do të blej një, tani këtu është lajmi i keq. Nuk më lejohet të drejtoj veturën. Dhe më pëlqen të drejtoj vetura”, tha presidenti amerikan.

Në vend të kësaj, ai tha se do ta mbante automjetin në Shtëpinë e Bardhë që ta përdorte stafi i tij, duke shtuar se ishin të emocionuar për këtë. Trump shtoi gjithashtu: “Nuk më lejohet ta përdor. A mund ta besoni?”

Ashtu si të gjithë ish-presidentët e SHBA-së, Trumpit i ndalohet të drejtojë veturën në rrugë publike, një kufizim që zbatohet edhe pas largimit nga detyra. Akti i Ish-Presidentëve i vitit 1958 e zbaton këtë rregull, duke siguruar që ish-presidentët të mbeten nën mbrojtjen e vazhdueshme të Shërbimit Sekret dhe masa të tjera sigurie.

Trump njoftoi vendimin e tij për të blerë një Tesla si një gjest mbështetjeje për Elon Musk, kompania e të cilit është përballur me reagime për shkak të përfshirjes së tij politike në administratë.

 

Continue Reading

Të kërkuara