Në zemër të Durrësit, aty ku arti dhe historia ndërthuren në një simfoni ngjyrash e formash, Galeria e Artit Pamor “Nikolet Vasia” ka rilindur përmes një rikonstruksioni të plotë. Ky investim jo vetëm që ka përmirësuar infrastrukturën teknike dhe funksionale të galerisë, por ka sjellë edhe një rigjallërim estetik, duke i dhuruar qytetit një hapësirë ekspozuese dinjitoze dhe të denjë për artin bashkëkohor.

Për dekada me radhë, kjo galeri ka shërbyer si një dritare ku artistët durrsakë dhe të huaj kanë pasqyruar vizionet e tyre, por vitet kishin lënë gjurmët e tyre, duke u reflektuar në probleme si lagështia, ndriçimi i pamjaftueshëm dhe organizimi i brendshëm i hapësirave. Ndërhyrjet e fundit, që përfshinë suvatimin, hidroizolimin e tarracës, sistemin e ri elektrik, aspirimin dhe kondicionimin, e kanë shndërruar këtë galeri në një mjedis modern dhe funksional, ku arti mund të marrë frymë lirshëm.

Së shpejti, dyert e galerisë do të hapen sërish për publikun, duke mirëpritur ekspozita, evente dhe aktivitete të shumta kulturore. Për komunitetin artistik të Durrësit, ky rikonstruksion nuk është thjesht një investim në mure dhe drita, por një angazhim për të ruajtur dhe promovuar shpirtin e krijimtarisë, duke e kthyer galerinë në një pikë referimi për artin pamor në Shqipëri./UBTNews/

Sot, në Muzeun Historik Kombëtar, u zhvillua një aktivitet përkujtimor në lidhje me Traktatin e Paqes së Shën Stefanit, i cili u nënshkrua më 3 mars të vitit 1878. Ky akt jo vetëm që shënoi fundin e Luftës Ruso-Turke, por gjithashtu shpalosi pasoja të mëdha për historinë dhe fatin e shqiptarëve, duke shënuar një nga momentet më të rëndësishme të lëvizjes kombëtare shqiptare.

Lufta Ruso-Turke, e cila kishte shpërthyer më 24 prill 1877, pasoi një periudhë të gjatë dhe të ashpër luftimesh, duke i dhënë fund pushtetit të osmanëve në shumë rajone të Ballkanit. Trupat ruse, pas një viti betejash të gjata dhe të rënda, arritën në fshatin Shën Stefan, rreth 17 kilometra larg Stambollit. Ky ishte momenti kur u nënshkrua traktati, i cili do të kishte një ndikim të madh jo vetëm për popujt ballkanikë, por edhe për shqiptarët.

Përmes këtij traktati, u krijua shteti bullgar, me kufij shumë të gjerë, dhe u shpallën të pavarura Rumania, Serbia dhe Mali i Zi, që deri atëherë ishin principata autonome nën vasalitetin e sulltanit osman. Serbia, si pasojë e këtij traktati, mori një shtrirje të madhe të territorit të saj, duke e zgjeruar nga jugu, përfshirë territore të rëndësishme shqiptare si Kosova, duke e rritur sipërfaqen e saj nga 37.7 mijë km² në 52.7 mijë km². Po ashtu, Mali i Zi pati një rritje të konsiderueshme të sipërfaqes, nga 4.7 mijë km² në 15.7 mijë km².

Ndonëse këto ndryshime kufijsh kishin përfitime të dukshme për disa shtete të Ballkanit, për shqiptarët kjo marrëveshje ishte një akt i padrejtë dhe i rrezikshëm. Traktati i Shën Stefanit e paraqiste popullin shqiptar para një rreziku të madh, pasi territore të rëndësishme shqiptare kalonin në duar të shteteve të tjera. Kështu, brenda kufijve të Malit të Zi hynin vise të banuara prej shqiptarësh, si Ulqini, Tivari, pjesa e sipërme e bregut të lumit të Bunës, gati krejt liqeni i Shkodrës, Hoti, Gruda, Plava dhe Gucina. Po ashtu, territoret e Bullgarisë shtriheshin deri në brigjet e liqenit të Ohrit, duke përfshirë edhe zona të banuara nga shqiptarët.

Për shqiptarët, ky ishte një hap i rrezikshëm që rrezikonte integritetin territorial të trojeve të tyre, dhe më pas, pas këtij traktati, do të shpërthejnë kundërshtime të forta nga elita politike dhe intelektuale shqiptare. Kjo kundërshtim ishte një prej momenteve kyçe që shënuan fillimin e lëvizjes kombëtare shqiptare. Shqiptarët, të cilët kishin vuajtur për shekuj me radhë nga sundimi osman, tani u bënë të vetëdijshëm për nevojën e një ngritjeje të unifikuar, për të mbrojtur të drejtat dhe territoret e tyre.

Përfundimisht, Traktati i Shën Stefanit, ndonëse i paqartë dhe i njohur më tepër si një akt i disbalancuar për shqiptarët, shërbeu si një nxitës i lëvizjes kombëtare shqiptare. Ky traktat shpalli një fazë të re të historisë shqiptare, e cila do të çonte në ngritjen e një rezistence të fuqishme për ruajtjen e integritetit të trojeve shqiptare dhe formimin e një shteti të pavarur shqiptar në mes të Ballkanit./UBTNews/