Kulturë
Një shekull ndriçimi gjuhësor: Përkujtimi i Eqrem Çabeut
Më 6 gusht, në përvjetorin e lindjes së tij, Shqipëria nderon akademikun e shquar Eqrem Çabej, një nga figurat më të rëndësishme të gjuhësisë dhe kulturës shqiptare.
Eqrem Çabej erdhi në jetë më 6 gusht 1908 në Turqi, në një periudhë kur Ballkani përjetonte ndryshime të mëdha politike dhe kulturore. Fëmijëria e tij kaloi në Gjirokastër, ku ndoqi shkollën fillore, e më pas përfundoi shkollën e mesme në Klagenfurt, Austri. Pasi e la pas fakultetin e mjekësisë në Romë, ai u regjistrua në Fakultetin e Filologjisë në Universitetin e Gracit dhe më tej në Universitetin e Vjenës, ku e përfundoi studimin e tij të avancuar në gjuhësi.
Pas kthimit në Shqipëri, Çabej filloi një karrierë të shquar në arsimin shqiptar, duke dhënë mësim në gjimnazin e Shkodrës, në Shkollën Normale të Elbasanit, si dhe në Liceun e Tiranës. Ai gjithashtu kishte një angazhim të shkurtër në Ministrinë e Arsimit, ku ndikoi në politikat edukative të kohës.
Në vitin 1940, ai nisi një projekt të madh dhe të rëndësishëm për hartimin e Atlasit Gjuhësor të Shqipes, një përpjekje që do të ndikonte thellë në studimin dhe ruajtjen e gjuhës shqipe. Pas Luftës II Botërore, Çabej u bë anëtar i Institutit të Shkencave dhe më pas pedagog në Universitetin e Tiranës, ku kontribuoi si anëtar themelues dhe akademik në Akademinë e Shkencave të Shqipërisë.
Fusha e studimeve të tij përfshinte gjuhësinë krahasuese indo-evropiane, folklorin, etnografinë dhe historinë e letërsisë. Ai bëri një kontribut të jashtëzakonshëm në studimet etimologjike dhe leksikologjike historike, dialektologjinë dhe onomastikën, si dhe në kodifikimin e gjuhës letrare. Një nga arritjet më të rëndësishme të tij ishte ndihma e dhënë në hartimin e Fjalorit të Gjuhës Shqipe, të botuar në Tiranë më 1980.
Për punën e tij të shquar, Eqrem Çabej u nderua me urdhrin “Nderi i Kombit”. Ai ndërroi jetë më 13 gusht 1980 në një klinikë në Romë, vetëm disa ditë pas ditëlindjes së tij të shtatëdhjetë e dytë, duke lënë pas një trashëgimi të pasur dhe një ndikim të pashlyer në studimin e gjuhës dhe kulturës shqiptare./UBTNews/
Hasan Tahsini, një nga figurat më të ndritura të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, ka lënë një pasuri të jashtëzakonshme intelektuale dhe kombëtare. Lindi më 7 prill të vitit 1811, në fshatin Ninat të Konispolit, një krahinë që do t’i jepte atij ndjeshmërinë ndaj vlerave të kulturës dhe historisë shqiptare. U formua si një mendimtar i shquar dhe një figurë e rëndësishme jo vetëm për Shqipërinë, por edhe për gjithë Perandorinë Osmane, në të cilën jetoi dhe veproi.
Qysh në moshë të re, Hasan Tahsini e nisi rrugën e dijes, duke ndjekur mësimet e para në vendlindje, e më pas duke vazhduar studimet në medresetë më të njohura të Stambollit. Ai u dallua si një student i shquar, me një pasion të jashtëzakonshëm për filozofinë, astronominë, matematikën dhe psikologjinë, dhe shpejt arriti të ngjitej në shkallët e dijeve të larta. Gjatë kësaj periudhe, ai filloi të zhvillonte ide të thella për përparimin e shoqërisë dhe emancipimin e individëve përmes arsimit dhe dijeve shkencore.
Në vitin 1870, Hasan Tahsini u emërua rektor i parë i Universitetit të Stambollit, një ngjarje që pasqyronte rëndësinë e tij si një nga mendimtarët më të mëdhenj të kohës. Ky universitet ishte një institucion që shënoi një hap të madh për përhapjen e dijes dhe kulturës në Perandorinë Osmane, dhe Tahsini ishte njeriu që e udhëhoqi atë drejt një rruge të re, që kishte për synim modernizimin dhe zhvillimin shkencor të shoqërisë osmane. Megjithatë, veprimtaria e tij për përhapjen e dijes, që ishte në kundërshtim me autoritetet shtetërore dhe fetare të kohës, shkaktoi mjaft tensione. Pasi u përball me kundërshtimin e fuqishëm të grupeve konservatore, ai u shkarkua nga detyra e rektorit dhe u përzunë nga universiteti.
Ndonëse iu mohua mundësia për të vazhduar punën e tij në këtë institucioni të shquar, Hasan Tahsini nuk e ndaloi kurrë angazhimin e tij për shkencën dhe përpjekjet atdhetare. Ai ishte një veprimtar i pasionuar i Rilindjes Kombëtare, duke u angazhuar në krijimin e shoqërive që kishin për qëllim përhapjen e diturisë midis shqiptarëve dhe hartimin e një alfabeti të ri të gjuhës shqipe. Kjo periudhë e veprimtarisë së tij është njëkohësisht një periudhë e luftës për identitetin dhe kulturën kombëtare të shqiptarëve, një përpjekje që ai e zhvilloi me pasion dhe guxim. Në vitin 1860, në bashkëpunim me atdhetarë të tjerë të shquar, si Kostandin Kristoforidhi, ai mori pjesë në përpjekjet për të krijuar një alfabet të njëjtë dhe të përbashkët për shqiptarët, një hap kyç për ruajtjen dhe zhvillimin e kulturës kombëtare.
Për shkak të angazhimit të tij të palodhur, Hasan Tahsini u përball me persekutime të shumta. Ai u burgos dhe u persekutua nga autoritetet osmane dhe nga ata që ishin kundër përparimit dhe lirisë intelektuale. Por, pavarësisht këtij presioni, ai nuk u dorëzua. Veprimtaria e tij intelektuale dhe atdhetare vazhdoi, duke u shndërruar në një udhërrëfyes për brezat që erdhën pas tij. Hasan Tahsini mbeti një simbol i qëndrueshmërisë dhe i forcës mendore për të ndjekur rrugën e dijes dhe të lirisë, pavarësisht pengesave që i vendosnin pushtetet e kohës.
Në pasuritë e tij intelektuale, ai la një trashëgimi të qëndrueshme për shqiptarët dhe për mbarë botën perëndimore, që sot e kësaj dite shërben si një burim frymëzimi për të rinjtë që duan të arrijnë kulmet e dijes dhe të kontribuojnë për zhvillimin e shoqërive të tyre./UBTNews/
Hailie Jade Scott, vajza 29-vjeçare e reperit Eminem, ka sjellë në jetë fëmijën e parë me bashkëshortin Evan McClintock.
Lajmin e ndau vetë Hailie në Instagram, me një foto të ëmbël të vogëlushit të veshur me një bluzë blu me kapuç, pranë një tabelë ku shkruhej emri dhe data e lindjes së tij: 14 mars 2025.
Emri i mesëm Marshall është një homazh për të atin, i cili njihet nga të gjithë si Eminem, por emri i tij i vërtetë është Marshall Mathers.
Në përshkrimin e fotos, Hailie zbuloi se vogëlushi ka ardhur në jetë 3 javë para afatit. Pak para lindjes, në episodin e fundit të podcast-it të saj Just a Little Shady, Hailie tregoi se ishte e emocionuar për ardhjen e të voglit dhe e quajti “i ftuari i ëndrrave” për podcast-in.
“Është çudi kur e mendon… nuk më besohet akoma,” tha ajo. “Duhet të takoj këtë që kam krijuar. Si do duket? Si do jetë karakteri i tij?”
Edhe pse shtatzëninë e mbajti private, çifti ndau momente gjatë pritjes, përfshirë pamje nga dhoma e bebit në tetor 2024. Nëntorin e kaluar, zbuluan se do të bëheshin prindër të një djali në një episod të podcast-it, që Hailie e cilësoi si “episodi i saj i preferuar”.
Gjatë episodit, ajo mbajti një tullumbace të zezë dhe e shpërtheu për të zbuluar ngjyrën blu. Pas surprizës, tha me të qeshur:
“Kur morëm vesh që ishte djalë, Evan tha: ‘Do shkojmë për gjueti bashkë, do luajmë golf. Kam një shok të vogël tani.’”
Një fillim i ri për Hailie dhe një rol i ri për Eminem: gjyshi më i famshëm në botën e hip-hop-it!
Pas disa ditësh, Porti i Durrësit do të mirëpresë një spektakël unik për qytetarët dhe vizitorët e tij. Anija e parë-muze në botë, pjesë e Art Explora Festival, do të mbërrijë në këtë port, duke sjellë një përvojë të paharrueshme kulturore dhe artistike. Ky eveniment është një mundësi e artë për të gjithë ata që dëshirojnë të përjetojnë diçka ndryshe dhe inovative, në një udhëtim që do të ngrejë flamurin e artit, muzikës dhe kulturës në det të hapur.
Festivali, i cili do të zhvillohet nga data 10 deri më 21 prill 2025, është një ngjarje ndërkombëtare që do të ofrojë një përzierje të jashtëzakonshme aktivitetesh. Anija muze do të ofrojë performanca të ndryshme, duke përfshirë kërcime, DJ set-e dhe aktivitete argëtuese për çdo moshë. Hyrja do të jetë falas, duke e bërë këtë mundësi të aksesueshme për të gjithë.
Ky festival, që nisi në pranverën e vitit 2024, do të jetë një udhëtim kulturor që do të kalojë përmes 15 vendeve të Mesdheut deri në vitin 2027, duke bashkuar artistë, kuratorë ekspozitash, organizata kulturore dhe shoqërore nga e gjithë bota. Në bordin e anijes muze, do të zhvillohen ekspozita dhe aktivitete që do të rikthejnë shpirtin e qytetërimeve të lashta të Mesdheut, një shkrirje kulturash që ka ndikuar dhe formuar historinë e shumë popujve.
Katamarani, një arritje inxhinierike dhe arkitektonike, është një vepër e dizajnuar nga arkitektët e njohur Axel de Beaufort dhe Guillaume Verdier. E ndërtuar në kantierin e anijeve Perini Navi në Itali, kjo anije e veçantë është një kombinim harmonik i teknologjisë dhe estetikës. Me një gjatësi prej 47 metrash dhe një lartësi prej 55 metrash, katamarani ka kapacitetin të strehojë deri në 2000 vizitorë në ditë.
Pjesa më magjepsëse e katamaranit është i gjithë dizajni i tij minimaliste dhe i rafinuar, që pasqyron një bashkëpunim të ngushtë midis arkitektëve dhe ekspertëve të fushave të ndryshme. Për të arritur këtë dizajn të jashtëzakonshëm, janë përfshirë specialistë të NASA-s, të cilët kanë kontribuar në krijimin e xhamave të lakuar të anijes. Ky katamaran është një shembull i përsosur i teknologjisë moderne, që do të ofrojë një përvojë unike dhe të paharrueshme për të gjithë ata që do të kenë mundësinë ta vizitojnë.
Një tjetër veçori e veçantë e këtij katamarani është direku i tij i mrekullueshëm prej 55 metrash, i prodhuar nga specialistë të anijeve të garave në det të hapur, që e bën këtë anije një krijesë të veçantë të teknologjisë detare. Pjesët e direkut janë prodhuar dhe montuar në Francë, duke kaluar më pas një proces të gjatë dhe të sofistikuar para se të bëhej gati për udhëtim.
Ky katamaran muze është një mundësi unike për të shijuar artin dhe kulturën në një mënyrë të papërsëritshme, duke ofruar një eksperiencë që nuk ka kufij dhe që do të mbetet e pashlyeshme në kujtesën e atyre që do ta vizitojnë. Durrësi do të ketë mundësinë të jetë një nga qytetet që do të ndajnë këtë përvojë të jashtëzakonshme, duke u bërë pjesë e një ngjarje kulturore ndërkombëtare që do të pasurojë më tej panoramën e aktiviteteve kulturore në këtë qytet./UBTNews/
YouTube përmirëson videot “Shorts”
Hasan Tahsini, shkencëtari dhe veprimtari i çështjes kombëtare
Kosova përballet sot me Norvegjinë në Kampionatin Botëror të Tenisit
Austria mbyll dhjetëra pika kufitare me Hungarinë dhe Sllovakinë
Dogana e Kosovës konfiskon 28 mijë cigare në aeroport
Eminem bëhet gjysh! Hailie sjell në jetë djalin dhe emri ka një detaj prekës për reperin
Paraqitjet e legjionarëve: Shehu, gok dhe lojtari i ndeshjes, Muçi dhe Seferi realizojnë në Kupën e Turqisë
Ballkani po armatoset, ekspertët: Kosova të rrisë buxhetin për ushtrinë!
Mbreti dhe mbretëresha e Britanisë së Madhe nisin vizitën shtetërore katërditore në Itali
-
Bota2 months agoMarrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota2 months agoFluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota2 months agoShtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Bota3 months agoTrump zbulon listën e zezë të Shtëpisë së Bardhë