

Published
1 year agoon
By
Betim GashiPjesa e dytë
Në marsin e kaluar, nën kujdesin e Institutit Future of Humanity, një qendër kërkimore në Oksford, emri i së cilës tashmë thotë shumë për temperaturën emocionale të temës që trajtojmë, u publikua një studim befasues. Ku 160 ekspertë në sektorë të ndryshëm dhe superparashikues, pra njerëz që pavarësisht se nuk kanë specializim, kanë rezultuar jashtëzakonisht të aftë në garat e parashikimit, hartuan një renditje të risqeve.
Duke bërë dallimin midis ngjarjeve katastrofike, të tilla si zhdukja e deri në 10 për qind e popullsisë (Lufta e Dytë Botërore, si të thuash, zhduku 3 për qind) dhe ngjarjeve që mund të shkaktojnë zhdukje, duke kursyer vetëm një bërthamë prej “maksimumi 5000 fatlumësh, ose shpirtra të pafat”, siç shkruante Economist. Në vend të parë në përgjithësi është Inteligjenca Artificiale (IA), së cilës superparashikuesit i caktojnë një rrezik katastrofe (deri në vitin 2100) prej 2.1 përqind krahasuar me 12 përqind nga ekspertët dhe një rrezik zhdukjeje prej 0.38 dhe 3 përqind respektivisht. Në një video-konferencë nga Oregon, Josh Rosenberg, koordinatori i studimit, sqaron se qëllimi ishte të fotografohej gjendja e debatit për të parë se si do të ndryshojë ai, me kalimin e kohës. Ndonëse nuk dëshiron të komentojë meritat, ai thjesht thekson se nuk do ta cilësonte një mundësi zhdukjeje prej 0.3 për qind si krejtësisht të papërfillshme.
Megjithatë, në afat të shkurtër ai është më i shqetësuar për energjinë bërthamore dhe pandemitë sesa për IA. Ashtu siç ew ridimensionon temën Douglas Rushkoff, autor i investigimit magjepsës Only the Rich (Luiss University Press), duke filluar përsëri nga bunkerët dhe ishujt privatë që ata rrëmbejnë: «IA do të bëjë atë që është programuar të bëjë. Dhe nëse nxjerr vlerë nga jeta e njerëzve, fajin e ka kapitalizmi, i cili e kërkon prej saj, jo algoritmi që ekzekuton”. Për të na dhënë më pas një fjali të fundit mbi alarmin që ngrenë themeluesit: «Vëllazëria teknologjike është shumë e frikësuar prej saj, sepse ata ishin të sigurt që mund të dominonin masat, pasi ishin më inteligjentë. Ndërsa nëse IA ua kalon, rrezikon t’u bëjë atyre atë që na bënë neve”.
Një institucion i ngjashëm me atë të drejtuar në Oksford nga transhumanisti Nick Bostrom, është Qendra për Rreziqet Ekzistenciale në Kembrixh. Ajo u themelua njëmbëdhjetë vjet më parë nga astronomi Martin Rees, autori i librit “If Science is to Save Us”. Me një qëllim të qartë: për t’u fokusuar në “mjellmat e zeza”, ngjarje shumë të pamundura, por me pasoja kataklizmike.
“E kundërta e aksidenteve automobilistike, shumë të mundshëm dhe shumë të studiuar. Kjo është arsyeja pse ne kemi lindur, të vetëdijshëm se edhe nëse do të arrinim t’i reduktonim këto rreziqe me një të mijtën, do ta kishim justifikuar në masë të madhe ekzistencën tonë”.
Ndër objektivat e mëdhenj të studimeve të tyre të fundit janë “sulmet kibernetike që mund të gjunjëzojnë një vend brenda disa ditësh dhe lufta biologjike, me armë që nuk kanë qenë kurrë kaq të përballueshme”. Plus, padyshim, IA për të cilën ai thotë se një masë e arsyeshme do të ishte sigurimi i “një periudhe të ndërmjetme, midis zhvillimit dhe daljes në treg, siç bëhet me ilaçet”.
Tre vjet më parë ai kishte vënë bast me Steven Pinker, neuroshkencëtarin e Harvardit, i famshëm për perma-optimizmin, se një ngjarje biologjike e papritur mund të vriste mbi një milion njerëz. Më pas mbërriti Covid, me gati 10 milionë vdekje, por askush nuk e pagoi bastin sepse nuk mund të pajtoheshin për përkufizimin e një ngjarjeje biologjike.
PANDEMITË
Mbërritëm te koronavirusi. Për diçka të tillë duhej të ktheheshe një shekull prapa (1918-1920), te gripi spanjoll dhe 50-100 milionë viktimat e tij. Ndër të paktët që e kishin parë të vinte këtë herë ishte David Quammen, i cili, tetë vjet më parë, në librin profetik “Spillover” paralajmëroi ndaj rreziqeve të llojeve të viruseve.
Nga studio e tij në Montana, ku mban një piton sikur të ishte një mace, ai e nis duke bërë një dallim: “Nëse mendojmë për fundin e Planetit, duke përjashtuar një shpërthim të pamundur të Diellit, ai do të jetë në gjendje të ecë lehtësisht edhe pa ne. Nëse pastaj flasim për njerëzimin, me 8 miliardë banorët e tij dhe shumëllojshmërinë e madhe gjenetike, do të jetë e vështirë të na eliminojë të gjithëve”. E vështirë, por jo e pamundur dhe pothuajse mund ta dëgjosh duke bërë llogaritjet mendore të Armagedonit: «Një luftë bërthamore mund të jetë afër nesh. Edhe një virus ARN, siç është gripi i shpendëve që infektoi njerëzit, ndoshta do të vriste gjysmën e tyre. Por vetëm speciet në rrezik do të zhdukeshin, ato në të cilat kanë mbetur pak ekzemplarë”.
Malësorët e vërtetë do të ishin buburrecat e përmendur në fillim, disa minj dhe, nga ana bimore, luleradhiqet. Thënë kjo, megjithatë, ne kemi mësuar aq pak nga mësimet e pandemisë saqë “ndoshta jemi më keq se në vitin 2019, pasi Instituti Kombëtar i Shëndetit, organi më i rëndësishëm federal për shëndetin, ndryshoi rregullat duke e bërë jashtëzakonisht më të vështirë për shkencëtarë të kombësive të ndryshme, që bashkëpunojnë me njëri-tjetrin. Vaksinat u zhvilluan në kohë rekord edhe falë gjenomit të sekuencuar nga kinezët. E njëjta gjë me rezultatet e para të Moderna. Ose për zhvillimin e antiviralëve. Sot nuk do të ishte më e mundur”.
Virusi i sovranizmit nuk e kursen shkencën. Në vazhdën e hipotezës së rrjedhjes prej laboratorit, Kongresi Amerikan anuloi gjithashtu fonde disa milionëshe për kërkime më me risk, të ashtuquajturin “fitimin e funksionit”: “Injoranca është një bishë e shëmtuar”.
I bëjmë pyetje të ngjashme Richard Hatchett, drejtor i Koalicionit për Inovacionet e Përgatitjes Epidemike, një fondacion publik-privat, arsyeja sociale e të cilit është të jetë gati për pandeminë e radhës: “A jemi më mirë? Varet. Edhe sikur të duket absurde, ne ishim shumë me fat që në 2020 pati një Coronavirus, një familje që e njihnim dhe mbi të cilën kishim filluar tashmë studimin e vaksinave. Nëse virusi do ishte nga një familje tjetër, reagimi mund të ishte më i ngadaltë. Por ne kemi mësuar gjithashtu shumë gjëra, nga platformat e reagimit të shpejtë deri tek testimi dhe gjurmimi më i mirë, apo tek mënyra se si të reagojmë duke shmangur bllokimet”.
Ndër kërcënimet që i heqin gjumin, bien në sy paramyxoviruset, si Nipah dhe Hendra, jo aq shumë të transmetueshëm sa Covid, por me shkallë vdekshmërie që ka arritur në 70-80 për qind. Kundërmasat?
“Të shkurtohet në mënyrë drastike kohën e prodhimit të vaksinave. Mësimi vjen nga Formula 1 ku pushimet e shkurtra në pit stop shkuan nga 60-90 në 2-3 sekonda. Nëse tre vjet më parë dukej si një mrekulli të duheshin 11 muaj për vaksinën, herën tjetër 100 ditë do të mjaftonin. Mund të bëhet duke investuar burimet e nevojshme”. (bota.al)
Fundi i pjesës së dytë
Në pjesën e tretë: Luftërat dhe shkatërruesi i botëve
Lajmet
Dërgohet në Gjykatë i dyshuari për vrasjen e 19-vjeçarit në Vushtrri
Published
8 hours agoon
March 24, 2025By
UBTNews
Në Gjykatën Themelore në Mitrovicë, është mbajtur seanca për caktimin e paraburgimit për të pandehurin B.D, i cili dyshohet për vrasjen e 19-vjeqarit në Vushtrri.
Ai thuhet se dyshohet për veprat penale “Vrasja e rëndë” dhe “Mbajtja në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve”.
“I pandehuri B.D., me datë 23 mars 2025 rreth orës 20:30 minuta në rrugën ‘Galip Badivuku’ në Vushtrri, me dashje e privon nga jeta viktimën me iniciale A.Z., ashtu që me armën e zjarrit tip pistoletë, e gjuan dhe e godet së paku tri (3) herë në trup, ku viktima si pasojë e plagëve të marra nga arma e zjarrit ndërron jetë në Repartin e Emergjencës në Spitalin e Vushtrrisë”, thuhet në njoftimin e Prokurorisë.
I pandehuri gjatë marrjes në pyetje e ka pranuar kryerjen e veprës penale.

Pas vrasjes së mbrëmshme të një 19 vjeçari, sërish dyshohet ka ndodhur një vrasje e dyfishtë në Vushtrri.
Dyshohet se një person fillimisht ka vrarë një grua dhe pastaj vetën.
Dyshimet për të shtënat me armë, i ka konfirmuar zëdhënësi i Prokurorisë së Mitrovicës, Valon Preteni.
“Dyshohet për të shtëna armësh”, tha shkurt ai në një prononcim.
Lajmet
Armët në duart e të rinjve, kërkohet veprim urgjent nga shteti pas vrasjes në Vushtrri
Published
8 hours agoon
March 24, 2025By
UBTNews
Një rast tragjik ndodhi mbrëmjen e së dielës në Vushtrri, ku një 19-vjeçar u vra me armë zjarri nga një bashkëmoshatar. Ky i fundit ka pranuar fajësinë gjatë dhënies së deklaratës, ndërkohë që ende nuk dihen motivet e kësaj ngjarje të rëndë. Armët në duart e të rinjve po konsiderohen alarm për të gjitha institucionet e sigurisë dhe drejtësisë në vend.
Vrasja e të riut ndodhi në rrugën “Galip Badivuku” në Vushtrri, rreth orës 20:35, ku policia njoftoi se 19-vjeçari pësoi plagë vdekjeprurëse.
Pranimin e fajësisë nga i dyshuari e bëri të ditur të hënën zëdhënësi i Prokurorisë Themelore në Mitrovicë, Valon Preteni.
Ai theksoi se i dyshuari për veprën penale “Vrasje e rëndë” gjendet në ndalim 48 orësh.
“Është sekuestruar arma me të cilën dyshohet se është kryer kjo vrasje, Prokuroria dhe policia janë duke mbledhur provat relevante në lidhje me rastin. Gjatë marrjes së deklaratës i dyshuari e ka pranuar fajësinë për vrasjen. Në afatin e paraparë ligjor prokuroria do të paraqesë kërkesë për caktimin e masës së paraburgimit ndaj të dyshuarit për këtë rast. Gjatë hetimit do të zbulohen edhe motivet që çuan në këtë ngjarje”, thuhet në përgjigjen.
Institucioni i Avokatit të Popullit tha se posedimi i armëve po rrezikon jetën e secilit person në vend.
“Armët në duart e qytetarëve vazhdojnë të rrezikojnë drejtpërdrejt jetën e secilit person në vend, si dhe të cenojnë sigurinë dhe qetësinë publike, dhe ky është një alarm për të gjitha institucionet e sigurisë dhe drejtësisë në vend. Të gjitha institucionet përgjegjëse dhe kompetente në Republikën e Kosovës, duhet të marrin veprime në ashpërsimin e masave kundër armëmbajtjes pa leje në tërë vendin, veprim të cilin duhet ta konsiderojnë si veprim urgjent dhe të domosdoshëm”, thuhet në përgjigjen e Institucionit të Avokatit të Popullit.
Policia tha në shtëpinë e të dyshuarit është realizuar bastisje ku është gjetur dhe konfiskuar edhe një armë e gjatë me pesë fishekë. Ndërkaq, në vendin e ngjarjes policia ka gjetur tri gëzhoja dhe ka konfiskuar një revole që dyshohet se është përdorur nga i dyshuari për kryerjen e veprës.
Personi i cili ka poseduar armën e cila u shfrytëzua mbrëmë për vrasje, sipas drejtorit të Qendrës Kosovare për Studime të Sigurisë (QKSS), Mentor Vrajolli, duhet të jap përgjegjësi.
“Problemi i armëve pa leje është problem i cili është vështirë të eliminohet si i tillë. Megjithatë poseduesit e tyre duhet të japin përgjegjësi për këto armë. Jo vetëm për shkak se posedojnë armë pa leje por edhe mënyrën se si ata i posedojnë. Për shkak se në këtë rast ky i riu mbase edhe ka pasur akses në armë të cilën nuk e ka blerë vet. Personi përgjegjës i cili e ka pasur këtë armë duhet të jepet llogari. Është me rëndësi që derisa problemi i armëve pa leje është problem të zgjidhet si i tillë, për shkak se është vështirë që institucionet të mbledhin gjithë ato armë. Ajo që duhet të bëhet nga ana e institucioneve është që të punohet me më shumë të rinj për të adresuar problemin e dhunës”, thotë ai.
Sipas tij, duhet të krijohen mekanizma të duhur që trajtojnë parandalimin e këtyre rasteve.
“Duhet të ketë më shumë policë në komunitet. Policia një kohë e ka pasur si ide që ta zhvillojë inteligjencën që buron nga komuniteti. Mendoj që kjo është e domosdoshme që t’i parandalojë herët këto incidente. Policinë nuk duhet ta shohim si instancë e fundit e parandalimit, por duhet ta kemi një bashkëpunim mes komunitetit dhe një pale, në këtë rast Policisë, apo mekanizmave rajonal apo taskforca të ndryshme që mund të krijohen nëpër komuna që do të merreshin me identifikimin e këtyre problemeve”, shton ai.
Rastin tragjik që ndodhi mbrëmë në Vushtrri e konsideron alarm për vendin edhe sociologu Labinot Konushevci.
“Ky[rasti në Vushtrri]duhet të jetë alarm për gjithë shoqërinë. Sepse e gjithë shoqëria është përgjegjëse kur ndodhë një vrasje. Institucionet e arsimit duhet të jenë të alarmuara sepse këto janë raste mes të rinjve të cilët nuk e kanë arritur një formim të duhur kulturor prej sistemit arsimor edhe kjo tregon që sistemi i arsimit tek ne po dështon. Po dështon sistemi i arsimit publik për të krijuar një kulturë më emancipuese e cila do të parandalonte këto vrasje. Vrasja është një fenomen jashtëzakonisht shqetësues që ndodhë më shumë në ato shoqëri ku mungon kontrolli shoqëror dhe institucional. Pra, një shoqëri e frustruar, një shoqëri e cila nuk e ka komunikimin si mjet për zgjidhjen e problemit”,përfundon ai.
Kryetari i Vushtrrisë, Ferit Idrizi ka reaguar pas vrasjes tragjike, duke kërkuar që të zbardhet sa më parë ky rast.
“Sonte, qyteti ynë është tronditur nga një ngjarje e rëndë, ku një 19-vjeçar humbi jetën tragjikisht. Duke i shprehur ngushëllimet më të thella familjes, bashkëndiejmë dhimbjen për humbjen e djalit të tyre. Falënderoj organet e rendit për reagimin e shpejtë dhe arrestimin e të dyshuarit. Besojmë në drejtësi. Të zbardhet sa më parë rasti dhe të garantohet siguria e qytetarëve tanë”, shkroi Idrizi më 23 mars.
Autoritet po vazhdojnë hetimet për të zbuluar motivet që çuan në këtë ngjarje tragjike.
Lajmet
“Dhimbje e krenari”: Qytetarët shënojnë Epopenë e Dukagjinit
Published
8 hours agoon
March 24, 2025By
UBTNews
Si çdo 24 mars, Arif Berisha vizitoi Kompleksin Memorial në Gllogjan për të bërë homazhe te varri i vëllait të vet dëshmor, Naim Berisha.
Dhimbje, por edhe krenari, ndien sot ai derisa kujton sakrificën e dëshmorëve për lirinë e Kosovës.
“Sot është edhe ditë dhimbjen, por edhe krenarie kanë bërë , por duhet bërë edhe më shumë. Nuk duhet harruar gjaku që kanë dhënë vëllezërit dhe motrat tona për lirin qe e gëzojmë sot”, tha ai.
Përveç Arif Berishës, Gllogjani priti sot vizitorë nga qytete të ndryshme të Kosovës, dhe nga diaspora, për të shënuar Epopenë e Dukagjinit.
Prenush Keqani i cili ka ardhur nga Gjermania për këtë përvjetor tha se dita e sotme është ditë krenarie për kombin shqiptar.
“Është sot dita e krenarisë për kombin shqiptar dhe gjithë dardanin antike që sot janë mbledhur këtu me fitore për sakrifica të mëdha”, tha ai.
E për Qazim Neziraj nga Belegu, Epopeja e Dukagjinit ishte vendimtarja për lirinë e Kosovës.
“Epopeja e Dukagjinit është vendimtarja për liri të Kosovës. Dëshmorët që kanë rënë e kanë treguar vetveten. 24 marsi i ka tregua botës se Dukagjini ekziston dhe ka me ekzistua gjithmonë”, tha ai.
Ndërkaq, Nasim Haradinaj i cili në datën 24 mars 1998 ndodhej në Australi, tregoi se atë kohë kishte marrë ftesë Ramush Haradinaj – që ishte komandant i zonës së Dukagjinit – për t’iu bashkuar UÇK-së.
Haradinaj tha se kjo ditë ishte ringjallje pas betejës sa Jasharëve dhe mesazh se UÇK-ja nuk ka përfunduar.
“Këtë epope e simbolizon një ringjallje të betejës pas asaj të Jasharëve se UÇK nuk ka përfunduar. Unë besoj se ka qenë mesazhi më i mira për gjithë popullin për unitet, për fitore ndaj forcave okupatore”, tha ai.
Në Gllogjan homazhe sot bëri edhe presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani dhe kryeparlamentari, Glauk Konjufca, si dhe zyrtarë e qytetarë të shumtë.
Më 24 mars 1998 në Gllogjan është zhvilluar beteja frontale në mestë UÇK-së dhe forcave serbe të armikut, të cilat e kishin rrethuar Gllogjanin, ndërsa synim kishin shtëpinë e familjes Haradinaj, ku hasën në rezistencë të fuqishme.
Në këtë ditë ranë dëshmorë Him Haradinaj, Gazmend e Agron Mehmetaj.

Studimi: Miqësitë që zgjasin më shumë se 7 vjet, zgjasin përjetë!

Dërgohet në Gjykatë i dyshuari për vrasjen e 19-vjeçarit në Vushtrri

Norvegjezi padit ChatGPT-në, pas përgjigjes së rremë për emrin e tij

Dyshohet për dy të vrarë në Vushtrri

Armët në duart e të rinjve, kërkohet veprim urgjent nga shteti pas vrasjes në Vushtrri

“Dhimbje e krenari”: Qytetarët shënojnë Epopenë e Dukagjinit

Haradinaj: Aleancën me ShBA-në duhet ta ruajmë si sytë e ballit

Çfarë të bëni kur vuani nga tensioni i ulët?

Foda: Kur erdha këtu rezultatet nuk përmbyseshin, tani po
Të kërkuara
-
Bota2 months ago
Marrëveshja për pranimin e pakufizuar të emigrantëve, Shtëpia e Bardhë tërhiqet nga tarifat ndaj Kolumbisë
-
Bota2 months ago
Fluturimet e dëbimit kanë filluar, thotë Shtëpia e Bardhë
-
Bota2 months ago
Shtëpia e Bardhë: Armëpushimi në Liban do të zgjatet deri më 18 shkurt
-
Bota2 months ago
Trump zbulon listën e zezë të Shtëpisë së Bardhë