Bota

Murtaja e Athinës e ngjashme me Ebolën, mbetet ende mister për shëndetësinë

Publikuar

Epidemia e Athinës megjithëse kishte vrarë gati një të tretën e popullsisë, shkenca ende nuk ka mundur të identifikojë fajtorin e vërtetë.

Në pranverën e vitit 430 p.K. vendasit në Athinë, filluan të sëmuren me një sëmundje që askush nuk e kishte pasur më parë. Fillimisht u përhapën zërat se spartanët kishin helmuar puset atje në mënyrë që athinasit të sëmureshin duke pirë ujë të ndotur. Në pak javë, sëmundja ishte përhapur në zemër të qytetit dhe po prekte njerëz të të gjitha moshave. Në total, vlerësohet se midis 25 dhe 35 përqind e popullsisë së Athinës është zhdukur si rezultat i murtajës kur mbaroi pesë vjet më vonë.

Burimi kryesor i informacioneve vjen nga historiani Thukididi, i cili jo vetëm që ishte dëshmitar i ngjarjeve, por i mbijetoi vetë sëmundjes. Sipas tij, murtaja filloi në Afrikën Lindore, pastaj udhëtoi në Egjipt, Libi dhe në Greqi.

Në fillim të rrëfimit të tij, ai shkruan: “Unë do të tregojë se si ishte, dhe njerëzit mund ta studiojnë në rast se [sëmundja] do të sulmojë përsëri“. Përshkrimet e tij tregojnë mënyrën se si sëmundja përparoi te viktimat e saj: “Njerëzit me shëndet të mirë u sulmuan papritmas nga të nxehtit në kokë, skuqja dhe pezmatimi në sy, pjesët e brendshme, si p.sh. fytin ose gjuhën, duke u bërë me gjak dhe duke lëshuar një frymë të panatyrshme dhe të hollë”.


Simptomat përfshinin teshtitje dhe ngjirje të zërit para se sëmundja të sulmonte gjoksin, duke shkaktuar një kollë të fortë, dhe më pas stomakun, e që shkaktonte shkarkime të tëmthit, tërheqje joefektive dhe spazma të dhunshme. Në këtë pikë viktima ishte në “ankth shumë të madh”.

Thukididi përshkruan pamjen e lëkurës së pacientit:“Lëkura ishte e kuqërremtë, dhe që shpërthen në pustula të vogla dhe ulçera“. Të sëmurët përshkruanin ethe të forta, duke u ndjerë sikur një zjarr po i përpinte brenda. Ata përjetuan një “etje të pashuar”, e cila bëri që disa të zhyten edhe në rezervuarë uji. Sëmundja bëri që ata të vuanin edhe nga insomnia.

Trajtimi i të sëmurit

Thukididi raporton se shumë pacientë vdiqën në javën e parë pasi u infektuan. Nëse do ta kalonin fazën e parë, ata mund të pësonin ulçerë të rëndë të zorrëve të shoqëruara me diarre. Problemet kryesore në trajtimin e sëmundjes ishin risia dhe ngjitja e saj.

Nuk u gjet asnjë ilaç që mund të përdoret si specifik“, shkruan Thukididi, “për atë që bëri mirë në një rast, bëri dëm në një tjetër“.

Mjekët u goditën shumë keq. Në të vërtetë, kushdo që ushqeu të dashurit e tyre të sëmurë pagoi një çmim të lartë: “nëse ata u përpoqën ta bënin këtë, vdekja ishte pasoja“.

Infeksioni duket se ka sjellë me vete një imunitet: “I njëjti njeri nuk u sulmua kurrë dy herë – kurrë të paktën fatalisht“, thotë ai.

Ata që ishin infektuar, por e kishin kaluar, përjetonin një ndjenjë euforike se mund t’i mbijetonin gjithçkaje.

Sëmundje misterioze

Ende nuk është identifikuar burimi i saktë i epidemisë. Për shkak të përdorimit të fjalës “murtajë” nga Thukididi, disa kanë hipotezuar se ishte një shpërthim i murtajës bubonike, shkaku i vdekjes së zezë në shekullin e 14-të. Sidoqoftë, leximi nga afër nuk tregon asnjë nga simptomat famëkeqe të vdekjes së zezë: nyjet limfatike të fryra që nxihen dhe ndonjëherë shpërthejnë.

Me kalimin e kohës, studiuesit kanë propozuar disa fajtorë, bakterialë dhe viralë, duke përfshirë kolerën, gripin, linë dhe fruthin. Rrëfimi i Thukididit është për një sëmundje, llojet e të cilave nuk ishin parë kurrë më parë.

Shumë nga simptomat e përputhen me ato të Ebolës. Ndryshe nga sëmundjet me origjinë bakteriale, gjetja e provave gjenetike të viruseve si Ebola ose fruthi, është shumë sfiduese.

Për t’i identifikuar ata, gjenetistët duhet të studiojnë ARN, e cila është më e paqëndrueshme se ADN dhe degradon më lehtë me kalimin e kohës. Gjetja e një shembulli të zbatueshëm nga shekulli i pestë para Krishtit është e vështirë, kështu që nëse murtaja e Athinës është shkaktuar nga një virus, identiteti i tij i saktë do të vazhdojë të mbetet mister edhe për një kohë./UBTNews

(Arjeta Ibishi, studente në Media dhe Komunikim)

Bota

Kërcënimi i Biden për të ndaluar dërgesat e armëve, ndez zemërim dhe grindje mes zyrtarëve izraelitë

Publikuar

nga

Zyrtarët izraelitë kanë goditur Shtetet e Bashkuara dhe kanë hyrë në një përplasje të brendshme për deklaratat e presidentit amerikan Joe Biden se ai do të ndalonte disa dërgesa të armëve amerikane në Izrael nëse një operacion tokësor në shkallë të plotë niset në qytetin e Rafahut.

Pasi Biden bëri komentet e tij, në një intervistë me Erin Burnett të CNN, Gilad Erdan, ambasadori i Izraelit në Kombet e Bashkuara, tha se ai besonte se vendimi “mund të inkurajojë armiqtë e shtetit të Izraelit dhe kombit izraelit”, ndërsa kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu reagoi ndaj njoftimit duke postuar një video të shkurtër të një fjalimi të mbajtur disa ditë më parë, në të cilin ai tha: “Nëse Izraeli detyrohet të qëndrojë i vetëm, Izraeli do të qëndrojë i vetëm”.

Kabinetet izraelite të luftës dhe të sigurisë do të mblidhen të enjten në mbrëmje pas kërcënimit të Bidenit, i thanë CNN dy zyrtarë izraelitë.

Njoftimi i presidentit se ai ishte i përgatitur të kushtëzonte armatimin amerikan me veprimet e Izraelit përbën një pikë kthese në konfliktin shtatë-mujor midis Izraelit dhe Hamasit. Dhe pranimi i tij se bombat amerikane ishin përdorur për të vrarë civilë në Gaza ishte një njohje e qartë e rolit të Shteteve të Bashkuara në luftë.

Presidenti ka qenë nën presion të jashtëzakonshëm, përfshirë nga anëtarët e partisë së tij, për të kufizuar dërgesat e armëve në mes të një krize humanitare në Gaza.

Komenti nga Biden për CNN është një pengesë e madhe për luftën e Izraelit. SHBA-ja është deri tani aleati më i rëndësishëm dhe më i fuqishëm i Izraelit dhe pa mbështetjen e tij, fuqia e zjarrit dhe ambiciet e Izraelit në Gaza do të dobësoheshin.

Biden thotë se do të ndalojë dërgimin e bombave dhe predhave të artilerisë në Izrael nëse ai fillon pushtimin e madh të Rafahut. Administrata Biden prej muajsh ka ushtruar presion mbi Izraelin që të bëjë më shumë për të mbrojtur civilët në Gaza dhe për të siguruar që më shumë ndihma humanitare mund të dërgohet atje.

SHBA i ka bërë gjithashtu vazhdimisht thirrje Netanyahut dhe qeverisë së tij që të rishqyrtojnë planet e saj për një pushtim të plotë të Rafah, qyteti më jugor i Gazës, ku më shumë se 1 milion njerëz janë strehuar pasi janë larguar nga luftimet diku tjetër në rrip.

Izraeli, deri më tani, ka kryer një operacion të kufizuar rreth qytetit, duke marrë nën kontroll anën palestineze të kalimit Rafah – një pikë kyçe hyrëse për ndihma në Gaza – dhe duke kryer sulme ushtarake në skajet e qytetit.

Imazhet e reja satelitore të marra nga CNN nga Planet Labs tregojnë se sulmi i Izraelit në Rafah është zgjeruar nga sulmet ajrore në operacionet tokësore ditët e fundit.

Forcat e Mbrojtjes së Izraelit (IDF) të hënën u kanë thënë disa njerëzve në Rafah lindor që të “evakuohen menjëherë” përpara një operacioni ushtarak në qytet. Atyre iu tha të shkonin në Al-Mawasi, një qytet bregdetar pranë qytetit të Khan Younis që grupet e ndihmës e kanë përshkruar si të mbipopulluar dhe jo të përshtatshëm për banim. Agjencia e OKB-së për refugjatët palestinezë (UNRWA) vlerësoi se rreth 79,000 njerëz janë larguar nga qyteti që nga e hëna.

Pavarësisht presionit ndërkombëtar në rritje, administrata Biden ka qëndruar e palëkundur me Izraelin, duke ofruar armë dhe mbështetje të tjera. Kërcënimi të mërkurën erdhi vetëm një ditë pasi Biden përdori fjalimin e tij në Muzeun Përkujtimor të Holokaustit në SHBA për t’i kujtuar njerëzve tmerret e sulmeve të 7 tetorit në Izrael, kur luftëtarët e udhëhequr nga Hamasi vranë rreth 1200 njerëz në Izrael dhe rrëmbyen më shumë se 250. Shumë nga pengjet e marra në Gaza atë ditë mbahen ende në rrip.

“Shumë njerëz që mohojnë, nënvlerësojnë, racionalizojnë dhe injorojnë tmerret e Holokaustit dhe 7 tetorit – duke përfshirë përdorimin e tmerrshëm të dhunës seksuale nga Hamas për të torturuar dhe terrorizuar hebrenjtë. Është absolutisht e neveritshme – dhe duhet të ndalet”, tha ai të martën, duke ngritur zërin.

Presidenti dha një notë shumë të ndryshme të mërkurën. “E kam bërë të qartë se nëse ata shkojnë në Rafah – ata nuk kanë shkuar ende në Rafah – nëse shkojnë në Rafah, unë nuk do të furnizoj armët që janë përdorur historikisht për t’u marrë me Rafah, për t’u marrë me qytetet – që merren me atë problem”, tha Biden, duke shtuar se SHBA do të vazhdojë të furnizojë Izraelin me armë mbrojtëse.

Komentet e Bidenit kanë shkaktuar zemërim të konsiderueshëm në mesin e disa politikanëve izraelitë.

Duke folur në një ngjarje për nderimin e ushtarëve të rënë izraelitë dhe viktimave të sulmeve terroriste, ministri izraelit i mbrojtjes Yoav Gallant tha: “U drejtohem armiqve të Izraelit, si dhe miqve tanë më të mirë dhe them – Shteti i Izraelit nuk mund të nënshtrohet, jo IDF. , jo strukturat e mbrojtjes dhe jo Shtetin e Izraelit. Ne do të qëndrojmë të fortë, do t’i arrijmë qëllimet tona – do të godasim Hamasin, do të godasim Hezbollahun dhe do të arrijmë sigurinë”.

Miki Zohar, një ministër nga partia Likud e Netanyahut, tha se ishte “e mahnitshme të zbulosh se bota ka harruar atë që ndodhi në Izrael më 7 tetor”.

Trupat e artilerisë izraelite të vendosura në kufirin Rafah nisin sulmin në Rripin jugor të Gazës në Izrael më 8 maj 2024. /UBTNews/

 

Vazhdo të lexosh

Bota

Dortmundi vë në shënjestër Armando Brojën

Publikuar

nga

Finalisti i Ligës së Kampionëve, Borussia Dortmund, ka hedhur sytë për të siguruar shërbimet e talentit shqiptar, Armando Broja. Sipas raportimeve të fundit të mediave, bisedimet mes Çelsit dhe Dortmundit për transferimin e sulmuesit shqiptar janë në fazë të avancuar.

Çelsi dëshiron të nxjerrë 50 milionë paundë nga shitja e Brojës, por kjo shifër nuk është pranuar nga klubi gjerman. Dortmundi është i gatshëm të paguajë 25 milionë paundë për të siguruar shërbimet e sulmuesit të talentuar, i cili ka treguar interes për të bashkëpunuar me skuadrën gjermane.

Borusia e Dortmundit njihet për aftësinë e tyre në zhvillimin e talentit futbollistik. Me emra si Bellingham dhe Haaland që kanë shkëlqyer në radhët e tyre, klubi gjerman ka një histori të gjatë të rritjes së lojtarëve të rinj. Kjo bën të kuptohet se mundësia për të shikuar Brojën në radhët e tyre do të shtojë edhe më shumë vlerën e skuadrës.

Ndërkohë, Borussia Dortmund do të përballet me Real Madridin në finale të Ligës së Kampionëve dhe ka siguruar pjesëmarrjen në këtë kompeticion për sezonin e ardhshëm, duke e bërë një destinacion tërheqës për lojtarët me potencial./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Aktualitet

Trump: Biden mban anën e terroristëve, e çon botën në Luftën e Tretë Botërore

Publikuar

nga

Donald Trump, ish-presidenti i SHBA-së, fituesi i zgjedhjeve paraprake republikane dhe një kandidat gjithnjë e më i sigurt presidencial, kritikoi presidentin aktual, Joseph Biden, për kushtëzimin e dorëzimit të armëve dhe mbështetjes për Izraelin me ndalimin nga një “pushtim i plotë”,  të Rafahut.

Sipas mediave izraelite, Trump e akuzoi Bidenin se po mban anën e ekstremistit palestinez Hamas.

Trump shkroi në rrjetet sociale se “Krimineli Joe mban anën e terroristëve”, duke aluduar në Hamas, duke deklaruar se Biden “anon me turmat radikale që kanë pushtuar kampuset, sepse donatorët e tij i financojnë ato”.

“Biden është i dobët, i korruptuar dhe po e çon botën drejtpërdrejt në Luftën e Tretë Botërore”, tha ish-udhëheqësi amerikan, duke përsëritur se lufta mes Izraelit dhe Hamasit nuk do të kishte nisur nëse ai do të kishte qenë president. /UBTNews/

 

Vazhdo të lexosh

Aktualitet

​Rriten çmimet e naftës

Publikuar

nga

Çmimet e naftës u rritën të enjten, të ndihmuar nga të dhënat që tregojnë oreks të rritur të kërkesës në SHBA dhe Kinë, konsumatorët më të mëdhenj të naftës në botë.

Çmimet e naftës u rritën të enjten, të ndihmuar nga të dhënat që tregojnë oreks të rritur të kërkesës në SHBA dhe Kinë, konsumatorët më të mëdhenj të naftës në botë.

Standardi ndërkombëtar i papërpunuar Brent u tregtua me 83,86 dollarë për fuçi në orën 10:07 të mëngjesit sipas orës lokale (0707 GMT), një rritje prej 0,34% nga çmimi i mbylljes prej 83,58 dollarë për fuçi në seancën e mëparshme tregtare.

Standardi amerikan West Texas Intermediate (WTI) u tregtua me 79,39 dollarë për fuçi në të njëjtën kohë, një rritje prej 0,51% nga seanca e mëparshme që u mbyll me 78,99 dollarë për fuçi.

Inventarët komercial të naftës së papërpunuar në SHBA u ulën me 1.4 milionë fuçi në 459.5 milionë fuçi gjatë javës që përfundoi më 3 maj, në përputhje me pritjet e tregut për një rënie prej 1.43 milionë fuçi, sipas të dhënave të publikuara nga Administrata e Informacionit të Energjisë (EIA) të mërkurën vonë.

Kina rriti importet e saj të papërpunuara muajin e kaluar në 10.88 milionë fuçi në ditë, 5.45% më shumë nga viti në vit, sipas të dhënave të doganave të Kinës të publikuara të enjten.

Raporti i fundit i OPEC-ut për tregun e naftës parashikon një rritje prej 680,000 fuçi në ditë të kërkesës së Kinës këtë vit, duke sinjalizuar një perspektivë pozitive të kërkesës për pjesën tjetër të vitit. Rritja e kërkesës midis konsumatorëve më të mëdhenj të naftës në botë mbështet lëvizjen në rritje të çmimeve të naftës. Ndërkohë, bisedimet e vazhdueshme për armëpushimin në Rripin e Gazës po kufizojnë rritjen e çmimeve. Bisedimet po vazhdojnë në Kajro në prani të delegacioneve nga Katari, SHBA dhe grupi palestinez Hamas. Hamasi tha të hënën në mbrëmje se kishte pranuar një propozim armëpushimi në Gaza të hartuar nga Egjipti dhe Katari. /UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara