

Lajmet
Nazistët e Hitlerit: Si u shndërruan njerëzit e thjeshtë në nazistë sociopatikë?
Published
3 years agoon
By
Betim GashiKur bie fjala për të kuptuar ligësitë e nazistëve, histografia mund të na ndihmojë më shumë se vetëm historia. Histografia është studimi dhe mënyra se si historianët interpretojnë një temë specifike e cila ndryshon me kohën qoftë me trendet apo mënyrat e ndryshme të analizës të cilat përpunohen. Menjëherë pas luftës, shumë studime u bazuan në intervista me shumë nazistë, por më vonë këto u zëvendësuan më dëshmitë e të mbijetuarve të Holokaustit.
Faktorët kryesorë që shtynë drejt dhunës së paprecedentë që u pa gjatë Luftës së Dytë Botërore për një kohë të gjatë i kanë hutuar dhe përçarë studiuesit. Një nga arsyet kryesore është fakti se organizata e nazistëve gjermanë “shutzschaffel”, e cila ishte kreu ushtarak që planifikoi Holokaustin, u mbajt sekret për botën dhe gjihashtu për ndarje të sektorëve të vetë Hitlerit. Sekreti kishte luajtur rol kryesor në formimin e kësaj organizate. Me rritjen e fuqisë së pushtetit të Hitlerit ai kishte nevojë për truproje të armatosura të cilat do të ishin besnike vetëm ndaj tij, një pretorian që do ta mbronte atë nga figurat e tjera të njohura të cilat kërcënonin autoritetin e tij, Ernst Rohm. Grupet e Rohm ishin të mbushura me ushtarë, por Hiteri zgjodhi njerëz, prejardhja e të cilëve ngjante me të tijën: punëtorë të klasës së ulët, kasapë, orëtarë dhe persona të cilët ishin përballur me ligjin.
Për anëtarët e SS, Heinz Höhne flet dhe shpjegon në librin e tij “The Order of the Death’s Head”, ku tregon se ishte e ndaluar që ata të çonin qytetarët në gjykatë, sepse kjo do t’i mundësonte që gjykata të kishte depërtim në makineritë me qëllime të qarta të cilat ishin të çuditshme dhe misterioze. Nën urdhërat e liderit të SS, Heinrich Himmler, asnjë officer nuk do të vendosej në rajonin e tyre të origjinës dhe njësitë zhvendoseshin çdo 3 muaj për të parandaluar vëllazërimin me komunitetet lokale.

Herman Goring, presidenti i Reichstagut dhe komandanti i përgjithshëm i “Luftëaffe”, deklaroi se “asnjë i huaj nuk dinte asgjë për organizatën e Himmler”. Megjithatë duhet theksuar se Goring e bëri këtë deklaratë gjatë proceseve gjyësore pas luftës në Nuremberg, dhe se ai mund ta ketë mbivlerësuar injorancën e tij për hir të pafajësisë. Goring u dënua me vdekje për krime lufte por në fund ai vrau veten.
Ndonëse funksionet e brendshme të SS janë ende të paqarta, niveli i ligësisë nuk është. Ndërsa vlerësimet e sotme janë shumë më të larta, në librin e Höhne-s të vitit 1996 thuhej se “Urdhri i kokës së vdekjes” mendohej se kishte vrarë midis 4 dhe 5 milionë hebrenj; 2.5 milionë polakë; 520 mijë romë; 473 mijë robër lufte ruse; dhe 100 mijë njerëz që vuajnë nga sëmundje të pashërueshme. Për më shumë se 75 vjet, studiuesit janë përpjekur të shpjegojnë se si mund të ketë ndodhur një barbari e tillë e pakuptueshme, por ende nuk ia kanë dalë.
Kur bie fjala për të kuptuar motivin kryesor për dhunën e nazistëve, histografia mund të jetë më e dobishme se vetë historia. Studimet fillestare të SS u bazuan në dëshmitë e lëkundshme të nazistëve të persekutuar. Menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore, ish oficerët e SS-ve hezitonin t’u përgjigjeshin pyetjeve rreth përvojës së tyre. Ata refuzuan të pranonin përgjegjësinë personale për përfshirjen e tyre në Holokaust dhe krime të tjera të luftës me arsyetimin se u ishin bindur eprorëve të tyre. Për rrjedhojë, faji u transferua te krerët e partisë naziste, shumica e të cilëve tashmë ishin ekzekutuar.
Në klimën tolerante të Gjermanisë Perëndimore, disa anëtarë të SS botuan autobiografi që i bënin të pafajshëm autorët e tyre. SS Untersturmführer Erich Kernmayr foli për një “furi të madhe” që u kishte grabitur përkohësisht nazistëve aftësinë për të arsyetuar ose për të empatizuar. Sturmbannführer Karl-Friedrich Brill ndoqi shembullin e Göring, duke thënë se departamenti i tij, Allgemeine SS, vepronte veçmas nga Ëaffen SS, të cilët ishin vërtet përgjegjës.
Shpjegimet gjysmake që ofruan këta oficerë SS u zëvendësuan shpejt nga rrëfime më të artikuluara dhe më të sofistikuara akademikisht nga të mbijetuarit e kampeve të përqendrimit dhe viktima të tjera të terrorit të tyre. I burgosuri i Buchenëald dhe profesori i politikës, Eugene Kogon, autor i “The SS State”, e konsideronte SS-in si një “sistem super të organizuar mjeshtërish dhe skllevërsh”, anëtarët e së cilës ishin të përkushtuar në mënyrë iracionale ndaj vullnetit të një personi të vetëm dhe ndoqën planet e tyre “në mënyrë të vazhdueshme hap pas hapi”.
Kogon argumentoi se SS ishte një entitet i homogjenizuar, jo vetëm për sa i përket funksionimit, por edhe karakterit të anëtarëve të tij. Oficerët e SS, shkroi ai, ishin “të keqpërshtatur dhe të frustruar… dështime totale sociale”. Psikologu Leo Alexander, i cili shkroi një pjesë të kodit penal të Nurembergut, i krahasoi oficerët e SS me kriminelët e zakonshëm. Rudolf Pechel, redaktor dhe luftëtar i rezistencës, pohoi se ju mund të njihni oficerët e SS thjesht nga vështrimi i shurdhër dhe i pajetë në sytë e tyre. Këta komentues e paraqitën SS si një institucion shumë të organizuar dhe hiperfunksional që përmbante njerëz me të kaluar të ngjashme sociokulturore dhe prejardhje psikologjike që veprojnë nga të njëjtat motivime premordiale.
Duke filluar nga viti 1950, shkrimtarë si Karl O. Paetel sygjeruan se realiteti kishte qenë më i ndërlikuar. Ai doli në përfundim se njesitë e SS përmbanin lloje të ndryshme njerëzish, duke përfshirë: intelektualë, idealist dhe kriminelë të zakonshëm që u mbodhën rreth shkakut të njëjtë, por me qëllime të ndryshme. Imazhi që Paetel e skicoi u përforcua me publikimin e dokumentëve të SS që kishin qenë të klasifikuara më parë. Këto indikuan se SS nuk ishte makineri e përsosur që i shndërronte njerëzit e parregullt në vrasës të pamend Në fakt, SS duket se është formuar dhe plotësuar nga njerëz të cilët kanë vepruar me vetëdije të plotë dhe qëllimisht, nganjëherë duke u rezistuar eprorëve, por gjithmonë duke kuptuar principet që gjenden në zemrën e Gjermanisë Naziste.
Disa nga pikëpamjet më gjithëpërfshirëse dhe më të qëndrueshme për dhunën SS u prodhuan nga filozofja dhe e mbijetuara e Holokaustitm Hannah Arendt. Libri i saj i vitit 1963, “Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil”, e përshkroi qeverisjen e Rajhut të Tretë si joefikase dhe anarkike, megjithëse sipas planit të vetë Hitlerit. Për të siguruar vendin e tij në majë të piramidës, Führeri e bëri atë që rrjedha e komandës nga ai të ishte gjithçka përveç hierarkisë, duke shkaktuar konfuzion dhe konkurrencë të brendshme.
Në kohën e botimit, Eichmann on Trial tërhoqi kritika nga studiues të cilët nuk ishin në gjendje dhe nuk donin të kuptonin se si dikush mund të merrte pjesë aktive në gjenocidin racor pa synime që mund të konsideroheshin të liga në kuptimin konvencional të fjalës. Duke analizuar audiokasetat e bisedave midis Eichmann dhe gazetarit nazist Ëilliam Sassen, historianët përfundimisht mësuan se Eichmann ishte shumë më radikal në përkushtimin e tij ndaj ideologjisë naziste sesa Arendt kishte besuar fillimisht.
Përkatësisht, Eichmann i tha Sasenit se ai kishte dy anë, burokrati i kujdesshëm dhe “luftëtari fanatik që luftonte për lirinë e gjakut tim”. Të tjerë, si romancierja Mary McCarthy, pajtuan interpretimin e tyre brenda kornizës teorike të Arendt.
“Më duket se ajo që po thua është se Eichmann-it i mungon një cilësi e natyrshme njerëzore”, komentoi McCarthy, “aftësia për të menduar, ndërgjegje – ndërgjegjja. Por a nuk është ai thjesht një përbindësh?”
Puna e Arendt bëri një ndikim tjetër të madh në historiografinë e nazizmit për aq sa i shtyu historianët t’i shikonin SS-të mbi bazën person për person, në krahasim me një bazë sociologjike. Studimet e mëvonshme kaluan nga ideologë të rangut të lartë tek gjermanët e zakonshëm pa aspirata politike. Christopher Broëning gjeti një temë kërkimore veçanërisht premtuese në formën e Batalionit të Policisë Rezervë 101, një organizatë paraushtarake nën udhëheqjen e SS që kreu ekzekutime masive në Poloni.
Batalioni i Policisë ishte unik midis grupeve paraushtarake naziste, sepse përbëhej kryesisht nga vullnetarë, më pak se një e katërta e të cilëve ishin anëtarë të partisë naziste. Ndërsa këtyre vullnetarëve iu dha zgjedhja nëse do të merrnin pjesë apo jo në gjenocidin në vazhdim, më shumë se 80% e tyre ranë dakord të ndiqnin urdhrat. Libri i Broëning, Ordinary Men, i ndikuar nga eksperimenti Milgram, argumenton se vullnetarët e bënë këtë kryesisht nga presioni për t’u përshtatur me pritshmëritë e bashkëmoshatarëve të tyre./UBTNews/
Lajmet
DW: Kosova hyn në paqartësi juridike për institucionet
Published
21 minutes agoon
July 27, 2025By
UBTnews
Pas përfundimit të afatit që Gjykata Kushtetuese u kishte dhënë deputetëve që të konstituonin Kuvendin e Kosovës, deputetët nuk do të mund të mblidhen më dhe as të marrin ndonjë vendim deri më datën 08 gusht 2025.
Dy përpjekjet e fundit të deputetëve për ta konstituuar Kuvendin e Kosovës gjatë ditës së shtunë, 26.07, dështuan, duke shënuar kështu plot 54 tentime pa rezultat. Shkaku: mungesa e konsensusit politik. Tani është mbyllur afati 30-ditor që Gjykata Kushtetuese u kishte dhënë afat deputetëve për ta përmbyllur çështjen e konstituimit të Kuvendit. Deputetët nuk do të mund të mblidhen më dhe as të marrin ndonjë vendim deri më datën 08 gusht 2025, kur Gjykata Kushtetuese caktoi masën e përkohshme deri në një vendim përfundimtar të saj.
Gjykata Kushtetuese pritet të sqarojë se cilat do të jenë pasojat juridike për deputetët e zgjedhur në zgjedhjet parlamentare të nëntë shkurtit të këtij viti.
Fati i themelimit të institucioneve të reja i paqartë
Lëvizja Vetëvendosje, që doli partia e parë në zgjedhje me 48 mandate, këmbëngulte me kandidaten e saj për kryetare Kuvendi, Albulena Haxhiu, emër ky i papranueshëm për partitë tjera politike opozitare të deritashme, PDK, LDK, AAK dhe një pjesë e pakicave, përfshirë edhe listën Srpska.
Edhe dy përpjekjet e fundit të deputetëve për ta konstituuar Kuvendin e Kosovës gjatë ditës së shtunë, 26.07, dështuan.
“Atë që nuk ua dhanë qytetarët përmes votës, po tentojnë ta grabisin përmes këtyre manovrave”, tha Hekuran Murati nga Lëvizja Vetëvendosje, duke akuzuar partitë e deritashme opozitare si bllokuese të konstituimit të Kuvendit.
”Me keqardhje, deri në orët e fundit, pavarësisht përpjekjeve, shtysës tonë të krijohen institucionet, s’patëm sukses. E pamë që deputetët e opozitës sërish refuzuan të kryejnë obligimin e tyre kushtetues, që të votojnë. Nuk u është dhënë shansi deputetëve përmes votimit të fshehtë të krijoheshin institucionet e vendit”, u shpreh Murati.
Akuza për Vetëvendosjen
Kryetari i partisë së dytë, Partisë Demokratike të Kosovës, PDK, Memli Krasniqi, duke e akuzuar Lëvizjen Vetëvendosje si bllokuese të procesit, tha se “Kosova tani nuk ka më një shtet funksional.
“Asnjë tentim për zgjidhje, asnjë reflektim për pasojat, asnjë empati për qytetarët. Përkundër këshillës së qartë të Kushtetueses për kompromis dhe mirëbesim, kryeneçësia e Albin Kurtit dhe e partisë së tij ka qenë më e madhe sesa përgjegjësia e kërkuar. Më e madhe edhe se shteti e demokracia dhe për fat të keq Kosova sot po ecën në një tokë të panjohur, në një terren të rrezikshëm kushtetues, institucional dhe shoqëror. Në një zonë gri, ku shteti s’ka më busull e qytetarët s’kanë adresë të qartë”, tha Krasniqi.
Edhe kreu i Lidhjes Demokratike të Kosovës, LDK, Lumir Abdixhiku, akuzoi kryeministrin në detyrë Albin Kurtin, duke e cilësuar atë si njeri që nuk respekton vendimet e Gjykatës Kushtetuese.
Kryetari i Lidhjes Demokratike të Kosovës, LDK, Lumir Abdixhiku, e akuzoi kryeministrin në detyrë Albin Kurtin, që nuk respekton vendimet e Gjykatës Kushtetuese
“Unë dhe LDK-ja e kemi shumë të qartë. Albin Kurtit duhet t’i thuhet: respekto vendimin e Gjykatës Kushtetuese që të garanton qartë jo vetëm të drejtën, por edhe përgjegjësinë për të krijuar shumicë. Albin Kurtit duhet t’i thuhet: respekto vendimin e prerë të Gjykatës Supreme që të ndalon ty, ministrat e tu dhe të gjithë kabinetin të jeni në të njëjtën kohë deputetë dhe anëtarë të qeverisë. Je uzurpator i institucioneve të shtetit tash me vendim të Gjykatës Supreme dhe po qëndron aty vetëm e vetëm sepse ky vend ende nuk është i pjekur që të ketë një prokurori dhe një polici që ia ndalon të bëjë një gjë të tillë”, tha Abdixhiku.
Ambasadori gjerman: Klasa politike po dështon përballë qytetarëve
Që nga 15 prilli, kur nisën tentimet e deputetëve për konstituim të Kuvendit dhe dështonin radhazi, organizatat joqeveritare dhe ato të shoqërisë civile u kanë bërë thirrje vazhdimisht deputetëve që t’i formojnë institucionet e reja. Këtyre thirrjeve iu bashkuan edhe ambasadorët e vendeve të QUINT-it dhe diplomat të BE-së. Madje në seancën e së premtes ata ishin brenda sallës së Kuvendit, duke shpresuar që deputetët ta vënë përpara interesin për shtetin, e jo për partitë politike.
Ambasadori i BE-së në Kosovë, Aivo Orav, tha se “Kosovës i duhet një Kuvend menjëherë”, duke theksuar nevojën pastaj “për një qeveri të re që do t’i forconte marrëdhëniet me Brukselin. Një qeveri e re që do ta ndërtojë një urë të re dhe të fortë mes Kosovës dhe BE-së”, deklaroi Orav.
Në të njëjtën linjë u shpreh edhe ambasadori i Gjermanisë, Jorn Rohde, i cili vlerësoi se “klasa politike po dështon përballë qytetarëve”.
Ambasadori i Gjermanisë në Kosovë, Jorn Rohde: Klasa politike po dështon përballë qytetarëve.
“Qytetarët dolën për të votuar më 9 shkurtdhe tani janë bërë gati gjashtë muaj. Është fatkeqësi që Kuvendi nuk po konstituohet”, tha Rohde.
“Ky është një karton i kuq për klasën politike”, vuri në dukje ambasadori gjerman. Edhe ambasadori britanik, Jonathan Hargreaves, u bëri thirrje politikanëve të Kosovës “që të bashkohen dhe të gjejnë një zgjidhje për t’i dhënë fund bllokadës”.
“Kosova po hyn në territor të panjohur dhe shtetasit e saj vazhdojnë të humbin përfaqësimin politik kuptimplotë dhe aftësinë për të marrë vendime të rëndësishme vendase dhe ndërkombëtare që ndikojnë në jetën e qytetarëve”, tha Hargreaves.
Dëme të pariparueshme për rendin kushtetues të Republikës së Kosovës
Gjykata Kushtetuese, pasi vendosi masën e përkohshme, tha se “nëse nuk do të vendosej masa e përkohshme ex officio ndaj vendimeve dhe veprimeve të deputetëve të zgjedhur të Kuvendit të Republikës së Kosovës pas datës 26 korrik 2025, çdo vendim dhe veprim i ndërmarrë pas kësaj date deri në vendimmarrjen e Gjykatës lidhur me kërkesat mund të shkaktojë dëme të pariparueshme për rendin kushtetues të Republikës së Kosovës dhe funksionimin e institucioneve kyçe në Republikën e Kosovës”.
Presidentja Vjosa Osmani iu drejtua më 22 korrik Gjykatës Kushtetuese për të sqaruar se cilat janë pasojat juridike nëse Kuvendi nuk konstituohet deri më 26 korrik.
Presidentja Vjosa Osmani, nga ana e saj më 22 korrik, iu drejtua Gjykatës Kushtetuese me dy kërkesa: që të sqaronte se cilat janë pasojat juridike nëse Kuvendi nuk konstituohet deri më 26 korrik dhe që Kushtetuesja të vendosë masë të përkohshme ndaj afatit 30-ditor, deri në nxjerrjen e një aktvendimi sa i përket kërkesës për pasojat juridike. Paqartësia për pasojat juridike vazhdon, ndërsa, deri në një vendim përfundimtar të Gjykatës Kushtetuese, Kosova nuk do të ketë institucione të reja. /DW
Lajmet
Rritje alarmante e zjarreve: Mbi 1,300 intervenime vetëm këtë vit
Published
24 minutes agoon
July 27, 2025By
UBTnews
Zëvendëskomandanti i Brigadës së Zjarrfikësve, Abdusamed Shkodra, ka ngritur alarmin për shtimin e zjarreve fushore dhe malore, për shkak të temperaturave të larta që kanë përfshirë vendin.
Në një intervistë për Ekonomia Online, Shkodra bëri të ditur se numri i rasteve është rritur me 15 për qind, krahasuar me vitet e mëparshme, ndërsa theksoi nevojën për ndërgjegjësim dhe kujdes më të madh nga ana e qytetarëve.
“Me ngritjen e temperaturave të ajrit, më të theksuara janë zjarret fushore dhe malore. Ka rritje të rasteve jo vetëm në krahasim me vitin paraprak, por me të gjitha vitet tjera sipas përqindjes. Jemi diku te 15 për qind rritje. Duhet ngritur alarmin. Menaxhimi më i mirë do të ishte nga qytetarët,” tha Shkodra.
Ai theksoi se shumë nga zjarret shkaktohen nga pakujdesia, përfshirë hedhjen e bishtave të cigareve nga veturat dhe ndezjen e mbetjeve pas korrjes nga ana e bujqve.
“Vetëm më 7 korrik kemi pasur, brenda një orari të ngushtë, rreth 30 intervenime. Në situata të tilla nuk dimë nga t’ia mbajmë apo cilit rast t’i japim prioritet,” shtoi ai.
Derisa mbi 1,300 raste janë regjistruar deri më tani, Shkodra bëri thirrje për vetëdijesim qytetar dhe theksoi se një zjarr ndizet lehtë, por kërkon ditë të tëra për t’u shuar.
“Në këtë situatë, kur përballemi me kaq shumë raste, na shkon shumë kohë dhe e kemi të vështirë edhe me kapacitetet që kemi. Qytetarët duhet të jenë të kujdesshëm, mos të rrezikojnë jetën dhe mjedisin me veprimet e tyre të pakujdesshme,” përfundoi ai./EO
Lajmet
Dështimi i 53-të, deputetët mblidhen sonte prapë në orën 22:00
Published
22 hours agoon
July 26, 2025By
UBTnews
As në përpjekjen e 53-të, deputetët nuk e konstituan Kuvendin e Kosovës, të dalë nga zgjedhjet e 9 shkurtit.
Kryesuesi Avni Dehari ua ndërpreu fjalën deputeit të PDK-së Abelard Tahirit, deputetes së LDK-së Jehona Lushaku Sadriu dhe deputetes së AAK-së Time Kadrijaj.
Kryesuesi i seancës konstituive, Avni Dehari, tha se seanca do të mbahet sonte në orën 22:00.
Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka vendosur masë të përkohshme, që do të jetë në fuqi nga 27 korriku deri më 8 gusht, periudhë në të cilën deputetëve u ndalohet të ndërmarrin çdo vendim apo veprim për konstituimin e Kuvendit, të dalë nga zgjedhjet e shkurtit.Palët vazhdojnë të mos gjejnë një kompromis.
Lajmet
Zemaj: Nuk pres të ketë diçka as pas dy javësh
Published
22 hours agoon
July 26, 2025By
UBTnews
Deputeti i Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK), Armend Zemaj tha se nuk pret dalje nga bllokada institucionale as pas dy javësh.
Para fillimit të përpjekjes së 53-të për konstituim të kuvendit, Zemaj tha para mediave se “kryeneçësia e Vetëvendosjes po i kushton Kosovës”.
“Kryeneçësia e Vetëvendosjes, ose më mirë të them kryeneçësia e tyre për të qenë në një pushtet absolut është ka i kushton Kosovës dhe sot jemi në muajin e pestë të mos konstituimit të kuvendit dhe të krijimit të qeverisë së re të Kosovës. tash kemi hyrë edhe në atë që quhet përgjigje legale nga Gjykata Kushtetuese, sot është dita e fundit deri në atë që do ta marrim si masë të përkohshme dhe të presim datën 8”, u shpreh ai.
Gjykata Kushtetuese ka vendosur masa të përkohshme nga data 27 korrik deri më 8 gusht, ku deputetëve u ndalohet të ndërmarrin çdo veprim e vendim që lidhet me konstituim të kuvendit.
Zemaj tha se nuk pret ndryshim as pas dy javëve.
“Duhet shfrytëzuar çdo moment, çdo minutë që të kemi institucione të reja. Por me këtë logjikë dhe me këtë bllokadë që është evidente nga VV-ja, nuk pres që mund të ketë diçka edhe pas dy jave,” ka thënë Zemaj.

Izraeli njofton ndërprerjen e luftimeve në disa pjesë të Gazës, ndërsa agjencitë kritikojnë dërgesat e ndihmave nga ajri

DW: Kosova hyn në paqartësi juridike për institucionet

Rritje alarmante e zjarreve: Mbi 1,300 intervenime vetëm këtë vit

Dështimi i 53-të, deputetët mblidhen sonte prapë në orën 22:00

Zemaj: Nuk pres të ketë diçka as pas dy javësh

Limaj: S’po shoh ndonjë mundësi për ndryshim sot

Murati: Nuk është problem që të sigurohen votat për të tejkaluar këtë ngërç

Bogujevci: Presim që deputetët do të votojnë

Temperaturat e larta, Kuvendi nuk i lë mediat te hyrja kryesore
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore