Lajmet
Origjina e konfliktit Izrael-Palestinë
Published
1 year agoon
By
Betim GashiLuftimet mes Izraelit dhe Hamasit, e cila nisi një sulm të befasishëm të shtunën e javës së kaluar, janë të fundit në shtatë dekada luftimesh dhe të konfliktit mes izraelitëve dhe palestinezëve që ka tërhequr fuqitë e jashtme dhe ka destabilizuar Lindjen e Mesme.
Cila është origjina e konfliktit?
Konflikti vë në pah kërkesat izraelite për siguri në atë që prej kohësh e ka konsideruar si një rajon armiqësor kundër aspiratave palestineze për një shtet të tyre.
Themeluesi i Izraelit, David Ben-Gurion proklamoi shtetin modern të Izraelit më 14 maj të vitit 1948, duke krijuar një strehë të sigurt për hebrenjtë që ikën nga persekutimi dhe kërkuan shtëpi në tokën për të cilën ata thanë se ka lidhje të thella gjatë brezave.
Palestinezët ankohen për krijimin e Izraelit si Nakba, ose katastrofë, që rezultoi në shpronësimin e tyre dhe bllokoi ëndrrat e tyre për shtetësi.
Izraeli, një aleat i ngushtë i SHBA-së, kundërshton pohimin se i dëboi palestinezët nga shtëpitë e tyre dhe thekson se u sulmua nga pesë shtete arabe një ditë pas krijimit të tij. Për shkak të pakteve të armëpushimit, në vitin 1949 u ndalën luftimet, por nuk u arrit zyrtarisht paqja.
Cilat janë luftërat më të njohura që nga atëherë?
Në vitin 1967, Izraeli bëri një sulm parandalues kundër Egjiptit dhe Sirisë, në atë që njihet si luftë gjashtëditore. Izraeli pushtoi Bregun Perëndimor, Jerusalemin lindor Arab, të cilin e mori nga Jordania dhe Lartësitë Golan të Sirisë.
Në vitin 1973, Egjipti dhe Siria sulmuan pozicionet e Izraelit pranë kanalit të Suezit dhe Lartësitë Golan, duke nisur Luftën e Yom Kippurit. Izraeli ktheu prapa të dy ushtritë brenda tri javësh.
Izraeli pushtoi Libanin në vitin 1982 dhe mijëra luftëtarë palestinezë nën drejtimin e Jaser Arafatit u evakuuan nga deti pas një rrethimi dhjetëjavor. Lufta shpërtheu sërish në Liban në vitin 2006, kur militantët e Hezbollahut kapën dy ushtarë izraelitë dhe Izraeli u hakmor.
Në vitin 2005 Izraeli u largua nga Gaza, të cilën e kishte pushtuar nga Egjipti në vitin 1967. Por Gaza u përball me shpërthime të mëdha gjatë viteve 2006, 2008, 2012, 2014 dhe 2021, që ishin kryesisht sulme ajrore izraelite dhe me raketa palestineze, dhe ndonjëherë edhe inkursione ndërkufitare.
Përveç luftërave, pati edhe dy intifada ose kryengritje palestineze midis viteve 1987-1993 dhe sërish në vitet 2000-2005. Gjithashtu vendi u përball edhe me sulme vetëvrasëse të Hamasit kundër izraelitëve.
Çfarë përpjekjesh u bënë që atëherë për të arritur paqe?
Në vitin 1979, Egjipti dhe Izraeli nënshkruan një traktat paqeje, duke i dhënë fund armiqësisë 30-vjeçare. Në vitin 1993, kryeministri izraelit Yitzhak Rabin dhe Arafat shtrënguan duart për Marrëveshjen e Oslos për autonominë e kufizuar palestineze. Në vitin 1994, Izraeli nënshkroi një traktat paqeje me Jordaninë.
As në samitin e Damp Davidit të vitit 2000, presidenti Bill Clinton, kryeministri izraelit, Ehud Barak, dhe Arafati nuk arritën marrëveshjen përfundimtare të paqes.
Në vitin 2002, plani arab i ofroi Izraelit lidhje normale me të gjitha vendet arabe në këmbim të një tërheqjeje të plotë nga tokat që mori në luftën e Lindjes së Mesme të vitit 1967, krijimin e një shteti palestinez dhe gjetjen e një “zgjidhje të drejtë” për refugjatët palestinezë.
Përpjekjet për paqe kanë ngecur që nga viti 2014, kur bisedimet dështuan mes izraelitëve dhe palestinezëve në Uashington.
Palestinezët më vonë bojkotuan marrëdhëniet me administratën e presidentit të SHBA-së, Donald Trump, pasi ajo përmbysi politikën e SHBA-së me dekada duke refuzuar të miratojë zgjidhjen me dy shtete – formula e paqes që parashikon një shtet palestinez të krijuar në territorin që Izraeli pushtoi në vitin 1967.
Ku qëndrojnë tani përpjekjet për paqe?
Administrata e presidentit amerikan Joe Biden është fokusuar në përpjekjen për të siguruar një “pazar të madh” në Lindjen e Mesme që përfshin normalizimin e marrëdhënieve midis Izraelit dhe Arabisë Saudite, kujdestarit të dy faltoreve më të shenjta të Islamit.
Lufta e fundit është diplomatikisht e vështirë për Riadin, si dhe për shtetet e tjera arabe, përfshirë disa shtete arabe të Gjirit pranë Arabisë Saudite, që kanë nënshkruar marrëveshje paqeje me Izraelin.
Cilat janë çështjet kryesore izraelito-palestineze?
Zgjidhja me dy shtete, vendbanimet izraelite, statusi i Jerusalemit dhe refugjatët janë në thelb të mosmarrëveshjes.
Zgjidhja me dy shtete: një marrëveshje që do të krijonte një shtet për palestinezët në Bregun Perëndimor dhe Rripin e Gazës së bashku me Izraelin. Hamasi kundërshton zgjidhjen me dy shtete dhe betohet se do ta shkatërrojë Izraelin. Izraeli ka thënë se një shtet palestinez duhet të çmilitarizohet në mënyrë që të mos e kërcënojë Izraelin.
Vendbanimet: Shumica e vendeve i konsiderojnë vendbanimet hebraike të ndërtuara në tokën e pushtuar nga Izraeli në vitin 1967 si të paligjshme. Izraeli e kundërshton këtë dhe përmend lidhjet historike dhe biblike me tokën. Zgjerimi i vazhdueshëm i tyre është ndër çështjet më të diskutueshme midis Izraelit, palestinezëve dhe komunitetit ndërkombëtar.
Jerusalemi: Palestinezët duan që Jerusalemi Lindor, i cili përfshin vende të shenjta për myslimanët, hebrenjtë dhe të krishterët, të jetë kryeqyteti i shtetit të tyre. Izraeli thotë se Jerusalemi duhet të mbetet kryeqyteti i tij “i pandashëm dhe i përjetshëm”. Pretendimi i Izraelit për pjesën lindore të Jerusalemit nuk njihet ndërkombëtarisht. Trump e njohu Jerusalemin si kryeqytetin e Izraelit – pa specifikuar shtrirjen e juridiksionit të tij në këtë qytet të diskutueshëm – dhe e zhvendosi ambasadën e SHBA-së atje në vitin 2018.
Refugjatët: Sot rreth 5.6 milionë refugjatë palestinezë – kryesisht pasardhës të atyre që ikën në vitin 1948 – jetojnë në Jordani, Liban, Siri, Bregun Perëndimor të pushtuar nga Izraeli dhe Gaza. Rreth gjysma e refugjatëve të regjistruar mbeten pa shtetësi, sipas ministrisë së jashtme palestineze, shumë prej të cilëve jetojnë në kampe të mbushura me njerëz.
Palestinezët kanë kërkuar prej kohësh që refugjatëve t’iu lejohet të kthehen, së bashku me miliona pasardhës të tyre. Izraeli thotë se çdo zhvendosje e refugjatëve palestinezë duhet të ndodhë jashtë kufijve të tij./UBTNews/
Lajmet
Koreja e Veriut lëshon breshëri raketash balistike
Published
10 mins agoon
November 5, 2024By
UBTnewsKoreja e Veriut ka lëshuar një breshëri raketash balistike me rreze të shkurtër veprimi mëngjesin e 5 nëntorit, tha ushtria e Seulit.
Ky është testimi i dytë i raketave që Pheniani kryen brenda ditësh dhe lëshimi i raketave u bë vetëm disa orë para se amerikanët t’iu drejtohen kutive të votimit për të zgjedhur presidentin e ri.
Koreja e Veriut javën e kaluar testoi një raketë, që tha se ishte raketa e saj më e fuqishme balistike ndërkontinentale që operon me karburante të ngurta. Ky ishte testimi i parë i kryer nga Pheniani që kur Koreja e Veriut u akuzua për dërgimin e ushtarëve për të ndihmuar Rusinë në luftën kundër Ukrainës.
Pheniani, që ka mohuar dislokimin, është nën presion ndërkombëtar për të tërhequr trupat nga Rusia, me Seulin që paralajmëroi të martën se mijëra ushtarë po dislokohen në zonat e vijës së fronti, përfshirë në Kursk.
Shefi i Shtabit të Përgjithshëm të ushtrisë së Seulit tha se ka detektuar lëshimin e “disa raketave balistike me rreze të shkurtër veprimi në orën 07:30, sipas kohës lokale, që u lëshuan drejt ujërave lindore të Gadishullit Korean”.
Raketat fluturuan rreth 400 kilometra dhe ushtria e Seulit tha se ka gjurmuar në kohë reale dhe ka ndarë informacione me Tokion dhe Uashingtonin.
“Në përgatitje për lëshime të reja, ushtria jonë ka forcuar vëzhgimin dhe gatishmërinë”, tha ushtria.
Tokio po ashtu ka konfirmuar testimin e fundit të Phenianit dhe zëdhënësi i Qeverisë, Yoshimasa Hayashi, tha se “lëshimet e vazhdueshme të raketave nga Veriu kërcënojnë paqen dhe sigurinë e shtetit tonë”.
Të dielën, Koreja e Jugut, Japonia dhe Shtetet e Bashkuara kryen stërvitje të përbashkëta ajrore, ku u përfshin bombarduesit amerikanë B-1B, avionët luftarakë koreanojugor F-15K dhe KF-16 dhe ata japonezë F-2, në përgjigje të lëshimit të raketës balistike ndërkontinentale nga Pheniani.
Stërvitje të tilla zemëruan Korenë e Veriut, e cila i sheh ato si përgatitje për pushtim.
Bota
Parlamenti Evropian verifikon komisionerët e rinj
Published
14 mins agoon
November 5, 2024By
UBT NEWSParlamenti Evropian po zhvillon procesin e verifikimit të komisionerëve të rinj të Bashkimit Evropian, një procedurë që do të zgjasë nga 4 deri më 12 nëntor 2024. Gjatë kësaj kohe, 26 politikanë do të përballen me pyetje të detajuara për të vlerësuar përshtatshmërinë e tyre për postet e larta në Komisionin Evropian, institucion qendror i BE-së me mbi 38,000 të punësuar.
Sipas rregullave strikte të parlamentit, çdo kandidat duhet të përballet me një seancë të pyetjeve që zgjat tre orë, ku tetë grupe të deputetëve shqyrtojnë në detaje karrierën, interesat financiare, qëndrimet morale dhe politike, si dhe çështjet potenciale të diskutueshme. Deputetët vlerësojnë gjithashtu sjelljen dhe reagimet e kandidatëve, duke marrë parasysh shenjat e vetëbesimit, nervozizmit ose paqartësisë.
Presidentja e Komisionit, Ursula von der Leyen, e cila është konfirmuar tashmë nga Parlamenti Evropian, do të udhëheqë ekipin e ri që pritet të nisë punën më 1 dhjetor, por vetëm pasi deputetët të miratojnë përbërjen e plotë të Komisionit. Përpara kësaj, parlamenti mund të refuzojë kandidatët që nuk plotësojnë standardet, një ndodhi e rrallë por jo e paprecedentë.
Ndër shembujt e refuzimeve të mëparshme është ai i italianit Rocco Buttiglione në vitin 2004, i cili u kundërshtua për qëndrimet e tij të ashpra kundër të drejtave të komunitetit LGBTQ+, dhe francezes Silvi Gulard në 2019 për dyshime lidhur me angazhimet e saj financiare. Këtë herë, emra si komisioneri hungarez Oliver Varhelyi janë në qendër të vëmendjes, pasi ai konsiderohet një aleat i kryeministrit të Hungarisë, Viktor Orban. Edhe kandidatja bullgare Ekatarina Zaharieva dhe Glenn Micallef nga Malta mund të përballen me vështirësi për shkak të çështjeve të mëparshme ose mungesës së përvojës.
Një faktor kyç që po ndikon në këtë proces është Viktor Orban, kryeministri hungarez, i cili mund të bllokojë përbërjen e Komisionit të ri nëse kandidati i tij refuzohet. Orban njihet për kritikat e tij ndaj BE-së, duke akuzuar Komisionin se funksionon si një byrokraci autokratike. Ndërkohë, bllokimi i fondeve evropiane për Hungarinë mbetet një temë e nxehtë për shkak të politikave të tij që shkelin vendimet e Gjykatës Evropiane të Drejtësisë.
Komisioni i ri i Ursula von der Leyen ka prezantuar një strukturë të re, duke theksuar më shumë tranzicionin ekonomik të BE-së drejt neutralitetit klimatik dhe krijimin e portofoleve të reja si Mbrojtja e kafshëve, Ndërtimi i banesave dhe Mesdheu, që i është caktuar komisioneres kroate Dubravka Shuica për të forcuar marrëdhëniet me fqinjët e Afrikës së Veriut.
Nëse të gjitha kandidatët miratohen, ata do të fitojnë paga që fillojnë nga 26,000 euro bruto në muaj, ndërsa presidentja e Komisionit përfiton 31,800 euro. Këto pozita janë të lakmueshme, por të mbushura me sfida të mëdha, që shihen në përpjekjet për të balancuar interesat e ndryshme të shteteve anëtare dhe të garantuar që BE-ja të mbetet e bashkuar përballë sfidave të brendshme dhe të jashtme./UBTNews/
Bota
Inteligjenca amerikane: Rusia është kërcënimi më aktiv në zgjedhje
Published
20 mins agoon
November 5, 2024By
UBT NEWSInteligjenca amerikane ka lëshuar një paralajmërim të rëndësishëm për ndërhyrjet e vazhdueshme të Rusisë në procesin zgjedhor të Shteteve të Bashkuara. Sipas burimeve zyrtare, grupet e inteligjencës në qeverinë amerikane kanë vërejtur operacione të reja dhe të shtuar të ndikimit, të cilat synojnë të minojnë besimin publik në integritetin e zgjedhjeve dhe të nxisin përçarje mes qytetarëve amerikanë.
Në një deklaratë të përbashkët të lëshuar nga FBI, Zyra e Drejtorit të Inteligjencës Kombëtare dhe Agjencia e Sigurisë së Kibernetikës dhe Infrastrukturës, u bë e ditur se “komuniteti i inteligjencës pret që këto aktivitete do të intensifikohen gjatë ditës së zgjedhjeve dhe javët në vijim.” Deklarata paralajmëron se përpjekjet për ndikim të huaj do të përqendrohen kryesisht në shtetet e pavendosura, ku ndikimi mund të ketë më shumë peshë në rezultatin përfundimtar të zgjedhjeve.
Në këtë dokument, Rusia është përshkruar si “kërcënimi më aktiv” në lidhje me ndërhyrjet e huaja, duke nënvizuar seriozitetin e këtyre veprimeve të vazhdueshme. Sidoqoftë, Moska ka mohuar kategorikisht akuzat për ndërhyrje në proceset zgjedhore të Shteteve të Bashkuara, duke i cilësuar ato si të pabaza.
Një nga shembujt konkretë të këtyre ndërhyrjeve përfshin një video të prodhuar nga aktorë rusë të ndikimit, e cila shpërndante në mënyrë të rreme një intervistë të fabrikuar. Kjo video pretendonte mashtrime zgjedhore në Arizona, duke përfshirë akuza për fletëvotime të falsifikuara nga jashtë shtetit dhe manipulimin e listave të votuesve për të favorizuar zëvendëspresidenten Kamala Harris. Këto pretendime janë cilësuar si një përpjekje për të përhapur dezinformata dhe për të krijuar paqartësi në mesin e votuesve amerikanë.
Ekspertët e inteligjencës theksojnë se mbrojtja e procesit zgjedhor është më kritike se kurrë, duke bërë thirrje për vigjilencë të shtuar nga qytetarët dhe autoritetet për të parandaluar ndikimin e huaj në demokracinë amerikane./UBTNews/
Kulturë
Historia e Kosovës në tri pullat e reja postare – Një dëshmi e rrënjëve parahistorike!
Published
25 mins agoon
November 5, 2024By
UBT NEWSPosta e Kosovës ka prezantuar sot një emision të veçantë të pullave postare të titulluar “Antropomorfet”, një projekt që ndriçon dhe ruan trashëgiminë e lashtë të Kosovës. Ky emision përfshin tri pulla postare, të cilat paraqesin figurinat me formë njerëzore, të punuara nga dora e njeriut, që datojnë nga periudha parahistorike, një dëshmi e kulturës dhe artit të popullatave që kanë banuar në këto troje.
Figurinat antropomorfe, të gjetura gjatë gërmimeve arkeologjike në Kosovë, i përkasin periudhave të ndryshme, duke filluar nga epoka e neolitit e deri në antikitet. Ndër lokalitetet e njohura ku janë zbuluar këto artefakte janë Bardhoshi, me zbulime që datojnë rreth 5000 vjet p.e.s., Barileva, Tjerrtorja – Prishtinë, Fafos – Mitrovicë, si dhe shumë vende të tjera që kanë dhënë prova të pasura të ekzistencës dhe zhvillimit kulturor në këto rajone. Këto figura antropomorfe pasqyrojnë besimet, jetën shpirtërore dhe praktikat e lashta të banorëve të hershëm të Kosovës, duke përbërë një pjesë të vyer të trashëgimisë kulturore të vendit.
Përmes këtyre pullave, Posta e Kosovës synon jo vetëm të mbrojë dhe të promovojë këtë trashëgimi të rëndësishme, por edhe ta prezantojë Kosovën në skenën ndërkombëtare. Pullat, të cilat shfaqin rrënjët e thella dhe historinë e pasur të popullit të Kosovës, janë një ftesë për qytetarët, koleksionistët dhe bizneset që të marrin pjesë në këtë përvojë unike, duke ndihmuar në ruajtjen dhe përhapjen e këtij thesari kulturor.
Ky emision i ri jo vetëm që përbën një element të rëndësishëm për koleksionistët dhe historianët, por edhe nxit krenarinë kombëtare, duke bërë që trashëgimia e Kosovës të jetë e njohur dhe e çmuar në mbarë botën./UBTNews/
Muzeu “Onufri” rekord vizitorësh, 100 mijë në 10 muaj
Koreja e Veriut lëshon breshëri raketash balistike
Parlamenti Evropian verifikon komisionerët e rinj
Inteligjenca amerikane: Rusia është kërcënimi më aktiv në zgjedhje
Historia e Kosovës në tri pullat e reja postare – Një dëshmi e rrënjëve parahistorike!
Rama: Ura e madhe e Veriut zgjidhi nyjën e rrezikshme që lidhte dy anët e Drinit
Rama priti në takim drejtorin për siguri të OSBE-së në Kosovë
Katër vjet nga publikimi i aktakuzës ndaj Thaçit, Veselit, Selimit e Krasniqit
Pse fëmijët i mësojnë gjuhët e huaja më lehtë?
Të kërkuara
-
Lajmet3 months ago
Mbyllet olimpiada e Parisit 2024- Kurora e sportit i përket Amerikës
-
Lajmet3 months ago
Zgjedh Menaxhment, Biznes dhe Ekonomi në UBT – Ferizaj dhe bëhuni liderët e së ardhmes
-
Lajmet2 months ago
Kurti: Përdhunimi është mjeti që përdori Serbia në Kosovë në mënyrë që të lë pasoja të përhershme në familje
-
Kulturë1 month ago
Marigona Ferati, profesoresha e UBT-së, zëri i artit në jurinë ndërkombëtare në festivalin e teatrove në Oman