Kuriozitete

Petra, mrekullia “e kuqe” e botës

Petra, qendra e rëndësishme turistike e Jordanisë, filloi të zhvillohej si kryeqyteti i nabateanëve.

Published

on

Qyteti antik Petra, i ndërtuar në vitet 400 para erës sonë dhe 106 të erës sonë nga Perandoria Nabateane, vizitohet nga turistët që duan të shohin arkitekturën e saj unike.

Petra, qendra e rëndësishme turistike e Jordanisë, filloi të zhvillohej si kryeqyteti i nabateanëve, të cilët u pasuruan me tregtinë e temjanit, mirrës dhe erëzave që nga shekulli i parë para erës sonë.

Nabateanët, një fis nomad, ndërtuan Petrën në shkëmbinjtë ranorë të Jordanisë, ndërsa u bë një qytet shumë i pasur dhe i mbushur me njerëz falë tregtisë.

Petra, e cila më vonë kaloi nën sundimin e Romës, vazhdoi rëndësinë e saj edhe në këtë periudhë.

Për arsye të ndryshimit të rrugëve të tregtisë dhe tërmeteve shkatërruese, Petra humbi rëndësinë duke u shndërruar një vend ku kanë jetuar beduinë një periudhë të gjatë.

Petra u rizbulua nga eksploruesi zviceran Johann Ludwig Burckhardt në vitin 1812, duke filluar të njihet gjithnjë e më shumë në botë si një qytet antik magjepsës dhe i bukur.

Qyteti gjithashtu u bë i famshëm edhe si “Trëndafili i Kuq” për shkak të ngjyrës së shkëmbinjve në të cilët ishin gdhendur shumë nga ndërtesat e qytetit.

Qyteti antik, i cili u përfshi në listën e “Trashëgimisë Kulturore Botërore” nga UNESCO më 6 dhjetor 1985, u zgjodh si një nga “Shtatë mrekullitë e reja të botës” më 7 korrik 2007.

Petra është shtëpia e shumë strukturave mahnitëse me strehimore të gdhendura në blloqe shkëmbore, tempuj, varre shkëmbore, kanale uji, teatro, rrugë me kolona dhe diga primitive.

Hyrja në qytetin antik bëhet përmes të çarave të thella shkëmbore me një gjatësi prej 1.200 metrash

Rrënojat e para të qytetit antik bien në sy pasi të kalohet vendi për shitjen e biletave në sallën moderne të pritjes së vizitorëve në periferi të Wadi Musa. Vizitorët që shkojnë në qytetin antik, ku mund të arrihet duke ecur nëpër male, më pas përballen me hyrjen kryesore 1.200 metra e gjatë.

Shkëmbinjtë e lartë të çarë me gjerësi nga 3 deri në 12 metra në disa vende magjepsin vizitorët me pamjen e tyre. Në të dy anët e këtij kalimi të ngushtë që të çon në Petra, ka kanale për të tërhequr ujin në qytet dhe statuja të ndryshme që simbolizojnë nabateanët.

Kryevepra e Petrës, Al-Khazneh

Fasada dhe kryevepra më madhështore e Petrës, Al-Khazneh, përshëndet vizitorët që kalojnë nëpër shkëmbinj. Al-Khazneh, e cila është rreth 40 metra e lartë, tërheq vëmendjen me kapitelet e saj korintike, figurat dhe dekorimin në formë të ndërlikuar.

Sipas legjendës lokale, Al-Khazneh, që vazhdon misterin e tij, përfshin edhe një vazo funerale, e cila fsheh thesarin e një faraoni. Al-Khazneh tërheq shumë turistë çdo vit me këtë strukturë madhështore.

Continue Reading

Kuriozitete

Nga numri i telefonit te analizat mjekësore, cilat informacione nuk duhet të ndajmë me ChatGPT

Published

on

Inteligjenca artificiale mund të jetë mjet i vlefshëm gjatë përditshmërisë, por rekomandohet që duhet të kemi kujdes në përdorimin e saj.

Prania e ChatGPT në jetë po bëhet më e dukshme. Siç mësojnë njerëzit nga chatbot-e, po ashtu edhe këta të fundit mësojnë prej nesh përmes bisedave që bëjmë. Ekspertët në fushën e inteligjencës bëjnë thirrje për kujdes, pasi ka informacione si psh nga numri i telefonit, adresa e shtëpisë apo testet mjekësore nuk duhet të ndahen me chatbot – jo vetëm për arsye privatësie, por edhe për të shmangur keqpërdorimin ose rrjedhjen e mundshme të të dhënave.

Paralajmërime nga vetë krijuesit

Edhe vetë kompanitë që zhvillojnë sistemet e AI i njohin rreziqet. OpenAI thotë: “ Ju lutemi mos ndani informacione të rëndësishme në biseda”, ndërsa Google u bën thirrje përdoruesve të Gemini të jenë të kujdesshëm: “ Mos vendosni informacione konfidenciale ose të dhëna që nuk do donit t’i shihte askush”

Siç vë në dukje WSJ, bisedat me chatbot mund të përdoren për të trajnuar modelet e ardhshme dhe fjalë kyçe që lidhen me çështjet e sigurisë si dhuna mund të shkaktojnë auditime të brendshme nga vetë kompania.

Pesë kategori të dhënash që nuk duhet të ndani

Informacioni personal identifikimi – ID ose numri i pasaportës, data e lindjes, adresa e shtëpisë dhe numri i telefonit janë informacione që duhet të mbahen jashtë bisedave me AI.

Të dhënat mjekësore – Asnjëherë mos kërkoni të bëni interpretim të testeve mjekësore në Chat GPT.

Informacioni financiar – Shmangni futjen e numrave të llogarive bankare ose informacioneve të tjera të ndjeshme financiare.

Detajet e punës suaj – Përdoruesit që përdorin chatbot në rutinën e tyre të përditshme të punës ekspozojnë pa vetëdije të dhënat e klientëve ose informacionet e brendshme të kompanive të tyre. Nëse përdorimi i AI është thelbësor për punën, rekomandohet që të përdoren abonimet profesionale.

Detajet e hyrjes – Chatbot-et nuk janë ndërtuar për të vepruar si vend për fjalëkalime, PIN ose kredenciale të tjera aksesi.

Continue Reading

Kuriozitete

Princesha Diana: Letra që zbulon sa e vetmuar ndihej në pallat

Published

on

Të gjitha objektet që tregojnë historinë e jetës së Princeshës Diana dhe ofrojnë informacion mbi familjen mbretërore britanike tani janë në ankand. Midis tyre është një letër e shkruar me dorë dy ditë pas dasmës së saj me Mbretin e ardhshëm Charles.

Ankandet Julien’s prezantojnë koleksionin e jashtëzakonshëm, “Stili i Princeshës Diana dhe një Koleksion Mbretëror”, me më shumë se 300 pjesë historike në një nga ankandet më të mëdha të artikujve që dikur i përkisnin Princeshës së ndjerë të Uellsit.

Së bashku me shumë artikuj të modës të paraqitur në ankand, i cili fillon më 26 qershor në The Peninsula Beverly Hills, ka edhe një artikull veçanërisht të veçantë. Koleksioni përfshin një letër të shkruar me dorë dhe të nënshkruar nga Princesha Diana drejtuar Mark Simpson, një punonjës i Pallatit Buckingham.

Letra mban datën 31 korrik 1981, vetëm dy ditë pas dasmës së saj me Princin e atëhershëm Charles.

“Kjo është një nga veprat e mia të preferuara”, thotë Martin Nolan, bashkëthemelues dhe drejtor ekzekutiv i Julien’s Auctions, për revistën PEOPLE gjatë një parapamjeje të artikujve të ankandit.

“Është disa ditë pas dasmës së saj.” “Ajo jetonte në Pallatin e Buckinghamit, ishte periudha kur po përshtatej nga jeta normale në jetë pallati”, tha Nolan.

Kështu që ajo duhej të mësonte nga mbretëresha të përkulej dhe të gjitha këto.” Por, ajo po kalonte mirë me Mark Simpsonin.”Ata ishin pothuajse në të njëjtën moshë, ai ishte pak më i madh se ajo “, shton Nolan. “Në letër ajo flet për sa e vetmuar ishte kur ishte në pallat.”

Letra thotë: “I dashur Mark, doja vetëm të të falënderoja për gjithë mirësinë dhe durimin që më ke treguar që kur u zhvendosa në Pallatin e Buckinghamit. Qëndrimi im u bë shumë më i lehtë nga shoqëria jote, pasi ishte shumë e vetmuar dhe qeshëm aq shumë, saqë nuk mund të të falënderoj mjaftueshëm. Shpresoj se ke mundur ta shijosh të mërkurën dhe se të ka pëlqyer fustani im.”

Nesër do të nisem për në Britani, me të gjithë këta burra përreth. Duhet të kem kujdes nga Evelina! Lajmi i keq është se nuk kam ngrënë asnjë drithëra – më vjen keq. Si do t’ia dal pa tasat me drithëra? [fytyrë që qesh]. Një falënderim i madh që je vetvetja – Me shumë dashuri, Diana.”

Letra tregon se ditët e para të Dianës si princeshë nuk ishin aspak argëtuese.

Continue Reading

Kuriozitete

Pse bllokohen veshët në avion? Ja si ta zgjidhni këtë problem

Published

on

Nuk ka rëndësi se pse po e bëni udhëtimin e radhës! Mund të jenë pushimet, udhëtim pune apo çështje tjetër, me siguri që ka fenomen me të cilin jeni përballuar sa herë që keni bërë udhëtime të tilla: bllokimi i veshëve apo ajo që nga auditologët quhet “veshi i avionit”.

Ndryshe quhet “barotrauma e veshit”, veshi i avionit është zhurma e dhimbshme e veshit që ndodh kur avioni është në ngjitje ose zbritje. Nëse për disa persona kjo është një ndjesi irrituese, për të tjerë është shqetësim që zgjat edhe pas daljes nga avioni.

Për të shmangur fluturimet, auditologia Sarah Lundstrom shpjegon më shumë rreth këtij fenomeni.

Çfarë është “veshi i avionit”?

“Kjo ndodh kur “veshi mbyllet për shkak të ndryshimeve të presionit të ajrit gjatë fluturimit,” shpjegon mjekja Lundstrom. Lajmi i mirë është se ndërkohë që kjo gjendje krijon njëfarë shqetësimi, kjo nuk dëmton daullet e veshit tuaj.

Pse kumbojnë veshët në avion?

Arsyeja pse përjetoni dhimbje veshi gjatë udhëtimeve me avion është për shkak të ndryshimit të presionit të ajrit. “Kur ka një ndryshim në presionin e ajrit të jashtëm, kjo shkakton shtyrjen e daulles së veshit dhe mbylljen e tubit eustachian,” shton mjekja.

Si ta parandaloni si fenomen?

Sipas mjekes Lundstrom, mund të përtypni çamçakëz ose mbani karamele gjatë fluturimit për të ndihmuar në mbajtjen e “veshit të mesëm dhe tubit eustachian në lëvizje dhe të hapur”. Megjithatë, nëse nuk keni çamçakëz ose karamele me vete, mos u frikësoni.

“Gjatë fluturimit, gëlltisni diçka ose mbyllni hundën e të fryni ajrin për të nxitur tubit eustachian të hapet që të lehtësojë presionin,” përfundon Lundstrom.

Continue Reading

Kuriozitete

NASA zbulon pasuri të pallogaritshme ari në thellësitë e oqeanit

Published

on

Oqeanet mbajnë rezervat më të mëdha të arit në botë, por ato janë ende të paarritshme.

Një ekip shkencëtarësh të NASA-s ka zbuluar se oqeanet “mbajnë” rezervën më të madhe të arit, e cila vlerësohet në 20 milionë ton. Nxjerrja e metalit të çmuar që zotërojnë, sjell sfida për shkak të përqendrimit të tij të ulët në ujin e detit.

Sasia e raportuar ka tronditur botën, pasi tejkalon sasinë totale të arit të gjetur nga njeriu gjatë gjithë historisë së tij.

Teknologjia që i është vënë në dispozicion njerëzimit nuk lejon një mekanizëm minerar ekonomikisht të qëndrueshëm, uji i detit përmban metale që e bëjnë të vështirë ndarjen e arit. Ari i tretur nuk është i vetmi burim i vlefshëm që deti “ruan”.

Elemente tjera të rëndësishme që detet dhe oqeanet kanë janë depozitat e sulfurit hidrotermal. Këto janë depozita që janë më të arritshme sesa ari i tretur dhe mund të nxirren përmes minierave nënujore.

Minierat në det paraqesin rreziqe shkatërruese për ekosistemet detare, kjo rrezikon mijëra specie të reja, shkatërron shumë habitate detare dhe ndryshimi i zinxhirëve ushqimorë paraqet rreziqe të konsiderueshme.

Disa territore, si Papua Guinea e Re, filluan ta zbatojnë këtë praktikë. Debati mjedisor përqendrohet në ndikimet tragjike që aktivitetet minerare kanë në ekosistemet detare, duke lënë anash mundësitë ekonomike që j’u ofrojnë vendeve.

Mundësi reale që deti mund të na ofrojë burimet e tij më të vlefshme

Disa shkencëtarë mbajnë gjallë shpresën se zhvillimet teknologjike do të na lejojnë të arrijmë në zgjidhje të qëndrueshme në të ardhmen për shfrytëzimin e burimeve detare. Nuk është e pamundur që një ditë të shfaqen teknologji që do të lejojnë nxjerrjen e arit nga deti pa shkaktuar dëme të konsiderueshme në mjedisin detar.

Derisa të ndodhë kjo, ari vazhdon të fshihet në thellësitë e detit, madje edhe për vende si Spanja, me disa dete dhe oqeane që lagen në plazhet e saj, gjë që mund t’i sjellë vendit iberik miliona ose miliarda euro.

Thesari më i madh i njerëzimit qëndron i fshehur në det, e në të njëjtën kohë, Kina ka surprizuar me zbulimin e 230 miliardë ton ari të bardhë në shtratin e detit.

Continue Reading

Të kërkuara