Kulturë
Prestigjiozja ELLE shkruan për ndikimin e Dua Lipës në rininë kosovare
Gazeta përmend edhe mbajtjen e festivalit Sunny Hill në Gërmi.
Published
2 years agoon
By
UBT newsSi ndodhi që ylli i muzikës pop u bë ambasadore nderi që frymëzon një brez në Kosovë?
Nëse do të mund ta dallonit Tokën nga udhëtimi retro galaktik në kopertinën e albumit “Future Nostalgia” të Dua Lipës dhe nëse zmadhoni hapësirën drejt Evropës, pastaj në jug në Kroaci dhe më tej në zemër të Ballkanit, atje, në Prishtinë të Kosovës, në një natën vere të ëmbël në gusht, do ta gjenit Dua Lipën do ta duke dalë në skenë—në shtëpi!
Ju poashtu do të dëgjonit britmat e turmës, energjinë që shtrihet shumë përtej Parkut të Gërmisë, kur performanca e Lipës nisi rikthimin e Festivalit Sunny Hill, krijuar nga babai i saj, Dukagjin Lipa, në 2018.
Megjithatë, gëzimi i turmës buronte nga emocionet më të thella se çdo publikim tipik pas pandemisë: Dua Lipa dhe festivali shërbejnë për të rikujtuar të rinjtë kosovarë se e ardhmja është e tyre dhe se Lipa – dhe bota – mund t’i dëgjojë!
Kosova është vendi më i ri në Evropë. Shteti ka gjithashtu një nga popullsitë më të mëdha të moshës nën 25 vjeç. Si pjesë e ish-Jugosllavisë, vendi pësoi një luftë të përgjakshme nga viti 1998 deri në 1999, duke fituar pavarësinë nga Serbia vetëm në vitin 2008. Ndërsa gjenerata e re u rrit në vitet e pas luftës, ata ndjenë peshën dhe jehonat e saj.
“Kam një ndjenjë të fortë për luftën për shkak të prindërve dhe familjes sime”, thotë Diona Ahmetaj, 24 vjeç, e cila jeton në Prishtinë. “Ne pamë libra për masakrat, gjëra që nuk ju dalin kurrë nga koka. Sa herë që [televizori] luante video luftarake, i shihja prindërit e mi që gjithmonë e ndryshonin atë ose emocionoheshin sepse ata e përjetuan atë”.
Si shumë të tjerë, familja e Lipës u largua nga Kosova para kulmit të luftës, duke u zhvendosur në Londër, ku Lipa lindi në vitin 1995. Megjithatë, ajo dhe familja e saj u kthyen në Prishtinë kur Lipa ishte 13 vjeçe dhe ajo jetoi atje për dy vjet para se të kthehej në Londër për të ndjekur karrierën e saj. “Është shumë e rëndësishme që fëmijët të mësojnë trashëgiminë e tyre”, thotë Dukagjin Lipa, duke shtuar se “unë dhe gruaja ime, ne e arritëm këtë”.
Ky fokus te familja dhe historitë që kalojnë brezave nuk i humbet rinisë së Kosovës. Teksa flisja me shumë persona të moshës njëzet e ca, vura re se sa shumë nga lidhja që ata ndjejnë me Lipën lidhet me faktin se, ashtu si ata, ajo është e afërt me familjen e saj dhe mësoi rreth luftës përmes tyre.
Shumë e përmendën këtë si një nga arsyet e dhembshurisë së saj, aktivizmit dhe pse kur ajo flet për Kosovën, ndihet e natyrshme – asnjëherë e shkruar.
“Ajo e kupton”, thotë Verona Hasangjekaj, 24 vjeç. “Të gjithë kemi prindërit dhe gjyshërit tanë që flasin për të kaluarën. Ata janë të hapur për këtë. Shpresoj të bëjmë të njëjtën gjë, të vazhdojmë të tregojmë histori, përndryshe kështu harrojmë”.
Natyrisht, lidhja që ndiejnë të rinjtë kosovarë me Lipën është edhe për shkak të talentit të saj muzikor, stilit dhe për shkak se si një vend i madhësisë së Delaware-it, ata kanë qenë gjithmonë përkrahës për të.
Secili fans kujton prezantimin e parë me Lipën: Disa i referohen blogut të saj të fillimit të viteve 2000, kopertinave në YouTube ose kur ajo luajti në një reklamë të X Factor. Të gjithë kujtojnë edhe koncertin e parë të madh të Lipës në Prishtinë në vitin 2016. Disa madje e njihnin atë personalisht.
Vjosa Zhubi, e cila është disa vite më e madhe se Lipa, e njihte atë përmes kushëririt të saj kur Lipa jetonte në Kosovë. “Ajo ka qenë gjithmonë një fëmijë i pjekur”, thotë Zhubi. “Ajo mund të të jepte mendime të të rriturve dhe kishte këtë stil artistik. Pastaj edhe kur largohej, ajo mbante gjithmonë lidhje. Edhe tani, ajo pyet për të gjithë”.
Ky respekt i ndërsjellë u ndje plotësisht në Sunny Hill. Teksa Lipa doli në skenë, ajo iu drejtua turmës në gjuhën shqipe, “Është një ëndërr e madhe për mua të jem këtu dhe të bëj këtë festival me familjen time, me miqtë e mi dhe me gjithë këta njerëz që më mbështesin kaq shumë. Faleminderit shumë të gjithëve. Faleminderit për këtë natë të veçantë”.
Sunny Hill është me të vërtetë një rast i veçantë. Është festivali më i madh muzikor në zonë dhe arriti një formacion rekord dhe shitje biletash këtë vit. “Kam pritur për Sunny Hill për dy vjet”, thotë Vesa Mehmeti, 18 vjeçe, me buzëqeshjen e saj të ndritshme sa shkëlqimi i syve të saj. “Ne nuk kemi asgjë tjetër të tillë [në Kosovë]”.
Mundësia për të marrë pjesë në një festival – në shtëpi – nderohet edhe më shumë për shkak të çështjeve të jashtme gjeopolitike që rrethojnë statusin e Kosovës si shtet; Kosovarët mund të vizitojnë vetëm gjashtë vende pa aplikuar për vizë. Kjo mungesë e liberalizimit të vizave kufizon mundësitë e udhëtimit dhe arsimimit. Shumë njerëz kanë histori të aplikimeve të dështuara për viza. Ata përshkruajnë ndjenjën e izolimit sikur të jetonin në një ishull.
Familja Lipa e njeh këtë çështje, si dhe realitetin që Dua Lipa përfitoi nga pasaporta e saj në Mbretërinë e Bashkuar, dhe po luftojnë për ndryshim. Këtë vit, ata nisën fushatën #SetMeFree krahas festivalit, i cili kërkon mbështetjen e BE-së për t’u dhënë kosovarëve lirinë për të lëvizur.
Përpjekjet e Dua Lipës në përgjithësi u njohën nga presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, kur ajo i dha Lipës titullin Ambasadore Nderi në fillim të gushtit. Osmani falënderoi Lipën që “përdor zërin dhe talentin e saj të jashtëzakonshëm, jo vetëm për t’i ofruar botës këngë që lënë gjurmë, por edhe për të paraqitur imazhin më të mirë të Kosovës në mbarë botën”.
Në një konferencë për media disa orë para performancës së saj në Sunny Hill, Lipa foli rreth dëshirave të saj për të rinjtë kosovarë.
“Dua të dërgoj dashuri për të gjithë rininë e Kosovës dhe dua të them se sado e madhe të jetë ëndrra juaj, ju mund të arrini gjithçka që dëshironi, nëse e keni mendjen. Unë vërtet besoj se … jam këtu për t’ju mbështetur në çfarëdo mënyre”.
Megjithatë, më kuptimplotë se fjalët e saj është fakti që të rinjtë kosovarë në terren ndjejnë një lidhje me të, një fuqi dhe shpresë që rrezaton prej saj.
“Ajo e ka një zemër të ngrohtë”, thotë 23-vjeçari Edi Demiri. “Unë mendoj se ajo na përfaqëson të gjithëve”./UBTNews/
Kulturë
Tre vjet pas vrasjes në xhirime, mbahet premiera botërore e filmit të Alec Baldwin
Published
8 hours agoon
November 21, 2024By
UBTnewsPremiera botërore e filmit “Rust” u mbajt në Poloni të mërkurën, tre vjet pasi kineastja Galina Hutchins u vra gjatë xhirimeve në New Mexico.
Organizatorët e festivalit ndërkombëtar të filmit Camerimage në Toruń, Poloni, thanë se shfaqja ishte projektuar si një nderim për kameramanen 42-vjeçare të lindur në Ukrainë, e cila, siç thonë ata, e adhuroi këtë festival dhe erdhi në të.
Filmi dhe ylli i tij kryesor Alec Baldwin u bënë tituj në tetor 2021 pas një tragjedie në xhirime, kur aktori qëlloi me armë në një rekuizitës, duke vrarë kineasten Galina Hutchins dhe duke plagosur regjisorin Joel Souza.
Në vend të atyre fals, në armë ka pasur plumba të vërtetë, por nuk është përcaktuar se si kanë përfunduar në rekuizitën e filmit.
Baldwin, i cili luan personazhin kryesor në film, nuk ishte i ftuar dhe nuk mori pjesë në premierë. Burri dhe djali i Galina Hutchins nuk morën pjesë në premierën.
Prindërit e Galina Hutchins, Olga Solovey dhe Anatoly Androsovich dhe motra e saj Svetlana Zemko gjithashtu refuzuan të merrnin pjesë në premierë, raportoi New York Times, duke cituar avokaten Gloria Allred, e cila përfaqëson familjen.
Skenaristi dhe regjisori Joel Souza, i cili mbeti i plagosur në të shtënat, i tha BBC-së në premierën se në një moment “ai as që mund ta imagjinonte se do t’i kthehej ndonjëherë xhirimeve, sepse gjithçka ishte shumë e dhimbshme”.
Ai shtoi se ndryshoi mendje dhe vendosi ta përfundonte filmin pasi kishte folur me Matt, të venë e Galina Hutchins.
Por disa kineast të shquar të Hollivudit kritikuan vendimin e organizatorëve të festivalit në Torun, një qytet në veri të Polonisë, duke thënë se ai njollos kujtesën e Galina Hutchins.
As Olga Solovey, nëna e Galina Hutchins, e cila padit produksionin dhe Alec Baldwin me një padi civile, nuk mori pjesë as në premierën e filmit.
“Duke refuzuar të më kërkojë falje dhe duke refuzuar të marrë përgjegjësinë për vdekjen e saj, Alec Baldwin vazhdon të më shkaktojë dhimbje”, tha nëna e saj.
Bota
Karlo Akutis, “patron shenjti i internetit”, do të bëhet shenjtor në prill të 2025
Published
8 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSKarlo Akutis, i njohur si “patron shenjti i internetit” dhe “influenceri i Perëndisë”, do të shpallet shenjtor nga Kisha Katolike në prill të vitit 2025, duke u bërë kështu i pari milenial që do të arrijë këtë nder të lartë.
Acutis, një djalë i lindur në Londër dhe i njohur për aftësitë e tij online, ndërroi jetë në vitin 2006 në moshën 15-vjeçare nga leukimia, pas një periudhe të gjatë sëmundjeje. Gjatë jetës së tij, ai kishte krijuar një ndikim të jashtëzakonshëm në internet, duke regjistruar mrekulli dhe duke menaxhuar faqe web për organizata katolike. Përmes aktivitetit të tij në rrjetet sociale dhe internet, Akutis bëri të mundur që besimi katolik të lidhej më shumë me brezin e ri në këtë epokë digjitale.
Pas vdekjes së tij, trupi i Akutis u transferua në Assisi, Itali, ku tani ndodhet i ekspozuar në një shenjë, së bashku me relikte të tjera që lidhen me jetën e tij. Historia e jetës së tij, mes dhimbjes dhe besimit të palëkundur, ka shërbyer si një burim frymëzimi për shumë të rinj.
Për shpalljen e tij si shenjtor, Kisha Katolike kërkon verifikimin e dy mrekullive të lidhura me ndërmjetësimin e kandidatit. Mrekullia e parë për Akutis u njoh në vitin 2020, kur një fëmijë brazilian, i cili vuante nga një sëmundje kongjenitale, u shërua në mënyrë të jashtëzakonshme pas lutjeve të bëra për nder të tij. E dyta, një mrekulli e verifikuar këtë vit, përfshin shërimin e një studenti universitar në Firence, i cili u rikuperua nga një gjakderdhje e rëndë në tru.
Acutis është parë si një shenjë shprese për Kishën Katolike, e cila po përpiqet të lidhet më afër brezave të rinj në një kohë ku teknologjia dhe digitalizimi kanë bërë një ndryshim të madh në mënyrën se si besohet dhe praktikohet feja. Papa Françesku, një admirues i flaktë i Akutis, do ta shpallë atë shenjtor në një ceremoni solemne që do të mbahet në Vatikan më 26 prill 2025.
Historia e Karlo Akutis, përmes mirësisë dhe besimit të tij të pandashëm, përfaqëson një udhërrëfyes të fuqishëm për një epokë moderne, ku besimi dhe teknologjia mund të bashkohen në një mënyrë të mrekullueshme dhe transformative./Euronews/
Kulturë
Percival Everett fiton ‘Çmimin Kombëtar të Librit’ për fiksion
Published
8 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSShkrimtari kanadez, Percival Everett ka fituar Çmimin Kombëtar të Librit për fiksion, një nga çmimet më të njohura letrare në Shtetet e Bashkuara, me romanin e tij “James”. Ky libër, një riinterpretim i veprës klasike të Mark Twain “The Adventures of Huckleberry Finn”, ka tërhequr vëmendjen për përqendrimin në një prej personazheve më të rëndësishëm të romanit, Jim, skllavi i Huckleberry Finn.
Romani i Everett, i cili është gjithashtu finalist për çmimin Booker këtë vit, është vlerësuar nga kritikët për thellësinë e tij emocionale dhe realizmin e ashpër që trajton temat e skllavërisë dhe të drejtave të njeriut. Sipas kritikës së The Guardian, Anthony Cummins, “James” është një libër “mbërthyes, i dhimbshem, humoristik dhe tronditës.”
Fituesi i çmimit prej 10,000 dollarësh ka kaluar një konkurrencë të fortë, duke përfshirë Miranda July me romanin e saj All Fours, Kaveh Akbar me debutin Martyr!, dhe Pemi Aguda me koleksionin e tregimeve Ghostroots. Për Everett, ky është një moment i rëndësishëm në karrierën e tij, duke e vendosur atë në qendër të një diskutimi të gjallë për rolin e historisë dhe letërsisë në shoqërinë moderne.
Gjatë ceremonisë, Everett shprehu një ndjenjë të përzier gëzimi dhe pasigurie, duke thënë: “Dy javë më parë, ndihesha mjaft i demoralizuar,” duke aluduar për rezultatin e zgjedhjeve presidenciale amerikane. “Dhe, për të qenë të sinqertë, ende ndihem disi i mposhtur. Por duke parë gjithë këtë emocion për librat, ndiej një shpresë, edhe pse është e rëndësishme të kujtojmë se shpresa nuk është një zëvendësim për strategjinë.”
Në kategorinë e jo-fiksionit, çmimi i parë shkoi për autorin Jason De León, me librin Soldiers and Kings: Survival and Hope in the World of Human Smuggling. De León u përball me konkurrencën nga Salman Rushdie, i cili u nominua për herë të parë për çmimin e kombëtar të librit me memoirin e tij Knife: Meditations After an Attempted Murder.
Ngjarjet e vitit 2024 ishin të ngarkuara edhe nga mesazhe politike të fuqishme, sidomos pas tërheqjes së sponsorizuesve të çmimeve vitin e kaluar, kur finalistët bënë thirrje për ndërprerjen e dhunës në Gaza. Fituesja e kategorisë së poezisë, Lena Khalaf Tuffaha, foli për tragjedinë që po ndodhte në Palestinë, duke thënë: “Ne tani po jetojmë në nëntorin e dytë të gjenocidit të financuar nga Amerika në Palestinë.”
Në një vit ku ndikimi i luftës dhe çështjet e drejtësisë shoqërore ishin në qendër të vëmendjes, autorët që fituan këtë vit, si Tuffaha dhe Shifa Saltagi Safadi, e bënë të qartë se letërsia mund të jetë një forcë fuqishme për ndryshim dhe reflektim shoqëror.
Për më tepër, Everett shfrytëzoi këtë mundësi për të lavdëruar gjeneratën e re të shkrimtarëve që po vazhdojnë të ndjekin pasionin e tij për të rishikuar dhe ripërkufizuar temat e artit dhe të shoqërisë. Ai u shpreh se ndihej krenar për faktin që autorët e rinj, si Julia Ducournau dhe Coralie Fargeat, po ndikohen nga puna e tij, duke e bërë këtë një legjendë të gjallë të letërsisë bashkëkohore./Guardian/
Kulturë
Art dhe absurditet: Maurizio Cattelan dhe shitja e bananes për 6.2 milionë
Published
8 hours agoon
November 21, 2024By
UBT NEWSNjë nga veprat më provokuese dhe diskutabile të artit bashkëkohor ka arritur një çmim marramendës prej 6.2 milionë dollarësh (rreth 4.9 milionë paund) në një ankand të Sotheby’s në Nju Jork, duke kaluar katërfish vlerën e parashikuar para shitjes. Ky çmim rekord i përket instalacionit të njohur të artistit italian Maurizio Cattelan, i titulluar Comedian, i cili paraqet një banane të ngjitur me duct-tape në një mur.
Vepra u ble nga Justin Sun, një sipërmarrës kinez i kriptomonedhave dhe themelues i rrjetit blockchain Tron, i cili mundi gjashtë konkurrues të tjerë për të siguruar këtë krijim të diskutueshëm. Sun, i cili është i njohur për përfshirjen e tij në botën e kriptomonedhave, u shpreh se planifikon të konsumojë vetë bananen si pjesë të përvojës artistike të tij, sipas deklaratave të publikuara në media.
Në një kthesë të pabesueshme, bananeja që është shitur për një shumë kaq astronomike, kishte një çmim fillestar shumë modest vetëm 0.35 dollarë. Ky është një tjetër element që thekson absurdin dhe çuditshmërinë që ka shoqëruar këtë veprim artistik që u bë viral që kur u prezantua për herë të parë në vitin 2019.
Kjo vepër ka shkaktuar debate të shumta lidhur me natyrën e artit dhe vlerën e tij. Comedian është një instalacion i thjeshtë, por me thellësi të lartë filozofike, që sfidon përceptimet tradicionale të artit dhe shtron pyetje të rëndësishme mbi përkufizimin e asaj që mund të konsiderohet art. Vepra është udhëtuar rreth botës dhe ka qenë objekt i shumë incidenteve që e kanë bërë më të njohur. Pjesë e veprës është edhe një udhëzim për të zëvendësuar bananen çdo herë që ajo ka filluar të prishet, duke i dhënë kështu veprës një karakter të përhershëm.
Në vitin 2023, një student arti nga Koreja e Jugut e mori atë nga muri në muzeun Leeum të Artit, kur vepra ishte ekspozuar, dhe e hëngri atë për të bërë një deklaratë personale. Pas ngjarjes, muzeu vendosi një banane të re në vendin e saj. Gjithashtu, në vitin 2019, një artist performues e tërhoqi bananen nga muri gjatë një ekspozite në Art Basel në Miami, ku vepra ishte shitur për 120,000 dollarë. Pas kësaj, një banane e re u vendos dhe nuk u mor më asnjë veprim tjetër.
Këto ngjarje dhe zhvillime kanë shtuar më shumë intrigë dhe spekulim rreth vlerës dhe natyrës së artit në epokën e sotme. Cattelan, i cili është një nga artistët më të njohur dhe më të kontestuar të periudhës bashkëkohore, ka krijuar një veprim që, ndonëse mund të duket absurd, ka shpërthyer një seri reflektimesh mbi rolin e artit në shoqërinë moderne dhe rreth debatit se si mund të kuptohet dhe të vlerësohet arti në një botë ku çdo gjë mund të jetë e mundur.
Në kontekstin e këtij ankandi, vepra e Cattelan reflekton gjithashtu rritjen e çmimit të artit bashkëkohor dhe lidhjen e tij me botën e teknologjisë dhe kriptomonedhave. Justin Sun, i njohur për aktivitetet e tij në sektorin e kriptomonedhave, është gjithashtu një figurë që ka qenë i përfolur për akuzat e mashtrimit nga Komisioni i Letrave me Vlerë të SHBA-së, akuza të cilat ai i ka mohuar. Megjithatë, blerja e tij e veprës ka sjellë një vëmendje të madhe mediatike, duke e bërë këtë banane të ngjitur një nga frutat më të shtrenjta që janë shitur ndonjëherë./BBC/
Fermerët francezë vazhdojnë protestat kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë
Itali, mjekët në grevë, shkak buxheti i ulët i parashikuar për vitin 2025
Sekuestrohen artefaktet e vjedhura nga një varrezë etruske në Itali
Tre vjet pas vrasjes në xhirime, mbahet premiera botërore e filmit të Alec Baldwin
Karlo Akutis, “patron shenjti i internetit”, do të bëhet shenjtor në prill të 2025
Afrika e Jugut shpall helmimin nga ushqimi fatkeqësi kombëtare, 22 fëmijë vdiqën
Percival Everett fiton ‘Çmimin Kombëtar të Librit’ për fiksion
“Shkelje ligjore”, punëtoret teknike të Kuvendit zëvendësohen nga kompania pa paralajmërim
Art dhe absurditet: Maurizio Cattelan dhe shitja e bananes për 6.2 milionë
Të kërkuara
-
Bota3 weeks ago
Trump premton paqe në Liban nëse rikthehet në Shtëpinë e Bardhë
-
Bota3 weeks ago
Koreja e Veriut rrit frikën në botë, lëshon raketën e re balistike ndërkontinentale
-
Lajmet2 months ago
Kurti: Përdhunimi është mjeti që përdori Serbia në Kosovë në mënyrë që të lë pasoja të përhershme në familje
-
Kulturë2 months ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman