Bota

“Ne do të kthehemi”: Beteja për të shpëtuar një fshat antik palestinez nga shkatërrimi

Published

on

Aktivistët thonë se Lifta, e braktisur gjatë luftës së 1948, duhet të ruhet përkundrazi planeve të ndërtimit izraelit.

Fshati i lashtë palestinez, Lifta, ndodhet në një kodër të qetë, pak minuta nga qendra e zhurmshme moderne e Jeruzalemit. E braktisur kur banorët e saj u larguan gjatë luftës së 1948, ajo ka mbetur e pandryshuar – e ngrirë në kohë – që atëherë.

Sidoqoftë, sot, shtëpitë e saj prej guri të ndërtuara gjatë Perandorisë së hershme Osmane dhe të mbështetura mbi rrënojat edhe më të vjetra që datojnë nga Epoka e Hekurit, janë në rrezik të shkatërrohen për të hapur rrugën për një vendpushim luksoz të vilave, hoteleve dhe dyqane.

Në një nismë të përbashkët izraelito-palestineze, aktivistët po përgatiten për një betejë ligjore në përpjekje për të shpëtuar fshatin, i cili qëndron si një kujtesë për dëbimet e Palestinezëve të vitit 1948 nga Jeruzalemi Perëndimor.

Autoriteti tokësor i Izraelit njoftoi në maj se kishte në plan të lëshonte një tender për rizhvillimin e fshatit dhe ofertat pritet të hapen së shpejti.

Një gjykatë parandaloi një nismë të ngjashme në vitin 2012, kur vendosi që një studim i hollësishëm i historisë dhe arkeologjisë duhet të bëhet para se të fillojë ndonjë punë e mundshme ndërtimi.

Planet për tenderin u publikuan në Ditën e Jeruzalemit, një festë që përkujton vendosjen e kontrollit izraelit mbi Qytetin e Vjetër. Shumë palestinezë, të cilët besojnë se çdo zhvillim i ri do të fshinte historinë e zonës, e panë lëvizjen si politike.

Aktualisht në listën provuese të Unesco-s, që do të thotë se mund të bëhet një vend i trashëgimisë botërore.

“Burimi natyror i fshatit madje përmendet në Bibël dhe një vendbanim ekzistonte në zonë që në Epokën e Hekurit. Ajo është zhvilluar gjatë mijëra viteve dhe meriton ruajtje. Kjo është një luftë kulturore që ne po luftojmë”, tha arkitekti palestinezo-britanez Antoine Raffoul.

Njerëzit që jetojnë në Jerusalem e kanë përshkruar Lifta-n si një muze të hapur, me 77 ndërtesa ende në këmbë.

Në kulmin e saj, ajo ishte shtëpia e më shumë se 2,500 njerëzve, kishte pemishte, disa shtypi ullinjsh, dy kafene, një xhami dhe një shtrydhëse për verë.

Më shumë se 200 ndërtesa janë shkatërruar që nga viti 1948. Shumica e atyre që jetonin atje ikën në Jordanin fqinj ose qytete të tjera palestineze në Bregun Perëndimor.

“Fshatarët mblidheshin pranë burimit në mbrëmje, tregonin histori, pinin kafe, madje vallëzonin së bashku. Ne ndamë lumturinë dhe, kur njëri nga fshatarët vdiq, ne gjithashtu ndamë trishtimin. Fshati ishte i gjallë”, tha Yacoub Odeh, një ish-banor 81-vjeçar i lindur në Lifta.

Yacoub Odeh

“Kjo është e dhimbshme për mua. Kur na dëbuan, njerëzit u shpërndanë në të gjitha drejtimet. Ne humbëm gjurmët e njëri-tjetrit, të komunitetit tonë”, tha ai ndërsa qëndronte i qetë pranë rrënojave të asaj që dikur ishte shtëpia e familjes së tij.

Daphna Golan-Agnon, një profesoreshë e të drejtave të njeriut në Universitetin Hebraik dhe aktiviste e Lifta, tha se tregoi qartë se Lifta mund të ruhet.

“Kjo është e mahnitshme që pas më shumë se 70 vitesh braktisje, fshati është ende duke qëndruar aq bukur, madje edhe me çatitë e shumë shtëpive të shkatërruara. Ne kërkojmë që ndërtesat të stabilizohen dhe jemi të gatshëm të ndihmojnë në mbledhjen e fondeve nëse kostoja është një çështje”.

Sot, vendi i lashtë përdoret më së shumti si një park rekreativ si nga hebrenjtë ashtu edhe nga palestinezët, me fëmijë që notojnë në pishinën e pranverës, gra të moshuara që mbledhin fruta kaktusi dhe adoleshentë pinë cigare nën hijen e pemëve.

Tamar Maor, 92 vjeç, ishte një nga banorët e paktë hebrenj të fshatit në 1948. Ajo i përshkruan marrëdhëniet midis “familjeve arabe” dhe atyre të saj si “të shkëlqyera”.

“Mbaj mend ditën kur u larguam“, tha ajo. “Tre ose katër burra trokitën në derën tonë dhe i thanë nënës sime se duhej të largoheshim. Ata gjithashtu trokitën në derën e fqinjit tonë arab. Ne qanim, përqafonim dhe qanim më shumë, por i premtonim njëri -tjetrit se do të ktheheshim. Të gjithë u nisëm të nesërmen”.

Familja e Maor u kthye përkohësisht por gjeti që shumica e shtëpive ishin të dëmtuara, miqtë e tyre arabë ishin zhdukur dhe se aty nuk jetohej më.

Dekada më vonë, dhe pak para shpalljes së tenderit, shumë shtëpi të fshatit kanë një flamur të vogël palestinez të pikturuar brenda kornizave dhe një deklaratë të shkruar në arabisht: “Ne do të kthehemi“./UBTNews

Continue Reading

Bota

Një i vdekur dhe gjashtë të lënduar nga një sulm masiv me thikë në Kanada

Published

on

Të paktën një person ka vdekur dhe të paktën gjashtë të tjerë janë lënduar në një sulm masiv me thikë në Kanada.

I dyshuari vdiq gjithashtu në sulmin e sotëm në një komunitet në provincën Manitoba, sipas Policisë Mbretërore Kanadeze.

Incidenti ndodhi në Hollow Water First Nation, rreth 200 kilometra në verilindje të qytetit Winnipeg.

Tetë persona u transportuan në spitalet lokale, raporton BBC.

Pak detaje mbi incidentin janë aktualisht të disponueshme. Në një letër drejtuar banorëve të postuar në internet, kreu dhe këshilli i Hollow River shprehën ngushëllimet e tyre për ata që prekur nga kjo tragjedi.

Komuniteti Anishinaabe ka një popullsi të vogël prej disa qindra njerëzish. Sulmi ndodhi në përvjetorin e tretë të një sulmi masiv me thikë në James Smith Cree Nation dhe fshatin e afërt Weldon, në provincën Saskatchewan, në të cilin u vranë 11 persona dhe u plagosën shumë të tjerë. I dyshuari për sulmin vdiq pak pasi policia e arrestoi pas një kërkimi treditor./S.K/KP/

Continue Reading

Bota

​Tërmet i fortë godet Afganistanin

Published

on

Një tërmet 6.3 ballë sipas shkallës së Rihterit ka goditur sot Afganistanin juglindor, por deri më tani nuk ka raportime për dëme ose viktima në njerëz, sipas Qendrës Gjermane të Kërkimeve për Gjeoshkencat.

Afganistani ishte goditur të dielën nga një tërmet i fuqishëm duke shkaktuar vdekjen e më shumë se 2200 personave.

Tërmeti i fundit ndodhi 14 kilometra në lindje të Jalalabadit, në orën 16:56 GMT, në një thellësi prej 10 kilometrash ku shërbimi Gjeologjik i SHBA-së mati magnitudën në 5.6.

Tërmeti u ndje edhe në zonat fqinje qendrore dhe veriperëndimore të Pakistanit. Departamenti Meteorologjik i Pakistanit mati dridhjet në një magnitudë prej 5.9.

Një zyrtar i administratës së përkohshme afgane në provincën Kunar i tha Anadolu se dridhja u ndje në Kunar dhe në pjesë të tjera të vendit.

“Deri më tani, nuk ka raportime për dëme të mëtejshme, por kjo ka përhapur frikë te banorët”, tha Abdul Ghani, zëdhënës i administratës lokale.

Kjo ndodhi pas tërmetit me magnitudë 5.2 të së martës që goditi Afganistanin verilindor, sipas Shërbimit Gjeologjik të SHBA-së.

Kjo ishte lëkundja e tretë më e fortë pasuese që goditi Afganistanin që nga e diela./S.K/KP/

Continue Reading

Bota

​Kostot e huamarrjes në Mbretërinë e Bashkuar ulen, tregu i obligacioneve qetësohet

Published

on

Kostot e huamarrjes afatgjata të qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar janë lehtësuar pasi arritën nivelin e tyre më të lartë që nga viti 1998 në fillim të javës.

Norma e interesit për obligacionet qeveritare 30-vjeçare, e njohur si rendimenti, ra në 5.55%, duke rënë nga një nivel i lartë prej 5.75% të mërkurën.

Edhe pse rendimentet e obligacioneve janë rritur globalisht, ka pasur edhe shqetësime në treg në lidhje me financat e qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar, shkruan BBC.

Megjithatë, guvernatori i Bankës së Anglisë, Andrew Bailey, tha të mërkurën se ishte e rëndësishme të mos përqendroheshim shumë në rendimentet e obligacioneve afatgjata.

Mbretëria e Bashkuar nuk ishte e vetmja që pa rritjen e kostove të huamarrjes në fillim të javës, me rendimentet e obligacioneve 30-vjeçare gjermane, franceze dhe holandeze që u ngjitën në nivelin e tyre më të lartë që nga viti 2011.

Në SHBA, rendimentet e obligacioneve 30-vjeçare të thesarit u rritën në nivelin e tyre më të lartë në më shumë se një muaj.

Faktorë të tillë si tensionet gjeopolitike, politikat tregtare të Presidentit të SHBA-së Donald Trump dhe nivelet e larta të huamarrjes qeveritare kanë qenë shkaku i rritjes.

Z. Bailey i tha Komitetit të Thesarit se rendimenti 30-vjeçar i obligacioneve të Mbretërisë së Bashkuar ishte një numër mjaft i lartë, por nuk është ajo që përdoret për financim fare në këtë moment.

Qeveritë marrin hua para nga investitorët duke shitur obligacione – që është një kredi që qeveria premton ta paguajë në fund të një kohe të rënë dakord.

Rendimenti i obligacioneve 30-vjeçare të qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar të cilat njihen si obligacione të arta është rritur për disa muaj.

Tregu i obligacioneve amerikane, i cili shihet si mbështetës i sistemit financiar global, është përballur gjithashtu me presion për shkak të shqetësimeve në lidhje me borxhin e lartë, ndikimin e tarifave të Trump në inflacion dhe shqetësimeve në lidhje me pavarësinë e Rezervës Federale pas urdhrit të Trump për të shkarkuar një nga guvernatorët e saj.

Pasi u rritën në gati 5% për herë të parë që nga mesi i korrikut të mërkurën, rendimentet e obligacioneve 30-vjeçare amerikane ranë përsëri në rreth 4.88% pasi të dhënat treguan se vendet e lira të punës ranë në korrik.

Kjo përforcoi pritjet për një ulje të normës së interesit nga banka qendrore amerikane, Rezerva Federale, më vonë këtë muaj.

Në Mbretërinë e Bashkuar, megjithëse Banka e Anglisë ka ulur normat, z. Bailey tha se tani ka shumë më tepër dyshime se kur dhe sa shpejt normat do të ulen më tej, duke përsëritur komentet e tij pas uljes së normës së interesit në gusht.

Sterlina ra kundrejt dollarit në 1.3439 dollarë pasi ra ndjeshëm të martën./S.K/KP/

Continue Reading

Bota

15 të vdekur në Kongo pas shpërthimit të ri të Ebolës

Published

on

Një shpërthim i Ebolës ka lënë të vdekur 15 persona, përfshirë katër punonjës shëndetësorë, në Territorin Mweka në Provincën jugore Kasai të Kongos, njoftoi sot ministri i Shëndetësisë, duke shënuar shpërthimin e 16-të të virusit në vend në pesë dekadat e fundit.

“Në emër të Ministrisë së Shëndetit Publik, Higjienës dhe Mirëqenies Sociale, unë zyrtarisht shpall ringjalljen e sëmundjes së virusit Ebola, lloji Zaire, në zonën shëndetësore Boulape, në Provincën Kasai,” u tha gazetarëve Roger Kamba.

Kamba tha se deri më tani janë raportuar 28 raste, me një shkallë vdekshmërie prej 57% të konfirmuar.

Shifrat janë të përkohshme ndërsa hetimet vazhdojnë, por konfirmime të mëtejshme priten së shpejti, shtoi ai.

Ministri tha se qeveria ka krijuar një mekanizëm koordinimi reagimi përmes Qendrës së Operacioneve të Emergjencave të Shëndetit Publik (COUSP).

Ebola është një sëmundje virale e rëndë, hemorragjike që përhapet përmes kontaktit të drejtpërdrejtë me lëngjet trupore të një personi të sëmurë ose të vdekur, si dhe duke trajtuar kafshë të infektuara.

Kongo është përballur me shpërthime të Ebolës, me raste të raportuara në Kivu të Veriut gjatë viteve 2022 dhe 2023, duke çuar në shumë vdekje.

Shpërthimet e Ebolës së tipit Zaire kanë ndodhur në disa raste, por vendi i ka menaxhuar përmes përpjekjeve të vazhdueshme falë programit të vaksinimit, raporton Anadollu./S.K/KP/

Continue Reading

Të kërkuara