Kulturë

Në shënime të Mehmet Krajës: Një Letërsi, Një Gjuhë – Shqipja si fuqia e bashkimit letrar

Published

on

Letërsia e Shqipërisë dhe Kosovës në këndvështrimin e Mehmet Krajës është një. Dy letërsitë burojnë nga përvojat e ndryshme, Shqipëria për 50 vite krijoi nën diktaturë, kurse Kosova u has me përvojën si gjuhë e dytë që la shenjën e saj deri në vitin 1999. Letërsia e Shqipërisë dhe letërsia e Kosovës janë dy letërsi me përvoja dhe zhvillime të ndryshme. Ato i bashkon shqipja, gjuha e tyre e njëjtë. Ky ishte thelbi i një ligjërate që akademik Mehmet Kraja ka mbajtur sot në qendrën Sotir Kolea. Me një qasje analitike, Kraja theksoi rrënjët e përbashkëta të kulturës letrare shqipe, ndërkohë që zbuloi dallimet në përvojën dhe zhvillimin e tyre.

Përballë audiencës të mbushur me intelektualë dhe dashamirës të letërsisë, Kraja u shpreh: “Letërsia shqipe eshte një dhe e pandarë ashtu siç është dhe gjuha shqipe, një dhe e pandarë. Letërsinë e përcakton gjuha dhe identiteti i saj. Nëse kemi përvoja të ndryshme letrare, prapë se prapë ato gjuhën e kanë të përbashkët dhe e tillë funksionon. Gjuha shqipe ka variantet e saj. Letërsia shqipe ka përvojat e saj”.

Në rrafshin e gjuhës dhe letërsisë, akademiku Mehmet Kraja bëri një deklaratë për unifikimin dhe pasurimin e gjuhës së shkruar shqipe. Ai u ndal në sfidat që përjeton letërsia shqipe, veçanërisht në lidhje me përdorimin e variantit gegërisht. Kraja shpreh qartazi se ndarja gjuhësore nuk është vetëm një pengesë, por edhe një shqetësim për të ardhmen e gjuhës dhe letërsisë shqipe.

Në një akt të guximshëm, Kraja shpreh qartë se pengesa në shkrim nuk është vetëm mungesa e një standardi të përcaktuar, por mungesa e njohjes dhe zotërimi të kësaj gjuhe nga ata që thjesht e përdorin atë për qëllime propagandistike. Sipas Krajës, ndarja gjuhësore është dashakeqësi, ai i cili njeh gjuhën di të shkruaj edhe në standard edhe në gegërisht.

“Pengesë në shkrim nuk është standardi, por mos zotërimi i tij, as i gegërishtes, prej atyre që thjeshtë e përdorin gegërishten si propagandë”, theksoi akademiku.

Mehmet Kraja shprehu rezervat e tij në lidhje me idenë se problemet e shkrimtarëve kosovarë rrjedhin nga bazat e standardit të gjuhës së përdorur, duke e cilësuar atë si një përmbajtje e gabuar. Ai theksoi se autorët që hasin vështirësi në krijimin letrar nuk kanë sfida me bazën e gjuhës, por mungojnë në njohjen dhe përdorimin e gegërishtes. Kraja vuri në dukje se shumica e atyre që preferojnë variantin gegërisht jashtë standardit nuk e zbatojnë atë me nivel të duhur, tregues se nuk janë të njohur mjaftueshëm me këtë variant dialektik dhe ky është gabimi i tyre.

“Nuk më pëlqen asnjëherë ajo ideja që ne kosovarët kemi probleme sepse në bazën e standardit është toskërishtja. Kjo nuk është e vërtetë. Ata autorë që kanë problem, kanë probleme me gjuhën shqipe. Një pjesë e madhe e atyre që vajtojnë gegërishten që nuk është e përfshirë brenda standardit, të jeni të bindur që nuk e shkruajnë mirë, nuk e njohin mirë as gegërishten e as toskërishten dhe ky është gabimi i tyre”, kumton Kraja.

Duke e shprehur bindjen e tij për rëndësinë e një gjuhe të përbashkët letrare dhe kulturore, Kraja bën thirrje për një përkushtim të përbashkët për zhvillimin dhe pasurimin e gjuhës dhe letërsisë shqipe, duke e shpallur këtë si një sfidë e rëndësishme për të gjithë shkrimtarët dhe intelektualët që e duan dhe e respektojnë kulturën dhe identitetin kombëtar.

Sipas analizës së Mehmet Krajës, letërsia e Kosovës ka pasur një rrugë të veçantë të zhvillimit krahasuar me letërsinë shqipe, e cila ka një trashëgimi më të gjatë historike. Në një kontekst ku Kosova nuk kishte statusin e gjuhës shqipe si gjuhë të parë deri në vitet ’90, letërsia e saj filloi të zhvillohej më vonë, kryesisht pas Luftës së Dytë Botërore.  Kjo situatë e vonuar e Kosovës në zhvillim letar buron nga proceset historike dhe kulturore që shënuan botën shqiptare përpara luftës.

Megjithatë edhe përkundër këtyre dallimeve historike dhe kulturore, Kraja thekson një realitet thelbësor: vendi ynë është shumë i vogël për të mbështetur dy kultura letrare të ndara. Kjo sugjeron se, pavarësisht dallimeve të përceptueshme, letërsia shqipe është një e tëra, e pasuruar nga përvojat e ndryshme letrare që dalin nga e njëjta gjuhë dhe trashëgimi kulturore./UBTNews/

© Dionesa Ebibi

Magazinë

Machine Gun Kelly habit fansat kur pranon se nuk ha ushqim kurrë: Unë thjesht pi shumë ujë

Published

on

Continue Reading

Magazinë

Frikë për rikthim të sëmundjes? Pamja e fundit e Kate trazon rrjetin

Published

on

Edhe pse para gjashtë muajsh u bë e ditur se Kate Middleton kishte kaluar fazën më të vështirë të luftës me kancerin dhe gjendja e saj ishte përmirësuar, dalja e fundit publike e saj në Wimbledon ka shkaktuar shqetësim te fansat.

E shoqëruar nga Princi William dhe tre fëmijët e tyre, Princesha e Uellsit u shfaq me buzëqeshje, por pamja e saj tepër e dobët nuk kaloi pa u vënë re.

Burime pranë familjes mbretërore thonë se Kate po vazhdon rikuperimin, por ende është e lodhur dhe tepër e brishtë fizikisht.

“Ajo është shumë e dobët. Njerëzit po shqetësohen sepse kjo mund të jetë pasojë e trajtimit që ka kaluar, ose më keq, një shenjë që sëmundja mund të jetë kthyer,” u shpreh një burim për mediat.

Sipas raportimeve, Princesha ka humbur shumë peshë, thuhet rreth 42 kilogramë e ka vështirësi me ushqimin pas kimioterapisë.

“Ka kaluar shumë dhe dëshiron të rikthehet në detyrat mbretërore, por është e qartë që nuk ndihet mirë,” vijon burimi.

Derisa të ketë një deklaratë zyrtare nga pallati mbretëror, publiku vijon të lutet dhe të shpresojë për shëndetin e plotë të Kate Middleton.

Continue Reading

Magazinë

Nga ish-kunata në shoqe të ngushta! Selena flet për miqësinë me Taylor Swift

Published

on

Selena Gomez na ka treguar ca detaje për miqësinë me Taylor Swift. Këngëtarja dhe aktorja u shfaq në podkastin “Therapuss with Jake Shane” dhe tregoi se si ajo dhe ylli i muzikës pop u “afruan më shumë” pas ndarjeve që patën me vëllezërit Jonas.

“Unë dhe Taylor ishim të lidhura me vëllezërit Jonas”, i tha Sel moderatorit, duke shpjeguar edhe se si u njohën.

“Unë isha me Nick dhe ajo me Joe. Gjithçka ishte e ëmbël…ishim të reja. Të gjithë e njohim dhe e duam njëri-tjetrin dhe kjo situatë është shumë e këndshme. Nuk e dinim çfarë po bënim. Unë dhe ajo themi gjithnjë se gjëja më e mirë që kemi marrë nga ato lidhje ishte miqësia që kemi krijuar me njëra-tjetrën”.

Ylli i “Only Murders in the Building” shtoi se ajo ishte rreth 15 vjeç dhe Taylor rreth 18 vjeç kur dolën me Nick dhe Joe e kujtoi atë kohë si periudhën “kur Taylor kishte flokët kaçurrela që nuk i bindeshin dhe kishte gjithë ato byzylykë, aq shumë sa i shkonin deri lart te krahu”.

Selena tha se që atëherë, të dyja u bënë “mike të ngushta” sepse “u lidhën përmes ndarjeve, siç ndodh shpesh mes vajzave.”

“Që atëherë kemi qëndruar pranë njëra-tjetrës në të gjitha ngritjet dhe uljet që erdhën më pas dhe ja ku jemi, 16 vjet më vonë,” shtoi Sel.

Ajo foli për muzikën dhe këngën e parë që Tay i tregoi: “Besoj se “Love Story” ishte kënga e parë që më ka treguar. Po, ishim në një dhomë hoteli dhe e kujtoj shumë qartë, ishte një nga ato këngët që sapo e dëgjova mendova menjëherë: “kjo është një nga këngët më të bukura që kam dëgjuar ndonjëherë.”

Jake Shane tha: “Wow, nuk mund ta besoj që e ke dëgjuar ‘Love Story’ para se të dilte,” dhe Selena u përgjigj: “E di, ishte kaq e ëmbël”.
 
Gjatë viteve, të dyja kanë treguar mbështetje për njëra-tjetrën; që nga brohoritjet në çmimet dhe arritjet muzikore, deri te dashuria që kanë treguar në festa ditëlindjesh e lidhjet Selena është e lidhur me Benny Blanco, dhe Tay do të jetë “vajza e luleve” në dasmë. Taylor, është e lidhur me sportistin Travis Kelce.

Continue Reading

Magazinë

Ndërron jetë nëna e Brad Pitt

Published

on

Një humbje e madhe ka prekur aktorin e njohur Brad Pitt. Nëna e tij, Jane Etta Pitt, ka ndërruar jetë në moshën 84-vjeçare.

Sipas raportimeve, Jane ka ndërruar jetë gjatë ditëve të fundit, ndërsa një anëtar i familjes ka ndarë mesazh prekës, duke konfirmuar lajmin e hidhur.

Brad Pitt ka pasur gjithmonë një lidhje shumë të ngushtë me nënën e tij, të cilën e ka konsideruar si “shtyllën e familjes”.

Vetëm pesë vite më parë, Jane kishte organizuar një mbledhje të madhe familjare ku ishin bashkuar të gjithë të afërmit.

Jane Pitt, një këshilluese familjare në nuk ka qenë në qendër të vëmendjes, por ka shoqëruar djalin në disa evente në tapetin e kuq, përkrah bashkëshortit të saj, William.  Familja Pitt ende nuk ka bërë një deklaratë zyrtare për publikun, ndërsa fansat nga e gjithë bota kanë nisur të shprehin ngushëllimet e tyre.

Continue Reading

Të kërkuara