Shëndeti

Ndotësit e rrezikshëm rreth nesh – Çfarë mund të bëni për të parandaluar ndikimin në shëndet?

Ka mënyra për të kufizuar efektet e ndotjes së ajrit në shëndet.

Published

on

Ndotja e ajrit shkakton ose kontribuon në një sërë sëmundjesh shëndetësore.

Efektet e ndotjes së ajrit mund të variojnë nga vështirësitë e lehta të frymëmarrjes e deri tek problemet e rënda kardiovaskulare.

Gazrat dhe grimcat e dëmshme në ajër vijnë nga një sërë burimesh, duke përfshirë tymrat nga automjetet, tymin nga djegia e qymyrit ose gazit, por edhe tymi i duhanit.

Ka mënyra për të kufizuar efektet e ndotjes së ajrit në shëndet, megjithatë ndryshimi i rëndësishëm mbështetet në përmirësimet e cilësisë së ajrit në shkallë globale.

Në këtë artikull, AgroWeb.org ju njeh se si ndotja e ajrit mund të ndikojë në shëndetin tuaj.

Çfarë është ndotja e ajrit?

Ndotja e ajrit shkaktohet nga grimca të vogla që mund të jenë natyrale ose artificiale.

Gama e ndotësve të mundshëm nënkupton që ndotja e ajrit mund të prekë njerëzit si jashtë ashtu edhe brenda në shtëpi.

Ndotja e ajrit në ambinetet e jashtme shkaktohet nga:

  • grimcat nga djegia e qymyrit dhe gazit
  • gazra të dëmshëm, të tilla si oksidet e azotit ose dioksidi i squfurit
  • tymi i duhanit etj.

Ndotja e ajrit në ambientet e brendshme shkaktohet nga:

  • kimikatet që përdoren në shtëpi
  • gaze të dëmshme, si monoksidi i karbonit ose radoni
  • materialet e ndërtimit, si plumbi ose azbesti
  • myku
  • tymi i duhanit etj

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), ndotësit që përbëjnë rrezikun më të lartë për shëndetin e një personi janë:

  • grimcat nga lëndët e ngurta dhe pika të lëngshme
  • dioksidi i azotit
  • dioksidi i squfurit
  • ozonit

Ekspozimi afatshkurtër

Ekspozimi afatshkurtër ndaj ndotjes së ajrit, mund të ndikojë në sistemin e frymëmarrjes sepse shumica e ndotësve hyjnë në trup përmes rrugëve të frymëmarrjes.

Mund të çojë në infeksione të frymëmarrjes dhe ulje të funksionit të mushkërive. Gjithashtu mund të përkeqësojë astmën tek njerëzit me këtë gjendje.

Ekspozimi ndaj dioksidit të squfurit mund të shkaktojë dëmtim të syve dhe traktit respirator, si dhe irritim të lëkurës.

Ekspozimi afatgjatë

Shumë studime e kanë lidhur ekspozimin e vazhdueshëm në ajër të ndotur me probleme serioze shëndetësore, e madje deri në vdekje të parakohshme.

Disa nga sëmundjet e rënda janë sëmundjet pulmonare kronike, kanceri në mushkëri, sëmundje kardiovaskulare që mund të shkaktojë goditje në tru dhe sulme në zemër, lindje të parakohshme etj.

Si mund ta reduktoni ekspozimin ndaj ndotësve të ajrit?

Kjo mund të bëhet duke kufizuar kohën kaloni në zonat e jashtme me cilësi të dobët të ajrit. Gjithashtu shmangi rrugët e ngarkuara nga automjetet.

Për të zvogëluar rrezikun nga ndotësit e ajrit në shtëpi, sigurohuni që ambienti të jetë i pastër dhe i ajrosur.

Pluhuri, myku dhe poleni mund të rrisin rrezikun e problemeve të frymëmarrjes.

Gjithashtu  mund të kontrolloni nivelet e radonit në shtëpi duke përdorur një komplet testimi. Përndryshe, punësoni një profesionist për të bërë këtë matje.

Ju mund të përdorni një detektor të monoksidit të karbonit për të monitoruar nivelet e monoksidit të karbonit në shtëpinë ose vendin e punës.

Është e rëndësishme të jeni të vetëdijshëm për ndotësit e mundshëm të ajrit si jashtë ashtu edhe brenda.

Qeveritë, bizneset dhe individët, të gjithë mund të ndihmojnë në minimizimin e ndotjes së ajrit.

Reduktimi i emetimeve nga automjetet dhe nivelet e ndotësve në atmosferë mund të përmirësojë cilësinë e ajrit dhe të jetës. /AgroWeb.org

Shëndeti

Doni një mëlçi më të shëndetshme? Kjo perime bën mrekulli

Published

on

Sëmundjet e mëlçisë prekin miliona njerëz dhe mund ta pengojnë organin të funksionojë normalisht. Pasojat mund të jenë shumë serioze, duke përfshirë infeksione, kancer të mëlçisë dhe madje edhe vdekje, prandaj mjekët theksojnë rëndësinë e kujdesit për shëndetin e mëlçisë.

Mëlçia është organi më i madh e thelbësore për tretjen e ushqimit, ruajtjen e energjisë dhe largimin e toksinave. Kur nuk funksionon siç duhet, mund të shfaqen simptomat si ënjtja e këmbëve, zverdhja e lëkurës dhe syve dhe tendenca për t’u mavijosur lehtë.

Shëndeti i mëlçisë ndikohet nga shumë faktorë – nga viruset, alkooli dhe drogat deri te gjenetika. Por, edhe dieta luan një rol të rëndësishëm. “Dieta është shumë e rëndësishme për shëndetin e mëlçisë”, thotë hepatologia Dr. Ana Kardashian për Parade.

Ajo dhe mjekë të tjerë theksojnë se një dietë e ekuilibruar mund ta zvogëlojë ndjeshëm rrezikun dhe ata nxjerrin në pah një perime në veçanti: brokolin.

“Brokoli ka veti antioksiduese, që do të thotë se mund të ndihmojë në parandalimin e inflamacionit të mëlçisë”, shpjegon Dr. Kardashian. Kolegu i saj, hepatologu Dr. Anthony Martinez, shton se brokoli përmban glukorafaninë dhe sulforafan, përbërës që zvogëlojnë akumulimin e yndyrës, inflamacionin dhe stresin oksidativ në mëlçi.

“Sulforafani aktivizon enzimat e detoksifikimit dhe ndihmon mëlçinë të neutralizojë toksinat në mënyrë më efektive”, thotë ai, duke theksuar përmbajtjen e lartë të fibrave, të cilat mbështesin shëndetin e zorrëve dhe kështu përfitojnë indirekt mëlçinë, shkruan Index.hr.

Edhe pse nuk ka sasi të saktë brokoli që duhet të konsumohet, udhëzimet rekomandojnë 200 deri në 600 gramë të kësaj perimeje në ditë.

Brokoli nuk duhet të jetë e vetmja perime në pjatën tuaj, por pjesë e një diete të larmishme të pasur me antioksidantë dhe lëndë ushqyese.

Përveç brokolit, hepatologët rekomandojnë gjithashtu spinaq, lakër jeshile, hudhër dhe perime rrënjë si panxhari dhe karrota.

Continue Reading

Shëndeti

Shega, mrekullia e vjeshtës që duhet shfrytëzuar çdo ditë

Published

on

Shega është një frut me forcë antioksiduese të rrallë. Në sajë të kësaj force, ajo mbron organizmin nga faktorë të rrezikshëm, siç janë radikalet e lira që prodhohen në organizëm natyrshëm dhe që shtohen se tepërmi nga mënyra abuzuese e jetesës si duhanpirja, alkooli, ajri i ndotur, kequshqyerja dhe predispozita gjenetike.

SHEGËT DHE KANCERI I MUSHKËRIVE

Në një nga studimet, është vënë re se lëngu i shegëve, që përftohet nga shtrydhja, ngadalëson rritjen e masës tumorale në mushkri, në minj eksperimentalë. Ai i mushkërive është kanceri që vret më shumë nga të gjithë llojet, ky rezultat është lajm i mirë. Sidomos për personat që janë duhanpirës, pasi rreziku që të preken nga kjo sëmundje është shumë herë më i madh në krahasim me ata që nuk pinë duhan.

Ky efekt është i lidhur me forcën antioksiduese që ka shega, e cila gjendet te ngjyra e kuqe dhe ul inflamacionin. Mendohet që shegët kanë më shumë fuqi antioksiduese se sa vera e kuqe dhe çaji jeshil, të përfolur së tepërmi kohët e fundit.

Kanceri i mushkërive nuk është i vetmi që duket të parandalohet nga shegët, ato veprojnë fuqishëm edhe kundër kancerit të prostatës dhe atij të gjirit. Sasia e nevojshme e konsumit të këtij fruti, në mënyrë që të përftohen përfitimet është e barabartë me 2-3 gota lëng në ditë.

SHEGËT LUFTOJNË PLAKJEN

Një substancë, që gjendet te shegët, përpunohet nga mikrobe të florës bakteriale dhe nga ky përpunim të prodhohet një molekulë që ndihmon muskujt të rigjenerojnë veten. Kjo molekulë quhet “urithin A”, dhe ajo rrit aftësinë e vetëshkatërrimit të mitokondrive difektoze në muskuj, duke evituar kështu humbjen e funksionit dhe masës së tyre.

KOMBINIMI IDEAL

Lëngu i shegës i kombinuar me 3 hurma arabie në ditë, ofron mbrojtje efektive kundër sëmundjeve të zemrës e hemorragjisë cerebrale. Kjo do të ishte mënyra ideale për të përftuar maksimumin e vlerave ushqyese të këtyre dy frutave, që rezultojnë më të fuqishme kur merren së bashku, krahasuar me konsumin e frutave veç e veç.

Continue Reading

Shëndeti

Ekspertët paralajmërojnë: Kujdes nga përbërësi i përditshëm që rrit tensionin e gjakut

Published

on

Një përbërës që gjendet në çdo vakt të përpunuar mund të jetë një nga fajtorët më të mëdhenj për tensionin e lartë të gjakut – dhe jo, nuk bëhet fjalë për kripën, por për sheqernat e shtuara.

Ekspertët kanë ngritur alarmin se sheqeri i shtuar, i pranishëm në pije të gazuara, ushqime të përpunuara, gatime të gatshme, madje edhe në shumë produkte “të shëndetshme” mund të rrisë ndjeshëm tensionin e gjakut, duke rritur rrezikun për atak në zemër, infarkt cerebral dhe vdekje të parakohshme.

Sheqeri, një “vrasës i heshtur” krahas kripës

Edhe pse është e njohur se konsumi i tepërt shkakton hipertension, një sërë studimesh të fundit tregojnë se teprimi me sheqerna të shtuara mund të ketë të njëjtat efekte të rrezikshme për shëndetin kardiovaskular.

Sipas studimeve:

Personat që marrin më shumë se 25% të kalorive ditore nga sheqernat e shtuara janë tre herë më të rrezikuar për të vdekur nga sëmundjet e zemrës. Konsumimi i pijeve të ëmbëlsuara më shumë se 8 herë në javë shoqërohet me rritje të rrezikut për aneurizëm në zemër deri në 30%, si dhe rritje të rrezikut për dështim të zemrës apo infarkt cerebral deri në 20%.

Problemi i padukshëm: Miliona me tension të lartë pa e ditur

Rreth 14 milionë persona vetëm në Mbretërinë e Bashkuar jetojnë me tension të lartë të gjakut shumë prej tyre pa simptoma dhe pa e ditur. Në shumicën e rasteve, hipertensioni zbulohet vetëm pasi ndodh dëmtimi serioz.

Sipas ekspertëve, mungesa e vetëdijes për përmbajtjen e sheqerit të shtuar në produktet e kuzhinës e bën situatën edhe më alarmante, duke rritur rrezikun për komplikime të shumta shëndetësore.

Si ndikon sheqeri në trupin tonë?

Sheqeri ndikon negativisht në profilin metabolik, duke rritur rrezikun për sindromën metabolike, një grup problemesh që çojnë në diabet të tipit 2 e sëmundje të zemrës. Sheqernat e shtuara rrisin nivelin e acidit urik, një mbetje trupore që në nivele të larta mund të:

Ndikojë negativisht në prodhimin e oksidit nitrik – i cili ndihmon në relaksimin e enëve të gjakut;

Nxisë ngushtimin e enëve të gjakut dhe aktivizimin e sistemit renin-angiotensin-aldosteron, mekanizëm për tensionin e gjakut.

Studimet e reja: Sa më shumë ushqim të përpunuar, aq më shumë rrezik

Shkencëtarët në Kinë zbuluan se për çdo 100 gram ushqim ultra të përpunuar të konsumuar në ditë (të pasur me sheqerna dhe kripë):

Rreziku për ngjarje kardiovaskulare rritet me gati 6%;

Rreziku për hipertension rritet me 14.5%. Ushqimet ultra të përpunuara përfshijnë gjithçka që përmban ngjyrues artificialë, ëmbëlsues, konservues dhe përbërës që i japin jetëgjatësi produktit. Zgjidhje e re në horizont: ilaçi “cudibërës” për tensionin e lartë.

Miliona pacientë që nuk reagojnë ndaj trajtimeve ekzistuese për hipertensionin përfitojnë së shpejti nga një ilaç revolucionar i quajtur Baxdrostat. Ky medikament, i cilësuar si “triumf i shkencës”, është i pari që sulmon shkakun bazë të hipertensionit, jo vetëm simptomat.

Baxdrostat pritet të jetë i disponueshëm në sistemin shëndetësor britanik që nga viti i ardhshëm, në një kohë kur numri i të prekurve nën moshën 50 vjeç është në rritje alarmante. Faktorët kryesorë të hipertensionit: jo vetëm ushqimi

Përveç ushqimeve të përpunuara dhe kripës, ekspertët po theksojnë edhe rolin e mungesës së gjumit, dietës së dobët, alkoolit të tepërt (i cili shpesh përmban shumë sheqer), por edhe stresit kronik, veçanërisht te të rinjtë – një faktor që shpesh është anashkaluar.

Në përfundim: Sheqeri – armiku i padukshëm i zemrës

Ndërsa kripa ka qenë në qendër të vëmendjes kur flitet për hipertensionin, sheqeri i shtuar në ushqimin e përditshëm mund të jetë “vrasës i heshtur” tjetër që po na dëmton shëndetin në mënyrë të pandërgjegjshme.

Ekspertët këshillojnë që konsumatorët të lexojnë me kujdes etiketat dhe të reduktojnë sa më shumë produktet e përpunuara, për të ruajtur një zemër të shëndetshme dhe jetë më të gjatë.

Continue Reading

Shëndeti

Si bëhet diagnostikimi i autizmit?

Published

on

Sipas grupit të avokimit “Autism Speaks”, një në çdo 36 fëmijë në SHBA ka një çrregullim të spektrit të autizmit (ASD).

Diagnoza e hershme është thelbësore për të ndihmuar në trajtimin e gjendjes, por si bëhet një diagnozë?

Qendrat e SHBA për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, kanë përmbledhje të përditësuar të asaj që përfshihet në diagnostikimin e autizmit tek fëmijët.  “Diagnostifikimi i çrregullimit të spektrit të autizmit mund të jetë i vështirë sepse nuk ka asnjë test mjekësor, si një test gjaku, për të diagnostikuar çrregullimin,” vuri në dukje agjencia.

“Mjekët shikojnë historinë e zhvillimit dhe sjelljen e fëmijës për të vendosur një diagnozë.”

Në cilën moshë mund të bëhet një diagnozë?

Sipas CDC, koha në të cilën fëmija merr një diagnozë ndryshon. Ndonjëherë një çrregullim i spektrit të autizmit zbulohet në moshën 18 muajshe, apo edhe më parë, por vetëm në moshën 2-vjeç mund të konsiderohet i besueshëm një diagnozë nga një profesionist i trajnuar.

Një diagnozë e autizmit mund të mos vijë deri më vonë në fëmijëri. Disa njerëz nuk janë të vetëdijshëm se kanë çrregullim të spektrit të autizmit derisa të diagnostikohen si të rritur. Një diagnozë e besueshme duhet të bëhet në fëmijëri, kur terapitë janë më efektive, tha CDC.

Monitorimi i zhvillimit

Ndërsa fëmijët rriten, duhet të inkurajohen bisedat midis prindërve dhe ofruesve të kujdesit shëndetësor që përqendrohen në aftësitë e fëmijëve, thekson CDC. Ndjekja e zhvillimit të fëmijës suaj – p.sh sa shpejt ai arrin piketa tipike zhvillimore është thelbësore.

Këto momente lidhen me moshën përfshijnë aftësitë e vëzhguara në lojë, të mësuarit, të folurit dhe sjelljet. Të gjithë mund të jenë pjesë e procesit të “monitorimit të zhvillimit”, prindërit, gjyshërit, punonjësit e çerdheve e mësuesit, japin komente se si një fëmijë po përparon.

Skreningu për çështjet e zhvillimit dhe autizmin

Akademia Amerikane e Pediatrisë, këshillon që ekzaminimi zhvillimor dhe i sjelljes ndodh për fëmijët gjatë vizitave të rregullta në mosha: 9 muaj, 18 muaj dhe 30 muaj. Kur bëhet fjalë për ekzaminimin specifik të çrregullimit të spektrit të autizmit, duhet të ndodhin në moshën 18 muajshe dhe 2 vjeç, sipas rekomandimeve të akademisë.

Ekzaminimi mund të ndodhë në raste të tjera, nëse një kujdestar ose mjek shqetësohet se një fëmijë mund të ketë autizëm, ose nëse një fëmijë është në rrezik për një çrregullim të spektrit të autizmit (p.sh fëmija ka një vëlla ose një anëtar tjetër të familjes me këtë gjendje).

Continue Reading

Të kërkuara