Shëndeti

Oreksi juaj ka shtatë faza dhe çdokush që do të humbë peshë, duhet t’i dijë ato!

Rritja e konsumit dhe për rrjedhojë edhe shtimi në peshë, ndikon në shëndetin tonë.

Published

on

Një nga marrëdhëniet më të ndërlikuara që ka një qenie njerëzore është ajo me ushqimin. Ne nuk hamë gjithmonë sepse jemi të uritur. Nganjëherë kjo ndodh thjesht për shkak të sasisë së madhe të reklamave dhe posterave të ushqimit përreth nesh.

Për më tepër, “oreksi ynë” zgjohet nga shumë faktorë të tjerë që nuk kanë asnjë lidhje me stomakun bosh. Rritja e konsumit dhe për rrjedhojë edhe shtimi në peshë, ndikon në shëndetin tonë. Një studim nxori në pah se ndryshimet e oreksit sipas moshës së njerëzve dhe njohja e fazave të ndryshme na ndihmon të përmirësojmë dietën tonë dhe të përballojmë problemet si shtimi i peshës.

Dekada e parë: Nga 0-10 vjeç

Zakonet e ngrënies të fituara në fëmijërinë e hershme mund të vazhdojnë edhe kur ju rriteni. Një fëmijë i mbushur ka të ngjarë të bëhet një i rritur mbipeshë, nëse prindërit nuk marrin ndonjë masë paraprake. Eshtë e rëndësishme që fëmijët të mësohen të provojnë ushqime me aromë, shije dhe ngjyra të ndryshme, në mënyrë që ata të mos kenë frikë nga ushqime të caktuara më vonë.

Sipas studimit, fëmijët kanë të njëjtat sjellje të ngrënies si prindërit e tyre, kështu që mjedisi i tyre duhet të jetë pozitiv, i ekuilibruar dhe gjithëpërfshirës i ushqimeve të shëndetshme, si perimet.

Dekada e dytë: Nga 10-20 vjeç
Gjatë pubertetit dhe adoleshencës, oreksi i rritur ndikohet nga hormonet. Në këtë fazë, marrëdhënia e një të riu me ushqimin është e lidhur me shëndetin dhe rritjen e tij aktuale. Kjo periudhë është kritike për të përcaktuar zakonet e të ngrënit në të ardhmen.

Pa udhëzimin e duhur, të rinjtë kanë tendencë të preferojnë ushqime jo të shëndetshme, konsumi i të cilave sjell pasoja që vazhdojnë kur rriteni. Shkencëtarët vunë në dukje se gratë e reja kanë më shumë të ngjarë të vuajnë nga mangësitë ushqyese, pasi në këtë fazë ato zhvillojnë aftësinë e tyre riprodhuese.

Dekada e tretë: Nga 20-30 vjeç
Si i rritur, ndryshimet në stilin e jetës mund të shkaktojnë një shtim në peshë. Dhe pasi të fitohet kjo, është e vështirë ta humbësh. Në këtë fazë të veçantë, trupi dërgon sinjale të forta për të ngrënë kur është i uritur, por sinjalet që ai dërgon për të refuzuar ushqimin kur është plot janë shumë të dobëta. Studimi shpjegoi se kjo ndodh sepse ka kaq shumë faktorë fizikë dhe psikikë që ndikojnë në oreks, të cilat i nxisin njerëzit të vazhdojnë të hanë edhe kur nuk janë të uritur.

Gjatë kësaj faze, është e rëndësishme të mësoni se si të zhvilloni një ndjenjë të ngopjes, të dëgjoni trupin kur nuk ndihet më i uritur dhe kështu të shmangni konsumimin e tepërt. Kjo arrihet duke zgjedhur ushqime që janë të pasura me fibra dhe proteina, që ju ndihmojnë të ndjeheni “të plotë” për më gjatë, ndryshe nga produktet e pasura me sheqerna dhe yndyrna.

Dekada e katërt: Nga 30-40 vjeç

Në këtë pikë të jetës, efektet e stresit fillojnë të tregohen. Vështirësitë e moshës madhore çojnë në ndryshime në rutinën e ngrënies dhe oreksin. Disa tipare të personalitetit, si perfeksionizmi, ndikojnë në sjelljen e të ngrënit sepse shpesh shkaktojnë ankth. Në këtë fazë, është e rëndësishme për të ndryshuar çdo zakon të keq të ngrënies, qoftë në mjedisin e punës, qoftë në shtëpi. Njohja e situatave që shkaktojnë stresin dhe minimizimi i tyre gjithashtu, do të ndihmojë në përmirësimin e gatishmërisë suaj për të ngrënë të shëndetshëm.

Dekada e pestës: Nga 40-50 vjeç
Gjatë kësaj periudhe, do të jetë shumë e vështirë të ndryshosh atë që nuk është ndryshuar më parë. Mendja dikton që ju duhet të keni një dietë dhe stërvitje të ekuilibruar, por në realitet ju ende hani keq.

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetit, në këtë fazë rrjedhin problemet shëndetësore nga zakonet e dobëta të ngrënies, si presioni i lartë i gjakut, niveli i lartë i kolesterolit në gjak dhe diabeti. Ndryshimet duhet të synojnë përmirësimin e shëndetit, përpara se simptomat të bëhen të dukshme dhe të pakthyeshme.

Dekada e gjashtë: Nga 50-60 vjeç
Që në moshën 50 vjeç e lart, masa e muskujve fillon të ulet në mënyrë progresive dhe të qëndrueshme. Shkencëtarët e quajnë këtë “Sarkopenia”. Konsumimi i më pak lëndëve ushqyese sesa duhet, duke mos qenë fizikisht aktiv dhe menopauza mund ta përshpejtojë këtë proces.

Në këtë fazë, është thelbësore të ruani një dietë të shëndetshme, me proteina të larta. Sidoqoftë, ushqimet e thjeshta shpesh zëvendësohen nga të tjerat që nuk plotësojnë nevojat ushqyese të njerëzve në këtë fazë, qoftë për shkak të mungesës së kohës ose humbjes së oreksit.

Dekada e shtatë: Nga 60-70 vjeç
Gjatë pleqërisë trupi bëhet i brishtë dhe pesha humbet në mënyrë të pavullnetshme sepse oreksi dhe uria humbasin. Studimi tregon se në këtë pikë, ngrënia më shumë se gjithçka është një përvojë sociale. Në këtë fazë, mbajtja e ushqimit të mirë e udhëhequr nga një specialist, është thelbësore për zgjatjen e jetëgjatësisë suaj./neps.al 

Shëndeti

Mos i’a mbuloni karrocën! Po e rrezikoni shëndetin e foshnjës

Published

on

Edhe qëllimi i mirë mund të sjellë pasoja të rënda. Mos e rrezikoni fëmijën duke e mbuluar karrocën në ditët e nxehta të verës.

Çdo vit, me ardhjen e ditëve të ngrohta, pamja është e njëjtë në rrugë: prindërit mbulojnë karrocat e foshnjave me pëlhura, shami, me qëllimin e mirë për t’i mbrojtur nga dielli. Por pa e ditur, me këtë veprim, ata mund t’i vënë fëmijët e tyre në rrezik serioz.

Pse mbulimi i karrocave me materiale të papërshtatshme është i rrezikshëm?

Pediatrja Svante Norgren nga Spitali i Fëmijëve “Astrid Lindgren” në Stokholm shpjegon se edhe pëlhura më e hollë, si gaza pambuku, mund ta rrisë temperaturën brenda karrocës dhe pengon qarkullimin e lirë të ajrit.

Një testim ka treguar se në një ditë të ngrohtë, pas 30 minutash, temperatura në një karrocë të mbuluar ka arritur deri 34°C. Për ta kuptuar më mirë, mendoni këtë krahasim: nëse jashtë janë 25°C, brenda karrocës së mbuluar me një pëlhurë të zakonshme, temperatura mund të arrijë deri në 40°C.

Trupi i foshnjës nuk mund të rregullojë temperaturën përmes djersitjes

Ndryshe nga të rriturit, që e ulin temperaturën e trupit përmes djersitjes, foshnjat nuk kanë këtë aftësi. Temperatura trupore rritet e ndodh mbinxehja, që mund të çojë në goditje nga nxehtësia, dëmtime të sistemit nervor qendror, dëmtime në tru apo madje edhe vdekje.

Këshilla të rëndësishme për ditët e nxehta të verës:

▪ Mos mbuloni karrocën me pëlhura të improvizuara. Përdorni vetëm mbulesa të dedikuara për karroca, të cilat lejojnë qarkullimin e ajrit.

▪ Shmangni daljet në ambiente të hapura nga ora 10:00 deri në 16:00–17:00.

▪ Mos i vendosni kapuç fëmijës në ditët e nxehta, shumica e nxehtësisë largohet për mes kokës.

▪ Vishni fëmijën me rroba të lehta, të çelëta dhe që e lënë lëkurën të marrë frymë.

▪ Mos i vishni çorape – këmbët ndihmojnë në ftohjen e trupit.

▪ Sigurohuni që fëmija të pijë mjaftueshëm lëngje.

Këshilla nga pediatrja dr. Giovanna Armano:

Idealja do të ishte që fëmijët të mos ekspozohen në diell të drejtpërdrejtë nga ora 10 apo 11 deri 17. Ata mund të lahen ose të freskohen disa herë në ditë për ta përballuar më lehtë vapën. Nëse qëndrojnë brenda, hapësirat duhet të jenë të ajrosura mirë dhe, nëse është e mundur, të klimatuara.

Klima nuk është zgjidhja më e mirë, ajrosja natyrale dhe përdorimi i ventilatorëve janë alternativa të dobishme. Kini kujdes që temperatura brenda të mos jetë më e ulët se jashtë, pasi nuk është e shëndetshme. Shfrytëzoni çdo mundësi për ta mbajtur fëmijën jashtë në hije, nën pemë si pishat a kopshte.

 

Continue Reading

Shëndeti

Çka duhet të bëni pasi të digjeni nga dielli?

Published

on

Koha me diell nënkupton verë—evente sportive, piknikë, ditë plazhi—and djegie nga dielli.

Nëse lëkura nuk është e mbrojtur mirë me krem mbrojtës ndaj diellit, mund të digjeni vetëm për disa minuta. Nëse dini si të kujdeseni për djegiet nga dielli, ka shumë mënyra natyrale për të qetësuar djegien në shtëpi.

Çfarë të bëni për lehtësim të menjëhershëm pas një djegie nga dielli?

Nëse qëndroni gjatë në diell ose harroni të lyheni me krem, veproni menjëherë sapo vini re që lëkura ju është djegur. Për të nisur procesin e shërimit dhe për të lehtësuar dhimbjen, është e rëndësishme të ulni temperaturën e lëkurës dhe të parandaloni dëme të mëtejshme.

-Largohuni menjëherë nga dielli

Gjeni hije, futuni brenda në ambient të mbyllur, ose mbuloni lëkurën e ekspozuar me rroba, çadër plazhi, ose çdo gjë tjetër që bllokon rrezet e diellit.

-Qëndroni të hidratuar

Djegia nga dielli tërheq lëngjet nga pjesët e tjera të trupit drejt lëkurës. Pini shumë ujë menjëherë dhe vazhdoni për disa ditë për të shmangur dehidratimin.

-Bëni një dush ose banjë me ujë të ftohtë

Edhe pse mund të djegë paksa në fillim, një dush i shkurtër me ujë të ftohtë do të ulë temperaturën e lëkurës dhe do të reduktojë inflamacionin.

Mënyra natyrale për të trajtuar djegiet nga dielli

Simptomat e djegies në fytyrë dhe trup trajtohen natyralisht me sende që i keni në shtëpi. Ja disa mënyra që ndihmojnë për të lehtësuar simptomat:

Kompresa të ftohta

Vendosni një peshqir të pastër dhe të ftohtë ose leckë të lagur disa herë në ditë për 10–15 minuta. Kompresat e ftohta ndihmojnë për të lehtësuar flluskat, për të ulur ndjesinë e djegies dhe për të ftohur lëkurën.

Vajra esencialë

Për të ftohur lëkurën dhe për të reduktuar inflamacionin, mund të përdorni vajra si: mente, livando, kamomil, apo vaj çaji (tea tree)—por mos i vendosni kurrë direkt mbi lëkurën e djegur! Gjithmonë duhet t’i holloni me një vaj bazë (si vaji i bajames, vaji i kokosit) ose t’i shtoni në një krem si aloe vera.

Continue Reading

Shëndeti

Dieta verore, ushqimet që duhet dhe nuk duhen konsumuar gjatë verës

Published

on

Mënyra e të ushqyerit është gjithmonë e rëndësishme, por gjatë verës, kur ndihet nxehtësia, të ushqehesh siç duhet dhe në mënyrë korrekte është thelbësore për ruajtjen e shëndetit të mirë.

Para së gjithash, për të parandaluar humbjen e ujit dhe kripërat minerale për shkak të djersitjes veçanërisht të bollshme, kur temperatura është e lartë, është e domosdoshme futja e shumë lëngjeve, në veçanti ujë i cili, siç dihet, është gjithashtu i pasur me kripëra minerale.

Në verë është e nevojshme të pihen lëngje, por të kufizohet konsumi i pijeve të gazuara ose me shumë sheqer dhe të shmanget konsumi i pijeve shumë të ftohta që mund të shkaktojnë shfaqjen e një bllokimi të rëndë.

Është praktikë e mirë për të shmangur pijet alkoolike që rrisin djersën e ndjesinë e nxehtësisë dhe kufizoni kafen. Është e këshillueshme të mos merrni shtesë të kripës pa u konsultuar më parë me një mjek. Me nxehtësinë, edhe proceset e tretjes janë pak efikase dhe rekomandohet konsumi i ushqimeve të lehta.

Të zvogëlohet futja e yndyrave, mishrave dhe ushqimeve të skuqura, shmangni erëzat dhe ushqime me erëza dhe në vend të kësaj t’i jepni përparësi peshkut.

Një dietë e shëndetshme duhet të përfshijë konsumin e rregullt të frutave e perimeve, ushqime që duhet të konsumohen në sasi të mëdha gjatë verës: ato përmbajnë shumë lëngje dhe janë të pasura me minerale dhe vitamina, duke luftuar në mënyrë efektive me dehidrimin e shkaktuar nga djersitja tepruar.

Për më tepër, përmbajtja e tyre e fibrave favorizon funksionimin e duhur të sistemit gastrointestinal.

Continue Reading

Shëndeti

Çfarë ndodh nëse hani një qershi me krimb të fshehur brenda?

Published

on

Qershitë mund të jenë strehë për mysafirë të paftuar, larva të bardha. A mund të dëmtojë shëndetin tuaj ngrënia e qershive me krimba?

Larvat që fshihen në qershi janë larvat e mizës së qershisë, një insekt në familjen e mizave Tephritidae. Femrat e kësaj specie i lëshojnë vezët e tyre në fruta të pjekura, duke krijuar një mjedis në të cilin larvat ushqehen me tulin e frutave derisa të piqen.

Konsumimi i paqëllimshëm i larvave të mizës së qershisë nuk përbën një rrezik serioz për shëndetin. Larvat nuk janë helmuese e nuk transmetojnë sëmundje, megjithëse vetëm mendimi për praninë e tyre mund të shkaktojë neveri.

Njerëzit me sistem tretës të ndjeshëm e alergji, ndaj insekteve ose marimangave, mund të kenë probleme pas konsumimit të qershive.

Simptoma si fryrje, të përziera ose diarre janë të mundshme. Kujdes i veçantë rekomandohet për njerëzit me sistem imunitar të dobësuar, sepse trupi i tyre mund të reagojë më dhunshëm ndaj proteinave nga insektet.

Edhe pse pasojat më serioze janë të rralla, është e rëndësishme të jeni të vetëdijshëm për mundësinë e simptomave të pakëndshme.

Si t’i pastroni qershitë në mënyrë efektive?

Për të shmangur surprizat e pakëndshme, mund të përdorni një metodë të provuar shtëpiake. Është e nevojshme që frutat të zhyten në ujë të ftohtë dhe të shtohet kripë (1 lugë kripë në 1 litër ujë) për të paktën 30 minuta, dhe më së shumti një orë. Një ndryshim në mjedis bën që larvat të notojnë në sipërfaqe.

Pas kësaj, qershitë duhet të filtrohen mirë dhe të shpëlahen me ujë të rrjedhshëm. Zhytja në ujë të kripur është efektive, por nuk i largon të gjitha gjurmët e larvave. Kjo është arsyeja pse ekspertët rekomandojnë një shqyrtim të kujdesshëm të frutave para konsumimit.

Shenjat e dobishme që mund të tregojnë praninë e larvave janë: vrima të vogla në lëvore, ngjyrë e pabarabartë ose njolla të zeza të dukshme.

Continue Reading

Të kërkuara