Kreu i agjencisë globale mbikëqyrëse bërthamore ka konfirmuar se vendi kryesor i pasurimit bërthamor të Iranit në Natanz u godit nga sulmet izraelite në orët e para të së premtes.

Në një postim në X, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike tha se po “monitoronte nga afër situatën thellësisht shqetësuese në Iran”, shkruan BBC.

Agjencia tha se ishte në kontakt me autoritetet iraniane në lidhje me nivelet e rrezatimit në vend, si dhe me inspektorët e saj në Iran.

Një zëdhënës i ushtrisë izraelite tha se Irani ka lëshuar më shumë se 100 dronë drejt Izraelit gjatë orëve të fundit, pasi vendi premtoi hakmarrje për sulmet izraelite.

Zëdhënësi tha se 200 aeroplanë luftarakë izraelitë morën pjesë në sulmet kundër më shumë se 100 objektivave në Iran gjatë natës.

Sipas reuters, ai tha se Izraelin e presin “disa orë të vështira”. Sirena ajrore ranë paraprakisht në Izrael, ndërsa vendi u përgatit për hakmarrjen.

Në reagim të menjëhershëm pas sulmit, udhëheqësi suprem i Iranit tha se Izraeli “duhet të presë një ndëshkim të ashpër”.

“Regjimi sionist i ka sjellë vetes një fat të hidhur dhe të dhimbshëm, dhe me siguri do të përballet me të”, u shpreh ai.

Ndryshe, Izraeli ka nisur një fushatë të paprecedentë sulmesh ajrore mbi territorin iranian, në një operacion të koduar “Luanin që Ngrihet” (Operation Rising Lion), duke goditur objektiva strategjike që përfshijnë uzina bërthamore, baza ushtarake dhe ndërtesa të lidhura me Gardën Revolucionare Iraniane.

Çmimet globale të naftës janë rritur ndjeshëm pas lajmit se Izraeli ka goditur Iranin, në një përshkallëzim të ri të tensioneve në Lindjen e Mesme. Çmimi i naftës së papërpunuar Brent u rrit menjëherë me mbi 10%, duke arritur nivelin më të lartë që nga janari.

Sipas BBC, tregtarët janë të shqetësuar se konflikti mund të rrezikojë furnizimin me energji nga një ndër rajonet më të rëndësishme për tregun global të naftës.

Ndërsa tregjet evropiane nisën ditën e premte, çmimet u stabilizuan pjesërisht, por mbetën rreth 5% më të larta se mbyllja e një dite më parë. Brent u tregtua me 72.80 dollarë për fuçi në Londër, ndërsa në bursën Nymex të SHBA-së arriti 73.20 dollarë.

Sulmi ka ndikuar edhe në tregjet financiare – indekset kryesore në Azi dhe Evropë kanë shënuar rënie. Indeksi FTSE 100 në Mbretërinë e Bashkuar pësoi një ulje prej 0.6%.

Asetet e njohura si “strehë të sigurta” në kohë pasigurie, përfshirë arin dhe frangën zvicerane, shënuan rritje.

Pas sulmit, Forcat Mbrojtëse të Izraelit njoftuan se Irani kishte lëshuar rreth 100 dronë drejt territorit izraelit.

Analistët paralajmërojnë se situata është e pasigurt dhe se e ardhmja e çmimeve të naftës do të varet nga zhvillimet e ditëve në vijim. “Kjo mund të zgjidhet shpejt, si në prill dhe tetor të vitit të kaluar, por gjithashtu mund të përshkallëzohet në një konflikt më të madh që rrezikon furnizimin me naftë nga Lindja e Mesme,” tha Vandana Hari nga Vanda Insights për BBC-në.

Në rast të një përshkallëzimi ekstrem, ekziston frika se Irani mund të ndërhyjë në Ngushticën e Hormuzit – një nga rrugët më të rëndësishme detare për eksportin global të naftës, ku kalon rreth një e pesta e furnizimit botëror.

Ngushtica ndodhet midis Iranit në veri dhe Omanit e Emirateve të Bashkuara Arabe në jug, duke lidhur Gjirin me Detin Arabik. Çdo ndërprerje në këtë rrugë do të kishte ndikim të drejtpërdrejtë në tregjet globale të energjisë.

“Çmimet aktualisht reflektojnë rrezikun fillestar, por ditët në vijim do të jenë vendimtare për të kuptuar drejtimin që mund të marrë ky konflikt,” tha Saul Kavonic nga MST Financial.

Presienti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, ka reaguar lidhur me sulmin ajror të Izraelit ndaj Iranit, i ndodhur në orët e para të së premtes.

Trump deklaroi se ishte në dijeni paraprakisht për planet izraelite, por theksoi se ushtria amerikane nuk ka pasur asnjë rol në operacionin ushtarak.

“Irani nuk mund të ketë një bombë bërthamore dhe shpresojmë të kthehemi në tryezën e negociatave. Do ta shohim. Ka disa njerëz në udhëheqje që nuk do të kthehen,” tha Trump për Fox News, duke përmendur se shumë udhëheqës iranianë janë konfirmuar të vrarë në sulm.

Ai shtoi se administrata e tij kishte kontaktuar një aleat kyç të Lindjes së Mesme për ta informuar para ndërhyrjes, por nuk bëri të ditur se për cilin vend konkret bëhej fjalë.