Lajmet

Perspektivat e një “Mini-Shengeni” ballkanik

Zgjedhje të vështira përpara.

Published

on

Nga Antonia Colibasanu

Në fundin e muajit korrik, udhëheqësit e Serbisë, Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë shpallën një nismë të re bashkëpunimi për rajonin. I quajtur zyrtarisht projekti “Open Balkan”, dhe jo zyrtarisht një mini-Shengen, ai synon që të heqë kufizimet për lëvizjen e lirë të njerëzve dhe tregtinë midis 3 vendeve deri në vitin 2023.

Përfitimet ekonomike të kësaj nisme, do të varen nga mënyra se si do të zbatohet projekti. Por ato do të jenë më pak të rëndësishme sesa vlera e tij simbolike. Për Ballkanin Perëndimor, pra për Serbinë, Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut, Kosovën, Bosnje Hercegovinën dhe Malin e Zi, kjo është përgjigja e parë serioze politike ndaj Bashkimit Evropian që është duke e penguar përparimin e bisedimeve për anëtarësimin, sidomos që kur filloi pandemia e Covid-19 një vit më parë.

Megjithatë, jo të gjitha vendet në rajon e kanë përqafuar këtë projekt. Zyrtarët nga Mali i Zi, Bosnja dhe Kosova, e shohin atë si të panevojshëm, gjë që nënvizon faktin se ndarjet mbeten pavarësisht përpjekjeve drejt integrimit. Megjithatë, udhëheqësit e 3 vendeve të përfshira në këtë nismë, duket se e cilësojnë “Open Balkan” si një rrugë më të mundshme drejt prosperitetit sesa anëtarësimi në BE.

Sidoqoftë, qeveritë në Ballkanin Perëndimor duhet të dalin së shpejti me një zgjidhje realiste për problemet e tyre në rritje, me synim shmangien e rishfaqjes së konflikteve dhe të ndarjeve që e kanë pllakosur prej kohësh rajonin.

Zhgënjimi me BE-në

Për të kuptuar rëndësinë politike të nismës “Open Balkan”, duhet të kuptojmë më së pari politikën e BE -së për rajonin. Në vitin 2020, Komisioni Evropian prezantoi një “metodologji të rishikuar të zgjerimit”, e cila supozohet të rrisë transparencën në procesin e negociatave për vendet kandidate, duke forcuar gjithashtu edhe monitorimin e gatishmërisë së tyre për t’u bashkuar me bllokun në hapa të ndryshëm të procesit.

Kjo do t’i japë mundësi vendeve anëtare të marrim një vendim më të informuar, nëse duhet të pranohen apo jo në union vendet kandidatët. Kjo lëvizje u prezantua në atë kohë si një mënyrë për të ndërtuar besimin e ndërsjelltë midis shteteve anëtare dhe shteteve kandidate, dhe u nxit nga sfidat e brendshme të BE-së të shkaktuara nga kriza ekonomike e vitit 2008.

Por në realitet, rezultoi të ishte një barrë shtesë që e komplikonte procesin e negociatave. Po ashtu ajo u politizua shumë, duke ia bërë të qartë vendeve kandidate se “lodhja e zgjerimit” e BE-së, po shndërrohej gjithnjë e më shumë në një pengesë të pakapërcyeshme.

Kjo është veçanërisht e vërtetë për Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut, Serbinë, Kosovën dhe Bosnjën, vende që nuk kanë hyrë ende në bisedime zyrtare me BE-në për anëtarësimin, pavarësisht se e kanë kërkuar këtë gjë prej vitesh. Në vitin 2019, Franca bllokoi çeljen e negociatave midis BE-së dhe Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë, duke thënë se duheshin më shumë reforma nga të dyja vendet.

Në vitin 2020, Bullgaria bllokoi bisedimet me Maqedoninë e Veriut, duke refuzuar të miratojë të ashtuquajturën kuadër negociues, për shkak të një mosmarrëveshje në lidhje mbi lidhjet historike midis dy vendeve. Zgjedhjet parlamentare bullgare të këtij viti, luajtën një rol kyç në vendimin e Sofjes për të bllokuar bisedimet.

Në këto kushte procesi i ri i zgjerimit, e detyroi Ballkanin Perëndimor të rishqyrtojë qëndrimet e tij mbi anëtarësimin në union. Presioni mbi vendet e rajonit, është shtuar edhe nga pandemia. Në vitin 2020, rritja ekonomike në Ballkanin Perëndimor u tkurr me 3.4 për qind, rënia më serioze ekonomike e regjistruar në rajon.

Kjo situatë kërkon që këto vende të gjejnë dhe promovojnë zgjidhje lokale për problemet e tyre. Dhe heqja e barrierave për udhëtimet dhe biznesin rajonal përmes iniciativës “Open Balkan”, mund të jetë një hap në atë drejtim. Po ashtu ajo i tregon popullit të Ballkanit se udhëheqja e tyre politike, mund të marrë vendime edhe pa Brukselin.

Faktorët socio-ekonomikë

Pandemia ka goditur rëndë ekonomitë e Ballkanit Perëndimor, pjesërisht edhe për shkak të varësisë së tyre nga sektori i shërbimeve. Në Serbi, vend që ka ekonominë më të larmishme në rajon, ky sektor përbën 57 për qind të punësimit. Në Malin e Zi, që ka një industri të madhe të turizmit, ai punëson më shumë se 73 për qind të njerëzve.

Edhe në vendet e tjera, tregtia, shitja me pakicë me shumicë, turizmi dhe transporti që dominojnë sektorin e shërbimeve, punësojnë gati gjysmën e popullsisë aktive. Që nga nisja e pandemisë, Mali i Zi ka hyrë në një recesion të thellë, ndërsa Kosova pësoi tkurrjen e saj të parë ekonomike që kur shpalli pavarësinë në vitin 2008, pavarësisht rritjes së transfertave qeveritare dhe dërgesave të emigrantëve nga kosovarët jashtë vendit.

Në Maqedoninë e Veriut, ekonomia hyri në recesionin e saj më të thellë që nga koha e pavarësisë në vitin 1991. Ndërkohë ekonomia e Shqipërisë, e tronditur nga tërmet i fortë i vitit 2019, ka qëndruar relativisht e qëndrueshme, për shkak të rritjes para-pandemike të shpenzimeve publike, përfshirë rritjen e subvencioneve qeveritare.

Rimëkëmbja është bazuar tek projekti i rindërtimit pas tërmetit, si dhe shpresat për rritjen e konsumit të brendshëm. Në tërësi, kriza ka nxjerrë në pah një dobësi kryesore për këto ekonomi: varësinë e tyre nga kërkesa e jashtme, qoftë përmes turizmit apo tregtisë, ku që të dyja të cilat mbështeten shumë tek BE-ja.

Prandaj është e lehtë të kuptohet arsyeja pse anëtarësimi në BE, ka qenë sinonim i zhvillimit ekonomik dhe i stabilitetit për Ballkanin. Ndërsa vendet kandidate përfitojnë disa financime edhe para se të hapen negociatat e pranimit, ato do të marrin akoma më shumë fonde nëse pranohen në bllok.

Zgjedhje të vështira përpara

Anëtarësimi në BE, është ende një qëllim i deklaruar për vendet e Ballkanit, por entuziazmi në raport me këtë gjë varet nga mënyra se si publiku i sheh përparësitë e anëtarësimit. Ai është një proces i dhimbshëm që mund të durohet vetëm nëse përfitimet janë të garantuara. Por duke pasur parasysh sfidat me të cilat është ballafaquar BE që nga viti 2010, garancitë nuk janë shumë të mëdha.

Zakonisht, kur Ballkani beson se BE-ja nuk mund ta ndihmojë, ai i drejtohet partnerëve të tjerë për të mbushur boshllëkun:Rusisë, Kinës dhe SHBA-së. Por pandemia e Covid-19 i ka detyruar këto të fundit të përqendrohen tek problemet e tyre.

Nga ana tjetër, kjo ka ndikuar mbi mënyrën se si votuesit ballkanas i shohin bamirësit e tyre tradicionalë. Pra perceptimi publik për BE-në dhe fuqitë e tjera të jashtme, ka filluar gradualisht të ndryshojë. Sipas Gallup, vlerësimi për udhëheqjen e BE-së ka rënë në të gjithë rajonin (ndonëse mbetet ende në nivelin 50 për qind).

Interesant është fakti që SHBA-ja gëzon një popullaritet në rritje në Serbi, ndërsa normat e vlerësimit për Rusinë, partneri tradicional i Serbisë, kanë rënë. Në Kosovë, ka rënë vlerësimi për të gjitha fuqitë e jashtme, SHBA-në, Kinën, Gjermaninë dhe Rusinë.

Në Shqipëri, normat e vlerësimit publik për BE-në kanë rënë vazhdimisht gjatë 5 viteve të fundit, edhe pse janë ende mbi 70 për qind. Nevoja për t’u përqendruar tek rindërtimi nuk është vetëm një mundësi që vendi të ruajë stabilitetin; por është gjithashtu arsyeja pse është rritur mbështetja publike për qeverinë.

Kjo flet për një prirje më të madhe në mbarë rajonin, ku publiku kërkon gjithnjë e më shumë që udhëheqësit e tyre lokalë të ndërmarrin veprime dhe të rindërtojnë ekonominë kombëtare. Gjetja e zgjidhjeve për problemet aktuale të ekonomive tashmë të brishta nuk është e lehtë. Por qeveritë po përpiqen. Në rastin e Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut dhe Serbisë, krijimi i iniciativës “Open Balkan”, që premton një bashkëpunim më të mirë rajonal, pasqyron mosbesimin në rritje të publikut ndaj BE-së dhe premtimin e një zgjidhjeje të brendshme.

Meqë perspektivat e BE-së nuk janë më realiste, po bëhet gjithnjë e më e ndërlikuar që Ballkani Perëndimor të punojë së bashku drejt një qëllimi të përbashkët. BE-ja, ose të paktën perspektiva e anëtarësimit në BE, i mbajti ata të bashkuar. Por rajoni është i prirur për t’u copëzuar.

Në gjeopolitikë, 30 vjet nuk janë një kohë shumë e gjatë. Brezi që jetoi në Jugosllavi dhe mori pjesë në konfliktet e përgjakshme të viteve 1990, është ende gjallë. Disa janë nostalgjikë për jetën e tyre para luftës; të tjerët mbajnë mend vetëm dhimbjen e shkaktuara nga lufta.

Që ky rajon të jetë i qëndrueshëm, popullsia ka nevojë për shpresë për një jetë më të mirë, e cila përfshin një treg funksional të punës dhe rritje ekonomike. Shpresa që dha BE-ja ishte iluzore; ndërsa shpresa e dhënë nga autoritetet vendore, kombëtare duhet të jetë realiste. Përndryshe, tensionet do të rishfaqen, duke ndikuar në stabilitetin e rajonit dhe atë të Evropës.

Marrë me shkurtime nga “Geopolitical Futures” – Bota.al

Lajmet

Prokuroria e Kosovës ngre aktakuzë ndaj një të dyshuari për spiunazh për inteligjencën serbe

Published

on

By

Prokuroria Speciale e Kosovës ka ngritur aktakuzë të premten kundër një burri, të cilin e akuzon se kishte spiunuar për Agjencinë e Inteligjencës dhe Sigurisë së Serbisë, e njohur si BIA, për kohë të papërcaktuar.

Të dyshuarin, e identifikuar vetëm me inicialet A.V., prokurorët e ngarkojnë me dy vepra penale, spiunazh dhe armëmbajtje pa leje.

Sipas aktakuzës, i dyshuari kishte “mbledhur të dhëna dhe dokumente të rëndësishme, të cilat, më pas dërgoi në cilësinë e Agjentit Rezident BIA-s serb”, duke e “cenuar rendin kushtetues dhe sigurinë e Kosovës si dhe jetën e zyrtarëve shtetëror dhe të qytetarëve të saj”.

Ai dyshohet se e ka kryer veprën për kohë të papërcaktuar deri në arrestimin e tij në qershor të vitit 2024.

Nga provat e siguruara… A.V kishte krijuar një rrjet të punësuarve në organizatat ndërkombëtare në Kosovë të nacionalitetit serb, nga të cilët kishte pranuar informacione dhe raporte të punës së këtyre organizatave që ndërlidheshin me aspektet politike dhe të sigurisë në Kosovë, si dhe kishte mbledhur informacione, për persona të nacionalitet serbë, me qëllimin që t’i paraqiste si bashkëpunëtorë të strukturave të sigurisë së Kosovës”, thuhet në aktakuzë.

Ai dyshohet se të dhënat dhe dokumentet e siguruara ia kishte “dorëzuar zyrtarit të lart të BIA-së, R.G, shef i njërës prej Qendrave të BIA-së në territorin e Serbisë, përmes komunikimeve telefonike dhe takimeve fizike”.

Prokuroria tha se në shtëpinë e të dyshuarit janë gjetur dhe konfiskuar një armë dhe një spërkatës gaz lotsjellës, gjatë një bastisjeje policore.

Prokurorët kanë kërkuar që ai të mbahet në paraburgim në pritje të gjykimit.

Prokuroria nuk dha më shumë hollësi rreth identitetit apo kombësisë së A.V., por vitet e fundit serbë e shqiptarë janë arrestuar në Kosovë nën dyshimet se po spiunonin për shërbimet e inteligjencës së Serbisë.

Derisa shpeshtohen rastet, njohësit e sigurisë thonë se inteligjenca serbe ka shtrirë rrënjët në tërë territorin e Kosovës ndër vite./REL/

Continue Reading

Lajmet

FFK pajtohet me vërejtjet e MKRS-s, Kuvendi i Punës do të përsëritet

Published

on

By

Federata e Futbollit të Kosovës do pa përsëris Kuvendin e Punës të mbajtur më 20 shkurt të këtij viti pasi Komisioni Vlerësues brenda Ministrisë së Sportit kishte gjetur parregullësi në këtë kuvend, me theks të veçantë në pjesëmarrjen e dy klubeve që nuk ishin të licencuara në këtë kuvend.

Si pasojë e këtyre shkeljeve, MKRS kishe pezulluar lëshimin e vërtetimeve nga Ligji i Sponsorizimeve për të gjitha klubet e futbollit, duke shkaktuar kështu dëm të madh financiar tek secila prej tyre.

Por, situata tashmë ka ndryshuar. Ekskluzivisht për KosovaPress, Kryesuesi i Komisionit për Licencim të Federatave Sportive, Fidan Shatri ka thënë se FFK është pajtuar që ta përsëris Kuvendin e Punës duke u pajtuar me gjetjet e shkeljeve nga ana e MKRS-së

Sipas zyrtarit të MKRS-së, Fatmir Shatri, një nga shkeljet më të theksuara ishte përfshirja e klubeve të palicencuara në procesin e vendimmarrjes, çka bie ndesh me Ligjin për Sport.

Rasti i Federatës së Futbollit të Kosovës ka qenë pas vlerësimit të komisionit mbi kuvendin e punës që është mbajtur në muajin shkurt, kanë qenë disa vërejtje të cilat kanë qenë edhe publike, dhe një nga vërejtjet kyçe ka qenë pjesëmarrja e klubeve të cilat nuk janë të licencuara në procesin e vendimmarrjes, pra pjesëmarrja në Kuvendin e Federatës së Futbollit. Në rastin e tillë është standard për të gjitha federatat që klubet të cilat nuk janë të licencuara nuk mund të jenë pjesë e vendimmarrjes dhe me strukturat e federatës përkatëse, në këtë rast FFK”, ka thënë fillimisht Shatri.

Shatri ka bërë të ditur se FFK është zotuar që Kuvendi i të mbahet gjatë muajit qershor

Pas vlerësimit të komisionit, kemi pasur disa takime me FFK-në ku me të gjitha federatat jemi të gatshëm të kontribuojmë në mundësinë e dhënies së propozimeve tona në lidhje me harmonizimin e të gjitha akteve pasi është ligj i ri i sportit dhe nuk është i njohur për të gjithë. Në këtë rast, Federata e Futbollit është pajtuar që të gjeturat që i ka dhënë komisioni në drejtim të federatës që këto të gjetura ku kanë marrë pjesë klubet e palicencuara është vërejtje e komisionit që nuk mund të jenë pjesë e kuvendit. Në këtë rast, janë zotuar që gjatë muajit qershor Federata e Futbollit do ta mbaj Kuvendin e Punës dhe në harmoni me Ligjin për Sport, udhëzimet dhe rekomandimet e komisionit të miratohen në kuvendin që do të mbahet në qershor”, ka bërë të ditur Shatri.

Ai ka shtuar në fund se në rast se FFK nuk e mban këtë zotim, atëherë mund të pezullohet sërish lëshimi i vërtetimeve të sponsorizimit për të gjitha klubet sportive që janë anëtare të FFK-së.

 

Continue Reading

Lajmet

​Kallas në Shkup: Plotësoni kushtet

Published

on

By

Shefja e diplomacisë së Bashkimit Evropian, Kaja Kallas pas takimit në Shkup me kryeministrin Hrisitjan Mickoski, paralajmëroi se ka mundësi për lëvizje, lidhur me bllokadën e rrugës së integrimit të Maqedonisë së Veriut në BE, për shkak të mosmiratimit të ndryshimeve kushtetuese, të cilat i kërkon Bullgaria.

Rruga deri në anëtarësim nuk është e lehtë dhe porosia e ime sot është që të mbeteni në të njëjtin drejtim. T’i ndërmerrni hapat e nevojshme për hapjen e bisedimeve hyrëse”, tha Kaja Kallas, përfaqësuese e BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri.

Është e qartë se duam që Maqedonia e Veriut me të vërtetë të lëvizë nëpërmjet kësaj rruge dhe e dimë se ka pengesa. Atë e diskutuam sot që të mundemi të gjejmë mekanizma që të tejkalohen ato pengesa. Gjithsesi kryeministri mund t’i sqarojë idetë e tij, por vlerësoj se ka hapësirë ku mundemi të bëjmë diçka, nuk do të hyja në detaje. Në qoftë se lëvizim, atëherë do ta publikojmë para mediave”, theksoi Kaja Kallas, përfaqësuese e BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri, shkruan Alsat.

Mickoski, nga ana tjetër theksoi se vendi është i gatshëm për zgjidhje të ngërçit me Bullgarinë, megjithatë ajo duhet të jetë e qëndrueshme dhe e dinjitetshme.

Sot, kërkova trajtim korrekt. Kërkova qëndrueshmëri. Evropa të tregojë lidership, i cili do të sjellë diçka me vlerë për qytetarët në realitet. Të kthehet besimi në idenë evropiane, veçanërisht te të rinjtë”, u shpreh Hristijan Mickoski, kryeministër.

Dora jonë mbetet e shtrirë. Ne jemi të hapur për miqësi, dialog dhe bashkëpunim. Por ne qëndrojmë të vendosur, të drejtë dhe dinjitoz – me porosi të qartë: jemi gati. Evropa mund të mbështetet te ne – dhe tani është koha që ne të fillojmë të mbështetemi te Evropa”, theksoi Hristijan Mickoski, kryeministër, transmeton KosovaPress.

Kallas gjatë ditës ka realizuar takime edhe me ministrin e Jashtëm Timço Mucunski dhe atë të Mbrojtjes, Vllado Misajllovski. Kallas viziton Shkupin, derisa ende nuk ka një strategji të qartë se vendi do ta tejkalojë veton e Bullgarisë për fillimin e negociatave, e cila kërkon që të futen bullgarët në Kushtetutën e Maqedonisë së Veriut.

Ky kusht, është pjesë e kornizës negociuese, ndërsa Bullgaria këmbëngul që për të nuk ka çfarë të rinegociohet. Megjithatë, Maqedonia e Veriut kërkon garanci që të mos përsëritet ngecja, me ndonjë veto tjetër eventuale në lidhje me çështjet bilaterale.

Continue Reading

Lajmet

Kallas në veri: E rëndësishme ta shohim vetë se çfarë po ndodh në terren

Published

on

By

Shefja e diplomacisë së Bashkimit Evropian, Kaja Kallas, në përfundim të vizitës së saj në Kosovë të premten, e vizitoi edhe Mitrovicën e Veriut, ku u ndal në zyrën e EULEX-it dhe u takua me përfaqësues të arsimit dhe sistemit të drejtësisë.

Në një deklaratë të shkurtër për media në Mitrovicën e Veriut, Kallas tha se ishte e rëndësishme shkuarja në pjesën veriore të Kosovës, sepse “atje dëgjohen narrative të ndryshme”.

Është e rëndësishme ta shohim vetë se çfarë po ndodh në terren dhe çfarë thonë njerëzit. Vizitova gjykatën që funksionon dhe që po pret kthimin e gjyqtarëve serbë. Gjithashtu u takova me përfaqësues të shkollave këtu për të kuptuar më mirë situatën, për të biseduar me qytetarët dhe për të parë me sytë e mi se çfarë ndodh në këtë pjesë”, deklaroi ajo.

Qindra pjesëtarë të komunitetit serb në veri dhanë dorëheqje nga institucionet e Kosovës, përfshirë komunat, policinë, gjykatat dhe prokurorinë, në nëntor të vitit 2022, pas një vendimi të Qeverisë së Kosovës për t’i zëvendësuar targat serbe të makinave me targa të Kosovës.

Nga ajo kohë, kryetarët e komunave Mitrovicë e Veriut, Zveçan, Zubin Potok dhe Leposaviq, u zëvendësuan me udhëheqës shqiptarë, pasi komuniteti shumicë serb në zonë i bojkotoi zgjedhjet.

Në gjykata, prokurori dhe polici, punonjësit serbë nuk u kthyen më.

Në një postim në Instagram, të shoqëruar me video nga takimi në gjykatë, Kallas shkroi se Bashkimi Evropian mbetet i mendimit se “kthimi i gjyqtarëve, prokurorëve dhe stafit serb të Kosovës është thelbësor për drejtësinë, stabilitetin dhe bashkëjetesën shumetnike”.

Në Mitrovicën e Veriut, Kallas shtoi gjithashtu se forcat ndërkombëtare ofrojnë një pasqyrë të qartë dhe reale të situatës në terren, për të cilën “njëra palë thotë një gjë, ndërsa pala tjetër diçka tjetër.”

Është thelbësore të flitet me njerëzit në terren për të parë se çfarë mund të bëjmë më shumë që e ardhmja të jetë e sigurt dhe e begatë për të gjithë në Kosovë”, përfundoi ajo./REL/

Continue Reading

Të kërkuara