Lajmet

Pse kaosi brenda turmave është kaq shumë vdekjeprurës?

Si ndodh përplasja brenda turmës?

Publikuar

Nga Armani Syed

Festimet e Halloween në Korenë e Jugut u shndërruan në skena makthi të shtunën e kaluar, ndërsa një kaos brenda turmës shkaktoi vdekjen e të paktën 153 njerëz në një lagje me rrugëshumë të ngushta në Seul, kryeqytetin e vendit. Ngjarja më vdekjeprurëse e këtij lloji në historinë e Koresë së Jugut, ndodhi në distriktin Itaewon, qendër e njohur e komunitetit LGBTQ.

Rreth 100 mijë njerëz ishin mbledhur jashtë klubeve dhe bareve të Itaewon për të festuar Halloween për herë të parë në 3 vite, për shkak të kufizimeve të mëparshme nga COVID-19. Të pranishmit e veshur me kostumet tradicionale të kësaj feste, u bllokuan dhe nisën tështypnin njëri-tjetrin për shkak të numri të madh të të pranishmëve. Po pse lëvizjet kaotike të turmave janë kaq të rrezikshme, dhe çfarë duhet të bëni nëse gjendeni në një moment të tillë?

Si ndodh përplasja brenda turmës?

Moskuptimi se për çdo hapësirë ​​të kufizuar, ka një kapacitet të kufizuar maksimal, është arsyeja kryesore pse ndodhin katastrofa të tilla. 

“Ekziston një degë e gjeometrisë që krijon turma me densitet të lartë, e cila nga ana tjetër mund të shkaktojë rritje progresive të turmave”, thotë G.Keit Still, ekspert i sigurisë së turmave, lektor në Universitetin Safolk.

Still nënvizon se me çdo trup shtesë që i bashkohet një turme, rritet edhe potenciali për të krijuar një forcë mbizotëruese. Duke komentuar tragjedinë e Itaewon, ai thotë se rrugica e ngushtë ishte në një tatëpjetë me dy rrugë të kundërta.

“Kjo është një gjeometri tipike që ka shkaktuar incidente të ngjashme me shumë të vdekur edhe në të kaluarën”, thekson ai.

Në ShBA, ngjarja më e fundit e këtij lloji ndodhi në dhjetorin e vitit 2021, kur dhjetë persona humbën jetën gjatë një koncerti të reperit amerikan, Travis Scott në Astroworld në Houston. Në fillim të këtij muaji, një përplasje brenda turmave në një stadium futbolli në Indonezi, shkaktoi të paktën 125 të vdekur në atë që ishte një nga incidentet më vdekjeprurëse në botë në një aktivitet sportiv.

Po pse përplasjet brenda një turme janë kaq vdekjeprurëse?

Nëse grupime të mëdha njerëzish grumbullohen së bashku, duke pasur një nivel të lartë kontakti personal, dendësia mund të tejkalojë shpeshherë kufirin e sigurisë, dhe kjo mund tabëjë të vështirë frymëmarrjen për shumë njerëz, madje edhe para se të ndodhë ndonjë incident.

Kur njerëzit përpiqen të arratisen, çdo lëvizje e vogël përforcohet nga turma, dhe kjo çon në një valë të përforcuar, apo në një Efekt Domino, ku të pranishmit fillojnë të shtyhen kundër njëri-tjetrit. 

“Një lëvizje e vogël mund të krijojë efekte shumë të mëdha. Kur zona ka pjerrësi, atëherë ndodh një rrëshqitje dhe rrëzim. Njerëzit bien mbi njëri-tjetrin, dhe këtu nisin problemet. Ndërsa përpiqen të ngrihen, krahët dhe këmbët përdridhen së bashku, ndërpritetfurnizimi me gjak, oksigjeni po ashtu, nuk mund të merret dot frymë, dhe kjo sjell asfiksinë që është shkaku më i mundshëm i vdekjes në këto raste”, thotë eksperti.

Ç’duhet të bëni nëse gjendeni brenda një turme?

Still thotë se është më mirë të marrësh pjesë në tubime të mëdha duk pasur një vetëdije të avancuar mbi situatën: “Hidhni një sy përreth jush. Dëgjoni zhurmën e turmës. Kuptojeni qënëse ndodheni në një situatë me densitet të lartë, mund të jetë shumë e vështirë të dilni prej andej. Nëse ndjeni se vendi është i mbipopulluar, dhe nëse nuk ndiheni i sigurt, thjesht mos shkoni atje”.

Këshilla e tij për organizatorët e ngjarjeve është të analizojnë hapësirën, të njohin kapacitetin e saj, dhe të menaxhojnë fluksin në ato zona për t’i mbajtur të sigurt njerëzit. Këto vlerësimeparaprake të rrezikut do të shpëtojnë jetë njerëzore në planin afatgjatë. Është shumë e vështirë që të çlirohesh nga një turmë, paralajmëron Still.

Por nëse e gjeni veten në një turmë, Qendra e SHBA-së për Kontrollin dhe Parandalimin e sëmundjeve ka këshilla. Agjencia shëndetësore këshillon që t’i mbani duart para gjoksit “si një boksier”, të shtërngoni këmbët dhe të përpiqeni të qëndroni në këmbë. Nëse rrëzoheni, thotë CDC, ngrihuni sa më shpejt që të jetë e mundur dhe kur të ketë qetësi, nisni të lëvizninë mënyrë diagonale për të dalë jashtë turmës.

Çfarë është shtypja nga turma?

Kjo është një ngjarje ku njerëzit kanë hapësirën për të ikur nga një burim rreziku, dhe kjo lëvizje kolektive krijon një rrezik të madh.

“Largimi i një turme shkakton rrallëherëincidente. Mund të ketë një reagim ‘lufto ose ik’ ku njerëzit që largohen me vrap nga njëkërcënim, për shembull nga një person që gjuan më armë, dhe kanë hapësirë ​​për të lëvizur”, shpjegon Still.

Në shtatorin e vitit 2015, të paktën 1 mijë e 470 njerëz u vranë gjatë Haxhit, një pelegrinazh islamik në Arabinë Saudite, si rezultat i një përplasjeje dhe kaosi brenda turmës së madhe.

Para tragjedisë së vitit 2015, gjatë pelegrinazhit vjetor kishte pasur edhe disa tragjedi të tjera me më pak viktima./ “Time” – Bota.al

Lajmet

Pse shtetet evropiane po e shohin Kosovën si vend të përshtatshëm për sjelljen e të burgosurve?

Publikuar

nga

Tashmë ka dy vite prej kur Kosova dhe Danimarka kishin nënshkruar marrëveshje për të sjellë në vendin tonë 300 të burgosur. Kjo si përpjekje për të reduktuar siç është thënë, mbipopullimin në burgjet e Danimarkës.

E idenë e ndërtimit të një burgu në Kosovë, e ka shprehur edhe deputeti belg Theo Francken. Sipas tij, në atë burg do të vendoseshin të burgosurit që janë pa dukumente në Belgjikë. Ai tha se iden e mori pas një vizite në Ballkan.

Eksperti i sigurisë, Avni Islami në një prononcim për UBTNews, tregon arsyet se pse po mendohet Kosova opsion për transferimin e të burgosurëve.

“Është për arsye se Kosova konsiderohet si vend i sigurt ku mbreteron rendi dhe ligji, dhe aq më tepër kur dihet se në Kosovë janë të stacionuar misioni i EULEX-it dhe KFOR-it…Kostoja e tyre është jazakonisht e lartë nga vendet të cilat kanë bërë kërkesë të transferohen në vendin tonë dhe kur dihet qe kostoja te ne është shumë më e lirë prandaj kjo mendoj se do të ishte një arsye tjetër që të bëhet kërkesa”, deklaroi Islami.

Por pse Kosova po shprehet e gatshme që të pranoj kërkesa të tilla?

“Kur dihet që vendi ynë aspiron të jetë pjesë e Bashkimit Evropian dhe aleancës veriatlantike (NATO) dhe kur dihet se Kosova si shtet i ri në rrugëtimin e saj e ka përkrahjen e vendeve të Beneluksit, pra Belgjika, Danimarka, Holanda, dhe në një farë forme ne po ua kthejmë borxhin me të mirë atyre që në ditët më të vështira na ndihmuan.

Ndërkohë njohësi i çështjeve të sigurisë, Bedri Elezi thotë se transferimi i mundshëm i të burgosurve nga shtetet e tjera nuk mund të ketë efekt në sigurinë publike të Kosovës.

“Në fakt jo, nuk do të ketë mundësi të ketë ndikim apo efekt në sigurinë i Kosovës shkëmbimi i të burgosurëve për faktin se Kosova ka burgje mirë të organizuar, burgje të cilat plotësojnë kushtet e sigurisë dhe po ashtu plotësojnë standardet ndërkombëtare në mbajtje në vuajtje”, deklaroi Elezi.

Sa i përket ndikimit në imazhin dhe reputacionin e Kosovës në skenën ndërkombëtare, Elezi thotë se këto bashkëpunime kanë ndikim pozitiv.

“Padyshim që kjo inciativë dhe këto lloj bashkëpunimesh kanë ndikim pozitiv në imazhin e Kosovës. Duke e cilësuar Kosovën si një vend të rëndësishëm për të shkëmbyer mund të themi të burgosur dhe për të ofruar siguri dhe njëkohësisht kushte koherente, demokratike për mbajtje dhe po ashtu përfitime në kuptimin e biznesit”, shtoi ai.

Te marrëveshja që Kosova dhe Danimarka kanë nënshkruar për të burgosurit, mendohet që shteti skandinav të marrë me qira 300 qeli burgu për një tarifë vjetore prej 15 milionë eurosh.

Qeveria e Kosovës, në qershor të vitit të kaluar kishte miratuar këtë ujdi, por që i njëjti ende nuk ka kaluar në Kuvend./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Intervistë/ Rektori i Universitetit të Trakias, Tabakoğlu: Teknoparku në UBT, një vend ku do të shkruhen suksese të mëdha

Publikuar

nga

Intervistoi: Dionesa Ebibi

Pyetje: Cila është rëndësia e ditës së sotme për ju?

“Sot është ndoshta një nga ditët më të lumtura për mua, pasi u vlerësova me një çmim nderi nga UBT në Kosovë. Ne punojmë shumë, përpjekemi, por në momente si këto, njeriu fillon të bëjë një vlerësim të vetvetes, emocionohet, është shumë i lumtur. I falënderoj shumë rektorin e nderuar dhe senatin që më ka vlerësuar me këtë çmim të mrekullueshëm. E pranoj këtë çmim në emër tim, në emër të universitetit tim dhe në emër të Turqisë.”

Pyetje: Si janë marrëdhëniet tuaja mes Turqisë dhe Kosovës në fushën e arsimit?

“Ne kemi marrëveshje të dyanshme me të gjitha universitetet ekzistuese në Kosovë, bëjmë bashkëpunime mes universiteteve, përveç kësaj, pranojmë studentë nga Kosova, ofrojmë shkollime për studime pasuniversitare, universitare, dhe doktoraturë. Kemi bashkëpunime në fushën e shëndetësisë, bisedojmë me qeveritë, bisedojmë me ministritë, por sot bëmë diçka shumë të rëndësishme: dy universitetet kanë hyrë në një projekt të përbashkët për një park teknologjik. Kemi krijuar një hapësirë ku kompanitë nga Turqia dhe Kosova bëhen bashkë, ku studentët, profesorët dhe shumë sektorë të tjerë do të mund të mblidhen në një vend. Nëse ky mjedis trajtohet mirë, do të kultivohen fidane, do të kultivohen lule të bukura, dhe do të bëhet një vend ku do të nënshkruhen sukseset e mëdha dhe ndoshta do të ndryshojmë fatin e dy shteteve. Jam shumë i lumtur.”

Pyetje: Çfarë mund të sjellë ky bashkëpunim në kuadër të projekteve konkrete? Kur do t’i shohim hapat e parë

“Në një kohë, periudhë shumë të afërt do të shohim të gjitha gjërat, rektori, zoti Hajrizi, është një rektor që vepron shumë shpejt. Aktualitetin, Turqinë dhe botën di shumë mirë ta lexojë, dhe për Kosovën është një shans i madh. Kosova ka një energji të saj, por këtu në këtë mjedis është më e lehtë që të shihet ajo energji. Shpresojmë që në kohën shumë të afërt, do të ndodhin gjëra shumë të bukura.”

Trakya Üniversitesi Rektörü Tabakoğlu: UBT’deki Teknopark, büyük başarıların yazılacağı bir yer

Soru: Bugünün önemi nedir sizin için?

“Bugün belki de en mutlu günlerimden biri, çünkü Kosova’da UBT Üniversitesi tarafından bir onur ödülüne layık görüldüm. Çok uğraşıyoruz, gayret ediyoruz ama insan hani böyle günlerde galiba kendi değerlendirme sürecine giriyor, duygusal oluyor, çok mutlu oluyor. Değerli rektörüme ve senatoya bana bu güzel ödülü layık gördükleri için çok teşekkür ediyorum. Benim adıma, üniversitem adına ve Türkiye adına kabul ediyorum.”

Soru: Türkiye ve Kosova arasındaki eğitim alanındaki ilişkileriniz nasıl?

“Biz var olan Kosova’daki bütün üniversitelerle ikili anlaşmalarımız var, üniversite-üniversite iş birlikleri yapıyoruz, bunun dışında Kosova’dan öğrenciler kabul ediyoruz, yüksek lisans, lisans, doktora eğitimleri veriyoruz. Sağlık alanında iş birliklerimiz var, hükümetlerle görüşüyoruz, bakanlıklarla görüşüyoruz ama galiba bugün çok önemli bir şey yaptık: İki üniversite bir teknopark ortak projesine girdi. Türkiye’den şirketler girince buraya, şirketlerin bir araya geleceği, öğrencilerin, hocalarının, pek çok alanda bir araya gelebileceği bir ortam oluşturduk. Bu ortam güzel bakılırsa çok güzel fidanları yetiştirecek, çok güzel çiçekler yetiştirecek ve bir yer haline gelecek ve her iki ülkenin ve belki kaderini değiştirecek, çok büyük başarıların imzası atılacak. Ben oldukça mutluyum.”

Soru: Bu iş birliği somut projeler bağlamında neler getirebilir? Adımları ne zaman göreceğiz?

“Çok yakın zamanda her şeyi göreceğiz, bir kere rektör sayın Hajrizi, son derece hızlı hareket eden bir rektörümüz. Günceli, Türkiye dünyayı çok iyi okuyabiliyor, Kosova için büyük bir şans. Kosova’nın kendine ait bir enerjisi var ama burada o enerjiyi görmek daha mümkün. Burada inşallah çok yakın zamanda, çok güzel şeyler olacak.”

Röportajı yapan: Dionesa Ebibi

 

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Paralajmërimi për protesta, policia bllokon përkohësisht disa rrugë në Tiranë

Publikuar

nga

Aleanca për Mbrojtjen e Teatrit do të mbajë protestën e radhës pranë ambieneve të Bashkisë Tiranë. Protesta është planifikuar për në orën 16:30, ndërkohë që nga ana e Policisë së Shtetit është publikuar plani i masave për mbarëvajtjen e tubimit.

Policia bën me dije se prej orës 16:00 e në vijim, do të ketë bllokim të përkohshëm të qarkullimit të mjeteve, në bulevardin kryesor pranë Bashkisë së Tiranës.

Uniformat blu sugjerojmë qytetarët që të përdorin rrugë alternative, deri në përfundim të tubimit, si Unaza e Mesme dhe Unaza e Madhe.

Në njëoftimin publik, policia fton qytetarët që të mos ndërmarrin akte që mund të cënojnë sigurinë e efektivëve.

“Gjatë disa tubimeve të mëparshme, të zhvilluara nga Aleanca për Mbrojtjen e Teatrit, në sheshin para Bashkisë Tiranë, janë evidentuar raste të përsëritura të kundërshtimit të forcave të policisë, përdorimit dhe hedhjes së molotovëve e sendeve të tjera, në drejtim të Bashkisë Tiranë, duke rrezikuar seriozisht jetën dhe shëndetin e punonjësve të policisë dhe vetë pjesëmarrësve në tubime. Drejtoria Vendore e Policisë Tiranë respekton plotësisht të drejtën e qytetarëve për të organizuar dhe marrë pjesë në tubime paqësore. Policia u përsërit thirrjen organizatorëve, drejtuesve dhe pjesëmarrësve në tubime për të respektuar ligjin dhe për t’u distancuar nga çdo akt dhune. Cenimi i rendit e sigurisë publike dhe rrezikimi i shëndetit e jetës së punonjësve të policisë dhe pjesëmarrësve në tubim përbëjnë shkelje të ligjit dhe Policia e Shtetit do të veprojë gjithnjë me profesionalizëm”, thuhet në njoftimin e policisë./Euronews.al/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Kryeziu i përgjigjet BE-së për mungesën e progresit në dialog, fajin e hedh te Serbia

Publikuar

nga

Zëdhënësi i Qeverisë së Kosovës, Përparim Kryeziu, i është përgjigjur deklaratave të zëdhënësit të Bashkimit Evropian, Peter Stano.

Stano në një konferencë për media të hënën tha se rezultatet e deritanishme në dialog nuk janë dështim i emisarit Miroslav Lajçak, por i Kosovës dhe Serbisë.

Derisa Kryeziu përmes një postimi në Twitter tha se mungesa e progresit është shkaku i shkeljes së marrëveshjes nga ana e Serbisë.

“Është një zhvillim i dukshëm që BE-ja pranon se procesi i dialogut nuk ka ecur mirë. Megjithatë, mungesa e progresit nuk është për shkak të të dyja palëve. Këtu është një listë e shkeljeve nga Serbia të Marrëveshjes Themelore, vetëm 2 javë pasi tha PO, në shkurt 2023”, ka shkruar ai.

Ndryshe Stano në një konferencë për media theksoi se emisari Lajçak dhe përfaqësuesi i Lartë për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Josep Borrell, kanë përkrahjen e plotë të shteteve anëtare sa i përket dialogut Kosovë-Serbi.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara