Lajmet

Përpjekjet për ‘çlirim’ të Lumëbardhit në Deçan

Në rrjedhën e lumit Lumëbardh në këtë qytet janë katër hidrocentrale në pronësi të kompanisë austriake, Kelkos.

Published

4 years ago

on

Aktivistët mjedisorë dhe një nga organizatat më të madha në Evropë që lufton për mbrojtjen e lumenjve nga shkatërrimi, Riverwatch, e kundërshtojnë një koncept për rehabilitimin e zonave të dëmtuara nga ndërtimi i hidrocentraleve në qytetin e Deçanit në Kosovë.

Në rrjedhën e lumit Lumëbardh në këtë qytet janë katër hidrocentrale në pronësi të kompanisë austriake, Kelkos.

Më 22 nëntor, Ministria e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës e Kosovës (MMPHI) publikoi në ueb-faqen e saj një koncept-dokument, të hartuar nga një ekspert austriak, për rehabilitim të vetëm njërit lokacion, i njohur si Zalli i Rupës, që ndodhet në Grykën e Deçanit.

Ky është lokacioni më i dëmtuar gjatë fazës së ndërtimit të hidrocentraleve në Deçan.

Eksperti u angazhua nga kompania Kelkos dhe koncepti u mbështet nga MMPHI-ja.

Që nga fillimi i ndërtimit të hidrocentraleve, në vitin 2014, aktivistët dhe banorët lokalë kanë ngritur zërin për dëmet që i janë shkaktuar lumit dhe zonës përreth.

Ata thonë se Kelkos-i, gjatë punimeve, ka dëmtuar shtratin e lumit dhe pjesët atraktive për turizëm. Sipas tyre, është dëmtuar edhe rruga që shfrytëzohet nga qytetarët për të shkuar në bjeshkë.

Kelkos, po ashtu, akuzohet se shfrytëzon sasi më të madhe të ujit për prodhim të energjisë elektrike, sesa sasia që e ka të lejuar, duke e lënë lumin pa ujë në pjesën më të madhe të vitit.

Drejtuesi i organizatës Riverwatch, me bazë në Austri, Ulrich Eichelmann, është kritik ndaj institucioneve të Kosovës për mënyrën se si kanë lejuar ndërtimin e hidrocentraleve.

Eichelmann nuk e mbështet asnjë iniciativë për rehabilitim të pjesshëm të dëmeve, të shkaktuara nga ndërtimi hidrocentraleve në Deçan.

“Çfarë unë besoj se është duke ndodhur, është se Kelkos është duke bërë presion të madh që të marrë leje, së paku për të operuar me disa nga hidrocentralet në Deçan”, thotë Eichelmann për Radion Evropa e Lirë.

Eichelmann thotë se ngutja e Ministrisë së Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës në Kosovë, si dhe e kompanisë Kelkos për të prezantuar iniciativa për rehabilitime të pjesshme, bëhet për shkak të presionit në rritje të kompanisë Kelkos, për t’u pajisur me leje që mundësojnë rikthimin në operim të hidrocentraleve në Deçan.

Kelkos-i ka bërë investimin e parë në Grykën e Deçanit, kur në vitin 2009 ka blerë një hidrocentral ekzistues.

Në periudhën 2014-2017, Kelkos-i ka ndërtuar edhe tri hidrocentrale të reja, të cilat kanë nisur të operojnë pak muaj pas ndërtimit. Por, puna e tyre është ndërprerë disa herë.

Aktualisht, tri hidrocentrale në pronësi të Kelkos-it janë jashtë funksionit, pasi, më 15 tetor të këtij viti, Gjykata Supreme e Kosovës ka vendosur në favor të një ankese të banorëve të Deçanit.

Sipas Gjykatës, banorët kanë paraqitur prova bindëse se po u shkaktohen dëme nga operimi i hidrocentraleve.

Drejtuesi i organizatës, Riverwatch, Ulrich Eichelmann, thotë se në zonën e Deçanit janë bërë aq shumë dëme, sa që nuk duhet lejuar operimi i asnjërit prej këtyre hidrocentraleve, pa u sqaruar shkeljet ligjore, si dhe pa rehabilitim të plotë të pjesëve që janë dëmtuar nga ndërtimi i tyre.

“E gjithë çështja është se Kelkos është duke humbur para [nga mosoperimi i hidrocentraleve] kundrejt një qasjeje korrekte. Duhet të themi: le të nisim nga fillimi dhe le t’i shkojmë të gjitha aspektet, duke përfshirë ato ekologjike, diskutimet me banorët lokalë, por po ashtu edhe çështjet ligjore, sepse jam i sigurt se ka shumë paqartësi ligjore dhe kjo kërkon kohë”, shprehet Eichelmann.

Aktivistja Shpresa Loshaj, e cila drejton organizatën joqeveritare Pishtarët, prej vitesh, ka ngritur zërin për dëmet që i janë shkaktuar lumit Lumëbardh, si dhe natyrës përreth hidrocentraleve në Deçan.

Ajo thotë se nuk do të pranojnë asnjë propozim pa qenë të përfshirë në proces aktivistët dhe qytetarët e Deçanit.

“Asgjë nuk pranojmë më ndryshe, pa u bërë plani rehabilitues, pa pasur terme të referencës, shuma që do të investohet… Do të thotë, gjithçka në detaje duhet të jetë e shkruar në atë plan. Ne nuk i besojmë Kelkos-it, sepse ka dhjetë vjet që na gënjen. Ka dhjetë vjet që thotë unë bëj këtë, unë bëj atë, vetëm më jepni lejet dhe asgjë nuk ka bërë. Në fakt, na ka shkatërruar krejt”, shprehet ajo.

Loshaj thotë se koncept-dokumenti i prezantuar nga MMPHI-ja, në vetëm gjashtë faqe, në të cilat janë të shënuara vetëm pikat kryesore, paraqet në parim “joseriozitetin” e Ministrisë së Mjedisit në trajtimin e dëmeve që janë shkaktuar nga ndërtimi i hidrocentraleve.

Ministria hesht

Pas kritikave që Ministria e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës ka marrë nga aktivistët dhe organizata Riverwatch, Radio Evropa e Lirë e ka pyetur këtë ministri se çfarë do të ndodhë me konceptin për rehabilitimin e Zallit të Rupës në Deçan.

Po ashtu, REL-i ka pyetur MMPH-në nëse i ka kërkuar kompanisë Kelkos rehabilitim të pjesëve të tjera të dëmtuara në Deçan. Por, deri në publikimin e këtij artikulli, Radio Evropa e Lirë nuk ka marrë përgjigje.

As Kelkos nuk i është përgjigjur pyetjes nëse i është kërkuar nga MMPHI-ja që, krahas rehabilitimit të Zallit të Rupës, të bëhet edhe rehabilitimi i zonave të tjera të dëmtuara.

Drejtori i Kelkos-it në Kosovë, Valon Berisha, thotë se janë dukur punuar në një plan konkret të rehabilitimit.

“Plani konkret është në përgatitje e sipër nga ekspertët në fjalë, në përputhshmëri me raportet mbi gjendjen faktike dhe masat e nevojshme të rekomanduara për rehabilitim”, thotë Berisha për Radion Evropa e Lirë.

Pavarësisht kësaj që thonë përfaqësuesit e Kelkos-it, aktivistja Shpresa Loshaj thotë se kërkesa e saj dhe e banorëve të Deçanit është që MMPHI-ja dhe Kelkos të prezantojnë plan të detajuar, përfshirë mënyrën e realizimit të projektit, marrëveshjet me institucionet lokale dhe kompensimin që Kelkos duhet t’ua bëjë banorëve që u janë dëmtuar pronat.

“Ne duhet të jemi pjesë e barabartë në këtë proces, banorët e Deçanit duhet të pyeten dhe atëherë do të kalojë çfarëdo zgjidhjeje që të jetë, përndryshe Ministria le të vazhdojë vetëm si të do”, thotë Loshaj.

Organizata Riverwatch i ka dhënë disa rekomandime Ministrisë së Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës se si duhet përmirësuar gabimet që janë shkaktuar nga ndërtimi i hidrocentraleve.

Riverwatch i rekomandon MMPHI-së identifikimin e aspekteve thelbësore ekologjike dhe sociale, formimin e një komisioni të pavarur të ekspertëve për të zhvilluar koncepte për zgjidhjen e problemeve, si dhe inkurajon konsultime me komunitetin lokal për çdo iniciativë të rehabilitimit të natyrës.

Çdo përjashtim i qytetarëve dhe opinionit publik nga çështja e hidrocentraleve, sipas kësaj organizate, përbën shkelje të standardeve ndërkombëtare.

Ministri i MMPHI-së, Liburn Aliu, ka deklaruar më 24 nëntor se kompanisë Kelkos i është refuzuar leja për njërin hidrocentral, për shkak se gjatë ndërtimit e ka ndryshuar projektin.

Shkelje ligjore, sidomos në ndërtimin e hidrocentraleve në Deçan, ka gjetur edhe një grup punues i formuar nga Ministria e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës e Kosovës.

Siç është thënë në raportin e muajit korrik të këtij viti, ndërtimi i hidrocentraleve është përcjellë me shkelje dhe tejkalime të shumta ligjore, dëmtime të rrjedhës së lumenjve, si dhe shpeshherë objektet e hidrocentraleve janë ndërtuar në prona publike.

Hidrocentralet e Deçanit mund të furnizojnë 39,700 shtëpi

Hidrocentrali Belaje ka kapacitet prej 8.2 megavatesh në orë dhe mund të furnizojë me energji elektrike 9,600 amvisëri.

Hidrocentrali Deçani ka kapacitet prej 9.8 megavatesh në orë dhe mund të furnizojë me energji elektrike 15,200 shtëpi.

Lumëbardhi 1 ka kapacitet prej 8.2 megavatesh në orë dhe mund të furnizojë 7,700 shtëpi.

Ndërsa, Lumëbardhi 2 ka kapacitet prej 6.2 megavatesh në orë dhe mund të furnizojë 7,200 shtëpi.

Përveç adresimit të dëmeve në Deçan, aktivistët dhe organizata Riverwatch kërkojnë nga Qeveria e Kosovës që të merret edhe me shkeljet që e kanë shoqëruar ndërtimin e hidrocentraleve në pjesët e tjera të Kosovës, në veçanti në Komunën e Shtërpcës.

Drejtuesi i Riverwatch, Ulrich Eichelmann, thotë se MMPHI-ja, në veçanti, duhet të angazhohet që të respektohet çdo ligj dhe rregullore, sa i takon ndërtimit dhe operimit të hidrocentraleve në Kosovë./REL

Related Topics:
Continue Reading

Aktualitet

Në United Hospital realizohen me sukses intervenimet e rekanalizimit të arteries karotide

Published

11 hours ago

on

August 17, 2025

By

United Hospital, spitali i përgjithshëm privat në Kosovë, realizon në vazhdimësi me sukses rekanalizimin e arteries karotide në raste tepër të komplikuara.

Kësaj here, profesori 85-vjeçar, iu nënshtrua operacionit në arterien karotide, i cili u krye me sukses dhe u përjetua prej tij si një ëndërr e shkurtër. Pas zgjimit nga narkoza, ai ishte më i lumtur se kurrë më parë.

Një hap i madh për pacientët me rrezik të lartë nga sulmi në tru.

Shkaku dhe rëndësia e stenozës së arteries karotide

Arteria karotide është një nga enët kryesore të gjakut që furnizon trurin me oksigjen dhe lëndëushqyese.  Stenoza e arteries karotide, ndodh kur kjo enë ngushtohet për shkak të grumbullimit të

pllakave aterosklerotike, të cilat përbëhen nga yndyra, kolesteroli dhe substanca të tjera.

Faktorët kryesorë të rrezikut përfshijnë hipertensionin, diabetin, nivele të larta të kolesterolit, pirjen e duhanit dhe predispozitën gjenetike.

Rreziqet që i kanosen pacientit

Ngushtimi i arteries karotide rrit ndjeshëm rrezikun e një insulti cerebral (apopleksi), pasi pllakëzat ose mpiksjet e gjakut mund të bllokojnë furnizimin me gjak të trurit. Një bllokim i menjëhershëm mund të shkaktojë dëmtime të rënda neurologjike ose edhe vdekje.

Shifrat e apopleksisë në Evropë, Gjermani dhe Kosovë

Në Evropë, çdo vit raportohen mbi 1 milion raste të reja të insultit. Në Gjermani, çdo vit rreth 270,000 njerëz pësojnë një insult cerebral, ndërsa në Kosovë vlerësohet se ndodhin mbi 3,000 raste në vit. Këto shifra e bëjnë apopleksinë një nga shkaktarët kryesorë të vdekshmërisë dhe paaftësisë afatgjatë.

Çdo minutë vonesë në trajtim mund të nënkuptojë dëme të përhershme për trurin, thekson Prof. Dr.Krasniqi.

Simptomat paralajmëruese të sulmit në tru

Simptomat që duhet të nxisin reagim urgjent përfshijnë:

– Dobësi ose paralizë e papritur në njërën anë të trupit,

– Vështirësi në të folur ose kuptuar fjalët,

– Humbje e papritur e shikimit në njërin sy,

– Marramendje, humbje ekuilibri ose koordinimi,

Në këto raste, çdo minutë është vendimtare dhe kërkohet ndihmë mjekësore emergjente.

Metodat e trajtimit

Trajtimi i stenozës së arteries karotide varet nga shkalla e ngushtimit dhe simptomat e pacientit.

Opsionet përfshijnë:

-Trajtim medikamentoz (antiplakë, antikoagulantë, statina)

-Angioplastikë dhe stentim (hapja e arteries me balonë dhe vendosja e stentit)

-Endarterektomi karotide – metodë kirurgjikale për heqjen e pllakës nga ena e gjakut.

Metoda e Eversions Endarterektomisë

Një teknikë moderne kirurgjikale është eversion endarterektomia, ku arteria pritet, kthehet si “çorape” për të hequr pllakat dhe më pas vendoset përsëri në vend. Kjo metodë ka rezultate shumë të mira, rrezik të ulët komplikacionesh dhe rikthim të shpejtë të qarkullimit normal të gjakut në tru.

Prof. Dr Krasniqi shpjegon: “Kjo metodë kirurgjikale na lejon të heqim pllakat nga ena e gjakut me precizion të lartë, duke rikthyer menjëherë qarkullimin normal dhe duke minimizuar rrezikun e komplikacioneve”.

Pasojat e vonesës në trajtim:  Shtyrja e trajtimit të stenozës së arteries karotide rrit rrezikun e apopleksisë, e cila mund të shkaktojë humbje të përhershme të aftësive motorike, të folurit, kujtesës dhe cilësisë së jetës.

Suksesi në United Hospital

Në United Hospital, nën drejtimin e Prof. Dr. Dr. Halil Krasniqi, kirurg vaskular me renome botërore, u realizua me sukses rekanalizimi i arteries karotide nga një stenoza e komplikuar, duke përdorur metodat më moderne kirurgjikale dhe endovaskulare, pa asnjë komplikacion. Ky sukses është dëshmi e nivelit të lartë profesional dhe teknologjisë së avancuar që ofron spitali për pacientët me sëmundje të rënda vaskulare.

Pse është e rrezikshme stenoza e arteries karotide?

Kjo gjendje është shkaktari kryesor i sulmit në tru (apopleksi), një sëmundje që prek mbi 1 milion njerëz çdo vit në Evropë, rreth 270,000 në Gjermani dhe mbi 3,000 në Kosovë. Rreziku qëndron të mpiksjet ose pllakat aterosklerotike, të cilat mund të bllokojnë papritur furnizimin me gjak të trurit.

Shenjat paralajmëruese

Dobësi ose paralizë e papritur në njërën anë të trupit, vështirësi në të folur, humbje e papritur e shikimit në një sy, marramendje dhe humbje e ekuilibrit. Në këto raste, kërkohet reagim i menjëhershëm mjekësor.

Trajtimi modern

Metoda e eversion endarterektomisë është ndër më efektivet, duke pastruar enën e gjakut nga pllakat dhe rikthyer menjëherë qarkullimin normal.

Mesazhi për pacientët

Stenoza e arteries karotide është e rrezikshme, por e trajtueshme.

Mos prisni derisa të ndodhë sulmi në tru – diagnostikimi dhe trajtimi në kohë shpëton jetë, thotë Prof. Dr. Krasniqi.

Për më shumë kontaktoni përmes:

Nr i telefonit:  038 607 070

Facebook: United Hospital Prishtinë

Continue Reading

Aktualitet

Pse gjithnjë e më shumë studentë zgjedhin UBT-në? Cilësia dhe inovacioni bëjnë diferencën

Published

14 hours ago

on

August 17, 2025

By

UBT, institucion lider i arsimit të lartë dhe më i ranguari në rajon sipas organizatave ndërkombëtare, vazhdon të tërheqë të rinjtë e Kosovës dhe rajonit për t’u regjistruar. Ky interesim i madh vjen si rezultat i cilësisë së lartë të ofruar nga UBT në të gjitha aspektet e veprimtarisë akademike dhe infrastrukturore.

UBT shquhet për programe inovative që i përgatisin studentët për tregun e punës.

UBT ka një staf akademik profesional dhe të përkushtuar, të cilët sjellin përvojë dhe njohuri të gjera nga fusha të ndryshme studimore. Për më tepër, infrastruktura moderne dhe pajisjet teknologjike të sofistikuara krijojnë një ambient të përshtatshëm dhe frymëzues për studim dhe hulumtim.

Përveç cilësisë së lartë të ofruar në aspektin akademik, UBT njihet edhe për mbështetjen e vazhdueshme që i ofron studentëve të tij, duke përfshirë këshillimin akademik dhe profesional, si dhe mundësitë e shumta për angazhim në aktivitete ekstrakurrikulare dhe projekte hulumtuese. Ky përkushtim ndaj zhvillimit gjithëpërfshirës të studentëve e bën UBT-në një destinacion tërheqës për të rinjtë që kërkojnë më të mirën për arsimin e tyre të lartë.

UBT ofron një gamë të gjerë programesh studimi, të cilat përputhen me kërkesat e tregut dhe zhvillimet më të fundit shkencore dhe teknologjike. Kjo përfshirje e gjerë e fushave të ndryshme të studimit siguron që çdo student të gjejë programin që i përshtatet më së miri interesave dhe ambicieve të tij.

Regjistrimet janë ende të hapura dhe bëjmë thirrje të gjithë të rinjtë që të mos humbasin kohë dhe të vijnë të regjistrohen në UBT. Institucioni ynë është i përkushtuar për të siguruar një përvojë të pasur dhe të plotë akademike, e cila do t’i përgatisë studentët për një karrierë të suksesshme dhe për një kontribut pozitiv në shoqëri.

APLIKO TANI ONLINE!

Continue Reading

Aktualitet

ShBA-ja i dhuron Kosovës 50 automjete të blinduara për forcimin e kapaciteteve mbrojtëse

Published

1 day ago

on

August 16, 2025

By

Ambasada e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë ka njoftuar se ShBA-ja ka transferuar 50 Automjete të Blinduar të Sigurisë (ASV) për Qeverinë e Kosovës, në kuadër të Programit të Artikujve të Tepërt të Mbrojtjes (Excess Defense Articles Program).

Këto automjete moderne do të përdoren nga Forca e Sigurisë së Kosovës (FSK), ndërsa, sipas njoftimit zyrtar, Kosova do të shfrytëzojë burimet e saj mbrojtëse për t’i sjellë ato në kapacitet të plotë operacional. Ky hap përbën një zhvillim të rëndësishëm në forcimin e aftësive mbrojtëse të FSK-së dhe në rritjen e gatishmërisë për përballjen me sfida të sigurisë.

Ky donacion i ShBA-së shihet si një tjetër dëshmi e partneritetit të ngushtë mes dy vendeve dhe e përkushtimit të përbashkët për të garantuar sigurinë kombëtare të Kosovës dhe forcimin e stabilitetit rajonal.

“Ky është një hap tjetër në përkushtimin tonë të përbashkët për forcimin e kapaciteteve mbrojtëse të FSK-së dhe për forcimin e sigurisë së të dy vendeve tona”, thuhet në njoftimin e Ambasadës Amerikane.

Continue Reading

Aktualitet

UBT përgatit liderët e ardhshëm të fushës paramjekësore

Published

2 days ago

on

August 16, 2025

By

UBT ka hapur regjistrimet për programin Master në Shkenca Paramjekësore, i cili synon të përgatisë profesionistë të domosdoshëm për sektorin shëndetësor, të aftë për të kontribuar në diagnostikim, trajtim dhe parandalim të sëmundjeve, duke vepruar në vijën e parë të kujdesit për jetën.

Ky program është ndërtuar mbi një kurrikulë multidisiplinare, të harmonizuar me modelet më të mira evropiane dhe amerikane, që ndërthur mësimin teorik me përgatitjen praktike. Studentët përfitojnë trajnim të avancuar në fushat e kujdesit emergjent, laboratorëve mjekësorë dhe diagnostikës klinike, duke përdorur pajisje bashkëkohore mjekësore dhe laboratorike.

Përgatitje gjithëpërfshirëse dhe praktike

Gjatë studimeve, studentët do të aftësohen në pesë kategori kyçe të fushës së paramedikëve:

  • Parandalimi i vdekjes së njerëzve
  • Rritja e cilësisë së jetës
  • Ndihma në rikuperimin nga sëmundjet apo dëmtimet
  • Menaxhimi i pranimeve dhe ri-pranimeve urgjente
  • Kujdesi për rastet kronike të ndjeshme (astma, diabeti, epilepsia etj.)

Programi përfshin gjithashtu përdorimin e tele-shëndetit dhe kujdesit tele-komunikues, duke u mundësuar studentëve të ofrojnë kujdes efikas dhe inovativ, sidomos për zonat e largëta apo për pacientët me nevoja të veçanta.

Misioni dhe vizioni

Misioni i Masterit në Shkenca Paramjekësore është të kontribuojë në arsimin e lartë përmes:

  • Kurrikulave bashkëkohore, të bazuara në praktikat më të mira ndërkombëtare
  • Hulumtimit shkencor në bashkëpunim me partnerë vendas e ndërkombëtarë

Programi synon të ofrojë një mjedis mësimor mbështetës, ku studentët zhvillojnë aftësitë klinike, kërkimore dhe menaxheriale që kërkohen në tregun e punës.

Përfshirje aktive në kërkim dhe shërbim

Studentët dhe stafi i programit marrin pjesë në:

  • Projekte kërkimore kombëtare dhe ndërkombëtare
  • Simpoziume dhe forume shkencore
  • Konsulencë dhe asistencë teknike për institucione shëndetësore publike e private
  • Hartimin e politikave shëndetësore në bashkëpunim me Ministrinë e Shëndetësisë

Aftësitë e të diplomuarve

Pas përfundimit të programit, të diplomuarit do të jenë të aftë:

  • Të ofrojnë kujdes shëndetësor holistik në komunitetet urbane, rurale dhe industriale
  • Të marrin vendime komplekse në situata emergjente dhe të udhëheqin ekipe paramjekësore
  • Të zbatojnë standarde të larta ligjore, etike dhe profesionale në praktikë
  • Të përdorin metoda kërkimore për të përmirësuar rezultatet shëndetësore
  • Të integrojnë njohuritë ndërdisiplinore në menaxhimin e shërbimeve shëndetësore

Masteri në Shkenca Paramjekësore në UBT është më shumë sesa një diplomë – është një përgatitje për jetë, duke formuar profesionistë që jo vetëm reagojnë ndaj emergjencave, por punojnë për t’i parandaluar ato, duke i dhënë shoqërisë ekspertë të gatshëm për të mbrojtur dhe përmirësuar jetën.

APLIKO TANI ONLINE!

Continue Reading

Të kërkuara