Shëndet
Nga ADN-ja te parandalimi! Si ndërhyn shkenca në sëmundjet trashëgimore?
Published
3 weeks agoon
By
UBT NewsSipas revistës shkencore Nature, shkencëtarët kanë përdorur për herë të parë teknikën e korrigjimit të gjeneve për të parandaluar një sëmundje të trashëguar të zemrës në fazën më të hershme të zhvillimit të embrionit të njeriut.
Ky studim shënon një hap të rëndësishëm drejt trajtimit të sëmundjeve gjenetike dhe mund të ndihmojë në zvogëlimin e rasteve të tilla te fëmijët e krijuar përmes procedurës së Fertilizimit In Vitro (IVF).
Teknika u përdor për të korrigjuar një mutacion gjenetik që shkakton kardiomiopatinë hipertrofike (HCM) – një sëmundje që shpesh çon në vdekje të papritur, sidomos te atletët e rinj.
HCM ndikon rreth një në 500 persona dhe individët që mbartin një kopje të dëmtuar të gjenit kanë 50% mundësi që ta transmetojnë këtë mutacion te pasardhësit e tyre.
Studimi ishte rezultat i një bashkëpunimi mes Institutit “Salk” në Kaliforni, Universitetit “Oregon Health and Science” dhe Institutit për Shkencat Bazë në Korenë e Jugut.
Shkencëtarët krijuan qeliza burimore nga një biopsi lëkure e një personi të prekur nga HCM, që u modifikuan duke përdorur teknologjinë CRISPR, metodë që lejon ndërhyrje të sakta në ADN njerëzore.
Përmes IVF-së, fertilizuan vezë të shëndetshme me spermatozoidet e një dhuruesi që mbante mutacionin HCM, dhe injektuan komponentët e nevojshëm gjenetikë për të korrigjuar defektin.
Embrionet u lejuan të zhvillohen për disa ditë, por nuk ishin të destinuara për implantim, ky përparim hap rrugën drejt trajtimit të mijëra sëmundjeve të shkaktuara nga mutacione në një gjen të vetëm.
Megjithatë, studiuesit theksojnë se nevojitet kujdes i madh për të shmangur rreziqet e futjes së mutacioneve të padëshiruara, sidomos në qelizat që më vonë mund të bëhen spermë apo vezë.
“Studimi është zhvilluar në përputhje të plotë me udhëzimet etike për redaktimin e gjenomit të njeriut, të përcaktuara nga Akademitë Kombëtare të Shkencave, Inxhinierisë dhe Mjekësisë,” u shpreh profesori Juan Carlos Izpisua Belmonte nga Instituti “Salk”. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Djathi, një aleat i mundshëm kundër plakjes së trurit
Published
3 hours agoon
November 4, 2025By
UBT News
Një studim japonez tregon se edhe konsumimi i moderuar i djathit një herë në javë mund të ndihmojë në ruajtjen e shëndetit të trurit dhe të ulë rrezikun e demencës, sipas news-medical.net.
Demenca është një problem shëndetësor në rritje, që pritet të prekë mbi 150 milionë njerëz deri në 2050.
Pavarësisht përparimeve mjekësore, trajtimet mbeten të kufizuara, duke bërë dietën një faktor të rëndësishëm mbrojtës.
Djathi përmban komponime bioaktive si vitamina K2, peptide dhe probiotikë, që mbrojnë qelizat nervore përmes veprimit antiinflamator dhe metabolik.
Studimi përdori të dhëna nga Studimi Gerontologjik i Japonisë (JAGES) 2019 dhe gjeti se personat mbi 65 vjeç që konsumonin djathë të paktën një herë në javë kishin 21-24% rrezik më të ulët të demencës dhe një ndryshim prej rreth 7,7 ditësh në kohën mesatare të mbijetesës krahasuar me të tjerët.
Rezultatet sugjerojnë se edhe zakonet e thjeshta dietike, si konsumimi i moderuar i djathit, mbështesin shëndetin kognitiv gjatë plakjes. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Shijoni vjeshtën me 5 ushqime kryesore për energji dhe shëndet
Published
4 hours agoon
November 4, 2025By
UBT News
Vjeshta është stina ideale për fruta, perime dhe ushqime nëntokësore që ndihmojnë në humbjen e kilogramëve, mbrojtjen e zemrës dhe forcimin e imunitetit.
Kungulli i artë – i njohur si mbreti i vjeshtës, mund të përdoret në byrek, supa apo ëmbëlsira. Mund të piqet në furrë dhe të shoqërohet me kajmak dhe arra, duke shijuar vlerat e tij të pasura ushqyese.
Kërpudhat – të pasura me vitaminë B, selenium, zink dhe kalium, ofrojnë energji, pak kalori dhe mbrojnë zemrën falë vlerave antioksiduese.
Lulelakra – një perime super e shëndetshme me vitamina B, C, K, Omega-3 dhe fibër. Përmban sulforafan, substancë që ndihmon në luftimin e qelizave të dëmshme dhe përmirëson tretjen.
Molla – fruti i shëndetshëm që mbron zemrën dhe ul rrezikun e diabetit tip 2. Konsumi i dy mollëve në ditë përmirëson kolesterolin dhe ul sheqerin në gjak.
Dardha – e pasur me fibër, vitamina B2, C, E, bakër, kalium dhe antioksidantë. Konsumimi i saj, veçanërisht me lëkurë, ndihmon në rregullimin e sheqerit dhe mirëmbajtjen e peshës trupore.
Vjeshta sjell bollëk të ushqimeve që janë të shijshme dhe njëkohësisht të dobishme për shëndetin. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Mos hani çokollatë pas orës 3 të pasdites!
Published
6 hours agoon
November 4, 2025By
UBT News
Kur bëhet fjalë për një gjumë të mirë, shumica e njerëzve e dinë të shmangin përdorimin e telefonit para gjumit ose konsumimin e kafesë dhe alkoolit.
Por, sipas dietologes britanike Frances Ralph, disa ushqime që shpesh neglizhohen mund të ndikojnë negativisht në cilësinë e gjumit.
Në një intervistë për Metro.co.uk, Ralph këshillon që konsumimi i çokollatës të shmanget pas orës 15:00.
“Mund të mendoni se dy copa çokollatë e zezë pas darkës janë të shëndetshme për shkak të antioksidantëve, por sabotojnë gjumin në heshtje,” shpjegon ajo.
Çokollata e zezë përmban kafeinë dhe teobrominë, dy stimulues që zgjojnë sistemin nervor. Vetëm 20 gramë çokollatë e zezë mund të kenë aq kafeinë sa një filxhan i vogël çaji jeshil, ndërsa teobromina mund të qëndrojë në trup për 6–8 orë, duke ndikuar në gjumin e natës.
“Nëse ju pëlqen çokollata, shijoni më herët gjatë ditës, para orës 15:00, kur trupi mund t’i përpunojë më lehtë këta stimulues,” shton dietologia.
Por, çokollata nuk është e vetmja që mund të ndikojë keq. Ralph përmend edhe salcat me bazë domatesh, të cilat shkaktojnë refluks acid, si dhe djathrat e vjetër dhe mishrat e kuruar, të pasura me tiraminë, një substancë që nxit zgjimin dhe të pengojë gjumin e thellë.
Ekspertja këshillon që vakti i mbrëmjes të përfundojë tre orë para gjumit dhe të zgjidhen ushqime të lehta, pa stimulues “të fshehur”. /A.Z/UBT News/
Shëndet
Shkencëtarët prezantojnë serumin që rikthen flokët në vetëm 20 ditë
Published
7 hours agoon
November 4, 2025By
UBT News
Një studim i fundit nga Universiteti Kombëtar i Tajvanit ka dhënë rezultate premtuese në luftën kundër rënies së flokëve.
Studiuesit zhvilluan një serum të thjeshtë, i cili aplikohet në lëkurë dhe sipas testeve të kryera në minj laboratorikë, stimulon rritjen e flokëve brenda tre javësh. Produkti mund të shndërrohet së shpejti në një trajtim të zakonshëm kozmetik për kujdesin e flokëve.
Serumi përmban acide yndyrore natyrale që nuk irritojnë lëkurën e veprojnë duke stimuluar qelizat dhjamore për të rigjeneruar folikulat e flokëve. Ky proces, që konsiderohej i vështirë për t’u arritur pa ndërhyrje kirurgjikale ose trajtime kimike intensive, tani mund të realizohet me një formulë të thjeshtë.
“E testova vetë në këmbët e mia për tre javë dhe pashë rigjenerim të dukshëm të flokëve,” tha profesori Sung-Jan Lin, autor i studimit, për New Scientist.
Ai dhe ekipi i tij kanë patentuar formulën dhe po përgatiten për testime klinike te njerëzit para se ta lëshojnë në treg.
Në eksperimentet fillestare, studiuesit përdorën substancë irrituese për të stimuluar sistemin imunitar të minjve, duke nxitur qelizat dhjamore të lëshonin acide yndyrore që aktivizonin qelizat burimore të folikulave të flokëve. Ata zhvilluan një version më të butë të serumit, i cili përmban acide oleike dhe palmitoleike të tretura në alkool, që nxisin rritjen e flokëve pa nevojën e stimulimit irritues.
“Këto acide gjenden natyrshëm në trupin tonë dhe në shumë vajra bimore, ndaj përdorimi i tyre është i sigurt,” shtoi prof. Lin.
Hulumtuesit theksojnë se serumi duhet të testohet ende në një numër më të madh vullnetarësh njerëzorë, por rezultatet janëpremtuese. Nëse testet klinike konfirmojnë efektivitetin, ky serum ofrohet si produkt kozmetik i zakonshëm për trajtimin e rënies së flokëve, pa nevojën e recetës mjekësore.
Trajtimet për rënien e flokëve përfshijnë ilaçe si minoxidil dhe finasteride, transplantime folikulash dhe terapi me lazer, që shkaktojnë efekte anësore si çrregullime hormonale ose depresion.
Ky zbulim tajvanez hapë rrugën për alternativë natyrale, efektive e pa efekte të rënda anësore për miliona persona që vuajnë nga alopecia në mbarë botën. /A.Z/UBT News/
Halsey përfundon në urgjencë pas koncertit në Boston
Trafiku i përditshëm, rreziku i fshehur për shëndetin
Dua Lipa lanson linjën e saj të kujdesit për lëkurën
Djathi, një aleat i mundshëm kundër plakjes së trurit
Si ta forconi vetë-disiplinën në vendin e punës?
Skuadra e Serie-A shkarkon trajnerin
Shijoni vjeshtën me 5 ushqime kryesore për energji dhe shëndet
KDI: Presidentja të ofrojë transparencë dhe qartësi për procesin e caktimit të mandatarit
David Beckham bëhet ‘Sir’ dhe shënon një kapitull të ri në karrierën e tij
Të kërkuara
-
Lajmet2 months agoProfesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 weeks agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Rajoni1 month agoPolicia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Vendi2 months agoVotoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën
