

Published
2 years agoon
By
Betim GashiMarrëdhënia midis kombeve është gjithnjë komplekse dhe nganjëherë e vështirë për t’u kuptuar. Ndonjëherë ajo hyn në fushën e të çuditshmes. Dhe më pas në nivelin më ekstrem, hyn në botën e balonave, objekteve të paidentifikuara dhe avionëve luftarakë F-22.
Siç thonë në Uashington, që të gjitha këto prodhojnë gënjeshtra dhe konferenca shtypi. Kjo situatë ndërlikohet nga fakti që fajtori i mundshëm, Kina, pretendon se vetë SHBA-ja ka shkelur të paktën 10 herë në territorin kinez me balonat e saj. Kjo është e mundur, por po ashtu ngre pyetjen se përse Pekini lejoi kaq shumë ndërhyrje pa e ngritur aspak zërin.
Sipas Pentagonit, vitet e fundit balonat spiune të Kinës kanë hyrë në hapësirën ajrore të më shumë se 40 vendeve të botës. Duke qenë se këto objekte fluturuese janë disi të dukshme nga toka, është e çuditshme që askush nuk i vuri në dukje, ose të paktën ta bënte këtë duke e ngritur zërin publikisht.
Pyetja tjetër është se çfarë kërkonin kinezët, por edhe amerikanët gjithashtu, nëse kundër-akuzat e Pekinit janë të sakta. Të dyja këto vende zotërojnë shumë satelitë spiunazhi, të konceptuar dhe përdorur për të përcaktuar vendndodhjet e avionëve dhe raketave me mbushje bërthamore, të pozicionuar enkas për të zbuluar në kohë reale lëshimin e raketave nga një vend armik.
Këta satelitë evoluan në sisteme, të cilat mund të zbulojnë një shumëllojshmëri të gjerë të objekteve në Tokë, si dhe disa që mund të zbulojnë sinjale elektronike. Sigurisht, duket se satelitët janë të dobishëm në misionin e tyre kryesor: Nuk ka pasur asnjë shkëmbim bërthamor.
Por, siç thanë shumë analistët, satelitët nuk mund të zbulojnë gjithçka. Qeveria amerikane nuk ka përshkruar gjithçka që kanë spiunuar balonat e dyshuar kineze, sjellje që është e kuptueshme. Gjithsesi kjo ngjarje më shtyn të pyes veten se çfarë objektesh shtesë kërkonte Kina dhe pse për këtë duheshin sisteme të ngadalta që fluturojnë në lartësi të mëdha.
Natyrisht, balonat nuk kishin për detyrë të zbulonin një sërë objektesh në kohë reale. Për të siguruar një mbulim të gjerë, një numër i madh i këtyre objekteve – ato duhet të quhen objekte dhe jo balona, pasi ato drejtohen të paktën pjesërisht nga Toka – do të duhej të mbulonin qiellin, duke mbetur relativisht të palëvizshme (dhe krejtësisht të pambrojtura), duke transmetuar të dhëna në bazë.
Për këtë arsye ato janë të zbulueshme vizualisht dhe elektronikisht. Ato mund të kenë fotografuar më nga afër objektet në tokë të zbuluara më parë nga satelitët. Objektivat e tyre do të duhej të ishin statike për një kohë të gjatë, pasi balonat lëvizin shumë ngadalë.
Shumica e gjërave të tilla vëzhgohen më mirë nga njerëzit në makina ose akoma më mirë, nga shëtitja me biçikletë apo “ndërrimi i gomës” pranë një baze strategjike. Problemi që kam, është me imagjinimin e misionit që mund të mbikëqyrë këto objekte, një mision që do të ishte i padukshëm, që do të lejonte shëtitje pranë objektivit dhe që do të ishte në gjendje të shmangte zbulimin.
Mund të ketë disa objektiva shumë të specializuara, por flota që duket se kanë kinezët dhe që ata pretendojnë se e ka edhe SHBA, duket e tepërt për këtë detyrë. Një balonë kineze ishte mbi një bazë të Forcave Ajrore të SHBA-së, që është pa dyshim e ngarkuar me sekrete, por sa prej sekreteve do të ishin të dukshme ose të transmetuara në mënyrë të qartë?
Një mision teorik do të ishte shmangia e vëmendjes. Rusia është shumë më afër Alaskës sesa Kina. Ajo është e përfshirë në një luftë, ku Shtetet e Bashkuara kanë një rol shumë të madh, të cilin nuk mund ta nënvlerësojë. Në këtë kuadër zbulimi i një mjeti të madh dhe të çuditshëm që fluturon mbi Shtetet e Bashkuara mund të shkaktojë panik, dhe publiku kërkon me të drejtë që qeveria të fokusohet në mbrojtjen kombëtare dhe jo tek Ukraina.
Ekzistojnë 100 funksione devijuese, për të cilat mund të shërbejnë këto objekte për një kohë të kufizuar, edhe pse ky episod bart shumë panik dhe po kaq konfuzion.
Pyetja kryesore është se si ka mundësi që objekte kaq të mëdha dhe në lartësi, që lejojnë një shikueshmëri më të madhe, të kalojnë pa u vënë re, gjithnjë nëse janë të vërteta akuzat e SHBA-së dhe Kinës. Nga informacionet e disponueshme, balona lëviz me ritmin e një elefanti dhe mund të qëllohet me avion, raketë apo edhe më një palë “llastiqe”.
Ato duhet të jenë shumë të avancuara, gjë që do të shpjegonte arsyen pse qeveria e SHBA-së po i mban fshehur përgjigjet mbi këtë mjet. Nëse fshehtësinë e kërkon siguria kombëtare, atëherë duhet të jetë kështu. Por problemi është se qeveria amerikane po i rrëzon këto balona, dhe duke e ditur që në fillim se ato janë kineze, nuk është në gjendje të na thotë se çfarë gjeti në mbetjet e tyre.
Unë nuk besoj se këto pyetje mund të marrin përgjigje duke supozuar se aktorët përkatës janë budallenj ose tradhtarë. Objektet në fjalë kanë nevojë për shpjegim, dhe deri më tani janë të pakuptueshme. Ata që favorizojnë shpjegimet e bazuara tek marrëzia apo tradhtia janë të mirëseardhur. Unë preferoj të mendoj se nuk jam në gjendje të kuptoj të vërtetën komplekse./“Geopolitical Futures” – Bota.al
Kuriozitete
Pse nuk bën të parkosh automjetin në bar të thatë?
Published
1 week agoon
July 11, 2025By
UBT News
Vera është koha e të nxehtit të madh dhe thatësirave, dhe e gjitha kjo është një terren i përshtatshëm për zjarre.
Burimet e zjarreve mund të jenë të ndryshme, nga ato natyrore deri te zjarrvënësit që kënaqen me flakët.
Në Spanjë, Agjentët e mbrojtjes së mjedisit lëshuan paralajmërimin interesant, parkimi i veturave mbi thatësi, veçanërisht pas një udhëtimi të gjatë, është i rrezikshëm. Shkaku qëndron te sistemi i shkarkimit të gazrave, pra te katalizatori, komponent i projektuar për të reduktuar ndotjen që lëshojnë automjetet.
Gjatë funksionimit normal, ky element mund të arrijë temperatura të larta, nga 400 deri në 800 gradë Celsius, duke shkaktuar ngrohje të konsiderueshme në zonën poshtë makinës. Pas një udhëtimi prej disa kilometrash, nxehtësia në pjesën e poshtme të automjetit mund të arrijë në 300 gradë Celsius.
Nëse vetura parkohet mbi bar të thatë, nxehtësia mjafton që bimësia të nisë të digjet për disa sekonda.
Masa më e thjeshtë për të shmangur këtë lloj zjarri është të mos parkoni automjetet jashtë zonave të përcaktuara për këtë qëllim, veçanërisht në vende ku ka bimësi të thatë.
Kuriozitete
Barbie bën versionin e kukullës me diabet të tipit 1
Published
2 weeks agoon
July 9, 2025By
UBT News
Kukulla e re “Barbie” nga kompania e njohur e lodrave “Mattel” ka pompë insuline e monitor të glukozës, e cila është pjesë e serisë së re të kukullave të lansuara nga brendi, ka raportuar The Guardian.
Kjo kukull është projektuar në mënyrë që fëmijët me diabet ta ndiejnë veten të përfshirë në shoqëri..
Në filmin “Barbie”, të regjisores Greta Gerwig, Barbieland është vend i gjithëpërfshirjes e diversitetit. Që nga 2019 “Mattel” ka filluar të prodhojë kukulla me aftësi të kufizuara, ani pse kjo kukull e njohur ekziston që nga viti 1959.
Kompania ka lansuar “Barbien” e parë me sëmundjen e diabetit të tipit 1, edicioni i fundit i rangut, për të cilin ka deklaruar se është projektuar “të ua mundësojë fëmijëve ta gjejnë veten te kjo kukull e ta inkurajojnë sa më shume lojën me kukulla përtej eksperiencave jetësore”.
Diabeti i tipit 1 është sëmundje autoimune ku vet trupi i sulmon dhe i shkatërron qelizat e pankreasit që e krijojnë insulinën. Sëmundja diagnostikohet në fëmijëri dhe pacientët monitorojnë nivelin e sheqerit në gjak e të marrin insulinë.
“Barbie” e re është dizajnuar në bashkëpunim me organizatën jo-fitimprurëse Breakthrough T1D.
Kukulla ka një pajisje për monitorimin e glukozës, që e ka të vendosur në krah, një telefon mobil me aplikacionin CGM, i cili iu ndihmon që ta përcjellë nivelin e sheqerit në gjak. Ajo ka pompë insuline një çantë që ia zë të gjitha pajisjet mjekësore që i duhen si dhe ushqimet.
Krista Berger, zëvendës shefe e kukullave “Barbie” në “Mattel”, ndërkohë që po promovonte kukullën e re ka thënë se ky është një hap i rëndësishëm drejt përkushtimit që ka kompania për gjithëpërfshirje dhe përfaqësim.
“‘Barbie’ ndihmon fëmijët të fitojnë përceptimet e para për botën, duke reflektuar edhe sëmundjen e diabetit tipi 1, sigurohemi që më shumë fëmijë të mund ta shohin veten në historitë që i imagjinojnë përmes lojës me kukullat që i duan”, ka thënë Berger.
“Barbie” e parë afroamerikane u lansua gjatë viteve ’60, kurse ato hispanike u lansuan gjatë viteve ’80, ndërkohë që shumë kukulla në profesione të ndryshme që ushtrojnë gratë u prezantuan në vitet ’90 e 2000.
Në ditët e sotme ka më shumë se 175 lloje të ndryshme të kukullave në fjalë, me shumë ngjyra lëkure, syve, flokëve, tipe të ndryshme trupash si dhe aftësive të kufizuara trupore. Kompania ka përshirë edhe “Barbien” e verbër, “Barbien” afromarikane më sindromë Down, kukulla me aparat dëgjimi, me proteza të ndryshme për gjymtyrë, kukulla me karrocë si dhe “Barbien” më sëmundjen e lëkurës, që quhet vitiligo.
“Barbie” nuk është e vetmja kukull që fokusohet te diversiteti. Kompanie e lodrave “Lottie” ka kukulla me sindromën Down si dhe me autizëm, ndërkohë që kompania “Lego” shet shumë lloje të figurave që kanë aftësi të kufizuara fizike.
“Përfaqësimi ka rëndësi, sidomos në fëmijëri. Të shohësh ‘Barbie’ me diabet të tipit 1 ndihmon në normalizimin e kësaj sëmundje e në uljen e stigmatizimit dhe u tregon fëmijëve që nuk qëndrojnë vetëm në këtë botë. Ky është hap pozitiv drejt ndërtimit të vetëbesimit, përfshirjes dhe kuptimit se si është të jetosh me diabet”, ka thënë Arjun Penasar, shef ekzekutiv i “diabetes.co.uk”.
Kuriozitete
Çfarë janë kukullat Labubu dhe pse njerëzit po lënë kokat pas tyre?
Published
2 weeks agoon
July 7, 2025By
UBT News
Labubu, një krijesë e vogël me veshë lepurushi, dhëmbë të theksuar dhe veshje të çuditshme, është kthyer në aksesorin më të paparashikuar të verës 2025.
I varur në çanta Hermès, Louis Vuitton apo Bottega, kjo lodër e çuditshme ka rrëmbyer jo vetëm influencueset dhe VIP-at si Rihanna, Dua Lipa dhe Lisa nga Blackpink, por edhe gjithë gjeneratën Z.
Si u krijua Labubu?
Kukulla Labubu u krijua më 2015 nga Kasing Lung. E frymëzuar nga mitologjia nordike, Labubu është pjesë e universit “The Monsters” dhe përfaqëson një personazh të mirë që shpesh gabon pa dashje. Kukullat vijnë në forma të ndryshme dhe të mbështjella me kostume në varësi të një tematike dhe shiten si “blind boxes”, pra ti nuk e di kurrë cilën do të marrësh derisa ta hapësh.
Pse janë bërë kaq të famshme?
Nostalgjia – Shumë nga blerësit e sotëm janë rritur me anime, lodra dhe personazhe të viteve ’90 dhe 2000. Tani, me më shumë të ardhura, ata rikthehen tek ato ndjesi të thjeshta dhe të lumtura përmes kukullave si Labubu.
Kultura e “kidult” – Brezat e rinj nuk kanë më frikë të përqafojnë fëmijërinë edhe si të rritur. Tregu i lodrave për të rritur është në bum.
Elementi i misterit – Kukullat vijnë të fshehura në kuti “surprizë”, duke krijuar ndjesinë e lojës me fat. Ndjenja e emocionit nga unboxing-u është si një dozë dopaminë.
A do të rritet vlera e tyre?
Shumë mund të shihen si investim, njësoj si kartat Pokémon apo Beanie Babies dikur. Një Labubu i rrallë është shitur për 1,000 paund. Marka po zgjeron “universin” me produkte të reja si kapëse flokësh, mbështjellës për AirPods apo aksesorë telefoni. Herën tjetër kur të shohësh një kukull të vogël me dhëmbë të çuditshëm që rri varur në një çantë luksoze, ndoshta duhet të pyesësh veten “çfarë është më me vlerë – çanta, apo Labubu?”.
Kuriozitete
Autizmi tashmë mund të zbulohet nga testi në një fije floku
Published
2 weeks agoon
July 5, 2025By
UBT News
Shkencëtarët kanë shpikur një test universal për autizmin tek foshnjat që përdor një fije floku.
Ai analizon mostrën për nivelet e metaleve si plumbi dhe alumini, të cilat janë më të larta te fëmijët autikë. Testi përfshin dërgimin e një mostre flokësh në laborator për analizë dhe u tregua se parashikonte autizmin me saktësi 81 për qind të kohës në një studim të rishikuar nga kolegët.
Shkencëtarët tjerë e shpallën testin si zhvillim ‘novator’ për gjendjen famëkeqe të vështirë për t’u diagnostikuar që prek 5.4 milionë amerikanë dhe 700,000 britanikë. Për shkak se nuk ka asnjë test standard për gjendjen, mjekët duhet të mbështeten në historinë e zhvillimit dhe sjelljen e fëmijës.
Për testin, shkencëtarët përdorin një lazer për të hequr shtresën sipërfaqësore të flokëve. Një lazer i dytë, më i fuqishëm, lëshohet më pas përgjatë flokëve, i cili merr matje në 650 pikë për çdo centimetër. Kjo gjithashtu e kthen fillesën në plazmë.
Kontrollon për substanca të lidhura me autizmin duke përfshirë metale; plumbi, kadmiumi, arseniku, zinku e bakri ndër të tjera. Hulumtimet e mëparshme kanë gjetur nivele të larta të të tre metaleve elementare në flokët e fëmijëve autikë. Rezultatet futen në program i cili kërkon modele që tregojnë autizëm.
Ata testuan metodën në fijet e flokëve të mbledhura nga 220 fëmijë japonezë kur ata ishin rreth një muajsh. Rezultatet u krahasuan me diagnozën klinike të autizmit, e përfunduar kur të rinjtë ishin rreth katër vjeç. Shkencëtarët zbuluan se testi i tyre identifikoi saktë autizmin në 394 raste (81 për qind e totalit).
Ai identifikoi autizmin në 96.4 për qind të fëmijëve dhe ia dha plotësisht të qartë 75.4 për qind që nuk kishin autizëm. Autizmi është diçka me të cilën njerëzit lindin, gjë që çon në funksionimin e trurit të tyre ndryshe nga ai i njerëzve të tjerë. Ata me këtë gjendje mund të luftojnë për të komunikuar, e kanë të vështirë të kuptojnë se si mendojnë ose ndihen të tjerët, ose shqetësohen dhe mërziten në situata të panjohura dhe ngjarje shoqërore.
Shkencëtarët nuk janë të qartë se çfarë e shkakton këtë gjendje, megjithëse mendohet se janë të përfshirë faktorë mjedisorë dhe gjenetikë.

Laha: Qendra e Laboratorëve testues në UBT është qendra më e madhe në rajon

Selimi: Mbi 90 për qind e të diplomuarve në Media dhe Komunikim në UBT janë të punësuar

Sërish s’ka konstituim të Kuvendit, Nisma pret sinjal pozitiv nga LVV-ja

Raportohet për të paktën 26 të vrarë në Gazë

Popoviq në mbajtje për 48 orë pas fjalimit kundër UÇK-së, i sekuestrohen dy telefona

14-vjeçari ndalohet me armë zjarri dhe sprej në Ferizaj

Trump nënshkruan projektligjin historik për kriptovalutat

Sot tentimi i 49-të për konstituimin e Kuvendit

Ligjëratë mbi Vëzhgimin Satelitor në kuadër të Akademisë Verore në Fakultetin e Sistemeve të Informacionit
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT1 month ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
Profesori, Arsim Hajdari, doktoron me temën “New Perspective of Biological Therapy in Treatment of Age-Related Macular Degeneration”
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT2 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore