Odhise Paskali, njëri ndër themeluesit e skulpturës shqiptare dhe personalitetet më të rëndësishme të artit shqiptar, u lind në Përmet më 22 dhjetor 1903.

Hapat e para të karrierës së Odhisesë, janë në fushën e publicistikës, si dhe u shqua në estetikë dhe kritikë arti.

Më 1919 ai shkoi në Itali, ku kreu Liceun më 1923 dhe u regjistrua në Fakultetin e Letërsisë e të Filozofisë në Torino, më 1927 mbrojti diplomën në fushën e historisë së artit.

Skulptori i Popullit është i njohur për rreth 600 vepra në skulpturë, por mbi të gjitha në krijimtarinë e vet të larmishme janë të njohura veprat: “Monumenti i Skënderbeut në Tiranë” me bashkautorë, 1968, “Naum Veqilharxhi”, bust në bronz, në Korçë, “Partizani fitimtar” (Mathauzen, Austri) 1968 etj.

Veprat e tjera të Odhise Paskalit ndodhen në Galerinë Kombëtare të Arteve, në Muzeun Historik Kombëtar, si dhe në disa muze dhe institucione qendrore të Shqipërisë.

Pas vdekjes, studioja e tij u kthye në studio-muze, ku ishin vendosur vepra origjinale, si dhe variante dhe replika në gips të disa monumenteve, statujave dhe busteve, origjinalet e të cilave ndodheshin në ambiente të tjera, në rrugë e sheshe të Tiranës dhe qyteteve të tjerë.

Në studion-muze ruhej edhe arkivi i pasur i Odhise Paskalit me shënime, dokumente dhe materiale të tjera me interes për historinë e zhvillimeve artistike në Shqipëri. Nga trazirat pas vitit 1990, studioja u dëmtua bashkë me pjesën më të madhe të veprave.

Një pjesë e arkivit tani ruhet nga fondacioni “Paskali”, që u krijua nga vajza e skulptorit, studiuesja e spikatur e artit, Floriana Paskali.

Pas titujve Skulptor i Popullit dhe Akademik, Odhise Paskali është vlerësuar edhe me titullin Nderi i Kombit. Emrin e tij e mban sot një shkollë arti në Pejë dhe sheshi i qytetit në Përmet.

Ai ndërroi jetë në Tiranë, më 13 shtator 1985, i nderuar dhe i përcjellë me një ceremoni madhështore nga mijëra bashkatdhetarë e adhurues të veprës së tij të pavdekshme./S.K/KP/

Nga parashutistë që sfidojnë Diellin deri te refugjatë që luhaten mes shpresës dhe mbijetesës, disa prej fotografive më të fuqishme të këtij viti që kanë bërë më shumë sesa të dokumentojnë ngjarje, ato kanë ringjallur shekuj të tërë historie arti, simbolike dhe mitologjie.

Parashutizëm, Arizona

Një fotografi mahnitëse e kapur nga astrofotografi Andrew McCarthy tregoi një parashutist të siluetuar përballë Diellit me teksturë të dendur, në agimin e 8 nëntorit në Arizona. Sinkronizimi i përsosur i kohës, dritës dhe lëvizjes nuk linte vend për gabime. Imazhi u pagëzua shpejt si “Rënia e Ikarit”, duke ringjallur mitin grek të të riut që fluturoi shumë afër Diellit. Ashtu si në veprat e Bruegelit, Rubensit apo Matisse, fotografia flet për guximin, ambicien dhe rrezikun e tejkalimit të kufijve njerëzorë

Alpinist, Nepal

Një alpinist francez, duke u ngjitur drejt majës Jannu East (7,468 m), u bë simbol i njeriut të vogël përballë natyrës së pamëshirshme. I zbehur nga akulli dhe shkëmbinjtë monumentalë, figura njerëzore duket pothuajse e gëlltitur nga peizazhi – një pamje që kujton akuarelet dramatike të JMW Turner, ku madhështia e natyrës e shtyp pa mëshirë praninë njerëzore.

Pagoda e shkatërruar, Myanmar

Një statujë gjigante budiste e rrëzuar, pas tërmetit shkatërrues të 28 marsit në Mandalay, mbart peshën e mbi 3,000 jetëve të humbura. Kontrasti mes arkitekturës së copëzuar dhe figurës kolosale të shembur krijon një ndjenjë apokaliptike, që sjell ndër mend përpjekjet e piktorit João Glama Ströberle për të përjetësuar traumën e tërmetit të Lisbonës të vitit 1755.

Protestues, Stamboll

Imazhi i një protestuesi në Stamboll i veshur me veshje tradicionale dervishi, që përballej me një batalion oficerësh policie të pajisur rëndë që përdornin sprej me piper, u bë viral në mars. Trazirat e përhapura politike, më të nxehtat në më shumë se një dekadë në Turqi, u shkaktuan nga arrestimi dhe burgosja e kryetarit të bashkisë së Stambollit. Një figurë e vetmuar, e veshur si dervish sufi, përballë policisë së armatosur gjatë protestave në Stamboll, u shndërrua në imazh simbol të vitit. Stoicizmi shpirtëror përballë forcës shtetërore i dha skenës një dimension mitik, duke e ngritur protestën nga realiteti politik në alegori vizuale.

Anije turistike e braktisur, Gjiri i Elefsinës

As nga deti dhe as pa det, lëvozhga e ndryshkur e anijes së braktisur turistike, MS Mediterranean Sky, e cila u përmbys në Gjirin e Elefsinës, në perëndim të Athinës, në vitin 2003, u fotografua në gusht në gjendjen e saj të përhershme gjysmë të zhytur. Për më shumë se 20 vjet, anija ka mbetur gjysmë e zhytur, duke u zhytur ngadalë në harresë.t. Profili i saj i ndryshkur mbi blu të thellë sjell ndër mend imazhe të lashta fenikase të anijeve funerale, udhëtime pa destinacion, mes harresës dhe kujtesës.

Murgjit duke u lutur, Tajlandë

Një foto e murgjve që luten nën kupolën e madhe të artë të Wat Phra Dhammakaya gjatë ceremonisë vjetore të Makha Bucha në shkurt është marramendëse në shkëlqimin e saj eterik. Dhjetëra mijëra murgj të mbledhur nën kupolën e artë të Wat Phra Dhammakaya gjatë ceremonisë Makha Bucha krijuan një skenë eterike. Drita e fenerëve dhe përkushtimi kolektiv evokojnë dorëshkrime budiste të shekullit XIX, ku komuniteti shndërrohet në një trup të vetëm shpirtëror.

Varri i Papa Françeskut, Romë 

Një pllakë e thjeshtë guri dhe një trëndafil i bardhë, fotografia e varrit të Papa Françeskut ishte e fuqishme në heshtjen e saj. Ashtu si vizatimet funerale të Turnerit, imazhi sugjeron se vdekja nuk është fund, por një hapësirë e ndërmjetme, e depërtueshme.

Punëtor migrant, Chandigarh, Indi 

Një punëtor që ndalet për të pirë ujë gjatë korrjes së grurit në periferi të Chandigarh mishëron arketipin e korrësit të vetmuar. Imazhi rezonon me veprën e Winslow Homer, duke e vendosur punën fizike në kufirin mes realitetit dhe alegorisë.

Studentë të baletit, Tembisa, Afrika e Jugut 

Dy vajza pesëvjeçare me fustane baleti, të fotografuara mbi një tokë të thatë në Tembisa, krijojnë një kontrast prekës. Ashtu si balerinat e Degas, ato duken të shkëputura nga koha,  delikatesë përballë një realiteti të ashpër.

Qendra e tranzitit, Buganda

Një grua kongoleze në një qendër tranziti, e ulur mbi një lëkundëse të ndryshkur, rrezaton gëzim përtej rrethanave të vështira. Imazhi rimerr simbolikën e lëkundëses nga piktura rokoko e Fragonard, duke e kthyer atë në një metaforë të qëndrueshmërisë njerëzore.

Fëmijë i dobësuar, Qyteti i Gazës

Fotografitë e fëmijëve të kequshqyer në Qytetin e Gazës tronditën ndërgjegjen globale. Ndryshe nga çdo përfaqësim artistik historik i vuajtjes, këto imazhe dokumentare tejkalojnë artin: ato nuk interpretojnë dhimbjen, por e dëshmojnë atë drejtpërdrejt, pa filtra dhe pa paralelizma të mjaftueshëm estetikë.

Ekspertët e udhëtimit kanë zbuluar disa nga destinacionet më emocionuese evropiane këtë vit, nga ishujt e paprekur në Finlandë, vendpushimet me çmime të përballueshme në Bullgari e deri te shtigjet e fshehura në Shqipëri.

“The Guardian”, gazeta e përditshme britanike, e ka renditur Shqipërinë midis 26 vendeve më emocionuese dhe të përballueshme për pushime familjare.

Vizitoni shtigjet e fshehura në Shqipëri (eksperienca e ekspertëve):

“Vizita në Shqipëri na la një përshtypje të paharrueshme dhe vërtetoi se largimi nga destinacionet turistike të njohura dhe të mbipopulluara shpesh sjell shpërblime më të mëdha. Kaluam dy netë në bujtinën “Lëpushë”, një shtëpi mysafirësh e rrethuar nga pemishte, koshere bletësh dhe ferma të vogla që shtriheshin drejt një amfiteatri gjigant – që kufizohej nga majat e thepisura të Bjeshkëve të Nemuna. Ndërsa mbërritëm në muzg, fëmijët 10 dhe 12 vjeç luanin me kotelet në verandën e shtëpisë sonë, ndërsa ne bisedonim me pronarin për jetesën në Lëpushë. Migrimi jashtë vendit ose në qytete më të mëdha dhe turizmi janë një litar shpëtimi për këdo në rajon. Por për fat të mirë, në Lëpushë mundësitë për zhvillim në fushën e turizmit janë të mëdha. Ditën e parë, vizituam një vendpushim të qetë dhe u hodhëm nga shkëmbinjtë për të shijuar notin në ujërat e kristalta ngjyrë blu. Më pas, hëngrëm djathë dhe bukë të bërë në shtëpi, në një kamp veror.

Në ditën e dytë, ne ecëm deri në majën e Majës së Nagvacit (2,412 metra e lartë) në disa shtigje pothuajse të shkreta, duke shijuar boronica të egra gjatë rrugës. Lëpusha pret një pjesë të turistëve – që akomodohen nga banorët e Thethit aty pranë, të cilët e vizitojnë zonën për të bërë ecje në shtegun e famshëm që të çon në “Majat e Ballkanit”, kanë thënë ata.

 

Aktorja shqiptare Fatlume Bunjaku do të përfaqësojë Shqipërinë në programin prestigjioz European Shooting Stars 2026, një iniciativë e European Film Promotion (EFP) e organizuar si pjesë e Festivalit Ndërkombëtar të Filmit në Berlin (Berlinale). Lajmin e bëri të ditur vetë EFP.

Çdo vit, European Film Promotion zgjedh 10 aktorë e aktore nga 37 vende evropiane, që konsiderohen talentë me potencial ndërkombëtar.

Programi ka për qëllim promovimin e aktorëve të rinj dhe ndihmën për të ndërtuar një karrierë në film dhe televizion jashtë vendit.

Fatlume Bunjaku është nominuar nga Qendra Kombëtare e Kinematografisë së Shqipërisë për rolin e saj në Hana, të regjisorit Ujkan Hysaj.

Ajo do të ketë mundësinë të marrë pjesë në katër ditë intensive me intervista, prezantime, workshop-e dhe takime me emra të mëdhenj të industrisë së filmit ndërkombëtar. Programi do të kulmojë me një paradë në tapetin e kuq të Berlinale Palast dhe ndarjen e çmimeve.

European Shooting Stars ka shërbyer si një trampolinë për karrierën ndërkombëtare për aktorë të njohur si Daniel Craig, Maisie Williams, Carey Mulligan, Riz Ahmed, Alicia Vikander dhe George MacKay.

Për Shqipërinë, Bunjaku është aktorja e tretë që merr pjesë në këtë program, pas Nik Xhelilaj më 2011 dhe Arta Dobroshi në vitin 2013. /A.Z/UBT News/