

Kuriozitete
Pse fëmijët mësojnë më lehtë sesa të tjerët?
Përgjigja vjen nga një studim i botuar së fundmi në “Current Biology”.
Published
2 years agoon
By
UBT newsShumëkush e di se të mësuarit është një proces më i lehtë kur je fëmijë sesa i rritur. Por pse ndodh kjo? Çfarë e bën trurin e fëmijëve më efektiv se të një të rrituri?
Përgjigja vjen nga një studim i botuar së fundmi në “Current Biology”, që vëzhgoi për herë të parë përqendrimet e neurotransmetuesit acid Gama-Aminobutirik, gjatë dhe pas përvojave të të mësuarit perceptues vizual (VPL).
Mësimi mund të shihet si “efektiv”, kur i jep mundësi individit që të shtojë njohuritë dhe forcojë aftësitë e tij në një periudhë të caktuar kohore. Në këtë proces, është thelbësor konsolidimi i informacionit të ri, në mënyrë që përvetësimet e mëvonshme të të dhënave të mos e mbingarkojnë atë.
Pra njohuritë e reja duhet të mësohen përmendësh. Në këtë kuptim, një rol të rëndësishëm në stabilizimin e informacionit luan GABA, një nga neurotransmetuesit frenues më të fuqishëm të sistemit tonë nervor qendror, i prodhuar nga korteksi cerebral. Megjithatë, deri më sot, nuk ishin sqaruar mekanizmat neuronalë përgjegjës për këtë proces tek fëmijët.
Prandaj duke përdorur spektroskopinë e rezonancës magnetike (MRS), studimi u fokusua për herë të parë tek ndryshimet në përqendrimet e GABA-s para, gjatë dhe pas eksperimenteve të të mësuarit në zonën kortikale vizuale të fëmijëve dhe për krahasim të të rriturve.
Çfarë na tregojnë rezultatet? Tek fëmijët, nivelet e GABA-s janë më të ulëta se sa tek të rriturit përpara fazës së të mësuarit, sepse përgjigja frenuese ndaj neurotransmetuesit nuk është zhvilluar ende plotësisht. Por gjatë mësimit, u vu re një rritje e shpejtë e përqendrimeve të GABA-s, e cila vazhdon edhe kur ka përfunduar faza e përvetësimit të njohurive.
Tek të rriturit, mbeten të pandryshuara nivelet e neurotransmetuesit. Për të verifikuar nëse ndryshimet në përqendrimet e GABA-s janë në fakt përgjegjëse për mësimin më të shpejtë tek fëmijët, studiuesit kryen eksperimente të sjelljes që përfshinin grupe të tjera fëmijësh. Rezultatet tregojnë se tek fëmijët, stabilizimi i njohurive të reja ndodh pak minuta pas seancës mësimore, ndërsa tek të rriturit, në përputhje me studimet e mëparshme, ndodh ajo të cilën studiuesit e kanë përcaktuar si “gjendje e brishtë e të mësuarit”, e cila ka një shtrirje kohore prej 60 minutash.
Këto rezultate sugjerojnë se tek fëmijët, një përqendrim më i lartë i neurotransmetuesitGABA gjatë formimit të njohurive të reja, bën të mundur që të mësuarit të stabilizohet më shpejt sesa tek të rriturit. Studimet e ardhshme mund të përcaktojnë nëse mekanizma të ngjashëm përfshihen edhe në procese të tjera të të mësuarit./bota.al
Kuriozitete
Cilat janë 8 zakonet që ndikojnë në inteligjencën tuaj?
Published
4 minutes agoon
April 10, 2025
Niveli i inteligjencës nuk është një vlerë fikse dhe e pandryshueshme dhe sipas ekspertëve, ai ndikohet nga stili i jetesës dhe zakonet që ndjekim çdo ditë.
Nëse keni bërë dy teste inteligjence e keni marrë rezultate të ndryshme, kjo ndodh sepse aftësitë mendore ndryshojnë nga dita në ditë.
Këto janë disa prej zakoneve të përditshme që, sipas kërkimeve shkencore, mund të rrisin inteligjencën tuaj:
Flini mjaftueshëm: Gjumi i mirë – zakonisht më shumë se 7 orë në natë – është i lidhur me përmirësimin e funksioneve njohëse dhe kujtesës. Edhe pse nevojat për gjumë ndryshojnë nga personi në person, pushimi i mjaftueshëm është thelbësor për shëndetin e trurit.
Mësoni diçka të re çdo ditë: Edhe vetëm 10 minuta në ditë të dedikuara për të mësuar diçka të re – si një fakt historik, një recetë të re ose një aftësi të re – stimulojnë zhvillimin e neuroneve të reja.
Meditoni: Praktika e meditimit është treguar se përmirëson përqendrimin, vetëdijen dhe redukton stresin, duke ndikuar pozitivisht në performancën mendore.
Fokusohuni në një gjë në një kohë: Multitasking nuk është gjithmonë produktiv. Përkundrazi, përqendrimi në një detyrë të vetme përmirëson cilësinë e mendimit dhe efikasitetin.
Lexoni rregullisht: Leximi ndihmon në zhvillimin e të menduarit kritik, përqendrimit dhe zgjeron njohuritë në mënyrë të vazhdueshme.
Ushtrimet fizike: Aktiviteti fizik përmirëson qarkullimin e gjakut dhe ndihmon në uljen e stresit – të dyja këto janë të rëndësishme për funksionimin optimal të trurit.
Luani lojëra stimuluese: Lojërat që kërkojnë strategji e logjikë si enigma, shah a lojëra tavoline ndihmojnë në stërvitjen e trurit.
Qëndroni në kontakt me diellin: Marrja e mjaftueshme e vitaminës D ndihmon në përmirësimin e humorit dhe funksioneve mendore. Megjithatë, shumë njerëz vuajnë nga mungesa e saj, veçanërisht gjatë dimrit.
Zbatimi i zakoneve jo vetëm që përmirëson funksionet e trurit, por ndihmon në krijimin e një jetese më të balancuar dhe të shëndetshme. /UBT News/
Kuriozitete
Pretendon se është njeriu më i vjetër në botë, fermeri feston 125-vjetorin
Published
1 day agoon
April 9, 2025
Marcelino Abad Tolentino, një fermer i thjeshtë nga Peruja, festoi fundjavën e kaluar ditëlindjen e tij të 125-të mes buzëqeshjeve dhe shoqërisë së kujdestarëve të tij në një azil.
Ndonëse nuk ka një certifikatë lindjeje, mban kartë identiteti kombëtare të lëshuar nga shteti peruan që tregon se ka lindur më 5 prill 1900.
I njohur me nofkën “Mashico”, Marcelino ka kaluar jetën e tij në mes të natyrës, duke ndjekur një mënyrë jetese të shëndetshme e të qetë. Sipas qeverisë, kjo jetë mes florës dhe faunës së Huánuco-s ka kontribuar në jetëgjatësinë e tij të jashtëzakonshme.
Dieta e tij ka qenë gjithmonë e pasur me fruta dhe perime, ndërsa tani nuk mund ta nisë ditën pa një avokado.
I rritur si jetim, pasi prindërit e tij humbën jetën në një përmbytje kur ai ishte vetëm 7 vjeç, Marcelino nuk u martua kurrë dhe nuk pati fëmijë. Ai punoi si fermer dhe murator për dekada me radhë, duke jetuar pa energji elektrike deri në moshën 119-vjeçare.
Historia doli në dritë për herë të parë vetëm më 2019, falë një programi shtetëror që i dha atij akses në pension dhe shërbime tjera sociale.
Qeveria peruane është duke përgatitur një kërkesë për njohjen e tij zyrtare si njeriu më i vjetër në botë nga Libri i Rekordeve Guinness.
Nëse mosha e tij konfirmohet zyrtarisht, Marcelino do të thyejë rekordin aktual të mbajtur nga Jeanne Calment, e cila jetoi deri në moshën 122 vjeç e 164 ditë.
Kuriozitete
Zgjohuni çdo ditë në të njëjtin orar, këshilla e ekspertëve për shëndetin
Published
2 days agoon
April 8, 2025
Ekspertët e gjumit këshillojnë që zgjimi në të njëjtën kohë çdo mëngjes pa marrë parasysh kur shkoni të flini dhe a punoni apo jo.
Nëse me dëshirë zgjoheni për shkak të punës për çdo ditë, zgjohuni në të njëjtën kohë edhe gjatë vikendit kur nuk shkoni në punë, do të ndiheni shumë më mirë, më energjikë dhe më të kënaqur se sa të flini më gjatë.
Sipas mindbodygreen, është mirë të keni edhe ndonjë rutinë, të cilat kanë të bëjnë me zgjimin e mëngjesit dhe ndihmojnë të filloni ditën me energji të mirë, për shembull, të bëni një dush apo të meditoni, transmeton Telegrafi.
Koha në të cilën zgjoheni çdo mëngjes mbase është njësoj e rëndësishme si edhe koha e shkuarjes për të fjetur gjumë natën e kaluar, ka treguar një hulumtim të cilin e ka bërë web portali Mattress Inquirer.
Individët, të cilët zgjohen rreptësisht në të njëjtën kohë, janë më të kënaqur në të gjitha aspektet e jetës se njerëzit të cilët ndonjëherë zgjohen më herët dhe herë-herë më vonë dhe nuk e kanë rutinën e tillë.
Disa hulumtime na bëjnë të supozojmë që zgjimi i hershëm në të njëjtën kohë do të mund të jetë çelësi për produktivitet kulmor, gjë që do të shpjegonte përse individët të cilët e kanë këtë shprehi shpesh janë më të kënaqur me situatën e tyre financiare dhe afariste.
Orari i çrregullt i gjumit dhe i zgjimit mund të dëmtojë organizmin me uljen e nivelit të kolesterinës së mirë, rritjen e yndyrës trupore dhe faktorëve të rrezikut për diabet dhe sëmundje të zemrës, ka treguar hulumtimi. Gjithashtu, kjo nuk është mirë as për shëndetin mendor.
Kuriozitete
Katër ‘flamuj të kuq’ që tregojnë se po rezervoni në hotelin e gabuar
Published
5 days agoon
April 5, 2025
Të gjithë kemi të paktën një përvojë të pakëndshme për një natë të kaluar në një hotel që nuk ka përmbushur aspak pritshmëritë tona; dhoma me njolla të pashpjegueshme, minj apo buburreca, dritat që dridhen në korridore sikur të ishte një film horror, mëngjeset që thuajse na helmuan ose punonjësit e vrazhdë që ia dolën të shkatërronin një udhëtim që kishim planifikuar prej kohësh.
Por ka skenarë edhe më të këqij: rezervime false, të cilat na kushtojnë para sepse, me të mbërritur në destinacionin tonë, mund kuptojmë se hoteli as që ekziston.
Të paktën pasi kemi gjithnjë e më shumë mjete online në dispozicion, me foto, përshkrime të vendit dhe, më e rëndësishmja, vlerësime dhe komente, mund të mbrohemi nga një zgjedhje e gabuar hoteli.
Këto janë, sipas Washington Post, “flamujt e kuq” që na paralajmërojnë të mos shtypim kurrë butonin “book/rezervim”:
Faqja problematike – Para se të bëni rezervim, vizitoni faqen, kontrolloni emrin e hotelit, fotot dhe përshkrimet. P.sh tekstet që janë të përkthyera automatikisht ose foto joreale që duket se janë vjedhur, ose përpunuar, tregojnë se diçka nuk shkon.
Shumë komente të këqija – Një ose dy komente nga njëqind nuk do të thotë asgjë, ka gjithmonë pushues që kanë pritshmëri të ndryshme nga tonat dhe nga ato që premton një hotel. Po, kur komentet e këqija janë shumë të këqija dhe, aq më tepër, kur pronarët e hoteleve përgjigjen në mënyrë të keqe, p.sh. nëse tregohen të pasjellshëm ose ironikë, është më mirë të vazhdojmë kërkimin tonë diku tjetër.
Ofertat që janë shumë të mira për të qenë të vërteta – Nëse nata fillon nga 80 euro ju gjeni hotel për 40, kontrolloni me kujdes, p.sh, a ka tarifa shtesë për shërbimet që mund të mos i keni imagjinuar, nga mëngjesi deri te Wifi. Nëse jo, mbase hoteli ka nevojë për rinovim të menjëhershëm ose ndodhet në një lagje të rrezikshme.
Sjellja e vrazhdë e punonjësve në telefon – Këshillohet të bëni një telefonatë paraprakisht, ku jo vetëm mund të negocioni një çmim më të mirë, por edhe të kuptoni deri diku shërbimin e hotelit. Nëse hasni në komente të vrazhda ose joprofesionale: mos rezervoni!

Cilat janë 8 zakonet që ndikojnë në inteligjencën tuaj?

Justin Bieber shpërthen ndaj paparacëve: Nuk pyesni për njerëzit, vetëm para doni

Von der Leyen përshëndet njoftimin e Trump për “ngritjen” e tarifave reciproke

Fenomenali Raphinha, gati të tejkaloi Messin

Llapi përballë Drenicës – sot nis ‘beteja’ për gjysmëfinalen e Kupës së Kosovës

Qeveria e Maqedonisë së Veriut ul përsëri çmimin e naftës dhe benzinës

Operacion i madh në Kroaci kundër trafikantëve të drogës: Dhjetëra të arrestuar

Rama: Shqipëria do të eksportojë makina ushtarake të gjeneratës së fundit

Mustafa Krantja, i pari dirigjent i Filarmonisë Shqiptare
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota3 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota2 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Bota3 months ago
Trump zbulon listën e zezë të Shtëpisë së Bardhë