

Shëndeti
Pasojat e ekraneve te fëmijët
Published
1 month agoon
By
UBT NewsA ju ndodh që fëmija juaj të mos ju dëgjojë? Apo të bërtasë e të shkelmojë kur zemërohet? Duhet të rishikoni kohën që ai kalon para ekranit, thotë një studimi të publikuar në revistën Psychological Bulletin, që botohet nga Shoqata Amerikane e Psikologjisë.
Sipas një analize që përfshiu 117 studime me fëmijë nën moshën 10 vjeç e gjysmë, sa më shumë kohë që fëmijët kalonin para ekranit, aq më shumë shfaqnin probleme me emocione dhe me sjellje të papërshtatshme për moshën e tyre.
Këtu përfshihen ankthi, depresioni, hiperaktiviteti dhe agresiviteti. Edhe pse lidhja ishte e vogël, ajo ishte domethënëse, sidomos te vajzat.
Studiuesit zbuluan se rreziqet rriten:
Kur fëmijët nën 2 vjeç kanë qasje në ekrane (përveç video-telefonatave),
Kur fëmijët 2-5 vjeç kalojnë më shumë se një orë në ditë para ekranit,
Kur fëmijët mbi 5 vjeç kalojnë më shumë se dy orë në ditë me pajisje teknologjike.
Fëmijët që luajnë shpesh lojëra elektronike janë veçanërisht të rrezikuar. Grupi më i prekshëm është ai i moshës 6-10 vjeç.
Studimi ka theksuar se ekranet nuk janë vetëm shkak i problemeve emocionale, ato shpesh janë edhe pasojë.
“Përdorimi i shpeshtë i ekraneve nuk është veç shkaku i problemeve, në shumë raste është edhe simptomë”, ka thënë autorja kryesore, Roberta Pires Vasconcellos, ligjëruese në Universitetin e New South Wales në Sidney.
“Fëmijët që po përballen me vështirësi emocionale i drejtohen ekraneve, video lojërave, për t’u përballur ose për t’i ikur situatave të ndryshme. Edhe pse kjo sjellë lehtësim të përkohshëm, me kalimin e kohës mbeten të bllokuar në një lloj cikli që i përkeqëson problemet emocionale”, ka thënë Vasconcellos.
Kufizimet që pati studimi
Autorja ka theksuar se ky studim i madh kishte edhe kufizime, pasi nuk ka marrë parasysh faktorë të tjerë si mënyra e prindërimit apo statusi socio-ekonomik. Po ashtu, studimi nuk ka analizuar në detaje efektet specifike të rrjeteve sociale te fëmijët.
Çfarë mund të bëjnë prindërit?
Ekrani nuk duhet të përdoret si “kujdestar”.
Shpesh prindërit u japin fëmijëve telefona apo tableta për t’i qetësuar, sidomos kur janë të zënë ose në vende publike.
“Kjo mund të duket si zgjidhje e shpejtë, por në plan afatgjatë krijon probleme. Në vend që të mësojnë si të duhet të vetëkontrollohen dhe të menaxhojnë emocionet, fëmijët fillojnë të varen nga ekrani sikur të jetë burim ngushëllimi dhe shpërqendrimi”, ka thënë Vasconcellos.
Nuk duhet lejuar që fëmijët të përdorin ekranin për t’u përballur me emocionet
Nëse vini re se fëmija kërkon ekran kur ndihet i mërzitur apo i tërhequr nga të tjerët, ndaloni e shikoni më thellë situatën.
“Ndoshta po kërkojnë të ndihen të mbështetur apo po kërkojnë lidhje që nuk po e gjejnë në marrëdhëniet ballë për ballë, qoftë në shtëpi, në shkollë e në shoqëri”, ka thënë Vasconcellos.
Prindërit duhet të jenë të pranishëm dhe mbështetës, sidomos në këto momente.
“Fëmijët duhet të ndihen të dëgjuar, të kuptuar dhe emocionalisht të sigurt, si online ashtu edhe në jetën e përditshme”, ka thënë ajo.
Prindërit mund të kërkojnë ndihmë edhe nga psikologët e shkollës, këshillohet që ata të kenë kujdes me lojërat elektronike. Sipas studimit, lojërat online paraqesin rreziqe shtesë, sepse shpesh funksionojnë si rrjete sociale, duke krijuar presion te fëmijët që të jenë vazhdimisht aktivë.
“Këto lojëra vazhdojnë edhe kur fëmija largohet nga ekrani, gjë që krijon ndjesinë se duhet të rikthehen vazhdimisht, duke lënë pas dore gjumin, detyrat dhe marrëdhëniet me njerëzit në përditshmëri”, ka thënë Vasconcellos.
Këshillohet që prindërit të vendosin rregulla dhe kontroll
“Konsistenca i ndihmon fëmijët të dinë çfarë të presin dhe e bën më të lehtë respektimin e kufijve”, ka thënë ajo.
Ajo ka sugjeruar të përdoren opsionet e kontrollit prindëror që ofrojnë shumica e pajisjeve dhe aplikacioneve.
“Vendosni kufij të përditshëm të arsyeshëm dhe sigurohuni që fëmija juaj të ketë qasje vetëm në përmbajtje të përshtatshme për moshën”, ka theksuar ajo.
Për të ulur varësinë nga ekranet, Vasconcellos ka rekomanduar të hiqen aplikacionet që tërheqin më shumë, si ato për shikim të vazhdueshëm të videove, dhe në vend të tyre t’u ofrohet fëmijëve përmbajtje edukative.
Është në rregull t’u thoni “jo” fëmijëve tuaj
Edhe autorja e këtij artikulli, Kara Alaimo, ka ndarë përvojën e saj personale duke treguar se kur u thotë “jo” fëmijëve të saj, ata nuk reagojnë mirë gjithmonë.
“Kur i them jo fëmijëve të mi, reagimi i tyre nuk është gjithmonë i këndshëm. Por e kujtoj veten se, si nënë, është detyra ime të bëj atë që është më e mira për ta në plan afatgjatë, ani nëse për momentin kjo sjell pak ‘stuhi’ në shtëpi”, ka shkruar ajo.
Një deklaratë ndërkombëtare, në të cilën ka kontribuuar edhe ajo, theksoi se përdorimi i tepërt i rrjeteve sociale dhe telefonave inteligjentë lidhet me probleme me gjumin, përqendrimin, varësinë dhe pakënaqësinë me trupin.
Nuk duhet të jeni “të drejtë” me të gjithë fëmijët
Shumë prindër ndihen të detyruar t’u japin telefon fëmijëve të vegjël në të njëjtën moshë siç ua kanë dhënë më të mëdhenjve, ndërkohë që kjo gjë nuk është e nevojshme.
“Thuani fëmijëve se tashmë keni më shumë përvojë dhe më shumë të dhëna që tregojnë se koha e tepruar para ekranit mund të jetë e dëmshme”, shkroi ajo.
Ajo ka treguar edhe një shembulli interesant.
Një nënë i ka ofruar vajzës 1600 dollarë, që ajo të priste deri në moshën 16 vjeç për të marrë telefonin. Vajza ka pranuar ofertën. Alaimo ka shkruar se edhe nëse nuk keni mundësi financiare për diçka të tillë, mund të ofroni alternativa tërheqëse, si organizimi i një nate me miqtë ose një udhëtim familjar.
Ajo tha se pavarësisht çfarë doni të ju ofroni fëmijëve tuaj, është e rekomanduar që duhet të rishikoni mënyrën si fëmijët e tuaj përdorin teknologjinë.
Sipas saj, koha e kaluar para ekranit mund të jetë edhe shkak edhe simptomë e problemeve emocionale.
Të mësosh të thuash ‘jo’ edhe nëse fëmijët zemërohen, mund të sjellë përfitime të mëdha për shëndetin e tyre mendor në të ardhmen.
Shëndeti
Nga shikimi te humbja e peshës, njihuni me përfitimet e kungullit
Published
21 hours agoon
July 23, 2025By
UBT News
Kungulli është ndoshta më i famshmi dhe më i shijshmi nga të gjithë. Por, jo vetëm kaq, ky frut (sepse është frut dhe jo perime) është i gjithanshëm dhe ushqyes. Kungulli është burim i vitaminave dhe mineraleve të shumta që janë të mira për shëndetin dhe trupit.
Nëse jeni duke kërkuar për një mënyrë të lehtë për të forcuar sistemin imunitar kungulli është për ju. Përveçse është i pasur me vitaminë C, e cila ndihmon sistemin të funksionojë kungulli është burim i mirë i beta-karotenit; substancë në të cilën trupi mbështetet për të krijuar vitaminën A.
Kjo vitaminë luan rol në forcimin e sistemit imunitar. Meqenëse, kungulli është burim i shkëlqyer i beta-karotenit, i shkëlqyeshëm për shëndetin e syve.
Vitamina A e prodhuar nga beta-karotina ndihmon në mbajtjen e sipërfaqes së syrit të lagësht dhe të shëndetshme. Beta-karoteni, i cili gjendet në ushqime të tjera me ngjyrë portokalli, si karotat dhe patatet e ëmbla, mund të përmirësojë gjithashtu shikimin gjatë natës.
Kungulli dhe farat e tij, janë burim i pasur i magnezit. Ky mineral luan rol në zona të ndryshme të trupit, jo vetëm që mbështet funksionet e muskujve dhe nervore, por është thelbësor në proceset e prodhimit të energjisë. Magnezi ndihmon në rritjen e densitetit të kockave e ndihmon në parandalimin e osteoporozës, një gjendje që prek në mënyrë disproporcionale gratë.
Kungujt janë të pasur me antioksidantë, substancë e aftë për të luftuar, ngadalësuar ose neutralizuar formimin e radikaleve të lira.
Antioksidantët e prodhuar pjesërisht nga trupi ynë, pjesërisht të gëlltitur përmes ushqimit, i japin jetë një sistemi mbrojtës të aftë për të parandaluar ose anuluar veprimin oksidues të radikalëve të lira, duke ulur kështu rrezikun e sëmundjeve kronike, si kanceri dhe sëmundjet kardiovaskulare.
Kungujt janë të pasur me ujë e fibra, por me pak kalori. Kjo do të thotë se na bëjnë të ndihemi të ngopur për më gjatë pa rënduar stomakun.
Nëse po përpiqeni të hani në mënyrë të shëndetshme të mos shtoni peshë, përfshirja e kungullit të pasur është një zgjedhje e shkëlqyer.
Nuk ju shëndosh dhe mund të konsumohet me bollëk edhe në rast e dietave, dobësimit.
Shëndeti
Çaji i mollës ndihmon në shërimin e këtyre sëmundjeve
Published
1 day agoon
July 23, 2025By
UBT News
Ndoshta nuk kemi dëgjuar shpesh për të, por çaji i mollës është një nga më të mirët që ekziston. Molla, quhet “fruti i artë”, pasi jo vetëm që përdoret si frut freskues, por shërben edhe për përgatitjen e lëngjeve dhe uthullës.
Fruti i mollës për shkak të përbërjeve të pazëvendësueshme që përmban ndikon pozitivisht në kurimin e shumë sëmundjeve. Përmban flavonoidë që favorizojnë absorbimin e kalciumit duke parandaluar në këtë mënyrë osteoporozën dhe artritin.
Në mollë gjendet një përbërës i shkëlqyer si pektina që rregullon nivelet e sheqerit në gjak. Çaji i mollës ndihmon në kurimin e astmës dhe bronkitit pasi përmban veti antibakteriale dhe anti inflamatore. Nëse keni problem me kostipacionin keni gjetur pijen e duhur. Ky çaj është mjet i mrekullueshëm për rregullimin e tretjes.
Pirja e rregullt e çajit të mollës nuk lejon formimin e gurëve në veshka dhe ndikon mirë te njerëzit që kanë vuajtur nga verdhëza. Ndihmon po ashtu në ripërtëritjen e mëlçisë. Për përgatitjen e çajit nga lulet e mollës duhet që në pranverë të mblidhen lulet e freskëta dhe të përdoren të thara gjatë vitit.
Aktualitet
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
Published
1 day agoon
July 23, 2025By
Driton Iseni
Në një kohë kur sfidat shëndetësore globale po intensifikohen dhe sistemet e kujdesit shëndetësor kërkojnë qasje të integruara dhe të qëndrueshme, UBT ka akredituar me sukses programin Bachelor në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore (180 ECTS). Ky program trevjeçar synon përgatitjen e profesionistëve të aftë për të kontribuar në parandalimin, edukimin, planifikimin, menaxhimin dhe vlerësimin e ndërhyrjeve në shëndetin publik.
Program me përmbajtje unike dhe vlera praktike
Programi është konceptuar sipas standardeve evropiane të arsimit të lartë dhe përqafon një qasje praktike dhe multidisiplinare. Përmbajtja përfshin lëndë bazë si epidemiologjia, higjiena, shëndeti mendor dhe riprodhues, si dhe module të avancuara si menaxhimi i emergjencave, analizat e sistemeve shëndetësore, teknologjitë e informacionit në shëndetësi, etika dhe promovimi i shëndetit.
Studentët përfitojnë nga një kombinim i balancuar mes ligjëratave teorike, punës praktike në laboratorët modernë të UBT-së, dhe praktikave profesionale në institucione partnere si: Poliklinika Universitare e UBT, Spitali Universitar UNITED, QKUK, si dhe Instituti Kombëtar i Shëndetit Publik.
Rëndësia për shëndetin publik në Kosovë
Kosova përballet me sfida të mëdha në fushën e shëndetit publik, nga sëmundjet infektive e kronike deri te përballja me emergjenca dhe fatkeqësi natyrore. Ky program synon të formojë profesionistë që do të jenë në vijën e parë të përmirësimit të kujdesit shëndetësor parësor, edukimit shëndetësor në komunitet dhe monitorimit të rreziqeve shëndetësore.
Mundësi të gjera punësimi dhe zhvillimi profesional
Të diplomuarit nga ky program do të jenë të përgatitur për punësim në:
- Qendrat e Shëndetit Publik në nivel komunal dhe qendror;
- Institucionet e kujdesit parësor dhe preventiv;
- Ministrinë e Shëndetësisë, Ministrinë e Mjedisit dhe institucionet që monitorojnë faktorët e rrezikut;
- Agjencinë e Ushqimit dhe Veterinarisë, OJQ-të në fushën e shëndetit publik, si dhe në projekte të WHO, UNICEF, UNDP etj.;
- Qendrat e Promovimit të Shëndetit në shkolla, komunitete dhe institucione edukative.
Për më tepër, studentët kanë mundësi të vazhdojnë studimet në nivelin Master në Shëndet Publik dhe Menaxhim, Biokimi Klinike apo Shkenca Paramjekësore në UBT ose universitete ndërkombëtare.
Pse të zgjedhni UBT?
UBT është institucioni më i madh dhe më i ndërkombëtarizuar i arsimit të lartë në Kosovë, me mbi 12,500 studentë, 1,500 staf akademik dhe administrativ, si dhe bashkëpunim me mbi 500 universitete ndërkombëtare. Me një kampus modern mbi 15,000 m², laboratorë të teknologjisë së lartë, Poliklinikë Universitare me mbi 20 ambulanca funksionale dhe një Spital Universitar, UBT ofron kushte të avancuara për zhvillim profesional dhe akademik.
Përveç Shëndetit Publik, UBT ofron programe të akredituara në fusha të shumta të shkencave mjekësore, përfshirë: Farmacinë, Stomatologjinë, Radiologjinë dhe Biokiminë Mjekësore.
Shëndeti
Manaferrat janë të shkëlqyera për shëndetin dhe duhet t’i konsumojmë më shpesh
Published
1 day agoon
July 23, 2025By
UBT News
Manaferrat kanë shumë vitamina që mund të mos i keni ditur.
Në artikullin në vazhdim do t’i kuptoni benefitet e konsumimit të tyre.
Anti-inflamatorë natyralë
Manaferrat janë të pasura me antioxidantë si anthocyanins, që ndihmojnë të neutralizojnë radikalët e lira në trup dhe reduktojnë inflamacionin e brendshëm.
Përforcim i sistemit imunitar
Ato kanë shumë vitaminë C, që mbështet imunitetin dhe formimin e kolagjenit për lëkurën dhe nyjet.
Shëndeti i zemrës
Me rreth 8 gram fibra për një filxhan, ato ndihmojnë në uljen e kolesterolit LDL dhe tensionit të gjakut.
Foshnje të forta dhe kocka të shëndetshme
Përmbajnë vitaminë K, magnez, kalcium dhe bakër, që të gjithë ndihmojnë për kocka më të forta.
Mbrojtje e trurit dhe përqendrimit
Anthocyaninat veprojnë për të zvogëluar stresin oksidativ në tru, duke ofruar mbrojtje kundër sëmundjeve neurodegjenerative si Alzheimer dhe Parkinson.

Kujdes nga temperaturat e larta

Mjeku i Matthew Perryt pranon fajësinë, përballet me 10 vjet burg

Trump: SHBA do ta fitojë garën e Inteligjencës Artificiale

Maqedonci: Politika shtetërore e Serbisë gjeneratore e rrezikshme e destabilizimit

Raste të dhunës në familje dhe vjedhje të raportuara në disa rajone të vendit

Erik Menendez u shtrua me urgjencë në spital për shkak të problemeve serioze shëndetësore

Tajlanda dhe Kamboxhia nisën një konflikt të armatosur në kufi

Marrëveshje historike midis Britanisë e Indisë

Dy të vdekur nga rrëzimi i avionit në Itali
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore