Kulturë

Në shënime të Mehmet Krajës: Një Letërsi, Një Gjuhë – Shqipja si fuqia e bashkimit letrar

Published

on

Letërsia e Shqipërisë dhe Kosovës në këndvështrimin e Mehmet Krajës është një. Dy letërsitë burojnë nga përvojat e ndryshme, Shqipëria për 50 vite krijoi nën diktaturë, kurse Kosova u has me përvojën si gjuhë e dytë që la shenjën e saj deri në vitin 1999. Letërsia e Shqipërisë dhe letërsia e Kosovës janë dy letërsi me përvoja dhe zhvillime të ndryshme. Ato i bashkon shqipja, gjuha e tyre e njëjtë. Ky ishte thelbi i një ligjërate që akademik Mehmet Kraja ka mbajtur sot në qendrën Sotir Kolea. Me një qasje analitike, Kraja theksoi rrënjët e përbashkëta të kulturës letrare shqipe, ndërkohë që zbuloi dallimet në përvojën dhe zhvillimin e tyre.

Përballë audiencës të mbushur me intelektualë dhe dashamirës të letërsisë, Kraja u shpreh: “Letërsia shqipe eshte një dhe e pandarë ashtu siç është dhe gjuha shqipe, një dhe e pandarë. Letërsinë e përcakton gjuha dhe identiteti i saj. Nëse kemi përvoja të ndryshme letrare, prapë se prapë ato gjuhën e kanë të përbashkët dhe e tillë funksionon. Gjuha shqipe ka variantet e saj. Letërsia shqipe ka përvojat e saj”.

Në rrafshin e gjuhës dhe letërsisë, akademiku Mehmet Kraja bëri një deklaratë për unifikimin dhe pasurimin e gjuhës së shkruar shqipe. Ai u ndal në sfidat që përjeton letërsia shqipe, veçanërisht në lidhje me përdorimin e variantit gegërisht. Kraja shpreh qartazi se ndarja gjuhësore nuk është vetëm një pengesë, por edhe një shqetësim për të ardhmen e gjuhës dhe letërsisë shqipe.

Në një akt të guximshëm, Kraja shpreh qartë se pengesa në shkrim nuk është vetëm mungesa e një standardi të përcaktuar, por mungesa e njohjes dhe zotërimi të kësaj gjuhe nga ata që thjesht e përdorin atë për qëllime propagandistike. Sipas Krajës, ndarja gjuhësore është dashakeqësi, ai i cili njeh gjuhën di të shkruaj edhe në standard edhe në gegërisht.

“Pengesë në shkrim nuk është standardi, por mos zotërimi i tij, as i gegërishtes, prej atyre që thjeshtë e përdorin gegërishten si propagandë”, theksoi akademiku.

Mehmet Kraja shprehu rezervat e tij në lidhje me idenë se problemet e shkrimtarëve kosovarë rrjedhin nga bazat e standardit të gjuhës së përdorur, duke e cilësuar atë si një përmbajtje e gabuar. Ai theksoi se autorët që hasin vështirësi në krijimin letrar nuk kanë sfida me bazën e gjuhës, por mungojnë në njohjen dhe përdorimin e gegërishtes. Kraja vuri në dukje se shumica e atyre që preferojnë variantin gegërisht jashtë standardit nuk e zbatojnë atë me nivel të duhur, tregues se nuk janë të njohur mjaftueshëm me këtë variant dialektik dhe ky është gabimi i tyre.

“Nuk më pëlqen asnjëherë ajo ideja që ne kosovarët kemi probleme sepse në bazën e standardit është toskërishtja. Kjo nuk është e vërtetë. Ata autorë që kanë problem, kanë probleme me gjuhën shqipe. Një pjesë e madhe e atyre që vajtojnë gegërishten që nuk është e përfshirë brenda standardit, të jeni të bindur që nuk e shkruajnë mirë, nuk e njohin mirë as gegërishten e as toskërishten dhe ky është gabimi i tyre”, kumton Kraja.

Duke e shprehur bindjen e tij për rëndësinë e një gjuhe të përbashkët letrare dhe kulturore, Kraja bën thirrje për një përkushtim të përbashkët për zhvillimin dhe pasurimin e gjuhës dhe letërsisë shqipe, duke e shpallur këtë si një sfidë e rëndësishme për të gjithë shkrimtarët dhe intelektualët që e duan dhe e respektojnë kulturën dhe identitetin kombëtar.

Sipas analizës së Mehmet Krajës, letërsia e Kosovës ka pasur një rrugë të veçantë të zhvillimit krahasuar me letërsinë shqipe, e cila ka një trashëgimi më të gjatë historike. Në një kontekst ku Kosova nuk kishte statusin e gjuhës shqipe si gjuhë të parë deri në vitet ’90, letërsia e saj filloi të zhvillohej më vonë, kryesisht pas Luftës së Dytë Botërore.  Kjo situatë e vonuar e Kosovës në zhvillim letar buron nga proceset historike dhe kulturore që shënuan botën shqiptare përpara luftës.

Megjithatë edhe përkundër këtyre dallimeve historike dhe kulturore, Kraja thekson një realitet thelbësor: vendi ynë është shumë i vogël për të mbështetur dy kultura letrare të ndara. Kjo sugjeron se, pavarësisht dallimeve të përceptueshme, letërsia shqipe është një e tëra, e pasuruar nga përvojat e ndryshme letrare që dalin nga e njëjta gjuhë dhe trashëgimi kulturore./UBTNews/

© Dionesa Ebibi

Magazinë

Pirro i’a fshiu këngën Parashqevit, flasin nga kompania menaxhuese për të drejtat e autorit

Published

on

Lajmi që kënga ‘E duam lumturinë’ u fshi nga Pirro Çako ishte një ndër artikujt më të lexuar sot.

Publiku ka agravuar me komente të shumta në rrjet në lidhje me padrejtësinë që sipas tyre po i bëhet Parashqevi Simaku.

Ky veprim ka rikthyer vëmendjen tek artisti dhe muzikanti, që shpeshherë ka qenë nën hije të përjetshme të këngëtarëve më të njohur.

Të drejtat e këngës janë në menaxhimin e kompanisë “FOLÉ”. Ky ndryshim simbolizon hap të ri në mbrojtjen e të drejtave të artistëve shqiptarë, për të siguruar që ata të marrin atë që u takon nga puna. Pakënaqësitë e mëparshme për mënyrën si janë trajtuar të drejtat e autorit po shndërrohen në një debat më të gjerë mbi nevojën për transparencë dhe mbështetje institucionale për artistët.

Pirro Çako fshin nga YouTube këngën me 6 milion shikime të Parashqevi Simakut

UBT News ka kontaktuar me “FOLÉ” të cilët u shprehen se:

“Kënga e Parashqevit është një krijim i artistit Pirro Cako dhe të gjitha të drejtat e kësaj kënge i përkasin atij. Kemi vërejtur se kjo këngë është publikuar në disa platforma të tjera në mënyrë të paautorizuar (pirate). Si rrjedhojë, ne kemi ndërmarrë hapa ligjorë dhe kemi bërë disa kërkesa zyrtare tek YouTube për të hequr përmbajtjen e shpërndarë pa leje. Falenderojmë të gjithë ata që respektojnë të drejtën e autorit dhe mbështesin krijimtarinë artistike të mbrojtur ligjërisht. Me respekt, FOLÉ”, thanë ata. /UBT News/

 

Continue Reading

Magazinë

Angelina pranon se ndihet shpesh e vetmuar: Nuk e kam kuptuar si është të jetosh vetëm!

Published

on

Edhe pse Angelina gëzon shoqërinë e fëmijëve të saj, pranoi se ndihet e vetmuar e lidhet me personazhin e Maria Callas, të cilën e portretizon në filmin e ardhshëm “Maria”.

Jolie ka treguar për revistën Mirror se shpesh është vetëm e ndihet e vetmuar.

“Unë kam fëmijët e mi, të cilët i adhuroj, si e rritur ndihem shpesh vetëm. Ndihem e lidhur me vetminë që përjeton Maria në film. Ende nuk e kam kuptuar plotësisht si ta jetoj jetën tënde kur je vetëm. Ndoshta shumë artistët e shohin si një lloj lirie, por edhe izolimi”, tha ajo.

Angelina u nominua për Golden Globe për rolin e Marie Callas dhe filmi për këngëtaren legjendare të operës mund të shihet në kinema vitin e ardhshëm. Aktorja tregon se puna ishte emocionalisht sfilitëse, si “terapi”, se lotët në ekran ishin pasqyrë e dhimbjes dhe trishtimit të saj.

Përveç premierës, Angelina përballet me një tjetër betejë ligjore vitin e ardhshëm, Brad Pitt paditi ish-bashkëshorten për shitjen e aksioneve në vreshtin Chateau Miraval për 60 milionë euro. Pitt pretendon se Angelina shkeli marrëveshjen verbale, ndërsa ekipi ligjor pretendon se hodhi poshtë ofertën e Brad për ta blerë nga biznesi e nuk donte të nënshkruante  marrëveshje moszbulimi që ishte pjesë e marrëveshjes.

Tetë vite më parë ajo u nda nga aktori Brad Pitt, me të cilin ishte përfshirë në mosmarrëveshje të gjata ligjore për kujdestarinë e gjashtë fëmijëve të tyre dhe sot po bën një betejë ligjore me të për pronësinë e një vreshti në Francë. /UBT News/

Continue Reading

Magazinë

Pirro Çako fshin nga YouTube këngën me 6 milion shikime të Parashqevi Simakut

Published

on

Kënga “E duam lumturinë” e Parashqevi Simakut, një prej hiteve më të njohura të muzikës shqiptare, ka pësuar një ndryshim të papritur në platformën YouTube, duke shkaktuar një valë diskutimesh dhe spekulimesh në media dhe rrjetet sociale.

Pas më shumë se nëntë vjetësh në YouTube e me gati 6 milion shikime, versioni origjinal i këngës është fshirë nga kanali jozyrtar ku ishte ngarkuar. Një javë më parë, kënga kishte përjetuar rritje në numrin e klikimeve, me më shumë se 200 mijë vizita të reja.

Parashqevi Simaku, e cila është bërë simbol i muzikës shqiptare, duket se nuk ka përfituar monetarisht nga vepra e saj. Mungesa e menaxhimit të duhur të të drejtave të autorit ka qenë pengesë për shumë artistë, që çdoherë përballen me sfida në industrinë muzikore.

Fshirja e “E duam lumturinë” ka ngritur shumë pyetje. Pse u fshi kënga dhe kush është përgjegjës për këtë? Pas pak ditësh, kënga është rihedhur në YouTube, këtë herë nga kanali zyrtar i Pirro Çakos, kompozitorit të saj.

Ky veprim ka rikthyer vëmendjen tek artisti dhe muzikanti, që shpeshherë ka qenë nën hije të përjetshme të këngëtarëve më të njohur.

Të drejtat e këngës janë në menaxhimin e kompanisë “FOLÉ”. Ky ndryshim simbolizon hap të ri në mbrojtjen e të drejtave të artistëve shqiptarë, për të siguruar që ata të marrin atë që u takon nga puna. Pakënaqësitë e mëparshme për mënyrën si janë trajtuar të drejtat e autorit po shndërrohen në një debat më të gjerë mbi nevojën për transparencë dhe mbështetje institucionale për artistët.

Me këngën e saj, Parashqevi Simaku jo vetëm që ka rikthyer nostalgji te adhuruesit e muzikës tradicionale, por ka nxitur reflektim të rëndësishëm mbi sfidat që kanë artistët në botën digjitale. Pavarësisht nga fshirja e këngës, mbështetja e madhe nga publiku tregon se vlera e artit të saj është e pakontestueshme. Manifestimi i interesit të ri për këngën u ndihmua nga mediat sociale, ku fansat dhe përkrahësit e saj e kanë bërë këngën një nga temat më të diskutuara. Në një periudhë ku artistët e rinj shfaqin talentin në rrjetet sociale, rikthimi i këtij hiti të njohur tregon se arti vazhdon të ketë fuqi të madhe në krijimin e lidhjeve dhe mbështetje të ndërsjellë.

Përkundër pengesave që hasin artistët, pasioni për muzikën e traditat shqiptare mbetet i fortë. Një reflektim mbi vlerat që përfaqëson Simaku dhe këngët e saj, shërben si frymëzim për krijuesit e rinj, duke i inkurajuar të luftojnë për të drejtat e për të siguruar një vend në skenë. Me rikthimin e “E duam lumturinë”, shumë e kanë vënë re se krijuesit përpiqen të marrin kontrollin e duhur mbi punën e tyre

Ky rast shërben si levë për ndryshime, duke kontribuar në evoluimin e një skene muzikore të shëndetshme dhe më të drejtë për artistët. /UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Kongresi i Tiranës, pararendësi i kuvendeve kundër copëtimit të Shqipërisë

Published

on

Në një periudhë kur Shqipëria po përballej me sfidat e ekzistencës së saj si shtet, dhjetori i vitit 1918 shënoi fillimin e një kapitulli të ri në historinë kombëtare. Kongresi i Tiranës, i mbajtur më 19 dhjetor 1918, u ngjiz si një shprehje e fortë e vullnetit për të mbrojtur tërësinë territoriale të Shqipërisë dhe për të riorganizuar strukturat shtetërore pas rrënimeve të Luftës së Parë Botërore.

Ky Kongres, i pari në një varg mbledhjesh historike që do të pasonin, shërbeu si pararendës i Kuvendit të madh të Lushnjes (28-31 janar 1920), duke i hapur rrugën konsolidimit të pavarësisë dhe përpjekjeve për unitet kombëtar. Nismëtarët e tij ishin ndër figurat më të shquara të kohës, burra me vizion që kuptonin domosdoshmërinë e ruajtjes së kufijve dhe tërësisë territoriale në një kohë kur fuqitë e mëdha kishin vënë në pikëpyetje ekzistencën e Shqipërisë.

Rauf Fico, ish-nënprefekti i Tiranës, luajti një rol kyç në organizimin e këtij kuvendi. Në zyrën e tij, më 7 dhjetor 1918, u mblodhën disa nga personalitetet më të shquara të kombit, mes të cilëve Sotir Peçi, Abdyl Ypi, Ismail Ndroqi, Mytesim Këlliçi, Sinan Hoxha dhe Myslim Beshiri. Në këtë takim u diskutua rëndësia e bashkimit të trevave shqiptare si një mburojë kundër planeve për copëtimin e tyre.

Pjesëmarrësit vendosën të thërrisnin përfaqësues nga qarqet Elbasan, Peqin, Kavajë, Durrës, Mat dhe Dibër, duke i dhënë Kongresit përmasën e një kuvendi gjithëpërfshirës. Angazhimi i figurave si Abdi Toptani, firmëtar i Aktit të Pavarësisë, i dha më shumë peshë dhe legjitimitet këtij Kongresi, duke e kthyer atë në një simbol të shpresës dhe të qëndresës kombëtare.

Kongresi i Tiranës nuk ishte thjesht një mbledhje lokale, por një akt guximi dhe përkushtimi ndaj idealit të një Shqipërie të bashkuar dhe të pavarur. Ai hodhi bazat për bashkëpunimin ndërkrahinor dhe krijimin e një fryme të re kombëtare, duke përçuar mesazhin se uniteti ishte çelësi për të përballuar sfidat e mëdha të kohës.

Kongresi shërbeu gjithashtu si një shembull i mobilizimit politik dhe diplomatik, duke treguar se shqiptarët ishin të aftë të organizoheshin dhe të vepronin në interes të kombit, pavarësisht presioneve të jashtme dhe vështirësive të brendshme.

Si pararendës i Kongresit të Lushnjes, Kongresi i Tiranës la gjurmë të pashlyera në kujtesën historike të shqiptarëve. Ai u bë një shembull i asaj se si, përmes përpjekjeve të përbashkëta dhe vendimeve të guximshme, mund të mbrohet identiteti dhe të ardhmen e një kombi të rrezikuar.

Në këtë përvjetor të 106-të, kujtojmë me respekt dhe mirënjohje të thellë ata që dhanë gjithçka për të garantuar që flamuri kuq e zi të valëviste mbi një Shqipëri të lirë, të pandarë dhe të denjë për brezat që do të vinin./UBTNews/

Continue Reading

Të kërkuara