

Published
1 year agoon
By
Betim GashiPjesa e dytë
Në marsin e kaluar, nën kujdesin e Institutit Future of Humanity, një qendër kërkimore në Oksford, emri i së cilës tashmë thotë shumë për temperaturën emocionale të temës që trajtojmë, u publikua një studim befasues. Ku 160 ekspertë në sektorë të ndryshëm dhe superparashikues, pra njerëz që pavarësisht se nuk kanë specializim, kanë rezultuar jashtëzakonisht të aftë në garat e parashikimit, hartuan një renditje të risqeve.
Duke bërë dallimin midis ngjarjeve katastrofike, të tilla si zhdukja e deri në 10 për qind e popullsisë (Lufta e Dytë Botërore, si të thuash, zhduku 3 për qind) dhe ngjarjeve që mund të shkaktojnë zhdukje, duke kursyer vetëm një bërthamë prej “maksimumi 5000 fatlumësh, ose shpirtra të pafat”, siç shkruante Economist. Në vend të parë në përgjithësi është Inteligjenca Artificiale (IA), së cilës superparashikuesit i caktojnë një rrezik katastrofe (deri në vitin 2100) prej 2.1 përqind krahasuar me 12 përqind nga ekspertët dhe një rrezik zhdukjeje prej 0.38 dhe 3 përqind respektivisht. Në një video-konferencë nga Oregon, Josh Rosenberg, koordinatori i studimit, sqaron se qëllimi ishte të fotografohej gjendja e debatit për të parë se si do të ndryshojë ai, me kalimin e kohës. Ndonëse nuk dëshiron të komentojë meritat, ai thjesht thekson se nuk do ta cilësonte një mundësi zhdukjeje prej 0.3 për qind si krejtësisht të papërfillshme.
Megjithatë, në afat të shkurtër ai është më i shqetësuar për energjinë bërthamore dhe pandemitë sesa për IA. Ashtu siç ew ridimensionon temën Douglas Rushkoff, autor i investigimit magjepsës Only the Rich (Luiss University Press), duke filluar përsëri nga bunkerët dhe ishujt privatë që ata rrëmbejnë: «IA do të bëjë atë që është programuar të bëjë. Dhe nëse nxjerr vlerë nga jeta e njerëzve, fajin e ka kapitalizmi, i cili e kërkon prej saj, jo algoritmi që ekzekuton”. Për të na dhënë më pas një fjali të fundit mbi alarmin që ngrenë themeluesit: «Vëllazëria teknologjike është shumë e frikësuar prej saj, sepse ata ishin të sigurt që mund të dominonin masat, pasi ishin më inteligjentë. Ndërsa nëse IA ua kalon, rrezikon t’u bëjë atyre atë që na bënë neve”.
Një institucion i ngjashëm me atë të drejtuar në Oksford nga transhumanisti Nick Bostrom, është Qendra për Rreziqet Ekzistenciale në Kembrixh. Ajo u themelua njëmbëdhjetë vjet më parë nga astronomi Martin Rees, autori i librit “If Science is to Save Us”. Me një qëllim të qartë: për t’u fokusuar në “mjellmat e zeza”, ngjarje shumë të pamundura, por me pasoja kataklizmike.
“E kundërta e aksidenteve automobilistike, shumë të mundshëm dhe shumë të studiuar. Kjo është arsyeja pse ne kemi lindur, të vetëdijshëm se edhe nëse do të arrinim t’i reduktonim këto rreziqe me një të mijtën, do ta kishim justifikuar në masë të madhe ekzistencën tonë”.
Ndër objektivat e mëdhenj të studimeve të tyre të fundit janë “sulmet kibernetike që mund të gjunjëzojnë një vend brenda disa ditësh dhe lufta biologjike, me armë që nuk kanë qenë kurrë kaq të përballueshme”. Plus, padyshim, IA për të cilën ai thotë se një masë e arsyeshme do të ishte sigurimi i “një periudhe të ndërmjetme, midis zhvillimit dhe daljes në treg, siç bëhet me ilaçet”.
Tre vjet më parë ai kishte vënë bast me Steven Pinker, neuroshkencëtarin e Harvardit, i famshëm për perma-optimizmin, se një ngjarje biologjike e papritur mund të vriste mbi një milion njerëz. Më pas mbërriti Covid, me gati 10 milionë vdekje, por askush nuk e pagoi bastin sepse nuk mund të pajtoheshin për përkufizimin e një ngjarjeje biologjike.
PANDEMITË
Mbërritëm te koronavirusi. Për diçka të tillë duhej të ktheheshe një shekull prapa (1918-1920), te gripi spanjoll dhe 50-100 milionë viktimat e tij. Ndër të paktët që e kishin parë të vinte këtë herë ishte David Quammen, i cili, tetë vjet më parë, në librin profetik “Spillover” paralajmëroi ndaj rreziqeve të llojeve të viruseve.
Nga studio e tij në Montana, ku mban një piton sikur të ishte një mace, ai e nis duke bërë një dallim: “Nëse mendojmë për fundin e Planetit, duke përjashtuar një shpërthim të pamundur të Diellit, ai do të jetë në gjendje të ecë lehtësisht edhe pa ne. Nëse pastaj flasim për njerëzimin, me 8 miliardë banorët e tij dhe shumëllojshmërinë e madhe gjenetike, do të jetë e vështirë të na eliminojë të gjithëve”. E vështirë, por jo e pamundur dhe pothuajse mund ta dëgjosh duke bërë llogaritjet mendore të Armagedonit: «Një luftë bërthamore mund të jetë afër nesh. Edhe një virus ARN, siç është gripi i shpendëve që infektoi njerëzit, ndoshta do të vriste gjysmën e tyre. Por vetëm speciet në rrezik do të zhdukeshin, ato në të cilat kanë mbetur pak ekzemplarë”.
Malësorët e vërtetë do të ishin buburrecat e përmendur në fillim, disa minj dhe, nga ana bimore, luleradhiqet. Thënë kjo, megjithatë, ne kemi mësuar aq pak nga mësimet e pandemisë saqë “ndoshta jemi më keq se në vitin 2019, pasi Instituti Kombëtar i Shëndetit, organi më i rëndësishëm federal për shëndetin, ndryshoi rregullat duke e bërë jashtëzakonisht më të vështirë për shkencëtarë të kombësive të ndryshme, që bashkëpunojnë me njëri-tjetrin. Vaksinat u zhvilluan në kohë rekord edhe falë gjenomit të sekuencuar nga kinezët. E njëjta gjë me rezultatet e para të Moderna. Ose për zhvillimin e antiviralëve. Sot nuk do të ishte më e mundur”.
Virusi i sovranizmit nuk e kursen shkencën. Në vazhdën e hipotezës së rrjedhjes prej laboratorit, Kongresi Amerikan anuloi gjithashtu fonde disa milionëshe për kërkime më me risk, të ashtuquajturin “fitimin e funksionit”: “Injoranca është një bishë e shëmtuar”.
I bëjmë pyetje të ngjashme Richard Hatchett, drejtor i Koalicionit për Inovacionet e Përgatitjes Epidemike, një fondacion publik-privat, arsyeja sociale e të cilit është të jetë gati për pandeminë e radhës: “A jemi më mirë? Varet. Edhe sikur të duket absurde, ne ishim shumë me fat që në 2020 pati një Coronavirus, një familje që e njihnim dhe mbi të cilën kishim filluar tashmë studimin e vaksinave. Nëse virusi do ishte nga një familje tjetër, reagimi mund të ishte më i ngadaltë. Por ne kemi mësuar gjithashtu shumë gjëra, nga platformat e reagimit të shpejtë deri tek testimi dhe gjurmimi më i mirë, apo tek mënyra se si të reagojmë duke shmangur bllokimet”.
Ndër kërcënimet që i heqin gjumin, bien në sy paramyxoviruset, si Nipah dhe Hendra, jo aq shumë të transmetueshëm sa Covid, por me shkallë vdekshmërie që ka arritur në 70-80 për qind. Kundërmasat?
“Të shkurtohet në mënyrë drastike kohën e prodhimit të vaksinave. Mësimi vjen nga Formula 1 ku pushimet e shkurtra në pit stop shkuan nga 60-90 në 2-3 sekonda. Nëse tre vjet më parë dukej si një mrekulli të duheshin 11 muaj për vaksinën, herën tjetër 100 ditë do të mjaftonin. Mund të bëhet duke investuar burimet e nevojshme”. (bota.al)
Fundi i pjesës së dytë
Në pjesën e tretë: Luftërat dhe shkatërruesi i botëve
Lajmet
LDK dorëzon kallëzime penale për anëtarët e Qeverisë në detyrë
Published
2 days agoon
May 8, 2025By
UBTnews
Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK) ka dorëzuar 17 kallëzime penale ndaj kryeministrit në detyrë, ministrave dhe një zëvendësministre në detyrë, që janë zgjedhur deputetë, duke i akuzuar për shkelje të Ligjit për Qeverinë.
Deputetja e LDK-së, Hykmete Bajrami, që dorëzoi së bashku me deputeten Doarsa Kica-Xhelili kallëzimet penale në Prokurorinë Speciale, tha se kryeministri në detyrë, Albin Kurti, dhe vartësitë e tij, të zgjedhur deputetë në zgjedhjet e 9 shkurtit, kanë shkelur nenin 26 të Ligjit për Qeverinë.
Ajo argumentoi se LDK-ja vlerëson se që nga data 27 mars – kur Komisioni Qendror i Zgjedhjeve certifikoi rezultatin zgjedhor – anëtarët e Qeverisë në detyrë, që janë zgjedhur deputetë, e kanë shkelur këtë ligj.
“Duke qenë se që nga data e certifikimit e deri më sot vazhdojnë të qëndrojnë në zyrat e ministrive, duke shfrytëzuar resurset, duke marrë vendime të cilat kanë pasoja financiare dhe pasoja të tjera dhe duke shfrytëzuar resurset e institucioneve të Republikës së Kosovës këta deputetë kanë konsumuar vepër penale“, tha Bajrami.
Bajrami shtoi se për hartimin e kallëzimeve penale, juristët e LDK-së kanë kërkuar qasje në dokumente nga ministritë përkatëse.
“Prej disa kemi marrë [qasje në dokumente], disa të tjerë nuk na kanë dhënë qasje dhe ato informata që kemi pasur ne sot i kemi drejtuar te Prokuroria Speciale. Tani, është në dorën e Prokurorisë të kërkojë qasje në vendime të tjera”, tha Bajrami.
Në nenin 26 të Ligjit për Qeverinë, të cilit i është referuar LDK-ja për kallëzimet penale, thuhet: Në rast se anëtari i Qeverisë në detyrë zgjidhet deputet i Kuvendit të Republikës së Kosovës, i njëjti duhet të japë dorëheqje nga posti i anëtarit të Qeverisë para ditës së certifikimit të rezultatit të zgjedhjeve.
Kryeministri në detyrë, Albin Kurti, i cili ka bërë edhe betimin si deputet i legjislaturës së nëntë, më herët ka argumentuar se ekzekutivi i tij është në dorëheqje që nga 23 marsi, kur i ka përfunduar mandati i rregullt 4-vjeçar.
Çështja e dorëheqjes së Kurtit dhe ministrave në detyrë, u aktualizua edhe në nisjen e seancës konstituive më 15 prill, kur deputetët, që mandatin e kaluar ishin në opozitë, votuan kundër verifikimit të mandateve, duke kërkuar dorëzimin e dorëheqjeve zyrtare të kabinetit qeverisës në Kuvend.
Kurti, në anën tjetër, njoftoi Kuvendin, se Qeveria e tij ishte në detyrë që nga 23 marsi, ndërkaq më vonë ministrat e tij kanë deklaruar se dorëheqjet e tyre ia kanë dorëzuar Kurtit. Por, më mospajtimet lidhur me dorëheqjen e Kurtit u tejkaluan në Kuvend, duke i hapur rrugë betimit të deputetëve të legjislaturës së nëntë.
Kallëzimet penale vijnë në kohën kur edhe pas tre muajsh nga mbajtja e zgjedhjeve të rregullta parlamentare, Kosova nuk ka krijuar institucionet e reja.
Që nga 15 prill, deputetët ende nuk e kanë përmbyllur konstituimin e Kuvendit dhe çështja ka ngecur te zgjedhja e kryeparlamentarit. Vetëm me zgjedhjen e kryeparlamentarit dhe nënkryetarëve Kuvendi do të konsiderohej i konstituuar. Një gjë e tillë do t’i hapte rrugë formimit të Qeverisë së re të Kosovës./REL/
Lajmet
Policia jep detaje për aksionin në disa lokacione në veri ku u zbulua punishtja e armëve, u arrestuan tre të dyshuar
Published
2 days agoon
May 8, 2025By
UBTnews
Policia e Kosovës (PK) përmes raportit 24 orësh ka dhënë detaje për aksionin e së mërkurës në disa lokacione në Mitrovicë të Veriut dhe Zveçan, ku u zbulua një punëtori për modifikimin e armëve.
Sipas Policisë, në këtë aksion u arrestuan tre të dyshuar- ku njëri prej tyre u dërgua në mbajtje, raporton “Betimi për Drejtësi“.
Rasti është iniciuar si “Import, eksport, furnizim, transportim, prodhim, këmbim ose shitje e paautorizuar e armëve dhe materialeve plasëse”.
“Mitrovicë Veri-Zveçan 07.05.2025 – 07:00.Pas hetimeve të zhvilluara, me urdhëresë të gjykatës, janë bastisur disa lokacione, në njërën prej tyre është zbuluar një punëtori për modifikimin e armëve të zjarri. Janë sekuestruar armë të ndryshme, pjesë të armëve, thika, municion, dhe tre makina metalike për gdhendjen e metalit. Lidhur me rastin, tre të dyshuar meshkuj kosovarë janë arrestuar dhe me vendim të prokurorit, njëri prej tyre pronari i shtëpisë është dërguar në mbajtje, ndërsa dy të tjerët janë liruar në procedurë të rregullt”, thuhet në njoftim.
Lajmet
PE: Kosova të bëjë reforma për t’iu afruar BE-së, të hapë kapitull të ri bisedimesh me Serbinë
Published
3 days agoon
May 7, 2025By
UBTnews
Deputetët e Parlamentit Evropian kanë miratuar një raport për Kosovën që inkurajon shtetin të bëjë reforma për të lëvizur drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian, por po ashtu kërkon që Prishtina dhe Beogradi të hapin një kapitull të ri në bisedimet për normalizim.
“Është e qartë që procesi integrues i Kosovës ka nevojë për një momentum të ri – na duhet një kapitull i ri i bisedimeve mes Prishtinës dhe Beogradit. Është jashtëzakonisht pozitive që të gjitha partitë e mëdha politike në Kosovë mbështesin fuqishëm integrimin në BE. E ardhmja e Kosovës është në familjen evropiane dhe ne do të punojmë së bashku në agjendën e reformave sepse çdo anëtarësim në të ardhmen duhet të bazohet në meritë”, tha raportuesi për Kosovën në PE, Riho Terras.
Sipas eurodeputetëve, dialogu për normalizimin e raporteve mes Kosovës dhe Serbisë, “fatkeqësisht nuk ka prodhuar rezultatet e pritura”, teksa ata u kërkuan të dyja palëve që të zbatojnë marrëveshjet e Brukselit dhe Ohrit, përfshirë themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe dhe që Serbia të mos kundërshtojë anëtarësimin e Kosovës në organizata rajonale dhe ndërkombëtare.
Për shkak të krizave në veriun e Kosovës, që rritën tensionet mes dy vendeve, që nga shtatori i vitit 2023 në Bruksel nuk është zhvilluar asnjë rund i dialogut politik, por ka pasur vetëm bisedime në nivel të kryenegociatorëve.
BE-ja ka përsëritur vazhdimisht se normalizimi i raporteve mes Kosovës dhe Serbisë është parakusht për rrugën e të dyja vendeve drejt integrimit evropian.
Së voni, shefja për politikë të jashtme dhe siguri e BE-së, Kaja Kallas, ka thënë se Brukseli është duke analizuar gabimet në procesin e dialogut, që ka nisur më 2011.
Ndërkaq, në raportin për Kosovë, PE-ja tha se shteti ka bërë përparim të dukshëm në reformën zgjedhore, qëndrueshmërinë ekonomike dhe mbrojtjen e të drejtave themelore.
Megjithatë, sfidat mbeten sa i përket reformave në gjyqësor, liri të medias, efikasitetit të administratës publike dhe digjitalizimit të shërbimeve publike. Eurodeputetët theksuan se përkushtimi i vazhdueshëm i reformave gjithëpërfshirëse dhe qeverisjes përfshirëse është thelbësore për përparimin e Kosovës në rrugën drejt integrimit evropian.
Eurodeputetët thanë po ashtu se Kosova ka qenë cak i ndërhyrjeve të huaja dhe fushatave dezinformuese, veçmas nga Rusia dhe Kina, që kishin për synim destabilizimin e rajonit dhe pengimin e integrimit evropian të Ballkanit perëndimor.
Prandaj, “Parlamenti Evropian i bën thirrje Qeverisë së Kosovës që të forcojë kapacitetet e saj për të luftuar këto kërcënime”, tha PE-ja.
Më 7 maj, eurodeputetët po ashtu kanë miratuar një raport për Serbinë, të cilës iu kërkua që të përmirësojë dialogun e brendshëm politik, të mbrojë sundimin e ligjit dhe të bëjë reforma kundër korrupsionit.
Ndërkaq, sa i përket dialogut me Kosovës, në raport u tha se Serbia “duhet të punojë në arritjen e një marrëveshjeje gjithpërfshirëse të normalizimit me Kosovën”, por po ashtu edhe të “harmonizojë plotësisht politikën e saj të jashtme me atë të BE-së”./REL/
Lajmet
Arrestohet i dyshuari për shpërthimin e veturës së u.d. të drejtorit të QKUK-së
Published
3 days agoon
May 7, 2025By
UBTnews
Prokuroria Themelore në Prishtinë njofton se është arrestuar B.K., në Podujevë, nën dyshimin për shpërthimin e veturës private të ushtruesit të detyrës së drejtorit të QKUK-së, Osman Hajdari, më 30 prill 2025.
“Prokuroria Themelore në Prishtinë, në bashkëpunim dhe koordinim të plotë me Policinë e Kosovës ka arrestuar një (1) person B.K. në Podujevë i dyshuar për kryerjen e veprave penale “Përdorimi i armës apo mjetit të rrezikshëm” nga neni 367 par. 2 të KPRK-së, Zjarrvënia” nga neni 322 par. 2 të KPRK-së dhe “Mbajtja në pronësi, kontroll ose posedim të paautorizuar të armëve” nga neni 366 par 1 të KPRK-së, i cili ka ndodh me datë 30.04.2025 në oborrin e QKUK-së, kundër veturës se UD Drejtorit të QKUK-së”, thuhet në njoftim.
Sipas Prokurorisë, operacioni policor në bashkëpunim të ngushtë me prokurorin e shtetit është duke vazhduar në mënyrë të intensifikuar në disa lokacione të ndryshme për mbledhjen e provave për hetimin e të gjitha rrethanave të rastit.
Shërbimi Spitalor Klinik Universitar (SHSKUK) përmes një komunikate për medie kishte se dëmtimi ka ndodhur në rrethana të panjohura, teksa parasahihej të mbahej mbledhja e Bordit Drejtues.
“Sot, në parkingun e administratës së Qendrës Klinike Universitare të Kosovës (QKUK), ka ndodhur një incident që përfshin dëmtimin e veturës private të ushtruesit të detyrës së drejtorit të QKUK-së, e parkuar në parkingun e administratës. Dëmtimi ka ndodhur në rrethana ende të panjohura, në kohën kur po bëheshin përgatitjet për fillimin e mbledhjes së rregullt të Bordit Drejtues të Shërbimit Spitalor dhe Klinik Universitar të Kosovës (ShSKUK), e cila ishte paraparë të mbahej në hapësirat e administratës qendrore të ShSKUK-së”, thuhej në komunikatë./BetimipërDrejtësi/

Ish-partnerja e Liam Payne, Cheryl, trashëgon pasurinë e tij me vlerë 32.3 milionë dollarë

Ushqimet më të mira kundër fryrjes së stomakut

Kosova me Donjeta Sadikun dhe vëllezërit Bajoku në Kupën Botërore

LDK dorëzon kallëzime penale për anëtarët e Qeverisë në detyrë

Qëndrimi ulur për periudha të gjata rrit rrezikun për sëmundje kronike

Trump habit me veprimin: Punësoi yllin e reality show-t në muzeun e Holokaustit

UEFA vendos për lojtarin më të mirë të ndeshjes

Të mirat dhe “dëmet” nga konsumimi i fasuleve

Policia jep detaje për aksionin në disa lokacione në veri ku u zbulua punishtja e armëve, u arrestuan tre të dyshuar
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Përgatituni për të udhëhequr politikën e të ardhmes me Fakultetin e Shkencave Politike në UBT
-
Lajmet4 weeks ago
Studentët e Psikologjisë në UBT zhvilluan një vizitë studimore në qendrën psikologjike “Radix” dhe Asociacionin Kosovar për Psikoterapi Trupore
-
Lajmet nga UBT2 weeks ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT2 months ago
Profesorët Besnik Skenderi, Safet Zejnullahu, Diamanta Skenderi dhe Ferid Selimi publikojnë punimin shkencor mbi AI në arsim