

Shëndet
Nga ADN-ja te parandalimi! Si ndërhyn shkenca në sëmundjet trashëgimore?
Published
2 hours agoon
By
UBT NewsSipas revistës shkencore Nature, shkencëtarët kanë përdorur për herë të parë teknikën e korrigjimit të gjeneve për të parandaluar një sëmundje të trashëguar të zemrës në fazën më të hershme të zhvillimit të embrionit të njeriut.
Ky studim shënon një hap të rëndësishëm drejt trajtimit të sëmundjeve gjenetike dhe mund të ndihmojë në zvogëlimin e rasteve të tilla te fëmijët e krijuar përmes procedurës së Fertilizimit In Vitro (IVF).
Teknika u përdor për të korrigjuar një mutacion gjenetik që shkakton kardiomiopatinë hipertrofike (HCM) – një sëmundje që shpesh çon në vdekje të papritur, sidomos te atletët e rinj.
HCM ndikon rreth një në 500 persona dhe individët që mbartin një kopje të dëmtuar të gjenit kanë 50% mundësi që ta transmetojnë këtë mutacion te pasardhësit e tyre.
Studimi ishte rezultat i një bashkëpunimi mes Institutit “Salk” në Kaliforni, Universitetit “Oregon Health and Science” dhe Institutit për Shkencat Bazë në Korenë e Jugut.
Shkencëtarët krijuan qeliza burimore nga një biopsi lëkure e një personi të prekur nga HCM, që u modifikuan duke përdorur teknologjinë CRISPR, metodë që lejon ndërhyrje të sakta në ADN njerëzore.
Përmes IVF-së, fertilizuan vezë të shëndetshme me spermatozoidet e një dhuruesi që mbante mutacionin HCM, dhe injektuan komponentët e nevojshëm gjenetikë për të korrigjuar defektin.
Embrionet u lejuan të zhvillohen për disa ditë, por nuk ishin të destinuara për implantim, ky përparim hap rrugën drejt trajtimit të mijëra sëmundjeve të shkaktuara nga mutacione në një gjen të vetëm.
Megjithatë, studiuesit theksojnë se nevojitet kujdes i madh për të shmangur rreziqet e futjes së mutacioneve të padëshiruara, sidomos në qelizat që më vonë mund të bëhen spermë apo vezë.
“Studimi është zhvilluar në përputhje të plotë me udhëzimet etike për redaktimin e gjenomit të njeriut, të përcaktuara nga Akademitë Kombëtare të Shkencave, Inxhinierisë dhe Mjekësisë,” u shpreh profesori Juan Carlos Izpisua Belmonte nga Instituti “Salk”. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Dieta me bazë bimore: Mrekulli për shëndetin dhe parandalimin e diabetit
Published
54 minutes agoon
October 15, 2025By
UBT News
Dieta me bazë bimore mund të sjellë përfitime të mëdha për shëndetin tonë.
Studimet tregojnë se kufizimi i mishit të kuq dhe konsumimi i drithërave, frutave dhe perimeve mund të ulë nivelin e kolesterolit, të reduktojë rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare, të parandalojë diabetin e tipit 2 dhe madje të kontribuojë në zgjatjen e jetës.
Sipas një studimi të ri që analizoi 206 lloje ushqimesh për parandalimin e diabetit, këto përfitime shfaqen vetëm kur dieta me bazë bimore është e shëndetshme dhe kufizon ushqimet e përpunuara dhe ato të pasura me sheqer.
Një analizë 12-vjeçare mbi 113,000 pjesëmarrës nga studimi “Biobank” në Mbretërinë e Bashkuar i ndau njerëzit në katër kategori bazuar në konsumimin e frutave, perimeve dhe drithërave të freskëta.
Një grup konsumonte më shumë ushqime të përpunuara me bazë bimore të ulët, ëmbëlsira, drithëra të rafinuara dhe pije me sheqer, tjetri grup hante më shumë fruta, perime dhe drithëra të freskëta, duke pasur një dietë më të shëndetshme.
Njerëzit që ndiqnin dietën më të shëndetshme kishin indeks të ulët të masës trupore dhe nivele më të mira të sheqerit në gjak.
Përfitimet ishin të dukshme edhe tek individët me predispozicion gjenetik ndaj diabetit ose me faktorë të tjerë rreziku, si obeziteti.
Alysha Thompson, studente doktorature në Universitetin Queen’s, Belfast, tha: “Këto të dhëna janë veçanërisht të rëndësishme për ata me rrezik të lartë për diabet, pasi tregojnë se një dietë e shëndetshme me bazë bimore mund të ulë ndjeshëm rrezikun.”
Por si ndihmon dieta me bazë bimore në mbrojtjen kundër diabetit të tipit 2?
Prof. Aedín Cassidy, nga Instituti për Sigurinë Ushqimore Globale, tregoi për CNN se përfitimet lidhen me përmirësimin e metabolizmit të mëlçisë dhe veshkave: “Për herë të parë kemi treguar se dieta e shëndetshme me bazë bimore përmirëson funksionin e mëlçisë dhe veshkave, gjë që shpjegon zvogëlimin e rrezikut për diabetin e tipit 2.”
Sipas dietologes Duane Mellor nga Shkolla Mjekësore Aston në Birmingham, shëndeti i mëlçisë dhe reduktimi i inflamacionit lidhen drejtpërdrejt me dietën dhe mund të ndikojnë në zhvillimin e diabetit të tipit 2. /A.Z/UBT News/
Shëndet
OBSH paralajmëron përhapje shqetësuese të infeksioneve rezistente ndaj antibiotikëve
Published
23 hours agoon
October 14, 2025By
UBT News
Spitalet në mbarë botën po përballen me një rritje shqetësuese të infeksioneve bakteriale që janë rezistente ndaj antibiotikëve, duke rrezikuar një krizë të madhe shëndetësore në vitet e ardhshme, raporton The Guardian.
Sipas raportit të fundit të OBSH-së për 2023, një në gjashtë infeksione bakteriale është rezistente ndaj trajtimit me antibiotikë.
Nga 2018 deri 2023, mbi 40% e antibiotikëve kanë humbur efektivitetin në trajtimin e infeksioneve të zakonshme si ato të gjakut, traktit urinar dhe sëmundjet seksualisht të transmetueshme.
Situata është më kritike në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme, ku sistemi shëndetësor është më i dobët. Në Azinë Juglindore dhe Lindjen e Mesme, një në tri infeksione bakteriale është rezistente ndaj antibiotikëve, ndërsa në Afrikë kjo shifër është një në pesë.
Rezistenca antibakteriale ndodh kur bakteret përshtaten e nuk ndikohen më nga barnat. Vetëm më 2021, 4.7 milionë vdekje ishin të lidhura me këtë fenomen.
Problemi më i madh është me bakteret Gram-negative, si Escherichia coli dhe Klebsiella pneumoniae, që janë rezistente ndaj antibiotikëve të gjeneratës së tretë dhe edhe të linjës së dytë si karbapenemët.
Rritja e rezistencës po tejkalon zhvillimin e antibiotikëve të rinj, dhe numri i vdekjeve nga infeksionet rezistente pritet të rritet me 70% deri në vitin 2050.
Për të shmangur krizën, nevojiten veprime të koordinuara globale: diagnostikë më e mirë, qasje e drejtë në antibiotikë, përmirësim i higjienës dhe investim në kërkime për trajtime të reja.
Profesori Sanjib Bhakta nga UCL thekson se lufta kundër AMR kërkon bashkëpunim ndërdisiplinor dhe investime të reja në kërkim dhe infrastrukturë shëndetësore. /A.Z/UBT News/
Aktualitet
Stafi i Fakultetit të Stomatologjisë në UBT merr pjesë në kongresin e OEGAO në Austri
Published
1 day agoon
October 14, 2025By
Driton Iseni
Me ftesë të presidentit të Shoqatës së Aligner të Austrisë – OEGAO, Dr. Saif Al-Zahrooni, dekani i Fakultetit të Stomatologjisë në UBT, Prof. Dr. Agim Prokshaj, dhe Prof. Miranda Sejdiu Abazi morën pjesë në një kongres shkencor të mbajtur në Vjenë, më 10 dhe 11 tetor.
Ky kongres mblodhi së bashku ekspertë, akademikë dhe profesionistë të fushës së stomatologjisë nga vende të ndryshme të botës, me qëllim shkëmbimin e njohurive dhe përvojave më të fundit mbi teknologjinë e aparateve të tejdukshme (alignerëve) – një ndër inovacionet më moderne në ortodonci.
Prania e përfaqësuesve të UBT-së në këtë ngjarje prestigjioze dëshmoi angazhim, përgjegjësi dhe përkushtim ndaj zhvillimit të vazhdueshëm të fushës së stomatologjisë, duke pasuruar diskutimet profesionale dhe duke ngritur nivelin e bashkëpunimit shkencor ndërkombëtar.
Në kuadër të kongresit, u prezantuan risitë më të fundit në trajtimin ortodontik me teknologji digjitale, zhvillimet në dizajnin e alignerëve dhe aplikimet inovative që po transformojnë mënyrën e trajtimit të pacientëve.
Shëndet
7 fruta të pasura me hekur që ndihmojnë në luftimin e anemisë
Published
1 day agoon
October 14, 2025By
UBT News
Ushqimet janë burime natyrore të lëndëve ushqyese, dhe një ndër më të rëndësishmet për organizmin është hekuri. Ky mineral luan rol kyç në prodhimin e hemoglobinës dhe transportimin e oksigjenit në gjak.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, 1.62 miliardë njerëz vuajnë nga anemia, gjysma e rasteve shkaktohen nga mungesa e hekurit.
Ndërkohë, Universiteti i Harvardit kujton se përveç hekurit, trupi ka nevojë edhe për minerale tjera thelbësore si kalciumi – 1,000 mg në ditë për gratë nën 50 vjeç dhe 1,200 mg për ato mbi 50 vjeç. Në vijim po ju paraqesim 7 fruta të pasura me hekur.
1. Hurmat e arabisë
100 gramë hurma përmbajnë rreth 4.79 mg hekur, duke i bërë burim të shkëlqyer të këtij minerali. Përveç hekurit, hurmat janë të pasura me antioksidantë, fibra, kalcium, fosfor, kalium, magnez, zink dhe një gamë të gjerë vitaminash si A, K, tiaminë, riboflavinë dhe acid folik.
2. Kajsitë e thata
100 gramë kajsi të thata përmbajnë 2.7 mg hekur, janë të pasura me fibra dietike të tretshme, ndihmojnë në uljen e kolesterolit. Hekuri që gjendet te kajsitë është hekuri jo-hem, i cili absorbohet ngadalë, përthithja përmirësohet nëse kombinohet me ushqime që përmbajnë vitaminë C.
3. Manaferrat
Edhe pse 100 gramë manaferra përmbajnë 0.3 mg hekur, janë përforcues natyralë të përthithjes së hekurit, falë përmbajtjes së lartë të vitaminës C. Luleshtrydhet, boronicat dhe mjedrat ndihmojnë trupin të përthithë më mirë hekurin jo-hem.
4. Kumbullat e thata
Me rreth 3.52 mg hekur në 100 gramë, kumbullat janë një nga frutat më të pasura me këtë mineral. Ato përmbajnë vitamina B dhe K, kalium, kalcium dhe fibra dietike, duke kontribuar në shëndetin e përgjithshëm të trupit.
5. Shalqi
Ky frut i freskët përmban 0.24 mg hekur për 100 gramë, i pasur me vitaminë C, e cila ndihmon në përthithjen e hekurit. Shalqiri përmban gjithashtu likopen dhe beta-karoten, antioksidantë që mbështesin përthithjen dhe shfrytëzimin e hekurit nga trupi.
6. Shega
Përmban rreth 0.3 mg hekur për 100 gramë, është ndër frutat më të rekomanduara për luftimin e anemisë. E pasur me vitamina A, C, E dhe acid folik, të cilat ndihmojnë në rigjenerimin e qelizave të kuqe të gjakut.
7. Rrushi i thatë
Ofrojnë rreth 1 mg hekur, pothuajse dy herë më shumë se rrushi i freskët. Procesi i tharjes përqendron lëndët ushqyese, duke e bërë rrushin e thatë burim të mirë të vitaminave B, kaliumit e karbohidrateve. Ai ndihmon në formimin e gjakut të ri, falë kompleksit të vitaminave B. /A.Z/UBT News/

Ikona e modës italiane Maria Grazia Chiuri nën udhëheqjen e re të Fendit

Von der Leyen: Kosova të vazhdojë të ndërtojë institucione të forta

Ambasadori i ri gjerman: Kosova është partnere e rëndësishme për Gjermaninë

Gjermania njofton mbështetje shtesë ushtarake për Ukrainën

NATO do të forcojë masat kundër dronëve, thotë sekretari i përgjithshëm

Pakistani e Afganistani pajtohen për armëpushim

Osmani pranoi letrat kredenciale nga ambasadori i ri i Gjermanisë

Këshilla e thjeshtë për të tharë rrobat më shpejt në dimër pa tharëse

Asllani zbulon pse u largua nga Interi
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Lajmet3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Rajoni3 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën