Kulturë

Prestigjiozja ELLE shkruan për ndikimin e Dua Lipës në rininë kosovare

Gazeta përmend edhe mbajtjen e festivalit Sunny Hill në Gërmi.

Published

on

Si ndodhi që ylli i muzikës pop u bë ambasadore nderi që frymëzon një brez në Kosovë?

Nëse do të mund ta dallonit Tokën nga udhëtimi retro galaktik në kopertinën e albumit “Future Nostalgia” të Dua Lipës dhe nëse zmadhoni hapësirën drejt Evropës, pastaj në jug në Kroaci dhe më tej në zemër të Ballkanit, atje, në Prishtinë të Kosovës, në një natën vere të ëmbël në gusht, do ta gjenit Dua Lipën do ta duke dalë në skenë—në shtëpi!

Ju poashtu do të dëgjonit britmat e turmës, energjinë që shtrihet shumë përtej Parkut të Gërmisë, kur performanca e Lipës nisi rikthimin e Festivalit Sunny Hill, krijuar nga babai i saj, Dukagjin Lipa, në 2018.

Megjithatë, gëzimi i turmës buronte nga emocionet më të thella se çdo publikim tipik pas pandemisë: Dua Lipa dhe festivali shërbejnë për të rikujtuar të rinjtë kosovarë se e ardhmja është e tyre dhe se Lipa – dhe bota – mund t’i dëgjojë!

Kosova është vendi më i ri në Evropë. Shteti ka gjithashtu një nga popullsitë më të mëdha të moshës nën 25 vjeç. Si pjesë e ish-Jugosllavisë, vendi pësoi një luftë të përgjakshme nga viti 1998 deri në 1999, duke fituar pavarësinë nga Serbia vetëm në vitin 2008. Ndërsa gjenerata e re u rrit në vitet e pas luftës, ata ndjenë peshën dhe jehonat e saj.

“Kam një ndjenjë të fortë për luftën për shkak të prindërve dhe familjes sime”, thotë Diona Ahmetaj, 24 vjeç, e cila jeton në Prishtinë. “Ne pamë libra për masakrat, gjëra që nuk ju dalin kurrë nga koka. Sa herë që [televizori] luante video luftarake, i shihja prindërit e mi që gjithmonë e ndryshonin atë ose emocionoheshin sepse ata e përjetuan atë”.

Si shumë të tjerë, familja e Lipës u largua nga Kosova para kulmit të luftës, duke u zhvendosur në Londër, ku Lipa lindi në vitin 1995. Megjithatë, ajo dhe familja e saj u kthyen në Prishtinë kur Lipa ishte 13 vjeçe dhe ajo jetoi atje për dy vjet para se të kthehej në Londër për të ndjekur karrierën e saj. “Është shumë e rëndësishme që fëmijët të mësojnë trashëgiminë e tyre”, thotë Dukagjin Lipa, duke shtuar se “unë dhe gruaja ime, ne e arritëm këtë”.

Ky fokus te familja dhe historitë që kalojnë brezave nuk i humbet rinisë së Kosovës. Teksa flisja me shumë persona të moshës njëzet e ca, vura re se sa shumë nga lidhja që ata ndjejnë me Lipën lidhet me faktin se, ashtu si ata, ajo është e afërt me familjen e saj dhe mësoi rreth luftës përmes tyre.

Shumë e përmendën këtë si një nga arsyet e dhembshurisë së saj, aktivizmit dhe pse kur ajo flet për Kosovën, ndihet e natyrshme – asnjëherë e shkruar.

“Ajo e kupton”, thotë Verona Hasangjekaj, 24 vjeç. “Të gjithë kemi prindërit dhe gjyshërit tanë që flasin për të kaluarën. Ata janë të hapur për këtë. Shpresoj të bëjmë të njëjtën gjë, të vazhdojmë të tregojmë histori, përndryshe kështu harrojmë”.

Natyrisht, lidhja që ndiejnë të rinjtë kosovarë me Lipën është edhe për shkak të talentit të saj muzikor, stilit dhe për shkak se si një vend i madhësisë së Delaware-it, ata kanë qenë gjithmonë përkrahës për të.

Secili fans kujton prezantimin e parë me Lipën: Disa i referohen blogut të saj të fillimit të viteve 2000, kopertinave në YouTube ose kur ajo luajti në një reklamë të X Factor. Të gjithë kujtojnë edhe koncertin e parë të madh të Lipës në Prishtinë në vitin 2016. Disa madje e njihnin atë personalisht.

Vjosa Zhubi, e cila është disa vite më e madhe se Lipa, e njihte atë përmes kushëririt të saj kur Lipa jetonte në Kosovë. “Ajo ka qenë gjithmonë një fëmijë i pjekur”, thotë Zhubi. “Ajo mund të të jepte mendime të të rriturve dhe kishte këtë stil artistik. Pastaj edhe kur largohej, ajo mbante gjithmonë lidhje. Edhe tani, ajo pyet për të gjithë”.

Ky respekt i ndërsjellë u ndje plotësisht në Sunny Hill. Teksa Lipa doli në skenë, ajo iu drejtua turmës në gjuhën shqipe, “Është një ëndërr e madhe për mua të jem këtu dhe të bëj këtë festival me familjen time, me miqtë e mi dhe me gjithë këta njerëz që më mbështesin kaq shumë. Faleminderit shumë të gjithëve. Faleminderit për këtë natë të veçantë”.

Sunny Hill është me të vërtetë një rast i veçantë. Është festivali më i madh muzikor në zonë dhe arriti një formacion rekord dhe shitje biletash këtë vit. “Kam pritur për Sunny Hill për dy vjet”, thotë Vesa Mehmeti, 18 vjeçe, me buzëqeshjen e saj të ndritshme sa shkëlqimi i syve të saj. “Ne nuk kemi asgjë tjetër të tillë [në Kosovë]”.

Mundësia për të marrë pjesë në një festival – në shtëpi – nderohet edhe më shumë për shkak të çështjeve të jashtme gjeopolitike që rrethojnë statusin e Kosovës si shtet; Kosovarët mund të vizitojnë vetëm gjashtë vende pa aplikuar për vizë. Kjo mungesë e liberalizimit të vizave kufizon mundësitë e udhëtimit dhe arsimimit. Shumë njerëz kanë histori të aplikimeve të dështuara për viza. Ata përshkruajnë ndjenjën e izolimit sikur të jetonin në një ishull.

Familja Lipa e njeh këtë çështje, si dhe realitetin që Dua Lipa përfitoi nga pasaporta e saj në Mbretërinë e Bashkuar, dhe po luftojnë për ndryshim. Këtë vit, ata nisën fushatën #SetMeFree krahas festivalit, i cili kërkon mbështetjen e BE-së për t’u dhënë kosovarëve lirinë për të lëvizur.

Përpjekjet e Dua Lipës në përgjithësi u njohën nga presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, kur ajo i dha Lipës titullin Ambasadore Nderi në fillim të gushtit. Osmani falënderoi Lipën që “përdor zërin dhe talentin e saj të jashtëzakonshëm, jo ​​vetëm për t’i ofruar botës këngë që lënë gjurmë, por edhe për të paraqitur imazhin më të mirë të Kosovës në mbarë botën”.

Në një konferencë për media disa orë para performancës së saj në Sunny Hill, Lipa foli rreth dëshirave të saj për të rinjtë kosovarë.

“Dua të dërgoj dashuri për të gjithë rininë e Kosovës dhe dua të them se sado e madhe të jetë ëndrra juaj, ju mund të arrini gjithçka që dëshironi, nëse e keni mendjen. Unë vërtet besoj se … jam këtu për t’ju mbështetur në çfarëdo mënyre”.

Megjithatë, më kuptimplotë se fjalët e saj është fakti që të rinjtë kosovarë në terren ndjejnë një lidhje me të, një fuqi dhe shpresë që rrezaton prej saj.

“Ajo e ka një zemër të ngrohtë”, thotë 23-vjeçari Edi Demiri. “Unë mendoj se ajo na përfaqëson të gjithëve”./UBTNews/

Kulturë

Ikona e vitit 1860, në proces restaurimi dhe konservimi

Published

on

Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar në Korçë ka ndarë me publikun, përmes rrjeteve sociale, procesin e restaurimit dhe konservimit të ikonës së Johan Pagëzorit. Ikona, e cila ka një histori të pasur dhe ka qenë pjesë e një ikonostasi, ka pësuar dëmtime të konsiderueshme, duke qenë se informacioni për origjinën e saj mbetet i kufizuar.

E pikturuar në vitin 1860, ikona ka kaluar përmes një periudhe të vështirë konservimi. Shtresa pikturale e saj kishte pësuar dëme të mëdha, duke lënë të zbuluar gruntin e bardhë që ndodhet poshtë. Për më tepër, verniku që mbulonte ikonën ishte errësuar dhe oksiduar, duke i dhënë asaj një pamje të dëmtuar. Pas një procesi të kujdesshëm konsolidimi të shtresës së gruntit dhe pikturës, dhe pas largimit të vernikut të degraduar, ikona ka hyrë në një fazë të re ndërhyrjesh estetike, ku po përmirësohet edhe një pjesë e konsiderueshme e sipërfaqes së saj.

Johan Pagëzori, për të cilin është pikturuar ikona, është një nga figurat më të rëndësishme të krishtërimit, i njohur gjithashtu si “pararendësi”. I janë kushtuar një numër i madh ikonash, që pasqyrojnë momente të ndryshme të jetës së tij. Vitin e kaluar, në kuadër të Ditës së Muzeve, Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar organizoi një ekspozitë të veçantë, ku u shfaqën 13 ikona që ilustruan ngjarje kryesore nga jeta e Johan Pagëzorit. Disa nga këto vepra janë anonime, ndërsa të tjerat janë realizuar nga mjeshtra të njohur si Kostandin Jeremonaku dhe Vangjel Zengo, duke përfshirë periudha të ndryshme, nga shekulli i 14-të deri në shekullin e 20-të.

Ky restaurim dhe konservim i ikonës është një hap i rëndësishëm në ruajtjen e trashëgimisë kulturore dhe historike, duke e rikthyer atë në gjendje të përshtatshme për t’u ekspozuar dhe vlerësuar nga publiku./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Eksodi i marsit të vitit ’91 drejt Italisë fqinje

Published

on

Më 6 mars të vitit 1991, më shumë se 3000 shtetas shqiptarë lanë vendin dhe hipën në bordin e anijes “Tirana”, e cila i çoi drejt Italisë. Ky moment shënoi një nga eksodet më dramatike të historisë së Shqipërisë pas rënies së diktaturës komuniste, një ngjarje që do të mbetej e paharruar për shumë vite.

Në vitin 1991, Shqipëria ishte duke kaluar një periudhë të pasigurtë dhe të turbullt pas rënies së regjimit komunist, kur liria e ribërë ishte një mundësi, por gjithashtu një sfidë e re. Pas dekadash të diktaturës dhe mbylljes absolute ndaj botës, populli shqiptar ishte i etur për të provuar një jetë të ndryshme, të mbushur me mundësi dhe shpresë për të ardhmen. Pasi të shumtë kishin shfrytëzuar mundësinë për të lëvizur nëpërmjet grykave të kufirit për në Greqi, tani një tjetër valë emigrimi kishte marrë formë, një eksod masiv nga portet e Shqipërisë drejt Italisë.

Ky eksod, i quajtur nga shumë historianë dhe analistë si një ngjarje analoge me eksodin biblik, nuk ishte një ngjarje e zakonshme. Ai pasqyronte dëshpërimin dhe shpresën për një të ardhme më të mirë në një botë të paeksploruar deri më tani. Shtetasit shqiptarë, të motivuar nga shpresa për lirinë dhe mundësitë që ofronte bota perëndimore, morën rrugën për të siguruar një jetesë më të mirë për veten dhe familjet e tyre.

Përveç anijes “Tirana”, që nisi më 6 mars, braktisja e Shqipërisë përshkoi një periudhë shumë intensive të muajve të parë të vitit 1991. Pritshmëritë ishin të mëdha, pasi gjithkush kishte dëgjuar për mundësinë e lirisë dhe jetës së pasur që shpesh shfaqej në ekranin e televizorëve të kohës. E megjithatë, kjo ndodhi në një klimë të pasigurtë politike dhe ekonomike, ku shqiptarët udhëhoqën një valë shpërthimi për të kërkuar një jetë tjetër në perëndim.

Me ardhjen e gushtit, një tjetër eksod ndodhi, kur mijëra shqiptarë të tjerë u nisën nga porti i Durrësit dhe hipën në anijen “Vlora”. E ngarkuar me burra, gra dhe fëmijë, kjo anije shpërtheu me një fluks të paparë emigrantësh, të cilët shpresonin se zbarkimi në Itali do t’u ofronte mundësinë për të filluar një jetë të re. Pas dy javësh, më shumë se 17 mijë shqiptarë u riatdhesuan nga Bari, ndërsa rreth 1500 prej tyre kërkuan azil politik dhe mbetën në Itali.

Eksodi i marsit të vitit 1991 mbetet një ngjarje që do të ruhet gjatë në kujtesën kolektive të shqiptarëve. Ai është një nga momentet që ka ndikuar fuqishëm në formimin e drejtimit të ri të Shqipërisë dhe ka pasqyruar një periudhë të vështirë për vendin, por gjithashtu një periudhë shprese për një të ardhme më të hapur dhe më të mundësuar./UBTNews/

 

Continue Reading

Kulturë

Poeti arbëresh Zef Serembe, kryengritësi i vetmuar

Published

on

Poeti arbëresh Zef Serembe, i njohur si një ndër emrat më të shquar të lirikës arbëreshe, mbetet një figurë që pasqyron pasionin, dhimbjen dhe vetminë e tij të thellë, ndërsa i dedikohet atdheut dhe idealeve të lirisë. I lindur më 6 mars 1843 në Strigar të Kozencës, Zef Serembe ishte një poet që e ngjizte poezinë e tij në një atmosferë të ngarkuar me tensione sociale dhe politike, ku dashuria për Shqipërinë dhe të drejtat e njeriut ishin përqafuar si tema të forta.

Edhe pse shërbeu si një lidhje mes traditës arbëreshe dhe lëvizjeve çlirimtare, jeta e tij ishte një përjetim i vazhdueshëm i zhgënjimit dhe dhimbjes, ndikuar nga tragjeditë personale si vrasja e të ungjit dhe humbja e të dashurës. Pas këtyre goditjeve, ai vendosi të shpërngulet për në Brazil në vitin 1875, në kërkim të varrit të të dashurës, por as atje nuk mundi të gjejë paqe shpirtërore, përfundimisht duke mbyllur jetën në San Paolo në vitin 1901.

Zef Serembe është një poet i frymëzuar spontan, që lëvroi lirikën në tema të ndryshme, duke krijuar poezi atdhetare, filozofike, shoqërore dhe të dashurisë. Lirikët e tij atdhetare shpërfaqin dëshirën e zjarrtë për luftë kundër pushtuesve osmanë, ku poezi të tilla si “Vrull” dhe “Dora d’Istrias” i thirrin shqiptarët të qëndrojnë të bashkuar për të luftuar për lirinë.

Lirika filozofike dhe shoqërore e Serembes, përveçse përshkruan një individ të lidhur me dhembjen e pafundme të jetës, tregon gjithashtu një individ të shqetësuar për padrejtësitë shoqërore dhe të dëshpëruar nga pasiviteti i shoqërisë. Poeti është një figurë që përballet me jetën në vetmi, ku kërkon një kuptim të humbur dhe ku shpesh herë shfaqet si një hero i vetmuar dhe i zhgënjyer.

Përveç kësaj, veprat e tij janë një pasuri e madhe e letërsisë arbëreshe. Krijimet e tij u botuan pas vdekjes, duke përfshirë veprat si “Poesie italiane e canti originali tradotti dall’albanese” (Poezi italisht dhe këngë origjinale të përkthyera nga shqipja), “Sonetti vari” dhe “Il reduce soldato”, të cilat mbartin një frymë të pasur artistike dhe njohuri të thella për natyrën e shpirtit njerëzor. Pavarësisht humbjes së disa dorëshkrimeve të tij, Zef Serembe mbetet një ndër poetët më të rëndësishëm të lëvizjes kulturore arbëreshe, që e solli lirinë e shpirtit të tij dhe të atdheut përmes fjalës./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Durrësi rindez dritat e artit – Rikonstruktohet Galeria “Nikolet Vasia”

Published

on

Në zemër të Durrësit, aty ku arti dhe historia ndërthuren në një simfoni ngjyrash e formash, Galeria e Artit Pamor “Nikolet Vasia” ka rilindur përmes një rikonstruksioni të plotë. Ky investim jo vetëm që ka përmirësuar infrastrukturën teknike dhe funksionale të galerisë, por ka sjellë edhe një rigjallërim estetik, duke i dhuruar qytetit një hapësirë ekspozuese dinjitoze dhe të denjë për artin bashkëkohor.

Për dekada me radhë, kjo galeri ka shërbyer si një dritare ku artistët durrsakë dhe të huaj kanë pasqyruar vizionet e tyre, por vitet kishin lënë gjurmët e tyre, duke u reflektuar në probleme si lagështia, ndriçimi i pamjaftueshëm dhe organizimi i brendshëm i hapësirave. Ndërhyrjet e fundit, që përfshinë suvatimin, hidroizolimin e tarracës, sistemin e ri elektrik, aspirimin dhe kondicionimin, e kanë shndërruar këtë galeri në një mjedis modern dhe funksional, ku arti mund të marrë frymë lirshëm.

Së shpejti, dyert e galerisë do të hapen sërish për publikun, duke mirëpritur ekspozita, evente dhe aktivitete të shumta kulturore. Për komunitetin artistik të Durrësit, ky rikonstruksion nuk është thjesht një investim në mure dhe drita, por një angazhim për të ruajtur dhe promovuar shpirtin e krijimtarisë, duke e kthyer galerinë në një pikë referimi për artin pamor në Shqipëri./UBTNews/

Continue Reading

Të kërkuara