Lajmet

Ndotja e ajrit, më shumë se 90 foshnja vdesin çdo javë në Evropë dhe Azinë qendrore

Kështu sipas një analize të re të të dhënave të paraqitur në një dokument politikash të publikuar të enjten nga UNICEF-i.

Published

on

UNICEF-i kërkon nga qeveritë të miratojnë Standardet e Cilësisë së Ajrit në përputhje me Udhëzuesin e OBSH-së për Cilësinë e Ajrit, pasi ndotja e ajrit është tani një shkak kryesor i vdekjes në mesin e fëmijëve në të gjithë rajonin.

Më tepër se 5 mijë e 800 fëmijë dhe adoleshentë në Evropë dhe në Azinë qendrore vdiqën në vitin 2019 nga shkaqe që lidhen me ndotjen e ajrit. Shumica dërrmuese – 85 për qind – vdiqën para ditëlindjes së tyre të parë, e barabartë me 90 foshnja në javë, sipas një analize të re të të dhënave të paraqitur në një dokument politikash të publikuar të enjten nga UNICEF-i.

“Kur bëhet fjalë për ndotjen e ajrit, mushkëritë më të vogla mbajnë barrën më të rëndë, duke shkaktuar dëm serioz në shëndetin dhe zhvillimin e fëmijëve, që mund tu kushtojë atyre edhe me humbje të jetës”, tha Regina de Dominicis, Drejtoreshë Rajonale e UNICEF-it për Evropën dhe Azinë qendrore.

“Reduktimi i ndotësve të ajrit dhe reduktimi i ekspozimit të fëmijëve ndaj ajrit toksik është thelbësor për mbrojtjen e shëndetit të tyre dhe shoqërive të tyre, duke çuar në uljen e kostove të kujdesit shëndetësor, përmirësim të të nxënit, rritje të produktivitetit dhe një mjedis më të sigurt e më të pastër për të gjithë”.

Fillimi i jetës së fëmijës me ajër të ndotur: ndikimi alarmues i ndotjes së ajrit te fëmijët në Evropë dhe Azinë qendrore thekson se fëmijët e ekspozuar ndaj ndotjes së ajrit kanë rrezik të shtuar të problemeve të rënda shëndetësore duke përfshirë infeksione akute të frymëmarrjes si pneumonia, veçanërisht të rrezikshme për foshnjat dhe fëmijët e vegjël.

Thithja e ajrit të ndotur shkakton dëmtime afatgjatë në mushkëritë e fëmijëve, duke çuar në rrezik të shtuar të astmës dhe sëmundjeve kronike të frymëmarrjes dhe kardiovaskulare, duke përfshirë kancerin. Ndotja e ajrit mund të çojë në çrregullime neurologjike më vonë në jetë si rezultat i dëmtimit të hershëm të trurit të fëmijëve, theksohet në dokument.

Fëmijët janë fizikisht më të ekspozuar ndaj ndotjes së ajrit sesa të rriturit sepse marrin frymë dy herë më shpejt dhe shpesh nga goja, duke marrë më shumë ndotës. Ata janë shpesh më afër tokës ku grumbullohen ndotësit. Për nga aspekti fiziologjik, fëmijët janë më të prekshëm ndaj ndotjes së ajrit sesa të rriturit, sepse truri, mushkëritë dhe organet e tjera të tyre janë të ekspozuar ndaj inflamacioneve dhe dëmtimit gjatë një periudhe të zhvillimit të shpejtë, vë në theks dokumenti i politikave.

Në Evropë dhe Azinë qendrore, ndotja e ajrit – PM 2.5 dhe PM 10 – shkaktohet kryesisht nga praktikat rezidenciale dhe tregtare, duke përfshirë përdorimin e qymyrit dhe lëndëve të tjera djegëse fosile për ngrohje dhe gatim.

Për të parandaluar përkeqësimin e cilësisë së ajrit, UNICEF-i u kërkon qeverive të forcojnë politikat dhe investimet për të përshpejtuar kalimin drejt energjisë dhe transportit të pastër, efiçient në të gjithë sektorët. Kjo përfshin mbështetjen e efiçiencës energjetike dhe qasjen në energji të pastër, trajnimin e profesionistëve të kujdesit parësor shëndetësor për të kontrolluar fëmijët dhe për të zbuluar sëmundjet e lidhura me ndotjen e ajrit, si dhe përshkallëzimin dhe përshpejtimin e planeve për të reduktuar ndotjen e ajrit në nivel qendror dhe lokal.

Për të mbrojtur fëmijët nga ekspozimi, UNICEF-i u bën thirrje institucioneve të krijojnë dhe të mirëmbajnë sisteme të monitorimit të cilësisë së ajrit pranë kopshteve dhe shkollave, dhe të raportojnë informacione për publikun, duke vënë në dukje nivelet e ndotjes së ajrit që janë të rrezikshme për fëmijët dhe gratë shtatzëna.

UNICEF-i punon në vende të Evropës dhe Azisë qendrore për të mbledhur dëshmi mbi përhapjen dhe ndikimin e ndotjes së ajrit dhe ndihmon në zhvillimin dhe zbatimin e zgjidhjeve për të mbrojtur fëmijët nga ekspozimi i mëtejshëm.

Lajmet

UBT sjell në Tiranë trashëgiminë evropiane të Karl Gegës në bashkëpunim me partnerë prestigjiozë

Published

on

By

UBT, në bashkëpunim me Fondacionin Musei Civici di Venezia dhe Akademinë e Shkencave të Shqipërisë, ka organizuar një ngjarje të veçantë që përmbledh historinë dhe ndikimin e madh të Inxhinierit vizionar, Karl Gega. Konferenca Shkencore dhe Ekspozita, e titulluar “Një hekurudhë për të ndryshuar historinë”, u dedikuan Inxhinierit vizionar që ndikoi thellësisht në Evropën e shekullit XIX.

Konferenca është mbajtur në ambientet e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe ka bërë bashkë personalitete të shquara nga fusha e shkencës, arsimit dhe kulturës.

Pjesëmarrësit përfshinë figura të njohura si Rektori dhe Presidenti i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, Kryetarin e Seksionit të Shkencave Shoqërore Albanologjike pranë Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, akad. asoc. Gëzim Hoxha, si dhe përfaqësuesen e Fondacionit Musei Civici di Venezia, Monica Viero.

Gjithashtu, ngjarja ka pasur një prani të spikatur nga institucione të tjera, si dhe nga pjesëmarrës nga Kosova, Shqipëria dhe Italia, duke theksuar rëndësinë ndërkombëtare të kësaj ngjarje.

Në fokus të diskutimeve kanë qenë tema të ndryshme të lidhura me trashëgiminë e familjes së Karl Gegës, një figurë kyçe në zhvillimin e infrastrukturës dhe të historisë inxhinierike të Evropës, si dhe aspekte të tjera të rëndësishme që lidhen me ndikimin e tij në zhvillimet teknologjike të kohës. Diskutimet kanë përfshirë gjithashtu aspekte të kulturës, teknologjisë dhe ndikimit të zgjerimit të hekurudhës në lidhjen e kulturave dhe vendeve të ndryshme të Europës.

Në fjalën e tij, Rektori i UBT-së, Prof. Dr. Edmond Hajrizi, theksoi rëndësinë e bashkëpunimeve ndërkombëtare dhe të lidhjes mes institucioneve shkencore dhe kulturore për zhvillimin e mëtejshëm të dijes. Ai nënvizoi se, ngjarje të tilla nuk janë vetëm mundësi për të nxjerrë në pah trashëgiminë e vizionarëve të shquar si Karl Gegë, por gjithashtu ofrojnë mundësi për të reflektuar mbi ndikimin që kanë pasur dhe vazhdojnë të kenë përparimet teknologjike dhe inxhinierike në shoqërinë moderne.

Pjesëmarrësit janë angazhuar gjithashtu në një diskutim të thellë rreth trashëgimisë kulturore dhe historike të Karl Gegës dhe ndikimit të tij në ndërtimin e infrastrukturave hekurudhore që kanë lidhur qytete dhe shtete të ndryshme në Europë.

Nga 12 qershori, do të jetë e hapur gjithashtu ekspozita për Karl Gegën, në Pallatin e Kongreseve në Tiranë, dhe organizohet nga UBT dhe Fondacioni Musei Civici di Venezia. E njëjta ekspozitë do të vjen edhe në Kosovë, në Parkun Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së në korrik.

Continue Reading

Aktualitet

Sulmohet pika kryesore bërthamore në Iran

Published

on

Kreu i agjencisë globale mbikëqyrëse bërthamore ka konfirmuar se vendi kryesor i pasurimit bërthamor të Iranit në Natanz u godit nga sulmet izraelite në orët e para të së premtes.

Në një postim në X, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike tha se po “monitoronte nga afër situatën thellësisht shqetësuese në Iran”, shkruan BBC.

Agjencia tha se ishte në kontakt me autoritetet iraniane në lidhje me nivelet e rrezatimit në vend, si dhe me inspektorët e saj në Iran.

Continue Reading

Aktualitet

Irani ka lëshuar mbi 100 dronë drejt Izraelit

Published

on

Një zëdhënës i ushtrisë izraelite tha se Irani ka lëshuar më shumë se 100 dronë drejt Izraelit gjatë orëve të fundit, pasi vendi premtoi hakmarrje për sulmet izraelite.

Zëdhënësi tha se 200 aeroplanë luftarakë izraelitë morën pjesë në sulmet kundër më shumë se 100 objektivave në Iran gjatë natës.

Sipas reuters, ai tha se Izraelin e presin “disa orë të vështira”. Sirena ajrore ranë paraprakisht në Izrael, ndërsa vendi u përgatit për hakmarrjen.

Në reagim të menjëhershëm pas sulmit, udhëheqësi suprem i Iranit tha se Izraeli “duhet të presë një ndëshkim të ashpër”.

“Regjimi sionist i ka sjellë vetes një fat të hidhur dhe të dhimbshëm, dhe me siguri do të përballet me të”, u shpreh ai.

Ndryshe, Izraeli ka nisur një fushatë të paprecedentë sulmesh ajrore mbi territorin iranian, në një operacion të koduar “Luanin që Ngrihet” (Operation Rising Lion), duke goditur objektiva strategjike që përfshijnë uzina bërthamore, baza ushtarake dhe ndërtesa të lidhura me Gardën Revolucionare Iraniane.

Continue Reading

Lajmet

Vijon gjykimi për rastin “Banjska”, dëshmojnë dy zyrtarë policorë

Published

on

By

Po mbahet seanca gjyqësore në rastin “Banjska”, ku sot pritet të dëgjohen dëshmitë e dy zyrtarëve policorë, Fahri Shala dhe Sedat Dushi.

Të akuzuarit Dushan Maksimoviq, Blagoje Spasojeviq dhe Vladimir Toliq, të cilët ndodhen në masë paraburgimi, u sollën në seancë nën masa të rrepta sigurie.

Më 11 shtator 2023, kryeprokurori i Prokurorisë Speciale të Kosovës, Blerim Isufaj, kishte konfirmuar aktakuzën për këtë rast, në të cilin mbeti i vrarë rreshteri i Policisë së Kosovës, Afrim Bunjaku.

Deri më tani, në këtë proces gjyqësor kanë dëshmuar edhe zyrtarët policorë Avni Shala, Elez Peci, Mirsad Kryeziu, Çlirim Shaqiri dhe Alban Rashiti.

Continue Reading

Të kërkuara