Teknologji
Pse Galileo Galilei njihet si “revolucionari i shkencës”?
Published
2 years agoon
By
UBT newsGalileo Galilei (1564-1642) ishte një astronom, fizikan, inxhinier dhe polimatist italian që luajti një rol vendimtar në Revolucionin Shkencor të shekullit të 17-të. Galileo shpesh përmendet si “babai i astronomisë moderne vëzhguese”, “babai i fizikës moderne” dhe “babai i shkencës”.
Kontributet dhe arritjet e tij kryesore përfshijnë:
Përdorimin e Teleskopit:
Galileo ishte shkencëtari i parë që përdori një teleskop për observime astronomike. Duke shfrytëzuar këtë instrument, ai zbuloi sipërfaqen e Hënës, zbuloi katër hënët më të mëdha të Jupiterit (tani të njohura si hënët galileane), vuri re fazat e Venusit dhe zbuloi njollat e diellit.
Ligji i Rënies së Lirë:
Ligji i Rënies së Lirë u përcaktua nga Galileo nëpërmjet një sërë eksperimentesh të thjeshta që përfshinin lëvizjen e trupave nën ndikimin e gravitetit. Thelbi i ligjit të Galileos për trupat në rënie mund të përmblidhet si më poshtë:
Objektet me masa të ndryshme bien me të njëjtën shpejtësi kur i nënshtrohen gravitetit në mungesë të rezistencës së ajrit.
Kjo sfidoi pikëpamjen Aristoteliane se objektet më të rënda bien më shpejt se ato më të lehta. Nëpërmjet eksperimenteve, Galileo demonstroi se, në mungesë të rezistencës së konsiderueshme të ajrit, të gjitha objektet bien me të njëjtën shpejtësi, pavarësisht nga masa e tyre. Ky koncept hodhi themelet për ligjet e lëvizjes të Isaac Njutonit dhe ligjin e gravitetit universal.
Mbështetës i Heliocentrizmit:
Galileo mbështeti modelin heliocentrik të sistemit diellor, i propozuar nga Nikolla Koperniku, që vendoste Diellin në qendër me planetët, përfshirë Tokën, që rrotulloheshin rreth tij. Kjo e çoi në konflikt me pikëpamjet gjeocentrike të mbajtura nga Kisha Katolike në atë kohë.
Konflikti me Kishën Katolike:
Mbështetja e Galileos për modelin heliocentrik e çoi në konflikt me Kishën Katolike, e cila mbështeste një pamje gjeocentrike. Në vitin 1633, ai u gjykua nga Inkvizita Katolike Romake dhe u detyrua të mohonte mbështetjen e tij për heliocentrizmin. Pasi u dënua me burgim shtëpie, ai kaloi pjesën tjetër të jetës së tij në arrest shtëpie.
Teknologji
Ayaneo hyn në tregun e smartfonëve me pajisjen e parë për lojtarë
Published
3 hours agoon
November 3, 2025By
UBT News
Kompania Ayaneo, e njohur për konsolat portative dhe mini-PC-të e saj, po zgjerohet tani në tregun konkurrues të smartfonëve, duke synuar lojtarët mobilë.
Prodhuesi ka publikuar një “teaser” zyrtar për smartfonin e tij të parë, të cilin e përshkruan si “një telefon i vërtetë për lojtarët”.
Në videon promovuese shihet pjesa e pasme e pajisjes me dy kamera të integruara dhe pa dalje të dukshme, një dizajn që ngjan me modelet RedMagic.
Derisa detajet teknike ende nuk janë zbuluar, pritet që telefoni të përdorë sistemin Android.
Sipas Ayaneo, ky projekt lindi “nga dashuria e pastër për lojën dhe ndjekja e ëndrrave”.
Më shumë informacion pritet të publikohet në teaser-at e ardhshëm. /A.Z/UBT News/
Platforma e njohur e videove të shkurtra TikTok ka njoftuar se gjatë periudhës prill–qershor 2025 ka hequr më shumë se 189 milionë video në mbarë botën, për shkak të shkeljeve të udhëzimeve të komunitetit.
Sipas raportit zyrtar, mbi 99% e përmbajtjeve të fshira janë identifikuar nga sistemet automatike të platformës, ndërsa më shumë se 90% e videove janë hequr përpara se të shiheshin nga ndonjë përdorues.
Fshirje brenda pak orësh
TikTok thekson se 80.6% e videove të fshira janë hequr brenda një periudhe mesatare prej vetëm dy orësh nga momenti i publikimit.
Në Turqi, janë fshirë 4.4 milionë video, nga të cilat 99.4% janë identifikuar si përmbajtje që shkelin rregullat, dhe 97% janë larguar brenda 24 orëve.
Cilat ishin shkeljet më të zakonshme?
Sipas raportit, përmbajtjet më problematike i përkasin kategorive: Tema të ndjeshme dhe përmbajtje për të rritur – 30.6%. Mallra të rregulluara dhe aktivitete tregtare – 30.5% Siguria dhe mirëqenia e të rinjve, ku 99.4% e videove u hoqën përpara se të shiheshin.
Transmetimet dhe reklamat
Përveç videove të zakonshme, TikTok ka hequr edhe 36 milionë transmetime të drejtpërdrejta (live) gjatë tremujorit të dytë të vitit, rritje prej 100% krahasuar me periudhën e mëparshme. Gjithashtu, janë fshirë mbi 8 milionë reklama për shkelje të politikave të reklamimit.
Presioni në rritje ndaj rrjeteve sociale
Raporti publikohet në një periudhë kur platformat sociale përballen me presion në rritje nga autoritetet dhe organizatat ndërkombëtare për të kufizuar përmbajtjet e dëmshme – veçanërisht ato që prekin të miturit, dezinformimin dhe përmbajtjen e paligjshme.
Me mbi 1 miliard përdorues aktivë, TikTok vazhdon të përballet me kritika dhe hetime në lidhje me sigurinë e të rinjve dhe menaxhimin e të dhënave personale të përdoruesve. /A.Z/UBT News/
Teknologji
5 këshilla si ta përdorni ChatGPT në maksimum çdo herë
Published
3 days agoon
October 31, 2025By
UBT News
ChatGPT po shndërrohet gjithnjë e më shumë në një asistent personal inteligjent dhe një mjet kërkimi të përditshëm.
Për ta përdorur në mënyrën më të dobishme, është e rëndësishme të dini si të komunikoni qartë me të.
Ndryshe nga motorët tradicionalë të kërkimit, ChatGPT jep rezultatet më të mira kur i ofroni kontekst, udhëzime të qarta, shembuj dhe stil të dëshiruar. Një pyetje e thjeshtë shpesh nuk mjafton për të marrë përgjigjen që kërkoni.
Më poshtë gjeni pesë këshilla profesionale për të përmirësuar ndërveprimin tuaj me këtë inteligjencë artificiale.
1. Caktoni një rol (Role Prompting)
ChatGPT reagon më mirë kur i caktoni një rol specifik. Kjo e ndihmon të përcaktojë tonin, stilin dhe thellësinë e përgjigjes.
Shembull:
“Ma shpjego këtë sikur të jem 12 vjeç.” → përgjigje e thjeshtë dhe e kuptueshme.
“Sillu sikur je profesor me mbi 30 vjet përvojë në sociologji.” → përgjigje më e thellë dhe analitike.
2. Jepni shembuj
Shembujt janë një mënyrë shumë efektive për të drejtuar ChatGPT-në drejt rezultatit që dëshironi.
Nëse i kërkoni të shkruajë një email, tregoni një shembull të stilit tuaj të zakonshëm ose thuajini “Dua që ta shkruash në stil të ngjashëm.” Sa më konkretë të jeni me shembujt, aq më i saktë dhe afër pritshmërive tuaja do të jetë rezultati.
3. Shtoni kontekst
Thelbësor për të marrë përgjigje të sakta, shpjegoni pse po bëni pyetjen, çfarë dini tashmë dhe çfarë prisni nga përgjigjja.
4. Përcaktoni tonin dhe stilin
Toni ndikon drejtpërdrejt në mënyrën se si ChatGPT formulon përgjigjen. Nëse po mësoni një gjuhë të re, mund të kërkoni që përgjigjet të jenë miqësore, edukative dhe me shembuj.
Nëse ju nevojitet diçka profesionale, kërkoni që stili të jetë i përmbledhur, Në rast se po shkruani për media apo rrjete sociale, mund të zgjidhni tone si humoristik, frymëzues, ironik apo dramatik.
5. Kërkoni shpjegime hap pas hapi
Kur bëhet fjalë për tema të ndërlikuara, si matematika, logjika apo analizat – kërkoni që përgjigjja të jetë e shpjeguar hap pas hapi. Kjo do t’ju ndihmojë të kuptoni më qartë procesin e arsyetimit dhe të dalloni çdo gabim të mundshëm.
Në përmbledhje, sa më qartë dhe me më shumë informacion të komunikoni me ChatGPT, aq më të dobishme, të personalizuara dhe profesionale do të jenë përgjigjet që merrni. /A.Z/UBT News/
Teknologji
Nga video në blerje! YouTube e kthen televizorin në platformë inteligjente
Published
3 days agoon
October 31, 2025By
UBT News
YouTube ka njoftuar një përditësim të madh për aplikacionin në televizorë, duke sjellë funksione të reja për krijuesit, pamje më të qarta dhe integrim më të zgjuar të blerjeve online.
Sipas kompanisë, gjithnjë e më shumë përdorues po shikojnë përmbajtje në ekranet e mëdha, disa kanale gjenerojnë mbi 45% të të ardhurave nga TV-të.
Disa krijues, madje, raportojnë fitime me shifra gjashtëshifrore nga ky burim. Për të përmirësuar këtë përvojë, YouTube po prezanton disa risi që “e shndërrojnë televizorin në mënyrën më të mirë për të shikuar përmbajtje.” Krijuesit do të mund të ngarkojnë miniatura deri në 50 MB, duke ofruar pamje shumë më të qarta në ekranet 4K. Kompania po teston edhe mbështetjen për skedarë video më të mëdhenj, për një cilësi më të lartë të përmbajtjes.
Një tjetër risi është funksioni me inteligjencë artificiale “Super Resolution”, i cili përmirëson videot e vjetra nga cilësia SD në HD, madje deri në 4K.
Krijuesit mund të vendosin vetë nëse do ta aktivizojnë këtë opsion, ndërsa shikuesit kanë mundësi të zgjedhin rezolucionin origjinal nga cilësimet.
Aplikacioni për TV po merr dizajn të ri të kanaleve. Faqja e përmirësuar mundëson shfletim më të shpejtë dhe mënyra të reja organizimi të videove, përfshirë një seksion të posaçëm për serialet (Shows). Edhe kërkimi është bërë më intuitiv — tani, kur kërkon brenda një kanali, shfaqen fillimisht videot e atij krijuesi.
YouTube po teston një opsion që lejon përdoruesit të skanojnë një kod QR nga videoja në TV për të hapur faqen e produktit në telefonin e tyre.
Gjithashtu, janë në fazë testimi “etiketat inteligjente të produkteve”, që cilat shfaqen gjatë momenteve kyçe të një videoje, duke i lejuar shikuesit të blejnë menjëherë produktet që shohin. /A.Z/UBT News/
Filharmonia e Kosovës prezanton ciklin e plotë të koncerteve për piano të Beethovenit
Vitaminat dhe ushqyesit që mbrojnë shëndetin e syve
Studimi zbulon: inteligjenca dhe mençuria arrijnë kulmin rreth moshës 60 vjeç
Real Madridi i hapur të dëgjojë ofertat për yllin e skuadrës
Spiropali vizitë zyrtare në Hagë
Lily James zbulon lidhjen e veçantë familjare me filmin klasik “Alien”
Kur është koha më e mirë për të ngrënë mollë?
Izraeli konfirmon kthimin trupave të tre ushtarëve nga Hamasi
Hendboll: Kosova në raundin e dytë të kualifikimeve për Botërorin 2027
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
