Molieri, emri artistik i Jean-Baptiste Poquelin, është një nga figurat më të ndritura të teatrit francez dhe letërsisë botërore.
U lind në Paris më 15 janar 1622, erdhi në jetë në një familje borgjeze, ku i ati ushtronte zanatin e tapicierit dhe kishte lidhje me pallatin mbretëror.
Megjithatë, Molieri zgjodhi një rrugë tjetër nga ajo që familja kishte parashikuar: rrugën e teatrit, një zgjedhje e guximshme për kohën. Pas studimeve të filozofisë dhe drejtësisë, themeloi trupën teatrore L’Illustre Théâtre, e cila do të përballej fillimisht me vështirësi ekonomike.
Pavarësisht këtyre pengesave, pas një dekade turnesh në provinca, u kthye në Paris e fitoi vëmendjen e oborrit mbretëror. Mbretit Luigji XIV i pëlqeu stili i gjallë, dhe Molieri gëzoi mbështetjen e tij në shumë nga veprat e mëvonshme, edhe kur ato krijonin polemika.
Ai është i njohur për një sërë komedish që godasin hipokrizinë, mashtrimet, shtirjet fetare e veset e klasës. Molieri nuk i druhej asnjë teme, vuri në lojë shtresat e fuqishme të shoqërisë së kohës. Në veprën “Tartuffe”, denoncoi rrezikun e fanatizmit fetar, duke shkaktuar zemërim në radhët e kishës, e cila arriti të ndalonte shfaqjen për disa vite.
Molieri su tërhoq. Komedian në skenë dhe autor i paharrueshëm në letërsi, luajti në rolet kryesore të veprave. Disa nga dramat më të njohura janë: “Le Misanthrope” (Mizantropi), ku ironizon sinqeritetin e sëmurë dhe pamundësinë për të jetuar në një botë hipokrite; “L’Avare” (Kopraci), ku Harpagoni është bërë simbol i lakmisë ekstreme; “Le Malade Imaginaire” (I sëmuri i imagjinuar), që përqesh mjekësinë dhe frikën nga sëmundja; “Les Femmes Savantes” (Gratë e ditura), ku kritikon feminizmin artificial të disa zonjave borgjeze.
Gjuha që përdor Molieri është elegante, e pasur me rimë, sarkazëm dhe ritëm dramatik. Ai solli frymë të re në teatër duke përzier komedinë tradicionale italiane me realitetin e jetës franceze, duke krijuar personazhe të gjalla dhe situata që nuk humbin asgjë nga aktualiteti edhe sot.
Ai ishte një shkrimtar që nuk u përkul përpara moralit zyrtar, dhe për këtë u dashurua nga publiku, por edhe u sulmua nga kundërshtarët.
Ironikisht, Molieri vdiq në skenë, duke luajtur pikërisht rolin e të sëmurit imagjinar, më 17 shkurt 1673. Thuhet se akti i fundit i jetës ndodhi gjatë shfaqjes së katërt, kur, i sëmurë dhe i rraskapitur, pësoi një krizë që do t’i merrte jetën pak orë më pas. Si aktor, Molieri nuk u lejua të varrosej në mënyrë të rregullt nga Kisha Katolike, sepse profesioni nuk konsiderohej “i denjë”. Vetëm ndërhyrja e mbretit bëri të mundur që të prehej në një varr modest, por me nderime.
Sot, është simboli i gjallë i teatrit francez e një nga emrat që mishëron guximin e të vërtetës përmes artit. Akademia Franceze e ka konsideruar Molieri, si “shkrimtari që i dha gjuhës franceze vetëdijen e saj teatrale”. Trashëgimia e tij jeton në çdo skenë ku qeshet me absurditetin njerëzor. Ai mbetet një nga ata autorë që nuk ka nevojë për përkthim për të kuptuar qëllimin: të nxisë të menduarit përmes të qeshurës.
Veset e Molierit dhe komedia që shndërroi në zhanër elitar
Pak e njohur është se Molieri ishte një njeri i përpiktë në punën e tij e kërkonte disiplinë të madhe nga aktorët e trupës. Ai jo vetëm që shkruante dhe interpretonte, por edhe drejtonte shfaqjet, përgatiste kostumet dhe merrej me aspektet financiare të trupës. Ai kishte një marrëdhënie të veçantë me mbretin Luigj XIV, i cili e kishte përzemër dhe e mbronte nga kritikat e kishës apo të moralistëve të kohës. Molieri konsiderohet si “dramaturgu i oborrit”, pasi shfaqjet ishin pjesë e festivaleve mbretërore. Një fakt pak i ditur është se ai ishte bashkëpunëtor i muzikantit Jean-Baptiste Lully, me të cilin krijoi një seri komedish me muzikë, që do të ishin pararendëset e operetave franceze. Veprat e tyre ishin të njohura si “comédie-ballet”, një risi për kohën.
Martesa e Molierit që shkaktoi zhurmë dhe largimi nga oborri i mbretit
Molieri, emri i vërtetë i të cilit ishte Jean-Baptiste Poquelin, kishte jetë private që përplasej me konvencionet shoqërore të kohës. I lindur në një familje borgjeze të Parisit, u edukua në shkolla të njohura e pritej të ndiqte gjurmët e të atit, i cili punonte në pallatin mbretëror. Molieri e braktisi këtë rrugë për të ndjekur teatrin një zgjedhje e konsideruar e turpshme për kohën. Zgjedhja e jetës si aktor e largoi nga familja për shumë vite. Vetë arti i teatrit shihej me dyshim nga shoqëria dhe kisha, dhe kjo ndikoi edhe në imazhin e tij personal. Molieri kaloi një pjesë të mirë të jetës në turne me trupën e tij, gjë që e bëri të jetonte një jetë nomade, larg stabilitetit e familjes së gjerë. Jeta dashurore ishte po aq e diskutuar sa edhe veprat që shkruante.
Më 1662, Molieri u martua me Armande Béjart, një aktore shumë më e re në moshë, gjë që shkaktoi shumë thashetheme në Paris.
Një pjesë e publikut aludoi se mund të ketë qenë bija e dashnores së tij, Madeleine Béjart, e cila ishte aktore e bashkëthemeluese e trupës së tij teatrore.
Martesa me Armande s’ishte e lehtë. Thuhet se ishte kokëfortë, e pavarur dhe vazhdoi të luante edhe pas martesës, diçka që shoqëria franceze nuk e pranonte për një grua të martuar. Pati dyshime për pabesi, gjë që la gjurmë në shfaqjet e Molierit, ku shfaqen martesa problematike e figura femrash manipuluese.
Molieri kishte tre fëmijë me Armande, por vetëm njëri prej tyre arriti të mbijetojë. Ai ishte shumë i lidhur me familjen e vet të ngushtë, por nuk pati kurrë një jetë të qetë familja
Lajmet nga UBT2 months ago
Lajmet nga UBT3 months ago
Lajmet nga UBT3 months ago
Lajmet nga UBT3 months ago