

Lajmet
Në Amazonë, ekologët brazilianë provojnë një qasje të re kundër shpyllëzimit dhe varfërisë
Nga Fabiano Maisonnave nga AP.
Published
2 years agoon
By
UBT newsNë një cep të largët të Amazonës, ekologët brazilianë po përpiqen të kenë sukses aty ku mungesa e qeverisjes ka rezultuar katastrofike. Ata po menaxhojnë një pjesë të tokës në një mënyrë që mirëpret njerëzit vendas dhe shkencëtarët për t’u angazhuar në ruajtjen e pyllit tropikal më të madh në botë.
Qëllimi është ambicioz, të kundërshtojnë forcat që kanë shkatërruar 10% të pyllit në më pak se katër dekada dhe të krijojë diçka që mund të përsëritet në pjesë të tjera të Amazonës.
Filloi me një ekspeditë katër-mujore përgjatë lumit Juruá në vitin 2016. Studiuesit vizituan rreth 100 komunitete që në pamje të parë dukeshin të ngjashme: rreshta shtëpish prej druri mbi shtylla përgjatë ujit. Por ata u goditën nga kontrastet në kushtet e jetesës.
Për të kuptuar atë që ata panë, është e rëndësishme të dini se 29% e Amazonës, është ose tokë publike pa mbrojtje të veçantë, ose tokë publike për të cilën nuk ekziston asnjë informacion publik, sipas një studimi nga Amazon Institute of People and the Environment.
Këto zona janë treguar të jenë më të ndjeshme ndaj shpyllëzimit. Grabitësit e tokës largojnë komunitetet tradicionale nga toka dhe më pas e shpyllëzojnë atë, duke shpresuar se qeveria do t’i njohë ata si pronarë, gjë që zakonisht ndodh.
“Është shumë pabarazi. Brenda zonave të mbrojtura, ka shumë gjëra pozitive që ndodhin, por nga jashtë, ato dukej se ishin 40 vjet prapa”, tha João Vitor Campos-Silva, një socio-ekolog tropikal, për Associated Press.
Studiuesit ishin të vetëdijshëm se pjesa e lumit e njohur si Medio Juruá, afër qytetit të Carauarit, ka një organizim të jashtëzakonshëm shoqëror dhe njerëzit menaxhojnë në mënyrë të qëndrueshme peshqit dhe produktet e tij pyjore, si acai. Përcaktimi i tokës këtu është “i rezervuar”, tokë publike ku banorët lejohen të peshkojnë.
Por jashtë këtyre zonave, në shumë vende, njerëzit marrin urdhra nga pronarët e vetë-emëruar të tokave, tha Campos-Silva. Komuniteteve të tëra u mohohet qasja në liqene, madje edhe për peshkim që e bëjnë për të ushqyer familjet e tyre. Njerëzit nuk e zotërojnë tokën dhe nuk e dinë se kush e ka.
“Ne filluam të mendojmë se mund të ishte interesante të hartonim një model mbrojtjeje”, ku komunitetet mund të korrnin prodhimet e tyre dhe peshk dhe të mbronin pyllin, në vend që të zhvendoseshin në qytet ose të drejtoheshin në aktivitete të paligjshme, të tilla si prerjet e palicencuara dhe peshkimin e tepërt.
Kështu ata krijuan Institutin jofitimprurës Juruá dhe blenë një pronë pylli tropikal 13 km përgjatë lumit Juruá. Ai përfshin rreth 20 liqene, disa me potencial të mirë për rritjen e pirarukut të çmuar, peshkun më të madh në shkallë të ujërave të ëmbla në botë, i cili mund të arrijë deri në 200 kilogramë.
Qëllimi, tha Campos-Silva, është të promovojë shkencë me cilësi të lartë, të bazuar në punën së bashku me njerëzit e rajonit.
Në afërsi të tokës së Institutit gjenden 12 komunitete. Brazilianët i quajnë “ribeirinhos”, ose njerëzit e lumenjve, siç dallohen nga banorët indigjenë.
Në të kaluarën, shansi për të siguruar jetesën nga pemët i tërhoqi gjyshërit e tyre në Amazonë. Në ditët e sotme të ardhurat kryesore vijnë nga pirarucu. Kontrolli i këtij peshkimi ka rezultuar të jetë i qëndrueshëm, duke ringjallur një specie që ishte në rënie dhe duke gjeneruar të ardhura.
Pylli tropikal i Amazonës, që mbulon një zonë dy herë më të madhe se India, gjithashtu mban rezerva të jashtëzakonshme karboni dhe është një mbrojtës thelbësor kundër ndryshimeve klimatike. I shtyrë nga grabitësit e tokës, shpyllëzimi u rrit në nivelin më të lartë 15-vjeçar në vitet e fundit, ndërsa Jair Bolsonaro, i cili u largua nga posti në janar, ishte president. Shkatërrimi në Amazonën lindore ka qenë tejet i gjerë.
Për të përfshirë komunitetet e lumenjve në qeverisje, instituti krijoi një komitet drejtues dhe nisi një seri takimesh publike të quajtura “komuniteti i ëndrrave”, ku njerëzit mund t’i jepnin përparësi përmirësimeve që duan më shumë.
Për të shmangur paragjykimet e mundshme të gjinisë dhe moshës, ata punuan në tre grupe – gra, të rinj dhe burra, tha Campos-Silva.
Presidentja e shoqatës së komuniteteve të lumenjve, Fernanda de Araujo Moraes, tha se qëllimi kryesor është të parandalojë lëvizjen e njerëzve të lumenjve në qytetet e Amazonës, ku papunësia midis njerëzve me aftësi të ulëta është e shfrenuar dhe dhuna është e përhapur, falë trafikut të drogës.
Në komunitetin e saj të Lago Serrado-s, ku 12 familje jetojnë në shtëpi me shtiza, si gratë ashtu edhe burrat renditën energjinë elektrike 24 orëshe si përparësinë e tyre kryesore. Aktualisht, është në dispozicion vetëm tre orë në ditë. Të rinjtë zgjodhën peshkimin.
Moraes beson se ky lloj bashkëpunimi është rruga më e shpejtë për përparim. “Ne duam të përmirësojmë jetën e njerëzve dhe Instituti dëshiron të njëjtën gjë”, tha ajo.
“Kjo është diçka që nuk ekziston këtu në Amazonë, nuk ekziston askund në Brazil. Nëse funksionon, do të tërheqë shumë vëmendjen e njerëzve”, tha banori José Alves de Morais./UBTNews/
Aktualitet
Laha: Qendra e Laboratorëve testues në UBT është qendra më e madhe në rajon
Published
13 hours agoon
July 20, 2025By
Driton Iseni
Fisnik Laha, dekan i Fakultetit Biokimi Mjekësore dhe Kimi aplikative në UBT, në një bisedë për mediat e UBT-së, flet për punën që po bëhet për regjistrimin e studentëve të rinj dhe sidomos për përparësitë që mundësitë që ofron studimi në Biokimi Mjekësore, si dhe në Kimi aplikative, që është një drejtim i ri në këtë institucion
UBT News: UBT ka filluar regjistrimin e studentëve të rinj për vitin akademik 2025/2026. Si po ecin regjistrimet në fakultetin tuaj?
Laha: Procesi i regjistrimit përcillet me angazhim shtesë të stafit drejt realizimit të suksesshëm të këtij procesi. Ne i kemi bërë të gjitha përgatitjet për këtë fazë.
Interesimi është mjaft i madh, sepse drejtimet janë tejet atraktive për tregun e punës dhe është një e ardhme e ndritur e të gjithë studentëve që do të jenë pjesë e jona.
UBT News: A ka interesim të shtuar në krahasim me vitet e kaluara?
Laha: Është një interesim i shtuar në krahasim me vitet paraprake. Kjo reflekton në radhë të parë angazhimin e stafit dhe investimet e tjera shtesë që kanë kryer në infrastrukturë laboratorike. Është një vlerësim i përgjithshëm i të gjithë neve, rruga të cilën ne nëpër vite po e ndjekim tregon që është rrugë e suksesshme – me regjistrime të reja, me vlerësime të reja në nivel ndërkombëtar për fakultetet respektive brenda UBT-së dhe është një zhvillim i hovshëm.
UBT News: Kimia aplikative është një drejtim i ri në UBT. Çka e bën të veçantë atë?
Laha: Sa herë që marrim iniciativa për drejtime të tjera, ne ndjekim tri orientim bazë, mbi të cilat ndërtojmë programe të qëndrueshme.
Një prej drejtimeve që na siguron qëndrueshmëri programore dhe karrierë të suksesshme për studentë është bashkëpunimi ynë direkt me industrinë vendore.
Elementet që i marrin si të dhëna nga ekonomia vendore i analizojmë në kontekstin global të zhvillimeve për fushat respektive dhe bëjmë vlerësime të infrastrukturës sonë dhe të kapacitetit aktual akademik dhe hulumtojmë në qoftë se ka nevojë për përmirësime shtesë.
Te Kimia aplikative, është vlerësim i përgjithshëm se është një kërkesë në rritje për njohjen e një morie të fenomeneve, që e mbështesin industrinë vendore, zhvillimin e saj të mëtutjeshëm.
E kemi kontekstualizuar edhe nga perspektiva e përgatitjes sonë infrastrukturore dhe akademike . Po ashtu, i kemi shikuar edhe bashkëpunimet tona ndërkombëtare, që zhvillojnë programe të ngjashme dhe kemi ardhë në përfundim se përmbajtja kurikulare e këtij programi është e garantuar për studentë që do të jenë pjesë e jona. Është e garantuar në kuptimin e karrierës së tyre profesionale, në kuptimin e zhvillimit të tyre të gjithmbarshëm edhe pas përfundimit të ciklit të parë të studimeve.
Brena Fakultetit të Biokimisë Mjekësore dhe Kimisë aplikative në UBT kemi edhe programe të tjera të akredituara, që vazhdojnë me një ritëm të qëndrueshëm dhe është një progresion në rritje nëpër vite dhe sigurisht edhe ato eksperienca të programeve të tjera, edhe ato eksperienca shkencore që gjenerohen nga puna hulumtuese në veçse i kemi në dispozicion për gjeneratën e re që vjen në Kimi aplikative.
UBT News: Çfarë laboratorësh ka në UBT dhe a mundem këta laboratorë që profesionalisht t’i zhvillojnë studentët?
Laha: Qendra e Laboratorëve testues në UBT është qendra më e madhe rajonale e laboratorëve testuese, që janë në përdorim nga arsimi i lartë vendor dhe rajonal. Tri qasje që ne i ndjekim në raport me përdorimin e këtyre kapaciteteve janë të orientuara në hulumtim, ngase konsiderojmë se shtylla kryesore e zhvillimit të arsimit të lartë hulumtimi, veçanërisht orientimi ynë si UBT në fushat me aplikim të shkencave të natyrës, sigurisht edhe të shkencave të tjera.
Orientimi i parë i zhvillimit të metodologjive testuese ka shkuar drejt hulumtimeve, pra investimeve infrastrukturore në pajisje dhe në hapësira që sigurojnë hulumtim të qëndrueshëm për stafin dhe për studentët.
Qasja e dytë që ne ndjekim në vlerësimin e kapaciteteve dhe ngritjen e tyre nëpër vite lidhet me përdorimin e metodologjive jostandarde dhe të dizajnuara ekskluzivisht për studentët tanë.
Në fazat e para të studimeve i rregullojmë asisoj funksionet laboratorike, sa që japim njohuritë fillestare për studentët.
Në fazat e avancuara të studimeve të tyre, pastaj, është qasja e tretë, që ne e quajmë qasje standarde, qasja zyrtare e metodave të zbatuara në nivel ndërkombëtar.
Pra, gjithmonë flasim për përdorimin e metodologjive testuese, të aprovuara në nivel ndërkombëtar.
Stafi dhe studentët e UBT-së, pas kalimit të këtyre fazave, janë të gatshëm të ofrojnë testime për palë të treta.
UBT News: Si qëndron bashkëpunimi me industrinë?
Laha: Pikë kyçe e zhvillimit tonë është zhvillimi dhe promovimi i bashkëpunimit me industrinë, me kompanitë vendore, me industritë specifike.
Kur krijojmë programet e reja, kurikulat e i hartojmë ekskluzivisht bazuar në kërkesat që i ka industria.
Është një bashkëpunim i qëndrueshëm, që rritet vazhdimisht, në kuptimin e akterëve që involvohen aty dhe kjo po jep rezultate të qëndrueshme në të gjitha nivelet.
UBT News: Cilat janë rezultatet konkrete, a mund të na përmendni shifra të studentëve që regjistrohen?
Laha: Sapo studentët tanë shkojnë për praktika profesionale në industrinë vendore, ata bëhen pjesë shumë shpejt e asaj industrie. Ky është një vlerësim për krejt angazhimin që bën stafi akademik në raport me studentët tanë.
Bashkëpunimet ndërkombëtare na mundësojnë që të kemi shkëmbime të studentëve dhe të stafit. Parë nga kjo perspektivë, ne gjithmonë e analizojmë “feed-backun” që na vjen nga universiteti partner.
Është tejet motivuesve të shohësh që studentët tanë janë ndër më të mirët, kudo që janë nëpër universitete të botës.
UBT News: Cili është profili i stafit në Biokimi Mjekësore dhe Kimi aplikative?
Laha: Ne qëndrojmë më së miri me staf në republikën tonë, si për nga metodologjia në mësimdhënie, si për nga numri i hulumtimeve që stafi i zhvillon dhe i publikon në revista me impakt faktor.
Intervistoi: Driton Hyseni
Lajmet
Sërish s’ka konstituim të Kuvendit, Nisma pret sinjal pozitiv nga LVV-ja
Published
2 days agoon
July 19, 2025By
UBTnews
Deputetët e Kuvendit të Kosovës dështuan për të 49-tën herë me radhë për të konstituuar përbërjen parlamentare të dalë nga zgjedhjet e shkurtit.
Seanca e së shtunës u mbajt mes paralajmërimeve se më vonë gjatë ditës kreu i Lëvizjes Vetëvendosje, Albin Kurti, do të takohet me udhëheqësin e Nismës Socialdemokrate, Fatmir Limaj, në përpjekje për të arritur një marrëveshje për dalje nga ngërçi politik.
Seanca e radhës do të mbahet më 21 korrik në orën 11:00.
Para seancës, deputetja e Nismës Socialdemokrate, Xhevahire Izmaku, tha se pret që sot të ndodhë takimi dhe të ketë vullnet poliitk nga Kurti.
“Ne presim që sot të zhvillohet takimi. Jemi në afatet e fundit kushtetuese. Unë pres një sinjal pozitiv nga ky takim, që besoj që sot do të ndodhë, dhe vulllnet politik nga lideri i LVV-së”, tha ajo për gazetarët.
Sipas Izmakut, partia e saj pret që Limaj të bëhet kryeparlamentar dhe LVV-ja të udhëheqë Qevernë.
Ajo tha se nuk ka ofertë tjerët, por shtoi se kjo është alternativa e vetme që vendi të dalë nga ngërçi dhe shteti të ketë institucione.
Izmaku po ashtu pretendoi se Limaj ka mbështetjen edhe të deputetëve e partive të tjera.
Deputeti nga AAK-ja, Lah Brahimaj, para nisjes së seancës pretendoi se Nisma, LVV-ja dhe Lista Serbe veçse kanë një marrëveshje në parim. Ai tha se kjo mbështetet në sjelljen e tyre, pasi pas çdo dështimi të seancës, deputetët e Nismës, LVV-së dhe Listës Serbe lëshojnë sallën plenare, ndërkaq partitë e tjera jo.
Sipas tij, AAK-ja nuk ka vota për Limajn kryeparlamentar.
Nga PDK-ja kishte qëndrime të ndryshme para nisjes së seancës. Nait Hasanaj tha se nuk do ta votonte Limajn për kryeparlamentar, por Fadil Nura tha se partia e tij ka interes që vendi të ketë institucione sa më shpejt.
“Shpresoj që PDK-ja do t’ia japë voton Fatmir Limajt”, tha ai.
Deputetët e Partisë Demokratike të Kosovës (PDK), Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK), Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) dhe Listës Serbe, që nga 1 maji po refuzojnë të propozojnë anëtarë për një komision që do të mbikëqyrte votimin e fshehtë për zgjedhjen e kryeparlamentarit.
LVV-ja, si parti fituese e zgjedhjeve, e ka të drejtën ekskluzive të propozimit të kryeparlamentarit, e ka propozuar Albulena Haxhiun për kryetare të organit ligjvënës. Megjithatë, Haxhiu është konsideruar si figurë përçarëse nga PDK-ja dhe AAK-ja që kanë kërkuar nga LVV-ja të ndryshojë propozimin, ndërkaq LDK-ja ka thënë se nuk do të votojë asnjë emër të partisë fituese për këtë post.
Lidhur me çështjen e konstituimit të Kuvendit, Gjykata Kushtetuese ka obliguar deputetët që brenda 30 ditësh – deri më 26 korrik – të zgjedhin kreun e ri të Kuvendit dhe më pas të votojnë nënkryetarët, duke përmbyllur kështu konstituimin e organit ligjvënës.
Deputetja e Kuvendit të Kosovës nga Nisma Socialdemokrate, Xhevahire Izmaku i ka thënë të premten Radios Evropa e Lirë se partia e saj qëndron në kërkesën që Limaj të zgjidhet kryeparlamentar.
“Ne qëndrojmë me kërkesën tonë – që mendojmë se është e arsyeshme – për pozitën e kryetarit të Kuvendit. Votat i kemi. Nëse propozohet emri i Fatmir Limajt, atëherë të hënën mund të konstituohet Kuvendi”, ka thënë Izmaku për Radion Evropa e Lirë.
Sipas saj, deri më tani nuk ka ndonjë sinjal të qartë nga Lëvizja Vetëvendosje se mund të arrihet një marrëveshje me Nismën Socialdemokrate, por “ekziston një ambient pozitiv”.
“Por, nuk mund të them se si do të jetë vendimmarrja. Situata është e paparashikueshme”, ka thënë mes tjerash ajo.
Teksa afati i caktuar nga Gjykata Kushtetuese po afrohet, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, më herët gjatë javës paralajmëroi se nëse këto ditë nuk konstituohet Kuvendi, atëherë javën e ardhshme e para e shtetit do t’i drejtohet Kushtetueses.
Partitë që mandatin e kaluar ishin në opozitë argumentojnë se ndryshimi i votimit nga kryesuesi i seancës, Avni Dehari, për kryeparlamenetarin – nga i hapur në të mbyllur – është jokushtetues. Por, LVV-ja argumenton të kundërtën.
LVV-ja kërkon që për Albulena Haxhiun të votohet vetëm një herë përmes votimit të fshehtë dhe nëse nuk i siguron 61 votat e nevojshme, ajo do të tërhiqet nga gara.
Ajo nuk i ka siguruar votat e nevojshme në disa seanca radhazi që janë mbajtur me votim të hapur.
Pjesëtarë të shoqërisë civile kanë protestuar disa herë para ndërtesës së Kuvendit duke i thirrur deputetët në përgjegjësi.
Lajmet
Popoviq në mbajtje për 48 orë pas fjalimit kundër UÇK-së, i sekuestrohen dy telefona
Published
2 days agoon
July 19, 2025By
UBTnews
Igor Popoviq, ndihmësdrejtor i të ashtuquajturës “Zyrë për Kosovë” në Qeverinë e Serbisë, është ndaluar nga Policia e Kosovës dhe dërguar në mbajtje për 48 orë, pasi u arrestua të premten në pikën kufitare të Bërnjakut.
Arrestimi i Popoviqit vjen pas fjalimit të tij në Hoçë të Madhe të Rahovecit, ku ai akuzoi Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, duke e quajtur “organizatë terroriste” dhe duke krahasuar veprimet e saj me ato në Rripin e Gazës. Fjalimi u mbajt në një ceremoni përkujtimore.
Sipas raportit 24-orësh të Policisë, ndaj Popoviqit është iniciuar procedurë për veprën penale “Nxitje e përçarjes dhe e mosdurimit”, ndërsa gjatë ndalimit i janë sekuestruar edhe dy telefona.
Ministri i Brendshëm në detyrë, Xhelal Sveçla, deklaroi se “institucionet e sigurisë nuk do të tolerojnë ofendimet dhe shtrembërimet e historisë së Kosovës”, duke shtuar se ndaj Popoviqit do të veprohet në përputhje me ligjet në fuqi.
Ndërkohë, drejtori i të ashtuquajturës “Zyrë për Kosovë”, Petar Petkoviq, reagoi duke e cilësuar arrestimin si “të padrejtë” dhe pretendoi se Popoviq “vetëm tha të vërtetën”./BetimipërDrejtësi
Lajmet
14-vjeçari ndalohet me armë zjarri dhe sprej në Ferizaj
Published
2 days agoon
July 19, 2025By
UBTnews
Policia e Kosovës ka ndaluar një të mitur 14-vjeçar në Ferizaj, nën dyshimin për armëmbajtje pa leje dhe posedim të sprejit, në orët e para të mëngjesit të së shtunës.
Sipas njoftimit zyrtar, reagimi i policisë erdhi pas marrjes së një informacioni se një person i mitur po mbante me vete armë zjarri dhe sprej. Njësia policore ka ndërhyrë menjëherë, ka identifikuar të dyshuarin dhe e ka ndaluar në vendngjarje.
Gjatë kontrollit fizik, tek i mituri janë gjetur një armë zjarri pa fishekë dhe një sprej, të cilat janë sekuestruar si prova materiale.
I dyshuari është shoqëruar në stacionin policor dhe është intervistuar në prani të prindit dhe avokatit të caktuar sipas detyrës zyrtare. Me urdhër të prokurorit kujdestar, 14-vjeçari është liruar në procedurë të rregullt, ndërkohë që hetimet do të vazhdojnë.
Policia e Kosovës u ka bërë thirrje qytetarëve që të raportojnë çdo rast të tillë për të garantuar sigurinë publik.

Laha: Qendra e Laboratorëve testues në UBT është qendra më e madhe në rajon

Selimi: Mbi 90 për qind e të diplomuarve në Media dhe Komunikim në UBT janë të punësuar

Sërish s’ka konstituim të Kuvendit, Nisma pret sinjal pozitiv nga LVV-ja

Raportohet për të paktën 26 të vrarë në Gazë

Popoviq në mbajtje për 48 orë pas fjalimit kundër UÇK-së, i sekuestrohen dy telefona

14-vjeçari ndalohet me armë zjarri dhe sprej në Ferizaj

Trump nënshkruan projektligjin historik për kriptovalutat

Sot tentimi i 49-të për konstituimin e Kuvendit

Ligjëratë mbi Vëzhgimin Satelitor në kuadër të Akademisë Verore në Fakultetin e Sistemeve të Informacionit
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore