Kulturë

Muri i Berlinit: 10 gjëra që mund të mos i dinit

Published

on

Rënia e Murit të Berlinit ndodhi prej një gabimi

Në një konferencë shtypi mbrëmjen e 9 nëntorit 1989, anëtari i byrosë politike të Gjermanisë Lindore, Gynter Shabovski shpalli në mënyrë të parakohshme se do të hiqeshin kufizimet e vizave të udhëtimit. Kur u pyet se kur do të vihej në zbatim politika e re, ai tha: “Menjëherë, pa vonesë”. Në fakt, kjo politikë do të shpallej një ditë më vonë dhe do të kërkonte gjithësesi një procesë të gjatë aplikimi për gjermano-lindorët. Përgjigjet konfuze të Shabovskit dhe raportimi i gabuar në media se pikat kufitare ishin hapur, shtyu mijëra gjermanë të Berlinit lindor që të shkonin drejt Murit të Berlinit. Në postbllokun e Rrugës Bornholmer, Harald Jager, oficeri në detyrë, u përball me një turmë që sa vinte e rritej në numër. Edhe irritimi sa vinte e shtohej. Duke marrë fyerje, në vend të udhëzimeve, prej eprorëve të tij, si dhe tejet nervoz për shkak se priste të merrte të nesërmen rezultatet e analizave të diagnostikimit për kancer, Jager e hapi pikën kufitare me mendjen e. tij, dhe pikat e tjera ndoqën shumë shpejt shembullin e tij.

Muri i Berlinit ishte ngritur më shumë se 15 vjet pas nisjes së Luftës së Ftohtë

Më shumë se 2 milion gjermano lindorë, shumica punëtorë dhe profesionistë të aftë, u larguan për në Perëndim mes viteve 1949 dhe 1961. Bashkimi Sovjetik kishte refuzuar kërkesën fillestare të Gjermanisë Lindore për të ndërtuar Murin në vitin 1953, por me dezertimet drejt Berlinit Perëndimor që po arrinin numrin 1000 njerë në ditë, në verën e 1961, udhëheqësi sovjetik Nikita Hrushovi më në fund pranoi. Banorët e Berlinit u gdhinë mëngjesin e 13 gushtit 1961, përballë telave me gjemba që ishin vendosur në vijën ndarëse mes zonës perëndimore dhe lindore të qytetit. Disa ditë më vonë, Gjermania Lindore nisi fortifikimin me beton të kësaj barriere.

Muri i Berlinit ishin në fakt dy mure

Në fakt Muri i Berlinit përbëhej nga dy mure mes të cilëve ndodhej “rripi i vdekjes”, ku ndodheshin me qindra kulla roje, disa kilometra hendeqe kundër kalimit të mjeteve, qen roje, prozhektorë dhe mitralozë.

Më shumë se 100 njerëz gjetën vdekjen në përpjekje për të kaluar Murin

Qendra e Kërkimeve mbi Historinë Bashkëkohore Potsdam dhe Qendra e Memorialit të Murit të Berlinit dhe Dokumentimit raportojnë se të paktën 138 njerëz u qëlluan për vdekje, pësuan aksidente fatale ose kryen vetëvrasje pas përpjekjeve të dështuara për t’u arratisur përmes Murit të Berlinit. Të tjerë studime thonë se numri i viktimave është edhe më i lartë. Viktima e parë ishte Ida Siekman, që vdiq në 22 gusht 1961, pasi u përpoq të hidhej në një rrugë në Berlinin Perëndimor, e cila ndodhej nën dritaren e apartamentit të saj në katin e katërt, në Berlinin Lindor. Tragjedia e fundit ndodhi në mars 1989, kur një i ri gjermano-lindor që përpiqej të fluturonte mbi mur me balonë, ndeshi në kabllot e tensionit të lartë.

Më shumë se 5000 persona u arratisën, duke kaluar mbi dhe nën Murin e Berlinit

I pari dezertor që u arratis përmes Murit ishte roja kufitare 19 vjeçar, Konrad Shuman, i cili është përjetësuar në film teksa kërcente mbi telat me gjemba, vetëm dy ditë pasi kufiri ishte mbyllur. Ndërkohë që Muri u fortifikua gjithnjë e më shumë, edhe planet e arratisjes u bënë më të sofistikuar. Të arratisurit fshiheshin në pjesë të fshehta të makinave të berlinezo perëndimorëve që vinin për vizita, gërmonin tunele të fshehta dhe zvarriteshin nëpër tubacione. Tre vëllezërit Bethke realizuan arratinë më spektakolare. Vëllai më i madh Ingo u arratis me një dyshek me ajër, duke lundruar nëpër lumin Elbë në vitin 1975, dhe tetë vjet më vonë vëllai më i vogël kaloi mbi mur përmes një kablli çeliku që e lëshoi me hark dhe shigjetë, duke përfunduar në një çati shtëpie në Berlinin perëndimor. Në vitin 1989, dy vëllezërit fluturuan me një avion super të lehtë mbi mur, duke marrë edhe vëllanë e tretë, Egbert.

John F. Kennedy u shpreh i çliruar kur u ngrit Muri

Në qershor të vitit 1961, Hrushovi paralajmëroi presidentin amerikan, Kennedy, se do të bënte bllokadë Berlinit Perëndimor nëse nuk largoheshin forcat perëndimore, një akt luftënxitës që do të shpinte në luftë. Kur Kennedy dëgjoi lajmin se komunistët kishin ngritur mur përreth Berlinit Lindor, në vend që të shkëpusnin Berlinin Perëndimor nga pjesa tjetër, ai i tha një ndihmësi: “Nuk është zgjidhje shumë e mirë, por një mur është shumë më mirë se sa një luftë. Ky është fundi i krizës së Berlinit. Pala tjetër u kap prej panikut – jo ne. Tani nuk do të bëjmë asgjë, sepse nuk ka alternativë tjetër veç luftës”.

Kennedy nuk u tha berlinezëve se është një “kulaç me karamele”

Në 26 qershor 1963, Kennedy iu drejtua një turme para Murit të Berlinit: “Ich bin ein Berliner”. Presidenti kish për qëllim të shprehte solidaritetin me qytetarët e Berlinit, duke thënë se ishte njëri prej tyre, por disa kritikë thanë se duke shtuar nyjen “ein”, ai në fakt e quajti veten kulaç me karamele, që në pjesën më të madhe të Gjermanisë njihet si “Berliner”. Megjithatë, gjuhëtarët thonë se presidenti nuk bëri një gabim gramatikor, sepse “ein” është e nevojshme kur folësi është duke folur në mënyrë figurative, se i përket një kombësie të caktuar, siç edhe po ndodhte me Kennedyn. Veç kësaj, kulaçi që në gjithë Gjermaninë njihet si “Berliner”, në vetë Berlinin njihet si “pfannkuchen”, kështu që ata që e dëgjonin me siguri nuk janë ngatërruar.

Gjermania Lindore e quajti Murin “Mburoja Antifashiste”

Qeveria e Gjermanisë Lindore pretendoi se e ngriti Murin e Berlinit për të mbajtur jashtë fashistët, spiunët dhe idetë perëndimore. Dy javë pasi urdhëroi ngritjen e “Mburojës Antifashiste”, udhëheqësi Gjermano lindor Valter Ulbriht deklaroi: “Ne kemi mbyllur të çarat në shtëpinë tonë, si dhe vrimat përmes të cilave do të zvarriteshin armiqtë e popullit gjerman”.

Porta e Brandenburgut ka qenë dikur pjesë e një muri të shekullit 18

Mbreti i Prusisë, Frederik Uilliam II porositi ngritjen e harkut të famshëm që bashkon Berlinin lindor dhe perëndimor dhe që ka shërbyer si sfond i fjalimeve të famshme presidenciale të Kennedyt dhe Reaganit. Kur u përfundua në vitin 1791, Porta e Brandenburgut ishte pjesë e murit origjinal doganor të qytetit.

Një copë e Murit ndodhet në banjën e një kazinoje në Las Vegas

Shkatërrimi zyrtar i Murit të Berlinit nisi në verën e vitit 1990. Më shumë se 40 mijë copa të Murit u ricikluan si materiale ndërtimi të përdorur në projekte rindërtimi në Gjermani, por disa qindra prej tyre u shitën dhe tani janë të shpërndara në të gjithë globin, nga kopshtet e Vatikanit deri në një banjë në Main Street Station Casino, në Las Vegas, ku vendurinimet janë kapur pas një Muri të mbuluar me grafit që është i mbrojtur pas një xhami. / KultPlus.com

Continue Reading

Kulturë

“Valley Film Festival”, event unik për të rinjtë e Luginës! Flet organizatori Kushtrim Asllani

Published

on

Java u mbyll me një intervistë ekskluzive me aktorin Kushtrim Asllani i i cili flet për organizimin e “Valley Film Festival”.

Ky event i rëndësishëm që do të mbahet në qytetin e Bujanocit, në datat 20, 21 dhe 22 qershor 2025, pritet të sjellë panele, trajnime dhe shfaqje filmash të metrazhit të shkurtër dhe të gjatë nga autorë vendorë dhe ndërkombëtarë.

“Valley Film Festival” vjen si një hap i ri për zhvillimin kulturor dhe promovimin e krijimtarisë artistike të të rinjve në Luginën e Preshevës.

Emisioni “n’RITËM”, me autore dhe moderatore Albina Zeneli vjen në frekuencën 100.7 çdo ditë pune nga ora 13:00-15:00 në Campus Radio.

Linku për ta dëgjuar online: https://www.ubt-uni.net/en/media-events/ubt-radio-campus/ 

 

Continue Reading

Magazinë

Miley Cyrus foli për problemin shëndetësor dhe varësinë ndaj alkoolit

Published

on

Miley Cyrus foli për aventurën e vështirë shëndetësore që kaloi gjatë një performance live, si dhe për transformimin që solli në jetën e saj vendimi për të lënë alkoolin dhe marihuanën.

Këngëtarja nuk ngurroi të pranonte se si kthimi drejt kthjelltësisë dhe sprova fizike që përjetoi e shtynë drejt limiteve, por e ndihmuan të gjente veten përsëri.

Ajo zbuloi se pësoi një këputje të kistit ovarian gjatë shfaqjes së Vitit të Ri “Miley’s New Year’s Eve Party” që prezantoi me Dolly Parton më 2023.

“Pata një përvojë traumatike në një shfaqje që bëra me Lorne Michaels, kur bëra shfaqjen time të Vitit të Ri“, tha ajo dhe shtoi: “Pata një urgjencë mjekësore. Pata një këputje të kistit ovarian. Nuk e dinim saktësisht se çfarë po ndodhte, kështu që e bëmë. Ishte shumë traumatike, sepse ishte e padurueshme dhe unë po e bëja shfaqjen normalisht. Por ishte vërtet shumë e vështirë për mua.”

Ky incident e bëri të mendonte të hiqte dorë nga muzika, por një bisedë me Lorne Michaels rezultoi vendimtare:

“Ai më tha: ‘Gjashtë muaj. Secili ka gjashtë muaj për të ndjerë keqardhje për veten dhe pastaj fillojmë rindërtimin’. Nuk keni idenë se sa artistë janë ulur në këtë karrige dhe më kanë thënë se po e lënë muzikën. Të gjithë e bëjnë këtë, të gjithë kalojnë nëpër këto përvoja traumatike .”

Në të njëjtën kohë, Cyrus rrëfeu se vendimi për të ndaluar pirjen e alkoolit dhe përdorimin e marihuanës ishte ndoshta momenti më përcaktues në jetën e saj:

“Kam mësuar diçka për veten time gjatë viteve: maturia është si Zoti im.” Kam nevojë për të, jetoj për të. Dua të them, kjo më ka ndryshuar tërë jetën.

Edhe pse pranoi se gjatë pandemisë u largua nga maturia për një farë kohe, ndjeu se duhej të kalonte edhe nëpër këtë situatë: “E di që më është dashur të bie edhe një herë… Kishte momente që më lënduan. Nuk jam krenare për to, por ato më shtynë të shkruaja “Flowers”, e cila ishte një çelës që zhbllokoi të gjithë shërimin. Më shëroi shumë .

Ajo e përshkroi fitoren e saj në Grammy për “Flowers” si një moment prekës afirmimi: “Ndoshta ishte fëmija brenda meje.” Nuk e di çfarë ishte, por kisha nevojë për diçka për t’u mbajtur fort që do të më bënte të ndihesha sikur kisha fituar vërtet. “Marrja e çmimit Grammy për këngën ‘Flowers’ ishte si një fashë për një zemër të thyer .”

Pavarësisht vështirësive, këngëtarja po përgatit albumin e saj të ri “Something Beautiful” dhe deklaron se është gati t’ia riprezantojë veten publikut të saj, këtë herë me më shumë qartësi dhe të vërtetë.

Continue Reading

Magazinë

Xhaxhai i William dhe Harry lë një pasuri marramendëse: ky është përfituesi kryesor

Published

on

Lord Robert Fellowes, xhaxhai i Princit William dhe Princit Harry, ndërroi jetë në korrik 2024 në moshën 82 vjeçare.

Figurë kyçe në Familjen Mbretërore Britanike për dekada, shërbeu si sekretar privat i Elizabeth II midis viteve 1990/1999, pas daljes në pension zyrtar, mbeti i lidhur me monarkinë si kalorës shtesë i Mbretëreshës deri në vdekje më 2022.

Tani, testamenti ka dalë në dritë, duke zbuluar një vendim të habitshëm: as William dhe as Harry nuk janë të listuar si përfitues. Sipas dokumenteve të gjykatës, pasuria e tij, e vlerësuar në gati 1.75 milionë euro , iu la e tëra gruas së tij, Baroneshës Jane Fellowes, së bashku me donacione të ndryshme për familjen, miqtë dhe organizatat bamirëse.

Gjykata e Lartë dha lejen për ekzekutimin e testamentit, të datës qershor 2012, në mesin e majit.

Në të, Lord Fellowes ia la pasuritë dhe të ardhurat nga pasuria e tij gruas së tij, por shtoi një klauzolë që kërkonte që pasuria të përdorej edhe për “përparimin dhe përfitimin e përgjithshëm” të familjes.

Këtu përfshihen tre fëmijët e tij: Alexander, Laura dhe Eleanor , të cilët, me Baroneshën Fellowes, do të veprojnë si ekzekutorë të trashëgimisë.

Përfitues të tjerë përfshijnë Andrew Grange, i cili mori 1,170 euro, dhe disa institucione: hospisin Tapping House në West Snettisham, Rhodes Trust, Kishën e Shën Marisë dhe Kolegjin Eton, të cilët gjithashtu morën fonde.

Continue Reading

Magazinë

Ndarja me Sophie Turner, Joe Jonas: Ideja e ribashkimit më dukej e frikshme

Published

on

Joe Jonas ka folur për pasiguritë që ndjeu kur u përpoq të dilte sërish në takime pas divorcit nga Sophie Turner, madje duke zbuluar se një varg nga partnerja e tij e re frymëzoi këngën e tij të re “Only Love”.

Në një intervistë me TalkShopLive, këngëtari 35-vjeçar dhe ish-anëtar i Jonas Brothers foli për procesin e krijimit të albumit të tij solo “Music for People Who Believe in Love”, i cili publikohet të premten, më 23 maj.

“Në atë kohë po dilja me dikë dhe fillova të eksploroja idenë e ridaljes së një lidhjeje. Ishte vërtet e frikshme dhe stresuese“, pranoi Jonas. “Dashuria merr forma të ndryshme dhe unë po rizbuloja se çfarë do të thotë kjo“.

Jonas ishte i martuar me Sophie Turner nga 2019 deri në divorcin e tyre më 2023. Së bashku patën dy vajza, Willa e Delphine. Pas divorcit, pati një lidhje me modelen Stormi Brie, me ndarjen e tyre që ndodhi në qershor 2024.

Siç tha ai, vajza me të cilin po dilte gjatë periudhës kur u frymëzua për “Only Love” i’a kishte minimizuar shqetësimet me humor, duke i thënë: “Hajde, është thjesht dashuri”. “E dëgjova dhe thashë me vete, ‘Kur e thua kështu…’ Dhe shkruam një këngë për të ”, tha Jonas. “Dua të them, nuk ishte asgjë e rëndësishme – por për mua ishte, dhe për personin tjetër gjithashtu. Por është në rregull të marrësh një rrezik dhe të provosh përsëri, të ekspozohesh emocionalisht.”

Siç zbuloi ai, e kishte shkruar këngën me qëllimin për ta interpretuar me vëllezërit e tij në grupin Jonas Brothers. Por kur filloi ta dëgjonte përsëri, e kuptoi se e lidhte shumë fort me historinë e tij personale.

Continue Reading

Të kërkuara