Shëndeti

Pesë mënyra të habitshme se si ndikon kafeja në sjelljen tonë

Përveç mprehtësisë mendore, kafeja duket se rrit tolerancën ndaj dhimbjes.

Published

on

Të gjithë e dinë që kafeja e gjallëron shpirtin. Sapo kalon në buzët tona, truri ynë e rrit përqendrimin, shikimi ynë bëhet më i mprehtë dhe lodhja largohet. Siç shprehej dikur romancieri francez Honor dë Balzak: “Sapo kafeja bie në stomak ka menjëherë një zhurmë të përgjithshme. Idetë nisin të lëvizin si batalionet e Ushtrisë së Madhe në fushën e betejës”.

Kafeina është kimikati kryesor në pijen e kafesë, një ilaç psikoaktiv që e ndryshon mënyrën se si ndihemi dhe sillemi. Molekulat e kafeinës ngjajnë me molekulat e adenozinës në trupin tonë, të cilat grumbullohen në tru sa më gjatë që të qëndrojmë zgjuar. Dhe meqenëse kafeina duket si adenozina, ajo mund të bllokojë sensorët dhe të manipulojë trurin për të qëndruar zgjuar.

Duke pasur parasysh popullaritetin e saj, shkencëtarët kanë kryer shumë studime mbi kafenë dhe kafeinën, për të dalluar efektin e saj në shëndet dhe sjellje. Ja cilat janë 5 faktet më pak të njohura dhe njëherazi më të papritura që kanë zbuluar.

1. Ju nxit të shpenzoni më shumë

Nëse jeni shumë të dhënë çdo ditë pas kafesë, do të shpenzoni më shumë para gjatë javës. Studiuesit kanë zbuluar se kafeina mund të ndikojë në atë që blini dhe sa shpenzoni. Studiuesit në Universitetin e Floridës Jugore u dhanë të pinin blerësve kafe normale, kafe pa kafeinë ose ujë teksa hynin në një dyqan.

Ata që pinin kafe shpenzuan rreth 50 për qind më shumë para dhe blenë gati 30 për qind më shumë artikuj sesa blerësit që konsumuan një pije pa kafeinë. Për më tepër, konsumatorët e kafesë u shpenzuan më shumë në blerjet impulsive. Edhe studime të tjera konfirmojnë se kafeina mund të ndikojë në vendimmarrjen në lidhje me paratë. Në një studim mbi lojtarët e lojërave të fatit, studiuesit e lidhën konsumimin e kafesë me bastet më të rrezikshme. Këto gjetje tregojnë se kafeina e rrit impulsivitetin.

2. Ju ndihmon të bashkëpunoni

Dihet tashmë se kafeja përmirëson humorin tek njerëzit, dhe studiuesit kanë zbuluar se ekipet që janë konsumatorë të rregullt të kafesë punojnë së bashku më mirë. Një studim i kryer në Universitetin Shtetëror të Ohajos, SHBA, zbuloi se grupet që pinin kafe përpara se të diskutonin një temë të diskutueshme kishin një performancë ekipore më më mirë se ata që pinin kafe pa kafeinë.

Po ashtu, pjesëmarrësit që konsumonin kafeinë, folën më shumë gjatë diskutimit, e kishin më të lehtë të qëndronin brenda temës, dhe deklaruan se do të ishin të gatshëm të punonin sërish me grupin e tyre, në krahasim me ata që nuk konsumuan kafeinë. Studiuesit ia atribuojnë këtë atmosferë të bashkëpunimit rritjes së vigjilencës nga kafeja.

3. Ju bën fizikisht më të fortë

Përveç mprehtësisë mendore, kafeja duket se rrit tolerancën ndaj dhimbjes. Psikologu Burel Gudin nga Universiteti i Alabamës, SHBA, zbuloi se njerëzit që konsumojnë zakonisht produkte me kafeinë mund të përballojnë më mirë streset e pakëndshme fizike.

Kështu, ai vuri re se njerëzit që konsumonin kafeinë, ishin më pak të ndjeshëm ndaj nxehtësisë dhe presionit mekanik. Kjo mund të shpjegojë arsyen pse njerëzit që konsumojnë kafeinë para stërvitjes kanë tendencën të performojnë më mirë. Kafeina është një nga suplementet më të përdorura për të rritur aftësitë atletike në një gamë të gjerë sportesh dhe aktivitetesh.

Hulumtimet e kryera në Universitetin e Granadës në Spanjë, kanë treguar se pirja e një kafeje të fortë gjysmë ore para stërvitjes mund të rrisë shkallën e djegies së yndyrave. Ndërkohë shumë studime sugjerojnë se ata që pinë rregullisht kafe priren të jetojnë më gjatë, duke shfaqur rreziqe më të ulëta për sëmundje të shumta, përfshirë ato kardiovaskulare, diabetin dhe disa lloje kanceri.

Kohët e fundit shkencëtarët zbuluan një veçori mbrojtëse të kafeinës, që vepron brenda qelizave të trupit tonë: rrit funksionin e mitokondrive. Mitokondritë janë të ashtuquajturat “centralet energjike” të qelizës që gjenerojnë energji. Studiuesit zbuluan se kafeina i mbron qelizat kardiovaskulare nga dëmtimi. Studime të tjera pretendojnë se kafeina kundërshton efektet e molekulave pro-inflamatore që grumbullohen në trup me kalimin e moshës.

4. Ka një ndikim të pavetëdijshëm te ne

Efektet gjallëruese të kafesë mund të ndikojnë mbi mendjen dhe sjelljen tonë, edhe pa pirë as një gllënjkë. Një studim i kryer në Universitetin e Torontos, zbuloi se subjektet që ishin të ekspozuar thjesht ndaj sinjaleve të kafesë, pra qoftë edhe para një filxhani kafeje, bëheshin më të vëmendshëm.

Sugjestioni ndaj kafesë prekte më shumë pjesëmarrësit nga kulturat perëndimore, sesa ato ku kafeja është më pak dominuese në shoqëri. Shkencëtarja e sjelljes Adriana Madzharov nga Institutin Stivens për Teknologjinë, drejtoi një studim të ngjashëm. Ajo u kërkoi pjesëmarrësve të zgjidhnin problemet e algjebrës në një dhomë pa aromë ose në një dhomë që mbante erë kafeje.

Ata që punonin me aromën e këndshme të kafesë dolën më mirë. Bazuar në këto gjetje, Madzharov sugjeron që punëdhënësit dhe shitësit “mund të përdorin aroma delikate për të ndihmuar në formimin e përvojës së punonjësve apo banorëve me mjedisin e tyre”.

Një ndikim tjetër i pavetëdijshëm, është mënyra se si njerëzit e preferojnë kafenë e tyre. Një studim i Universitetit të Pensilvanisë, SHBA, zbuloi se liberalët amerikanë kishin pothuajse dy herë më shumë gjasa sesa konservatorët për të pirë kafe. Sondazhet sugjeruan se liberalët mund të jenë më të hapur ndaj globalizimit, ndërsa konservatorët priren të jenë më refuzues ndaj produkteve që i perceptojnë si “të huaja”.

5. Dashuria juaj e madhe për kafenë, mund të jetë e përcaktuara nga gjenet

Ka dy arsye kryesore pse disa njerëz nuk e adhurojnë kafenë: Njëra ka të bëjë me gjuhën dhe tjetra me mëlçinë. Gati 25 për qind e njerëzve janë “super shijues”, pra vuajnë nga gjendja e ndjeshmërisë së shtuar ndaj kimikateve, të cilat i japin shije ushqimit dhe pijeve.

Ndryshimet gjenetike në të ashtuquajturat gjene TAS2R, ndikojnë në konfigurimin e sythave të shijes dhe në mënyrën se si njerëzit i perceptojnë shijet e ndryshme. Ndaj super shijuesve mund t’iu duken të hidhura kimikatet e kafes, siç janë kafeina dhe kinina.

Llojet e tjera të variacioneve gjenetike, nuk mund të kompensojnë hidhësinë e kafesë me sheqer ose krem. Për shembull, CYP1A2 është një gjen që prodhon një enzimë të mëlçisë që zbërthen kafeinën. Njerëzit që kanë një version të këtij gjeni, të caktuar CYP1A2*1F, nuk e përpunojnë aq shpejt kafeinën.

Në praktikë, kjo do të thotë që ilaçi qëndron aktiv në trup për një periudhë më të gjatë kohore, gjë që mund të prodhojë dridhje dhe të përziera. Njerëzit që kanë një metabolizëm të ngadaltë në përpunimin e kafeinës, mund të jenë gjithashtu në rrezik të shtuar për një atak

në zemër dhe hipertension kur konsumojnë kafeinë me tepri. Ashtu si me çdo ilaç, trupi përshtatet dhe krijon një tolerancë, që do të thotë se nevojitet më shumë sasi për të ndjerë efektin./bota.al

Shëndeti

Pesë suplemente që nuk kombinohen mirë me kafenë

Published

on

Nëse nuk mund ta nisni ditën pa një filxhan kafe, nuk jeni vetëm. Por nëse merrni suplemente çdo mëngjes, është e rëndësishme të dini se kafeja ndikon në mënyrën si trupi i përthith.

Kafeina, polifenolët dhe efekti i tyre diuretik ndikojnë në përthithjen e disa vitaminave dhe mineraleve, ka shkruar Eating Well.

“Për shembull, përthithja e hekurit mund të ngadalësohet nga kafeina”, ka shpjeguar farmacisti Philip Ngo.

Ja 5 suplemente që nuk kombinohen mirë me kafen. Gjithashtu shpjegohet se si mund ta menaxhoni kohën për t’i marrë sa më me efekt.

Hekuri

Thelbësor për qarkullimin e oksigjenit në trup. Megjithatë, kafeja mund të ndikojë ndjeshëm në përthithjen e tij.

“Pirja e kafes me një suplement hekuri mund të ulë përthithjen me 54 për qind”, ka thënë farmacisti Bo Wang.

Kjo nuk ka të bëjë me kafeinën, por me acidin klorogjenik, një polifenol që gjendet te kafeja dhe çaji, ky përbërës pengon përthithjen e hekurit jo-hemik (që gjendet në bimë dhe suplemente). Suplementin me hekur merrni një orë para ose pas kafesë dhe ta shoqëroni me ushqime të pasura me vitaminë C, si limoni ose portokalli, që ndihmojnë përthithjen.

Vitamina D

Thelbësore për shëndetin e kockave dhe imunitetin, por nuk përthithet mirë në praninë e kafeinës.

“Kafeina mund të ulë ndjeshmërinë e receptorëve të vitaminës D, duke reduktuar nivelet e saj në gjak”, shpjegon farmacistja Elise Kim, Pharm.D.

Një studim i 2021 gjeti lidhje midis konsumit të lartë të kafeinës dhe niveleve më të ulëta të vitaminës D. Merreni vitaminën D të paktën një para ose pas kafesë dhe gjithmonë me ushqim që përmban yndyra të shëndetshme, që ndihmojnë përthithjen (si avokado apo arrat).

Vitaminat B

Janë të tretshme në ujë dhe ndihmojnë në energji dhe funksionimin nervor. Por trupi nuk i ruan për periudha të gjata dhe i nxjerr shpejt.

“Kafeina, për shkak të efektit diuretik, mund të rrisë humbjen e vitaminave B përmes urinës”, ka thënë Kim.

Kurse Wang ka shtuar se vitaminën B nuk duhet marrë me kafe ose çaj.

“Prisni të paktën një orë. Mund të merren edhe pa ushqim, por është më mirë pas një vakti”, ka thënë Wang.

Magnezi

Ky mineral ndihmon në gjumë, tensionin e gjakut e relaksimin muskulor. Por kafeina e rrit nxjerrjen nga trupi përmes urinës. Nëse merrni magnez në mbrëmje për të përmirësuar gjumin, shmangni kafen ose pijet me kafeinë pasdite vonë, sepse jo vetëm pengon gjumin, por edhe ul efektin e magnezit.

Kalciumi

Ndihmon në forcimin e eshtrave, por përthithja e tij ndikohet nga kafeja. “Kafeina mund të reduktojë përthithjen e kalciumit dhe të rrisë nxjerrjen e tij në urinë me 77 për qind”, tha Kim. Këshillohet të shtoni qumësht në kafe për të kompensuar humbjen e kalciumit e merrni suplementin një orë pas kafes.

Kafeja ndikon në mënyrën si trupi përthith disa vitamina e minerale, por me pak kujdes në kohëzgjatje, mund t’i përfitoni të dyja.

“Nëse i merrni herë pas here bashkë, mos u shqetësoni shumë, një pjesë e lëndëve ushqyese do përthithet gjithsesi”, ka siguruar Ngo.

Ai ka thënë se duhet bërë kujdes se suplementet duhet të merren kur janë të nevojshme.

“Suplemente duhen marrë vetëm kur ka nevojë. Për një person me dietë të balancuar dhe shëndet të mirë, ato nuk janë të nevojshme”, përfundoi ai.

Continue Reading

Shëndeti

Gjatë verës ju bien më shumë flokë? Ja pse ndodh dhe si ta ndalni

Published

on

Nuk është vetëm ndjenja juaj – temperaturat, dielli dhe klori ndikojnë në ciklin e flokëve, por me kujdesin e duhur, gjithçka kthehet në normalitet.

Nëse ju duket se flokët po ju bien më shumë, mos u shqetësoni, në shumicën e rasteve bëhet fjalë për një reagim natyral të trupit ndaj kushteve të jashtme.

Kur temperaturat rriten, flokët vuajnë. Rrezet dhe ekspozimi ndaj UV-ve i than dhe i dëmtob fijet, djersa e lagështia bllokojnë folikulat, duke shkaktuar irritime të kokës. Nëse kësaj i shtoni edhe kripën e detit, përfitoni kombinimin që e bën flokun më të dobët, më të brishtë dhe më të prirë për të rënë.

A është ky fenomen i lidhur me ndonjë proces natyror?

Shumë dermatologë dhe trichologë besojnë se ka edhe arsye evolutive: gjatë verës, flokët bëhen më të dendur për të mbrojtur kokën nga dielli. Por, kur vera përfundon, kjo “mburojë e përkohshme” nuk është e nevojshme e bie. Kjo është arsyeja pse njerëzit vërejnë rënie të shtuar të flokëve gjatë gushtit e shtatorit.

Lajm i mirë: kjo rënie sezonale e flokëve nuk është e përhershme

Ky proces quhet efluvium telogjen, një gjendje ku një numër më i madh i qimeve kalon njëkohësisht në fazën e pushimit. Flokët bien përkohësisht, por më pas rifillojnë ciklin e rritjes. Edhe pse mund të duket shqetësuese, nuk bëhet fjalë për humbje të përhershme në shumicën dërrmuese të rasteve.

Si të kujdeseni për flokët gjatë verës?

1. Hidratimi është themeli:

Pini mjaftueshëm ujë dhe kujdesuni që dieta juaj të jetë e pasur me vitamina (si biotina dhe B12), minerale (si zinku dhe hekuri) dhe yndyrna të shëndetshme.

2. Përdorni produkte ushqyese:

Aplikoni vajra natyralë si vaji i kokosit apo i arganit, si dhe maska ushqyese me gjalpë shea, për të rikthyer lagështinë dhe elasticitetin e humbur.

3. Zgjidhni shampo pa sulfate dhe aromë:

Shampot e buta ndihmojnë në shmangien e irritimit të lëkurës së kokës dhe ruajnë baraspeshën natyrale të yndyrës.

4. Kufizoni mjetet termike (piastra, tharëse, figaro):

Nëse i përdorni, sigurohuni të aplikoni gjithmonë mbrojtje nga nxehtësia, pasi temperaturat e larta e dëmtojnë strukturën e fijeve.

5. Një truk i thjeshtë por efektiv:

Lani flokët me ujë të pastër para dhe pas notit – kjo ndihmon në reduktimin e absorbimit të kripës apo klorit.

6. Masazhoni skalpin:

Përdorimi i një masazheri për kokën mund të ndihmojë jo vetëm në relaksim, por dhe në përmirësimin e qarkullimit të gjakut, duke forcuar rrënjët e flokëve.

Kur duhet të kërkoni ndihmën e mjekut?

Nëse rënia e flokëve zgjat më shumë se 2–3 muaj, shfaqen zona pa flokë, kruarje apo ndjeshmëri në lëkurën e kokës, është e rëndësishme të konsultoheni me një dermatolog. Vetëm një profesionist mund të përcaktojë shkakun dhe të rekomandojë trajtimin e duhur.

Përfundim

Rënia sezonale e flokëve gjatë verës është një proces natyral dhe i përkohshëm. Me kujdesin e duhur dhe pak durim, flokët tuaj do të rifillojnë të duken të shëndetshëm dhe të fortë me afrimin e vjeshtës.

Continue Reading

Shëndeti

Studim: Jeta në fshat lidhet me rrezik më të lartë për diabet të tipit 1

Published

on

Një studim suedez ka zbuluar se personat që jetojnë në zona rurale gjatë pesë viteve të para të jetës kanë rrezik më të lartë për të zhvilluar diabet të tipit 1, krahasuar me ata që jetojnë në qytete.

Në disa rajone rurale, rreziku është 30 deri në 80% më i lartë se mesatarja kombëtare.

Qytetet e mëdha si Stokholmi dhe Goteborgu shfaqin rrezik më të ulët.

Studiuesit po hetojnë ndikimin e faktorëve mjedisorë si pesticidet apo ekspozimi ndaj infeksioneve.

Continue Reading

Shëndeti

A ndikon soda e bukës kundër problemeve me diabetin?

Published

on

Soda e bukës është një nga produktet që nuk mungon kurrë në kuzhinën tonë, përdoret jo vetëm për gatime të mrekullueshme por edhe për pastrimin me themel të shtëpisë.

Sodës së bukës i janë thurur shumë lavde për aftësinë e saj në trajtimin dhe kurimin e disa sëmundjeve.

Soda e bukës për mbajtjen e diabetit nën kontroll

Soda e bukës përbën linjën e parë të mbrojtjes kundër diabetit dhe për mbajtjen e sëmundjes nën kontroll. Përdorimi kundër sëmundjes rekomandohet të bëhet nëpërmjet konsultave me mjekun, ndonëse ajo është produkt i sigurt për shëndetin.

Nëse organizmi i njeriut ofron mjedis acidik që nxit sëmundje si diabetin, soda e bukës e kthen situatën në normalitet, diabetikët janë të prirur të preken një mykomukoza, një infeksion i rrallë dhe i rrezikshëm. Soda e bukës parandalon përhapjen e infeksionit.

Bëhet fjalë për komplikacion të rrezikshëm për diabetikët që shfaqet me simptoma si: etje e tepruar, të vjella, urinim i shpeshtë,  tharje të gojës e plogështi.

Ekspertët thonë se përdorimi i sodës së bukës kundër këtyre komplikacioneve të diabetit duhet bërë me kujdes. Sipas tyre, vetëm një mjek specialist mund të rekomandojë një kurë dhe doza të sakta të sodës së bukës që janë të nevojshme për mbajtjen nën kontroll të diabetit dhe komplikacioneve të tij.

Konsultat me mjekun janë të nevojshme sepse nëse e teproni me sodën e bukës, ajo mund të ketë një efekt krejt të kundërt nga qëllimi fillestar.

Continue Reading

Të kërkuara