Berlini hapi memorialin e tij të parë dedikuar procesit të dekolonizimit, një hap i rëndësishëm për të përballuar dhe reflektuar mbi të kaluarën koloniale të qytetit. Ky monument i ri, me titull EarthNest (Foleja e Tokës), është një skulpturë tërheqëse prej bronzi që qëndron në zemër të lagjes Neukölln, një zonë e njohur për larmishmërinë dhe kulturën e saj shumëkombëshe. Ky instalacion shënon një moment kyç në zhvillimin e kulturës së kujtesës në Berlin dhe ka për qëllim krijimin e një hapësire për reflektim, dialog dhe shërim.

Skulptura EarthNest, e dizajnuar nga kolektivi Lockward, ka formën e një strukture konike, me një dizajn të hapur dhe të lehtë, e cila është realizuar nga bronzi. Ky dizajn delikat, por i fuqishëm, simbolizon një tempull komunal, një mishërim të unitetit, kujtesës kolektive dhe procesit të rimarrjes së asaj që kolonializmi u përpoq ta fshihte.

Artistët pas këtij projekti, Jeannette Ehlers dhe Patricia Kaersenhout, të njohur për angazhimet e tyre me temat e identitetit dhe dekolonizimit, bashkëpunuan me arkitektin Max Bentler dhe këshilltarin Rolando Vazquez për të krijuar këtë vepër arti. Si pjesë e simbolikës së thellë të memorialit, artistët përfshinë dhe dheun trashëgimor nga ish-kolonitë në pjesën nëntokësore të strukturës, duke e forcuar më tej rolin e tij si një memorial për ndikimin e përhershëm të dhunës koloniale.

Dizajni i veprës përfshin gjithashtu një kon me valëzim të shtrirë në ajër, të ndriçuar me nuanca vjollce, që simbolizon fuqinë e shërimit të plagës koloniale. Ky monument shërben si një kujtim për përpjekjet e komuniteteve për të u bashkuar, për të përballuar traumat historike dhe për të nxitur pajtimin. Si pjesë e memorialit, vizitorët mund të dëgjojnë një seri audiosh që tregojnë histori dhe dëshmi nga komunitete të ish-kolonive, duke u dhënë zë historive që vazhdojnë të formojnë botën e sotme.

EarthNest u zgjodh përmes një konkursi ndërkombëtare të hapur, ku morën pjesë 244 propozime nga mbarë bota. Ky konkurs u shoqërua me një program edukativ që kishte për qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për procesin e dekolonizimit dhe rëndësinë e tij në kontekstin e kohëve moderne. Juria, e udhëhequr nga artisti nigerian Chika Okeke-Agulu dhe artistja kolumbiane Maria Linares, zgjodhi dizajnin fitues në janar të vitit 2024.

Memoriali u inagurua më 14 nëntor 2024, me praninë e liderëve kulturorë dhe figurave politike. Claudia Roth, Ministre e Shtetit për Kulturën, e lavdëroi monumentin si një kontribut të rëndësishëm për reflektimin e vazhdueshëm të Gjermanisë mbi të kaluarën e saj koloniale. “Memoriali dekolonial do të bëjë një kontribut të rëndësishëm për adresimin e të kaluarës koloniale dhe pasojave të saj në të tashmen,” tha ajo. Ky projekt mori mbështetje të fortë politike dhe financiare, me qeverinë federale që kontribuoi me 750,000 euro për mbështetje të konkursit, programeve të angazhimit publik dhe ndihmës për ndërtimin e veprës. Shteti i Berlinit gjithashtu kontribuoi me 750,000 euro të tjera për ndërtimin e veprës artistike, duke treguar angazhimin e qytetit për përballimin e trashëgimisë koloniale.

Hapja e EarthNest është jo vetëm një moment reflektimi historik, por gjithashtu një thirrje për veprim. Akinola Famson, një anëtar i bordit të Berlin Global Village, theksoi rolin e memorialit në krijimin e një “hapësire të gjallë” për dialogun e vazhdueshëm dekolonial. Instalimi ka për qëllim të stimulojë mendimin dhe të nxisë biseda mbi marrëdhëniet veriore-jugore, duke krijuar një ndikim afatgjatë në peizazhin kulturor dhe politik të Berlinit. Si një simbol i shërimit, pajtimit dhe kujtesës, EarthNest qëndron si një pikë kthese në rrugëtimin e qytetit për një kuptim dhe njohje më të thellë të së kaluarës së tij koloniale./DW/

Qendra e Studimeve dhe Publikimeve për Arbëreshët, e cila ruan dhe promovon thesaret e kulturës arbëreshe, nderoi sot me respekt e përulësi, në 139-vjetorin e ndarjes nga jeta, një nga personalitetet më të shquara të penës dhe mendjes arbëreshe, poetin dhe intelektualin e shquar, Gavril Dara (i riu).

Gavril Dara lindi më 8 janar 1826, në Palac Adriano të Sicilisë, një fshat i njohur i popullatës arbëreshe që ka ruajtur, për shekuj me radhë, gjuhën, traditat dhe identitetin e tij të veçantë. Prejardhja e tij nga një familje e shquar arbëreshe e orientoi që herët në rrugën e kulturës dhe dijes. Qysh në moshë të re, Gavrili tregoi pasion të jashtëzakonshëm për dijen dhe letërsinë, çka e çoi më pas në Seminaret Arbëreshe të Palermos, ku mori mësimet e para. Edhe pse kishte zgjedhur një drejtim juridik, me kalimin e kohës ai do të bënte një emër të madh në letërsi dhe në fushat e tjera të dijes.

Në vitin 1858, Gavril Dara botoi fletoren letrare “Përtëritja e jetës” (Palingenesi), një projekt ambicioz që synonte ringjalljen e frymës kulturore dhe artistike të arbëreshëve, të cilët ishin në një periudhë të vështirë, përballë sfidave të asimilimit dhe humbjes së identitetit kombëtar. Më vonë, në vitet 1871-1874, ai drejtoi gazetën “La Riforma”, që u botua në Romë, duke u shndërruar në një instrument të fuqishëm për përhapjen e ideve të lirisë, progresit dhe të drejtat e popullit arbëresh. Gazeta kishte si qëllim gjithashtu forcimin e lidhjeve mes diasporës arbëreshe dhe atdheut të tyre, Shqipërisë, duke u bërë një platformë për diskutime intelektuale dhe kulturore.

Një nga veprat më të rëndësishme të Gavril Dara ishte poezia e tij monumentale, “Ana Maria”, një poezi e mbushur me 1300 vargje, që shpalos pasionin e tij të thellë për lirikën dhe artin poetik. Ky ishte një krijim i fuqishëm që i dhanë letërsisë arbëreshe një dimension të ri, duke theksuar lidhjen e thellë me folklorin dhe traditat e tij, të cilat ishin pasuri të paçmuara për kulturën kombëtare. Pasioni i tij për folklorin shprehej jo vetëm në poezinë e tij, por edhe në interesimin për të regjistruar dhe ruajtur trashëgiminë gojore, duke e konsideruar atë si një aset të vyer për identitetin kulturor arbëresh.

Në vitin 1906, u botua një nga veprat më të rëndësishme të Gavril Dara, “Kënga e sprapsme e Balës”, një krijim i lashtë dhe një shembull i shkëlqyer i përpjekjes së tij për të ruajtur dhe përçuar mesazhet e traditës dhe kulturës arbëreshe nëpërmjet artit poetik. Ky dorëshkrim, që pasqyron historinë dhe legjendën e Balës, një figurë mitologjike arbëreshe, është një vepër që e bën Gavril Darën të njëjtë me një koleksionist të kujtimeve dhe historive të popullit të tij, duke i ruajtur ato për brezat që do të vinin pas.

Përveç poetikës, Gavril Dara ishte gjithashtu një studiues i thellë i gjuhësisë, filozofisë dhe arkeologjisë. Ai u përpoq të ndihmonte në zhvillimin e një shkence që do të ndihmonte në zbërthimin e elementeve themelore të kulturës arbëreshe dhe shqiptare. Kjo lidhje me dijen dhe kërkimin e thelluar për të kuptuar rrënjët e kulturës së tij ishte një shembull i shkëlqyer i intelektualit që e konsideronte kulturën si mjet të fuqishëm për ruajtjen e identitetit dhe lirisë së kombit.

Pas një jete të pasur me punë e pasion, Gavril Dara u nda nga jeta më 1885 në Girgeti, një vend që ai e kishte bërë strehë të mendimeve dhe punës së tij intelektuale. I përmendur për pasionin e tij të pashuar për kulturën, shkencën dhe letërsinë, Gavril Dara (i riu) është sot një ndër figurat më të rëndësishme të kulturës arbëreshe, një poet që jo vetëm që shkroi vargje të paharruara, por edhe që kontribuoi në ndriçimin e rrugës së ruajtjes dhe zhvillimit të trashëgimisë kulturore arbëreshe.

Në 139-vjetorin e ndarjes së tij nga jeta, kujtimi për poetin dhe intelektualin Gavril Dara (i riu) është një testament për sakrificat e atyre që, nëpërmjet artit dhe dijes, ruajtën shpirtin dhe historinë e një kombi të pasur me tradita dhe vlera të pashlyera./UBTNews/

Të jesh nënë është një epitet mjaft i bukur, por dhe më sfidue. Kur këtu shohet edhe karriera e suksesshme, shumë gra ndihen të mbingarkuara, e madje mërziten nëse nuk mund t’i bëjnë të dyja rolet si duhet.

Sot ne do të ju tregojmë disa mënyra të zgjuara dhe frymëzuese për të menaxhuar të dyja anët e jetës, pa u ndjerë e lodhur apo fajtore.

Prano që nuk je superheroinë – Gratë përpiqen të bëjnë gjithçka dhe të arrijnë perfeksionin në çdo rol. Për të qenë nënë e lumtur dhe profesioniste e suksesshme, është e rëndësishme të pranosh se nuk ke pse të bësh gjithçka vetë. Delego disa nga përgjegjësitë, kërko ndihmë nga partneri dhe familja. Mos harro, të kujdesesh për veten tënde është po aq e rëndësishme sa kujdesi për të tjerët.

Bëj një plan për prioritetet e tua – Ndarja e kohës mes karrierës dhe familjes është art më vete. Bëj listë të gjërave që janë më të rëndësishme në dy fushat. Vendos se cilat janë aktiviteteT më urgjente dhe cilat mund të bëhen më vonë. Mbaj mend se përparësitë ndryshojnë nga një javë në tjetrën e kjo është normale.

Përdor teknologjinë si mjet për të kursyer kohë – Një nga përfitimet e të qenit në epokë digjitale është mundësia për të punuar nga distanca me teknologjinë për të lehtësuar jetën. Përdor aplikacione për organizimin e detyrave ditore, ‘reminders’ për takimet, për të kursyer kohë e për të shmangur stresin.

Gjej balancën mes cilësisë dhe sasisë së kohës – Shumë nëna shqetësohen se nuk po kalojnë mjaftueshëm kohë me fëmijë. Por, është cilësia e kohës që kalon me ta që ka më shumë rëndësi. Kur je me fëmijët, përpiqu të jesh e pranishme dhe e përfshirë, pa shpërqendrime nga puna ose teknologjia.

Mbro kohën dhe energjinë tënde – Kufijtë janë të domosdoshëm për të mbrojtur kohën dhe energjinë tënde. Kur je në punë, përqendrohu e përpiqu të mos lejosh që përgjegjësitë familjare të ndikojnë gjatë orarit. Kur je me familjen, largohu nga punët e zyrës, duke krijuar ndarje të qartë mes dy jetëve.

Kujdesu për veten – Të marrësh kohë për veten nuk është egoizëm, por një investim për mirëqenien tënde fizike dhe mendore. Kujdesu për gjumin, ushqimin dhe shëndetin mendor. Një nënë dhe një profesioniste e lumtur është më e aftë të përballojë sfidat dhe të gjejë zgjidhje krijuese për problemet që has gjatë ditës.

Mos kërko të jesh e përsosur – Një nga mësimet më të vlefshme që mund të marrësh është se nuk ekziston përsosmëria. Prano që do të ketë ditë kur asgjë nuk shkon sipas planit dhe është në rregull. Prano që bën gabime në punë dhe prindërim. E rëndësishme është të mbash qasje pozitive, të mësosh nga përvoja. /UBT News/