Shëndet

Ndotësit e rrezikshëm rreth nesh – Çfarë mund të bëni për të parandaluar ndikimin në shëndet?

Ka mënyra për të kufizuar efektet e ndotjes së ajrit në shëndet.

Published

on

Ndotja e ajrit shkakton ose kontribuon në një sërë sëmundjesh shëndetësore.

Efektet e ndotjes së ajrit mund të variojnë nga vështirësitë e lehta të frymëmarrjes e deri tek problemet e rënda kardiovaskulare.

Gazrat dhe grimcat e dëmshme në ajër vijnë nga një sërë burimesh, duke përfshirë tymrat nga automjetet, tymin nga djegia e qymyrit ose gazit, por edhe tymi i duhanit.

Ka mënyra për të kufizuar efektet e ndotjes së ajrit në shëndet, megjithatë ndryshimi i rëndësishëm mbështetet në përmirësimet e cilësisë së ajrit në shkallë globale.

Në këtë artikull, AgroWeb.org ju njeh se si ndotja e ajrit mund të ndikojë në shëndetin tuaj.

Çfarë është ndotja e ajrit?

Ndotja e ajrit shkaktohet nga grimca të vogla që mund të jenë natyrale ose artificiale.

Gama e ndotësve të mundshëm nënkupton që ndotja e ajrit mund të prekë njerëzit si jashtë ashtu edhe brenda në shtëpi.

Ndotja e ajrit në ambinetet e jashtme shkaktohet nga:

  • grimcat nga djegia e qymyrit dhe gazit
  • gazra të dëmshëm, të tilla si oksidet e azotit ose dioksidi i squfurit
  • tymi i duhanit etj.

Ndotja e ajrit në ambientet e brendshme shkaktohet nga:

  • kimikatet që përdoren në shtëpi
  • gaze të dëmshme, si monoksidi i karbonit ose radoni
  • materialet e ndërtimit, si plumbi ose azbesti
  • myku
  • tymi i duhanit etj

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), ndotësit që përbëjnë rrezikun më të lartë për shëndetin e një personi janë:

  • grimcat nga lëndët e ngurta dhe pika të lëngshme
  • dioksidi i azotit
  • dioksidi i squfurit
  • ozonit

Ekspozimi afatshkurtër

Ekspozimi afatshkurtër ndaj ndotjes së ajrit, mund të ndikojë në sistemin e frymëmarrjes sepse shumica e ndotësve hyjnë në trup përmes rrugëve të frymëmarrjes.

Mund të çojë në infeksione të frymëmarrjes dhe ulje të funksionit të mushkërive. Gjithashtu mund të përkeqësojë astmën tek njerëzit me këtë gjendje.

Ekspozimi ndaj dioksidit të squfurit mund të shkaktojë dëmtim të syve dhe traktit respirator, si dhe irritim të lëkurës.

Ekspozimi afatgjatë

Shumë studime e kanë lidhur ekspozimin e vazhdueshëm në ajër të ndotur me probleme serioze shëndetësore, e madje deri në vdekje të parakohshme.

Disa nga sëmundjet e rënda janë sëmundjet pulmonare kronike, kanceri në mushkëri, sëmundje kardiovaskulare që mund të shkaktojë goditje në tru dhe sulme në zemër, lindje të parakohshme etj.

Si mund ta reduktoni ekspozimin ndaj ndotësve të ajrit?

Kjo mund të bëhet duke kufizuar kohën kaloni në zonat e jashtme me cilësi të dobët të ajrit. Gjithashtu shmangi rrugët e ngarkuara nga automjetet.

Për të zvogëluar rrezikun nga ndotësit e ajrit në shtëpi, sigurohuni që ambienti të jetë i pastër dhe i ajrosur.

Pluhuri, myku dhe poleni mund të rrisin rrezikun e problemeve të frymëmarrjes.

Gjithashtu  mund të kontrolloni nivelet e radonit në shtëpi duke përdorur një komplet testimi. Përndryshe, punësoni një profesionist për të bërë këtë matje.

Ju mund të përdorni një detektor të monoksidit të karbonit për të monitoruar nivelet e monoksidit të karbonit në shtëpinë ose vendin e punës.

Është e rëndësishme të jeni të vetëdijshëm për ndotësit e mundshëm të ajrit si jashtë ashtu edhe brenda.

Qeveritë, bizneset dhe individët, të gjithë mund të ndihmojnë në minimizimin e ndotjes së ajrit.

Reduktimi i emetimeve nga automjetet dhe nivelet e ndotësve në atmosferë mund të përmirësojë cilësinë e ajrit dhe të jetës. /AgroWeb.org

Shëndet

Këto ushqime ju ngopin pa ju shëndoshur

Published

on

Të ushqyerit keq e bën të pamundur humbjen e kilogramëve vetëm me aktivitet fizik. Kur vjen puna tek rënia nga pesha, ushqimet që konsumoni janë shumë më të rëndësishme se palestra.

Kjo ndodh sepse shumica e dhjamit në trup akumulohet nga yndyrnat e pashëndetshme.

Në këtë artikull, do të mësoni për disa ushqime që ju ngopin pa ju shëndoshur.

Vezët

Janë ushqim i shkëlqyer për rënien në peshë,janë të pasura me proteina, hekur, vitamina dhe minerale, ndërsa përmbajnë pak kalori e sheqer. Mund t’i konsumoni në mëngjes për një vakt të bollshëm ose në drekë, duke i shoqëruar me sallatë jeshile ose sallatë me patate.

Frutat e pyllit

Manaferrat dhe boronicat përmbajnë shumë fibra e pak sheqer krahasuar me frutat tjera. Ato janë të pasura me antioksidantë dhe vitamina që ndihmojnë trupin dhe reduktojnë inflamacionin. Mund t’i konsumoni me kos, tërshërë ose në sallata.

Arrorët

Janë burime të shkëlqyera të karbohidrateve, yndyrnave të shëndetshme, vitaminave e mineraleve. Janë zgjedhje ideale për energji.

Kosi

Kosi pa yndyrë dhe i përgatitur në shtëpi është i pasur me kalcium, kalium dhe proteina. Mund ta konsumoni në çdo vakt, veçanërisht i shoqëruar me fruta pylli ose arra, pa u shqetësuar për peshën.

Patatet e ëmbla

Janë të larmishme e mund të gatuhen në shumë mënyra. Karbohidratet dhe ëmbëlsia natyrale e bëjnë tretjen më të lehtë. Mund t’i kavërdisni me pak vaj ulliri dhe hudhër për një shije të pasur dhe të shëndetshme. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Çfarë ndodh me trupin tuaj kur vishni çorape natën?

Published

on

Veshja e çorapeve gjatë natës, edhe pse mund të duket një zakon i çuditshëm për shumë njerëz, ka përfitime të dukshme për ata që kanë vështirësi në fjetje.

Ky truk i thjeshtë është mënyrë natyrale për të ndihmuar trupin të kalojë në fazën e relaksimit dhe përgatitjes për gjumë.

Kur ngrohni këmbët me çorape, ndihmoni në zgjerimin e enëve të gjakut, një proces që mund të aktivizojë mekanizmat natyralë të trupit për të ulur temperaturën e tij dhe për të sinjalizuar se është koha për të pushuar.

Ky mekanizëm është i lidhur me një koncept që quhet vasodilatacion, që ndihmon në përhapjen e gjakut nëpër trup.

Kjo i thotë trupit të “ndalojë” aktivitetin dhe t’i japë përparësi relaksimit, duke kontribuar në një rënie më të shpejtë në gjumë.

Shumë njerëz që e kanë provuar këtë metodë thonë se ka qenë një ndihmesë e madhe për ata që kanë pasur shqetësime me gjumin, sidomos gjatë muajve të ftohtë kur ndjenja e ngrirjes në këmbë mund të pengojë qetësinë.

Nëse keni pasur vështirësi për të fjetur, veshja e çorapeve mund të jetë një alternativë e thjeshtë dhe e efektshme që nuk kërkon barna apo trajtime të tjera të ndërlikuara. Provojeni dhe mund të shihni përmirësime të mëdha në cilësinë e gjumit tuaj. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Ekspertët britanikë: Aditivët në ushqime ndikojnë në sjelljen e fëmijëve

Published

on

Një studim i ri britanik, i botuar në revistën mjekësore “The Lancet”, ka zbuluar se ngjyrat dhe aditivët ushqimorë mund të rrisin nivelin e hiperaktivitetit tek fëmijët.

Aditivët shtohen në produkte ushqimore për të përmirësuar shijen, pamjen, ngjyrën apo për të zgjatur afatin e ruajtjes së tyre.

Shkencëtarët nga Universiteti i Southamptonit në Angli analizuan sjelljet e fëmijëve që kishin konsumuar pije apo ushqime që përmbanin kombinime të ndryshme aditivësh, krahasuar me ata që kishin pirë vetëm lëngje natyrale frutash.

Studimi, i porositur nga Agjencia Britanike për Standardet Ushqimore, konfirmoi rezultatet e kërkimeve të mëhershme mbi fëmijët që vuajnë nga hiperaktiviteti apo çrregullimi i vëmendjes (ADHD).

“Kemi dëshmuar se aditivët ndikojnë negativisht në sjelljen e fëmijëve të moshës ndërmjet tre dhe tetë vjeç”, deklaruan profesori Jim Stevenson dhe ekipi i tij kërkimor.

Sipas tyre, fëmijët që konsumuan aditivë treguan rreth 10% më shumë shenja të hiperaktivitetit krahasuar me ata që nuk i kishin konsumuar. Hulumtimi përfshiu 153 fëmijë trevjeçarë dhe 144 fëmijë tetëvjeçarë.

Hiperaktiviteti lidhet me vështirësi në sjellje dhe zhvillim, që shpesh shfaqen në periudhën parashkollore dhe shkollore.

Ai karakterizohet nga mungesa e përqendrimit, lëvizshmëri e tepruar dhe impulsivitet, duke ndikuar ndjeshëm në funksionimin dhe jetën e përditshme të fëmijës.

Ekspertët theksojnë se një dietë e balancuar është çelësi për zhvillimin e shëndetshëm të fëmijëve — përfshirë edhe ata me ADHD.

Ushqyerja duhet të bazohet në fruta dhe perime të freskëta, drithëra, produkte qumështi pa yndyrë, mish, peshk, bishtajore, vezë dhe arra, duke shmangur sa më shumë produktet me ngjyra dhe aditivë artificialë. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Shëndet

Sa ndikojnë hormonet në humor dhe shëndetin mendor?

Published

on

Hormonet janë thelbësore për funksionimin e trupit, por ndikojnë fuqishëm edhe në trurin dhe emocionet tona. Ato ndërveprojnë me neurotransmetuesit, duke ndikuar në mënyrën si ndiejmë, mendojmë dhe reagojmë.

Ndryshimet hormonale dhe shëndeti mendor

Te gratë, periudhat me ndryshime të mëdha hormonale, adoleshenca, cikli menstrual, shtatzënia, pas lindjes dhe menopauza lidhen me rritjen e rrezikut për depresion, ankth dhe stres post-traumatik.

Para ciklit menstrual, rënia e estrogjenit dhe progesteronit mund të shkaktojë nervozizëm, lodhje dhe trishtim, ndërsa gjatë ovulacionit estrogjeni sjell ndjenja mirëqenieje. Pas lindjes, rreth 13% e grave përjetojnë depresion për shkak të rënies së hormonit.

Edhe burrat përjetojnë ndryshime hormonale, sidomos me uljen graduale të testosteronit, që mund të ndikojë në humor.

Si veprojnë hormonët në tru?

Ndikojnë në neurotransmetues si serotonina dhe dopamina. Estrogjeni ndihmon në mbrojtjen dhe krijimin e neuroneve të reja në hipokampus, pjesa e trurit e rëndësishme për kujtesën dhe emocionet.

Kortizoli, hormoni i stresit, nëse është i vazhdueshëm, mund të dëmtojë neuronet dhe të ulë përqendrimin dhe kujtesën.

Hormonet e tiroides gjithashtu ndikojnë në energji dhe humor; sëmundjet tiroide mund të shkaktojnë depresion ose ankth.

Rrugë të reja trajtimi

Zbulimet e fundit kanë çuar në trajtime të reja, si Brexanolone për depresionin pas lindjes, dhe përdorimi i estrogjenit ose testosteronit për të përmirësuar efektin e antidepresantëve në disa pacientë.

Megjithatë, reagimi ndaj trajtimeve hormonale ndryshon nga personi në person.

Si përfundim, hormonet kanë rol kyç në shëndetin mendor dhe mirëqenien emocionale, dhe kuptimi i tyre është çelësi për trajtime më efektive dhe të personalizuara. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Të kërkuara