Lajmet

Pse Gorbachev mbahet mend si gjigant në Perëndim e paria në shtëpinë e tij?

Lideri i fundit i Bashkimit Sovjetik vdiq të martën në moshën 91-vjeçare.

Publikuar

Analizë nga Stephen Collinson, CNN

Tragjedia e Mikhail Gorbachev është se ai e mbijetoi shkrirjen në Luftën e Ftohtë mes Moskës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, pasi i dha fund asaj.

Lideri i fundit i Bashkimit Sovjetik vdiq të martën në moshën 91-vjeçare, në periudhën kur Uashingtoni dhe Kremlini janë në anët e kundërta të luftës së nxehtë të presidentit rus, Vladimir Putin, në Ukrainë, që u nis pjesërisht për t’u hakmarrë ndaj kolapsit sovjetik të nxitur nga sundimi i Gorbaçovit.

Është vështirë të përmblidhet se çfarë roli kishte ai për Perëndimin në vitin 1980, pas një prej periudhave më të rrezikshme të përplasjes midis Lindjes dhe Perëndimit. Pas liderëve të ashpër, armiqësorë, të moshuar të Kremlinit, ai ishte i ri, modern dhe i freskët — vizionar dhe reformator.

Gorbachev ngjalli shpresë se përballja bërthamore që shqetësoi botën në gjysmën e dytë të shekullit të XX-të, nuk do të përfundonte me shkatërrimin e qytetërimit. Presidenti Ronald Reagan dhe shoqja e tij shpirtërore, Margaret Thatcher, ishin luftëtarët më të ashpër të Luftës së Ftohtë. Por siç tha ish-kryeministrja britanike për liderin sovjetik: “Ne mund të bashkëpunojmë”.

Të gjithë e kujtojnë ditën kur Reagan shkoi në Berlin dhe në sfondin e Portës së Brandenburgut, që ishte prishur nga barriera e shëmtuar dhe çnjerëzore e betonit mes Lindjes dhe Perëndimit, dhe i tha: “Zoti Gorbachev, rrëzojeni këtë mur”. Ishte një nga momentet më ikonike të historisë moderne amerikane. Atë kohë pak njerëz mendonin se ishte e mundur. Në fakt, disa ndihmës të Shtëpisë së Bardhë i konsideruan komentet tepër provokuese dhe u përpoqën ta bindin Reaganin që të mos i thoshte ato. Por në fund, në një akt të madh njerëzor, Gorbachevi në mënyrë efektive e shembi atë mur.

Pas një serie të zhurmshme bisedimesh për reduktimin e kontrollit të armëve bërthamore dhe takimeve me liderët perëndimorë, Gorbachev u bë hero në Perëndim. Por ishte vendimi i tij për të mos ndërhyrë me forcë ushtarake kur shpërthyen rebelimet popullore kundër regjimeve komuniste në vendet e Traktatit të Varshavës në vitin 1989 që çoi në çlirimin e Evropës Lindore, rënien e Perdes së Hekurt, fundin e Luftës së Ftohtë dhe ribashkimin e Gjermanisë.

Një i pabesë në shtëpi

Pavarësisht se u konsiderua hero në Perëndim, në shtëpinë e tij Gorbachev u konsiderua paria. Qëllimi i tij nuk ishte shpërbërja e Bashkimit Sovjetik. Në shumë mënyra, dora e tij u detyrua nga dekada e kalbjes ekonomike në sistemin komunist dhe nga ndikimi shterrues i një gare të armëve bërthamore me Perëndimin.

Por në përpjekje për ta ruajtur sistemin, ai vendosi forcat për ta shkatërruar atë. Ndikimi i tij shkaktoi pasoja që mund të ndihen edhe në ditën që vdiq, me Moskën dhe Perëndimin sërish në mosmarrëveshje në stilin e Luftës së Ftohtë.

Në shtëpi, Gorbachevi kishte dy ide kryesore, glasnost (hapje) dhe perestrojka (ristrukturim). Rënia e shpejtë e Bashkimit Sovjetik, që shkaktoi copëtimin e perestrojkës, solli kushte ekstreme ekonomike, çrregullime dhe një goditje për krenarinë kombëtare. Kjo ndikoi që përfundimisht një njeri si Putini të bëhet tërheqës për shumë rusë.

Në momentin kur Gorbachevi refuzoi të dërgonte Ushtrinë e Kuqe në Evropën Lindore për të shpëtuar bllokun komunist, Putini u vendos me KGB-në në Gjermaninë Lindore dhe ndjeu thumbin e dezertimit të Moskës. Ai e shikoi rënien e Perandorisë Sovjetike si një fatkeqësi të historisë; dhe sapo Putini fitoi pushtetin, ai filloi të rivendoste prestigjin kombëtar rus të plagosur.

Kudo përveç Rusisë, ai do të mbahet mend si një nga ato figurat e rralla në histori, që me karakter dhe vizion vërtet ndryshuan botën./UBTNews/

Lajmet

SHBA propozon riklasifikimin e marihuanës si drogë më pak të rrezikshme

Publikuar

nga

Qeveria amerikane propozoi ndryshimin e ligjit për të riklasifikuar marihuanën si drogë më pak e rrezikshme.

Ky vendim mundëson përdorimin mjekësor të marihuanës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe të vlerësohej se ka më pak potencial për abuzim sesa drogat e tjera.

Prokurori i Përgjithshëm i SHBA-së paraqiti një propozim të enjten për ta zhvendosur atë nga një skemë I në një medikament orar III sipas Aktit të Substancave të Kontrolluara të SHBA (CSA).

Drogat e programit I janë ato “pa përdorim mjekësor të pranuar aktualisht dhe me një potencial të lartë për abuzim” si heroina dhe LSD, ndërsa barnat e programit III janë ato “me një potencial mesatar deri të ulët” për varësinë që përfshin ketaminë dhe steroid./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

Bota po përballet me mungesë mineralesh të nevojshme për tranzicionin e energjisë

Publikuar

nga

Bota po përballet me mungesë të mineraleve të nevojshme për t’i bërë automjetet elektrike, turbinat e erës, panelet diellore dhe teknologjitë e tjera të energjisë së pastër thelbësore për t’i dhënë fund varësisë së saj në lëndët djegëse fosile.

Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë me seli në Paris tha në një raport të botuar të premten se rënia e madhe e çmimeve të litiumit, kobaltit, nikelit dhe grafitit vitin e kaluar ishte “lajm i mirë për konsumatorët”, por dekurajoi investimet në minierat e këtyre mineraleve kritike.

Bota është në rrugën e duhur për të përmbushur vetëm 70% të kërkesës globale për bakër dhe 50% të kërkesës për litium deri në vitin 2035, shtoi agjencia.

“Oreksi i botës për teknologji të tilla si panelet diellore, makinat elektrike dhe bateritë po rritet me shpejtësi – por ne nuk mund ta kënaqim atë pa furnizime të besueshme dhe të zgjeruara të mineraleve kritike”, tha përmes një deklarate Fatih Birol, drejtori ekzekutiv i IEA.

Investimet në minierat kritike të mineraleve u rritën me 10% vitin e kaluar, një normë që agjencia thotë se është “e shëndetshme, por më e ngadaltë se në vitin 2022”.

IEA parashikon që investitorët do të duhet të derdhin 800 miliardë dollarë në projektet e minierave nga tani deri në vitin 2040 për të pasur një shans për të kufizuar rritjen e temperaturave globale në 1.5 gradë Celsius mbi nivelet para-industriale./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​HEXA, makina fluturuese e gjeneratës së re në demonstrim në Tokio

Publikuar

nga

HEXA, makina fluturuese e gjeneratës është parë gjatë fluturimit të saj të parë demonstrues si pjesë e ngjarjes SusHi Tech Tokyo 2024, të organizuar nga Qeveria Metropolitane e Tokios, të premten më 17 maj 2024, në Tokio, Japoni.

HEXA, prodhim i kompanisë amerikane LIFT me bazë në Japoni dhe i zhvilluar nga Marubeni Aerospace, i pilotuar nga Jace ‘Digit’ McCown, shefi Pilot për LIFT Aircraft, më parë fluturoi me helikopterin UH1N për Forcat Ajrore të SHBA-së.

LIFT Aircraft me bazë në Austin, Texas filloi projektin në tetor 2017 në Budapest, u zbulua në 11 dhjetor 2018 për publikun përmes mediave sociale dhe artikujve të lajmeve dhe bëri paraqitjen e tij të parë publike në South By Southwest 2019 në Austin.

LIFT HEXA (fillimisht “Hexa”) është një ngritje dhe ulje vertikale tërësisht elektrike (eVTOL) me një pasagjerë me një krah shumëkopter ultralight, që synon kryesisht turizmin dhe udhëtimet në distanca të shkurtra. Avioni HEXA është projektuar nga Robert Kovacs, i cili është i bazuar në Hungari.

LIFT u themelua nga Matt Chasen, një sipërmarrës serial, investitor dhe entuziast i sporteve aventureske.

HEXA është një aeroplan modular amfib me multikopter eVTOL me një pasagjer, i aftë për t’u ulur si në tokë ashtu edhe në ujë.

Avioni ka 18 helikë të kontrolluar në mënyrë të pavarur dhe 18 motorë elektrikë të montuar në një montim të shtyllës motorike që i ngjan një rrjete prej gjashtë sektorësh me drejtim nga brenda me dymbëdhjetë helikë të jashtëm dhe gjashtë të brendshëm me energji elektrike.

Kjo lejon që avioni të kontrollohet duke ndryshuar shpejtësinë individuale të motorit për çdo helikë dhe i lejon pilotit të ketë shikueshmëri të shkëlqyer. Avioni mundësohet nga paketa të shumta baterish.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​BE mban trendin e rënies së emetimeve të gazrave serrë

Publikuar

nga

Trendi në rënie në emetimet e gazrave serrë të BE-së vazhdoi gjatë gjithë vitit 2023 me një rënie prej pak më shumë se 5%, sipas të dhënave të Eurostat të publikuara këtë javë.

Shtetet anëtare të BE-së lëshuan më shumë se 3.4 miliardë ton ekuivalent të dyoksidit të karbonit të gazeve serrë në vitin 2023. Kjo është 5.1% më pak se në vitin 2022, kur u lëshuan rreth 3.6 miliardë ton ekuivalent të dyoksidit të karbonit.

Bullgaria emetoi 47.5 milion ton ekuivalent të dyoksidit të karbonit ose rreth 1.4% të emetimeve të gazit serrë të BE, sipas llogaritjeve të BTA bazuar në të dhënat e Eurostat.

Vendi uli emetimet e gazeve serrë me pothuajse një të pestën (-19.6%) në 2023, duke regjistruar rënien e dytë më të madhe pas Estonisë (-27%).

Në tremujorin e katërt të vitit të kaluar, Bullgaria u rendit e dyta në mesin e vendeve anëtare të BE-së me uljen më të madhe të emetimeve të gazrave serrë. Pas Estonisë (-23%), ky vend regjistroi një rënie prej afro 17% nga viti në vit.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara