Një realitet që prek mijëra shqiptarë të Maqedonisë së Veriut tashmë është sjellë në ekran përmes një filmi që po ngjall debat të gjerë.

Përmes personazheve të bazuara në histori të vërteta, filmi “Krejt e thirrin Rexhon” pasqyron padrejtësitë dhe jetën e vështirë që ka detyruar shumë shqiptarë të braktisin vendlindjen.

Regjisori Ibër Dehari është frymëzuar nga jeta reale e një punëtori të vetëm në një fshat të Kumanovës, ndërsa shumica e banorëve tashmë kanë emigruar.

“Inspirimi është marrë nga një person real, Rexhep Nushi, i cili jeton në fshatin tim. Ai është një nga punëtorët e fundit që ka mbetur. Për ironi, sot kemi punëtorë nga Shqipëria që vijnë për të punuar në fshatin tonë, sepse edhe atje njerëzit po largohen”, thotë regjisori Ibër Dehari.

Përmes skenave të fuqishme dhe rrëfimeve emocionale, filmi shfaq luftën e përditshme për një jetë më të mirë dhe vështirësitë e të rinjve që nuk shohin perspektivë në vendin e tyre.

“Është një betejë e ashpër. Diskriminimi ndoshta nuk është aq i theksuar në baza etnike, sa në baza partiake. Kush është me partinë, ka më shumë mundësi. Edhe pse jam regjisor dhe kam realizuar këtë film, sot ende mendoj të largohem nga ky vend, sepse nuk e gjej vlerësimin që meritoj”, thotë regjisori Ibër Dehari.

Filmi ka bërë bujë në kinematë e Shkupit, Prishtinës dhe Tiranës, ku ka mbushur sallat me shikues dhe ka rikthyer në qendër të vëmendjes një nga problemet më të mëdha të shoqërisë, emigrimin.

“Në 20 vitet e fundit nga Maqedonia e Veriut janë larguar mbi 200 mijë qytetarë, prej të cilëve 66% janë shqiptarë”.

Një nga 500 kopjet e para të shtypura në 1997, të “Harry Potter and the Philosopher’s Stone”, është shitur në qytetin britanik të Pageton, Devon, në një ankand.

Shtëpia e ankandeve e përshkroi atë si “një shembull të shkëlqyer të një kopjeje jashtëzakonisht të rrallë të botimit të parë”.

Për rreth 1 mijë euro u shit një kopje tjetër e romanit, por më e dëmtuar.

Vetëm një numër i vogël i kopjeve të Harry Potter, në fillim u shtypën sepse nuk dihej nëse libri do të fitonte popullaritet.

Pastaj, pasuan një seri prej gjashtë vazhdimesh tjera dhe adaptime filmike, dhe Harry Potter është sot një nga librat më të njohur në botë.

Edicioni i parë i “Harry Potter and the Philosopher’s Stone” vitin e kaluar u shit për afro 54 mijë euro dhe një kopje e ruajtur plotësisht arriti në 82 mijë euro në mars të vitit 2022.

Galeria Kombëtare e Kosovës (GKK) ka bërë të ditur se gjatë vitit 2025, për shkak të rinovimit të ndërtesës së saj, do të zhvendosë aktivitetet në “Galerinë e Vogël” (ish-Galeria e Ministrisë së Kulturës). Programi i vitit, i publikuar javën e kaluar, do të përfshijë ekspozita dhe aktivitete që inkorporojnë disiplina të ndryshme artistike, si dhe projekte edukative dhe hulumtuese për të angazhuar një audiencë më të gjerë.

Një pjesë e rëndësishme e programit do të jetë ekspozita e fotografit Blerim Rracaj, i cili përdor një fjalor të pasur të fotografisë dokumentare. Po ashtu, do të prezantohet ekspozita e piktorit Valdrin Thaqi, titulluar “Asgjë e re nën diell”, e cila do të shqyrtojë temat e kujtesës dhe përvojës njerëzore. Një tjetër ekspozitë, nga artisti i ri Kemil Bekteši, do të pasqyrojë kushte të jetesës dhe punës së kosovarëve në perëndim, duke përdorur si simbol tharmin si material për punimet e tij.

GKK-ja gjithashtu ka planifikuar rikthimin e ekspozitës “Artistët e Rinj”, që do të mbështesë krijimin e veprave të reja dhe eksplorimin e ideve të freskëta nga artistët e rinj, duke ofruar mundësi për një rezidencë artistike për një nga pjesëmarrësit. Po ashtu, do të fillohet faza përgatitore për ekspozitën retrospektive të artistit të njohur Xhevdet Xhafa dhe një ekspozitë personale të Doruntina Kastratit, artistës që përfaqësoi Kosovën në Bienalen e Venedikut.

Programi do të përfshijë gjithashtu projekte hulumtuese si “E kaluara, e tashmja dhe e pas-ardhmja” nga filozofi Labinot Kelmendi dhe studentët e tij, si dhe një studim mbi karikaturën si formë rebelimi, të udhëhequr nga Era Qena. GKK-ja gjithashtu ka angazhuar historianen e artit Drita Kabashi për të zhvilluar hulumtime mbi arkivin e Galerisë, si pjesë e një iniciative për digjitalizimin dhe përkrahjen e studimeve mbi artin kosovar.

Përveç këtyre aktiviteteve, GKK-ja ka njoftuar se planifikon që faza e renovimit të ndërtesës të përfundojë deri në vitin 2026, kur do të mund të realizohen ekspozita retrospektive dhe projekte të tjera të mëdha. Pavarësisht sfidave të financimit për renovimin, me një buxhet të shpërndarë në disa vite, GKK-ja vazhdon të angazhohet për ruajtjen dhe promovimin e artit në Kosovë, duke e bërë atë më të aksesueshëm dhe të lidhur me zhvillimet ndërkombëtare./UBTNews/