Lajmet

Nili, nga i cili varen gjysmë miliardë njerëz për mbijetesë, është në presion ekzistencial

Ndryshimet klimatike, ndotja dhe shfrytëzimi nga njeriu po rrezikojnë lumin e dytë më të gjatë në botë.

Publikuar

Faraonët e adhuruan atë si një zot, sjellësin e përjetshëm të jetës. Por koha po kalon me shpejtësi për Nilin.

Ndryshimet klimatike, ndotja dhe shfrytëzimi nga njeriu po bëjnë presion ekzistencial në lumin e dytë më të gjatë në botë, nga i cili varen gjysmë miliardë njerëz për mbijetesë.

Nga Egjipti në Ugandë, ekipet e AFP-së kanë dalë në terren për të vlerësuar rënien e një lumi që kullon një të dhjetën e kontinentit afrikan.

Në grykën e tij në Mesdhe, Sayed Mohammed po shikon zhdukjen e deltës pjellore të Nilit të Egjiptit. Në Sudan, fermeri tjetër Mohammed Jomaa ka frikë për të korrat e tij, ndërsa në burimin e saj të kërcënuar në Ugandë, ka gjithnjë e më pak energji hidroelektrike që Christine Nalwadda Kalema të ndezë pajisje në shtëpinë e saj.

“Nili është gjëja më e rëndësishme për ne”, tha Jomaa, i cili në moshën 17-vjeçare është brezi i fundit i familjes së tij që punon në brigjet e pasura të lumit në Alty në shtetin Gezira.

“Ne sigurisht që nuk dëshirojmë që asgjë të ndryshojë”, tha ai.

Por Nili nuk është më lumi i patrazuar i mitit. Në gjysmë shekulli, rrjedha e tij ka rënë nga 3,000 metra kub në sekondë në 2,830 metra kub.

Megjithatë mund të bëhet shumë, shumë më keq. Me thatësira të shumta në Afrikën Lindore, rrjedha e tij mund të bjerë me 70 për qind, sipas parashikimeve më të tmerrshme të Kombeve të Bashkuara.

Çdo vit për gjashtë dekadat e fundit, Mesdheu ka ngrënë mes 35 dhe 75 metra të deltës së Nilit. Nëse niveli i detit rritet qoftë edhe për një metër, një e treta e këtij rajoni intensivisht pjellor mund të zhduket, sipas shqetësimeve të OKB-së, duke detyruar nëntë milionë njerëz të largohen nga shtëpitë e tyre.

Ajo që dikur ishte një shportë buke është bërë vendi i tretë më i prekshëm në planet ndaj ndryshimeve klimatike.

Liqeni Victoria, burimi më i madh i ujit të Nilit pas reshjeve, gjithashtu mund të thahet për shkak të thatësirës, ​​avullimit dhe animeve të ngadalta në boshtin e Tokës.

Me skenarë të tillë të zymtë në pritje, qeveritë janë përpjekur të kapin rrjedhën e tij. Por ekspertët thonë se digat vetëm sa po përshpejtojnë katastrofën e ardhshme./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Petkoviqit i refuzohet vizita në Kosovë

Publikuar

nga

Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës e Kosovës ka konfirmuar se shefit të Zyrës për Kosovën në Qeverinë serbe, Petar Petkoviq, i është refuzuar vizita në Kosovë.

Lajmi u konfirmua për Radion Evropa e Lirë, por nuk treguan arsyet e refuzimit të kërkesës për vizitë.

Më herët gjatë 3 majit, e ashtuquajtura Zyra për Kosovën në Qeverinë serbe tha se Petkoviq kishte kërkuar që të vizitonte Kosovën për Pashkët Ortodokse gjatë fundjavës.

Petkoviq ishte parparë të merr pjesë në liturgjinë e mesnatës për Pashkët në Manastirin e Deçanit, pastaj në shërbesën në Manastirin e Graçanicës në mëngjesin e Pashkëve dhe në një takim me të rinjtë në Manastirin e Draganacit.

Edhe në të kaluarën, Kosova ka refuzuar kërkesat e parashtruara nga Petkoviq për të zhvilluar vizita, duke thënë se refuzimi ishte për shkak të “deklaratave provokuese”.

Në janar 2024, Serbia ia refuzoi kërkesën për vizitë ministrit të Punëve të Brendshme të Kosovës, Xhelal Sveçla. Ai kishte planifikuar që të vizitonte komunat Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc, që janë të banuara me shqiptarë.

Çështja e vizitave zyrtare mes Kosovës dhe Serbisë rregullohet përmes një marrëveshjeje të arritur në kuadër të dialogut për normalizim të raporteve, që ndërmjetësohet nga BE. Këto vizita duhet të paralajmërohen përmes zyrtarëve ndërlidhës të Kosovës dhe Serbisë. Ndërkaq, autoritetet e shteteve përkatëse duhet t’i autorizojnë ato.

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Pakistani nis misionin në Hënë

Publikuar

nga

Pakistani të premten nisi misionin e tij të parë hënor iCube-Q në bordin e sondës pa pilot të Kinës Chang’e 6 nga qyteti kinez Hainan.

iCUBE-Q, ose CubeSats, u lançua rreth orës 17:27 (09:27 GMT) nga faqja e nisjes hapësinore Wenchang, në bordin e misionit Chang’e-6 që shpërtheu në hapësirë me raketën Long March5 Y8.

Kryediplomati pakistanez në Pekin, Khalil Hashmi konfirmoi në X se lëshimi ishte “i suksesshëm”. Ai do të “vendoset në orbitën e Hënës më 8 maj”, tha Hashmi, i cili mori pjesë në ceremoninë e nisjes në Hainan. Orbiteri iCUBE-Q mbart dy kamera optike për të xhiruar sipërfaqen hënore.

Instituti i Teknologjisë Hapësinore i Pakistanit, në bashkëpunim me Universitetin e Shangait të Kinës dhe agjencinë kombëtare hapësinore të Pakistanit SUPARCO, zhvilluan së bashku iCUBE-Q.

Qëllimi kryesor i CubeSats është të lehtësojë kërkimin shkencor, zhvillimin e teknologjisë dhe iniciativat arsimore në eksplorimin e hapësirës.

Sipas Administratës Kombëtare të Hapësirës së Kinës, sonda Chang’e 6 do të mbledhë mostra nga ana e largët e Hënës, duke e bërë misionin të parin e këtij lloji në historinë njerëzore.

Anija kozmike Chang’e-6, si paraardhësi i saj Chang’e-5, përbëhet nga një orbiter, një tokëzues, një ngjitës dhe një kthim. Chang’e-5 u kthye në tokë në dhjetor 2020 me mostrat e para të tokës hënore në më shumë se katër dekada.

Pasi të arrijë në Hënë, ai do të bëjë një ulje të butë në anën e largët. Brenda 48 orëve pas uljes, një krah robotik do të shtrihet për të hequr gurët dhe dheun nga sipërfaqja hënore.

Pas mbledhjes së mostrave, anija kozmike pa pilot do të kthehet në Tokë, duke u ulur në rajonin autonom të Mongolisë së Brendshme të Kinës veriore. I gjithë fluturimi ka të ngjarë të zgjasë 53 ditë.

Përveç CubeSat nga Pakistani, misioni Chang’e-6 transporton gjithashtu një numër ngarkesash të tjera ndërkombëtare në hënë, duke përfshirë analizuesin e joneve të sipërfaqes hënore të Agjencisë Evropiane të Hapësirës, instrumentin e zbulimit të radonit të Francës, reflektorin e këndit laser të Italisë.

Kryeministri i Pakistanit Shehbaz Sharif gjithashtu përgëzoi kombin dhe shkencëtarët për nisjen e misionit të parë në orbitën hënore./AA

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​NATO e BE dënojnë sulmin kibernetik të Rusisë ndaj Gjermanisë e Çekisë

Publikuar

nga

NATO dhe BE dënuan të premten sulmin kibernetik të Rusisë kundër Gjermanisë dhe Çekisë.

“Unë dënoj fuqishëm aktivitetet kibernetike keqdashëse të Rusisë kundër aleatëve të NATO-s, përfshirë Gjermaninë dhe Çekinë”, tha shefi i NATO-s, Jens Stoltenberg në X, duke shprehur angazhimin për t’iu kundërvënë kërcënimit kibernetik “të konsiderueshëm, të vazhdueshëm dhe në rritje”.

Këshilli i Atlantikut të Veriut, në një deklaratë, vuri në dukje se i njëjti aktor kërcënimi ka shënjestruar entitete të tjera qeveritare kombëtare, operatorë të infrastrukturës kritike dhe entitete të tjera në të gjithë aleancën, duke përfshirë Lituani, Poloni, Sllovaki dhe Suedi.

“Aktivitetet e dëmshme kibernetike që synojnë Gjermaninë dhe Çekinë nënvizojnë se hapësira kibernetike është e kontestuar në çdo kohë”, tha këshilli. “Aktorët e kërcënimeve kibernetike kërkojnë me këmbëngulje të destabilizojnë Aleancën”.

Në një deklaratë të veçantë, BE-ja theksoi se një fushatë keqdashëse kibernetike tregon “modelin e vazhdueshëm të sjelljes së papërgjegjshme të Rusisë në hapësirën kibernetike, duke synuar institucionet demokratike, entitetet qeveritare dhe ofruesit e infrastrukturës kritike në të gjithë BE dhe më gjerë”.

BE nënvizoi se kjo lloj sjelljeje është në kundërshtim me normat e OKB-së për sjelljen e përgjegjshme të shtetit në hapësirën kibernetike.

“BE nuk do të tolerojë sjellje të tilla keqdashëse, veçanërisht aktivitete që synojnë të degradojnë infrastrukturën tonë kritike, të dobësojnë kohezionin shoqëror dhe të ndikojnë në proceset demokratike, duke pasur parasysh zgjedhjet e këtij viti në BE dhe në më shumë se 60 vende në mbarë botën”, shtoi ai. /AA

Vazhdo të lexosh

Lajmet

​Qeveria pranon se ka përkeqësim në lirinë e medias

Publikuar

nga

Qeveria e Kosovës ka pranuar se ka pasur përkeqësim në fushën e lirisë së mediave, pas raportit të Reporterëve Pa Kufij se Kosova ka rënë për 19 vende në indeksin vjetor për lirinë e shtypit.

Kosova renditet në vendin e 75 në botë nga 180 shtete, për dallim nga viti 2023 që ishte në vendin e 56-të, ndërsa në vitin 2022 ishte renditur e 61-ta.

Zëdhënësi i Qeverisë së Kosovës Përparim Kryeziu ka bërë thirrje për mos dekurajim, pasi sipas tij, ky nuk ka qenë vit i lehtë. Ai në një postim në Facebook ka renditur dy çështje kryesore që sipas tij kanë diktuar renditjen e Kosovës – ngjarjet në veri dhe rasti i Klan Kosovës.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara