Kulturë

Mbishkrimi i perandorit Justinian vlerësohet si zbulimi më i rëndësishëm në arkeologjinë kosovare

Mbishkrimi latin është gjetur në strukturat e një prej kishave më të mëdha të zbuluara deri më tani në Ballkan.

Published

on

Po konsiderohet zbulimi më i madh arkeologjik në Kosovë për nga pesha historike. Një mbishkrim i zbuluar në lokalitetin arkeologjik Ulpiana tregon përkushtimin e perandorit Justinian ndaj vendit të tij të origjinës. Mbishkrimi latin është gjetur në strukturat e një prej kishave më të mëdha të zbuluara deri më tani në Ballkan, e që është ndërtuar nga perandori me prejardhje dardane.

Kështu thonë arkeologët, sipas së cilëve mbishkrimi i zbuluar tregon rëndësinë që perandori i kishte kushtuar qytetit të Ulpianës, gjë e cila nuk dihej më parë.

Zbulimi qartëson se ishte perandori Justinian, dhe gruaja e tij Teodora, që kishin inicuar ndërtimin e qytetit të quajtur Justiniana Secunda.

E sipas mbishkrimit të zbuluar, përveç ndërtimit të qytetit, perandori Justinian dhe gruaja e tij kishin ndërtuar disa kisha, një prej të cilave bën pjesë në zbulimin e fundit të arkeologëve në Kosovë.

Zbulimi është arritur pas bashkëpunimit në mes të institucioneve franceze, Universitetit të Prishtinës dhe Institutit Arkeologjik të Kosovës, me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian.

Christophe J.Goddard, përfaqësues i “Ecole Normale Superieure” nga Parisi, dhe i cili drejton laboratorin “Aoroc”, thotë se për herë të parë mund të shihet me sy përkushtimi i perandorit Justinian për Dardaninë, vendin e tij të origjinës.

“Dua të them, është e re për shumë njerëz dhe ne pamë të gjithë emocionet për këtë, është krejtësisht e kuptueshme për emrin e krahinës, por ne gjithmonë e dinim që këtu ishte Dardania. Dua të them, kjo është ajo. Nuk është diçka që është heshtur, për të qenë i sinqertë, nga askush. Janë shumë burime. Pra, por ajo që është e re është se për herë të parë kemi një përkushtim nga ky Perandor i madh dhe gjëja tjetër që dimë gjithashtu se ky perandor është se ai ishte shumë i lidhur me krahinën e tij të lindjes, sepse ai lindi këtu, familja e tij ishte nga Dardania, nga vendi i vogël i quajtur Tarazona Skupi, Shkupi i sotëm dhe kjo ndërtesë, ky rindërtim i qytetit të Ulpianës, është fakti që ai i dha emrin e tij qytetit, Justiniana Seconda, tregon qartë se sa i lidhur ishte ai me qytetin”, thotë ai.

Sipas tij, befasi e madhe është që mbishkrimi i zbuluar është i ruajtur mirë.

“Befasia e madhe ishte se ky mbishkrim ishte me të vërtetë i ruajtur mirë, i gjerë, kështu që është pothuajse i kompletuar dhe me dyshemenë e tij origjinale, dhe monumentet e tjera të mëdha që ju referova, ka monumente shumë të famshme, të famshme në të gjithë botën sepse janë vërtet të bukura dhe ato kanë humbur dyshemenë e tyre origjinale, por në këtë rast e kemi, dhe ky është i vetmi vend në botë ku do të kishit një mbishkrim të tillë”, thotë ai.

Ai gjithashtu thekson se fakti që mbishkrimi është në gjuhën latine tregon lidhjen e perandorit me perëndimin.

“Gjëja tjetër shumë interesante e këtij mbishkrimi që e bën të jashtëzakonshëm është se është në latinisht dhe Justiniani përshkruhej si perëndimor, fliste latinisht, qeveriste nga Kostandinopoja shumicën e kohës ku njerëzit flisnin kryesisht greqisht, por ai ishte folës latin dhe ishte shumë i lidhur edhe me kulturën e tij latine. Pra, fakti që ky mbishkrim është në latinisht këtu në Dardani tregon lidhjen jo vetëm me krahinën e tij të lindjes, por edhe me kulturën e tij latine. Dhe kjo tregon se edhe nëse Perëndimi humbi, ky vend ishte përsëri Perëndimi për të, dhe të bën të kuptosh pse dikush është kaq i vendosur të ripushtojë atë që ka humbur dhe veçanërisht Italinë, e cila ishte origjina e Perandorisë Romake sepse qartazi ai e mendonte veten si një perëndimor”, thotë ai.

E profesori universitar i arkeologjisë, Arben Hajdari, i cili është edhe bashkëdrejtues i projektit, tregon detaje se si kanë arritur deri të ky zbulim.

“Kemi filluar gërmimet arkeologjike të cilat kanë konfirmuar rezultatet e incizimeve gjeofizike dhe ne kemi arritur me zbulu mbetjet e një bazilike madhështore, ndër më të mëdha që është zbuluar ndonjëherë në Ballkan, ndërtuar nga perandori Justinian në shekullin e gjashtë. Gjatë këtij viti kemi vazhduar kampanjën e radhës dhe ideja ka qenë që të ndjekim planimetrinë e bazilikës dhe pastaj kemi zbuluar edhe një mbishkrim i cili ka një rëndësi jashtëzakonisht të madhe, historike, dhe sipas meje për nga pesha historike paraqet zbulimin më të madh që ka ndodhur ndonjëherë në Kosovë ose në arkeologjinë kosovare”, thotë ai.

Ai tregon se mbishkrimi konfirmon disa të dhëna historike që kanë të bëjnë me Ulpianën dhe Dardaninë.

Sipas tij, kjo është e rëndësishme sepse tregon që perandori Justinian, bashkë me gruan e tij Teodorën, kishin marrë vendim për të rindërtuar qytetin, të cilin e kishin quajtur Justiniana Secunda.

“Mbishkrimi konfirmon disa të dhëna historike, dhe këtu kur them e kam fjalën për atë që na njofton për kopje cezares që kanë të bëjnë me Ulpianën dhe Dardaninë, në anën tjetër është po ashtu i rëndësishëm sepse tregon që perandori Justinian bashkë me gruan e tij Teodorën, të cilët kishin marrë vendim për të ndërtuar qytetin, respektivisht, për të rindërtuar, atë siç na njofton për kopje cezares Ulpianën dhe pas rindërtimit e quan Justiniana Secunda, e quan Justiniana Secunda për faktin që tanimë ekzistonte një vendbanim tjetër i cili ishte ndërtuar po ashtu nga Justiniani që quhej Justiniana Prima”, thotë ai.

Hajdari tregon se mbishkrimi konfirmon lidhjen e perandorit Justinian me vendin e origjinës, Dardaninë.

“Ky mbishkrim tregon përkushtimin e perandorit Justinian ndaj vendit të tij të origjinës, lidhjen e tij me vendin e origjinës, që ishte Dardania, dhe sidomos rëndësinë që i kishte kushtuar ai qytetit të Ulpianës, gjë e cila nuk dihej më parë. Sipas mbishkrimit, përpos ndërtimit të qytetit, perandori Justinian bashkë me gruan e tij Teodorën kishin ndërtuar disa kisha, pra një prej të cilave ne e kemi zbuluar, pra disa kisha të cilat ua kishte kushtuar Jezu Krishtit që është 25 dhjetori”, thekson ai.

Ndër të tjera, Hajdari tregon se bazilika që është zbuluar bën pjesë në kishat më të mëdha të cilat i ka ndërtuar perandori Justinian.

“Bazilika është ndër më të mëdhajat në Ballkan, dhe nëse merret parasysh fakti që perandori Justinian njihej për ndërtime të shumta që ka bërë, njihet si ndërtues i monumenteve madhështore dhe unë do të thosha që bazilika të cilën e kemi zbuluar renditet në mesin e kishave apo ndërtimeve ndër më të mëdhajat që i ka ndërtuar perandori Justinian dhe kjo është një vlerë jashtëzakonisht e madhe e cila pastaj me një punë të mirë konservuese, me një prezantim të mirë mund të kthehet në një atraksion turistik me mundësi për të gjeneruar edhe vende të punës, edhe të hyra e kështu me radhë”, thotë Hajdari.

Zbulimi i një mbishkrim latin nga perandori Justinian i cili dëshmon lidhjen e tij me Dardaninë është bërë i ditur dy ditë më parë.

Nga institucionet e shtetit të Kosovës ky është konsideruar zbulim që formëson historinë dhe si një dedikim i fuqishëm nga perandori Justinian.

Magazinë

Arsyeja se pse Henry Cavill u largua nga roli i Superman-it

Published

on

Pas më shumë se një dekade, “Superman” kthehet në ekranin e madh, këtë herë me aktorin David Corenswet në rolin kryesor.

Filmi i ri titullohet “Superman” dhe është pritur mirë nga publiku dhe kritikët. Ai ka arritur një vlerësim prej 83 për qind në Rotten Tomatoes e rekord prej 96 për qind nga audienca, ndërsa pritet të sjellë mbi 200 milionë euro vetëm gjatë fundjavës së hapjes.

Henry Cavill

Ky sukses ka ngjallur debatin mes fansave: pse nuk u rikthye Henry Cavill në rolin e Supermanit, sidomos pasi më 2022 kishte njoftuar se do rikthehej. Vetëm dy muaj më vonë, gjithçka ndryshoi. James Gunn dhe Peter Safran u emëruan drejtues të rinj të DC Studios dhe vendosën të ndërtonin një drejtim të ri për universin kinematografik të DC – që do të thoshte edhe largimin përfundimtar të Cavill nga roli i Supermanit.

David Corenswet

Megjithëse filmat ku Cavill luajti si “Man of Steel” dhe “Batman v Superman”, kishin fitime të mëdha në arkë, nuk arritën të fitonin zemrat e kritikëve dhe mbetën të ndarë edhe në mesin e fansave.

Pra, edhe pse Cavill ishte i dashur për shumë fansa dhe përfaqëson një periudhë të rëndësishme të DC Universe, versioni i tij nuk përputhej me vizionin e ri të James Gunn, i cili synon të ndërtojë një fillim të freskët për DC, me një Superman më të lehtë, më shpresëdhënës dhe më afër versionit klasik të këtij heroi.

Continue Reading

Magazinë

Jennifer Aniston: Romancë e re për aktoren?

Published

on

Jennifer Aniston është lidhur me burra të ndryshëm gjatë viteve, por këtë herë i dashuri i saj i ri i supozuar nuk është nga showbiz, ose të paktën jo në mënyrën që e imagjinojmë ne.

Sipas thashethemeve të publikuara nga Page Six, ajo është duke u takuar me Jim Curtis, një hipnotizues me mbi gjysmë milioni ndjekës në Instagram.

Të dy u fotografuan së bashku me pushime në Mallorca me miqtë e yllit të Morning Show, Jason Bateman dhe gruan e tij Amanda Anka.

Si u takuan?

Aniston zbuloi në prill se kishte vendosur të provonte hipnozën për të kapërcyer frikën e saj nga fluturimi, pa specifikuar nëse kishte punuar me Curtis.

Megjithatë, kjo nuk është hera e parë që ajo është parë nga media me këtë hipnotizues. Sipas informacionit të publikuar nga InStyle, ata kishin qëndruar më parë së bashku në qershor në një hotel luksoz në Kaliforni.

Aniston ka qene e martuar më parë me Brad Pitt (2000-2005), me të cilin ajo u divorcua kur ai filloi një lidhje me Angelina Jolie, dhe më pas me Justin Theroux (2015-2018).

Continue Reading

Magazinë

Orlando Bloom postoi foto me Katy Perry-n sikur të mos ishin ndarë

Published

on

Orlando Bloom dhe Katy Perry duket se kanë konfirmuar zyrtarisht ndarjen e tyre, pas muajsh spekulimesh që u shtuan sidomos pas paraqitjes vetëm të aktorit në dasmën e Jeff Bezos dhe Lauren Sánchez në Venecia. Megjithatë, një foto në Instagramin e Bloom duket se flet për një përmirësim të marrëdhënies mes tyre, ose mbase një raporti miqësor e të shëndetshëm, sidomos për hir të fëmijëve.

Pak ditë pas ceremonisë luksoze të Bezos dhe Sánchez, Bloom publikoi në Instagram një seri fotosh nga pushimet familjare në Bregun e Amalfit në Itali, ku shfaqej i lumtur së bashku me vajzën 4-vjeçare, Daisy, që ka me Katy Perry, dhe djalin e tij 14-vjeçar, Flynn, nga lidhja e mëparshme me Miranda Kerr. Në njërën nga fotografitë, ata duken duke buzëqeshur të gjithë së bashku në një varkë, duke dhënë përshtypjen se gjithçka mes tyre është e qetë dhe pa drama.

Lidhja mes Bloom dhe Perry filloi më 2016, pasi u panë së bashku në një festë pas ndarjes së çmimeve Golden Globes. Pas një ndarjeje të shkurtër në 2017, u rikthyen dhe u fejuan në Ditën e Shën Valentinit të vitit 2019. Vajza e tyre, Daisy Dove Bloom, lindi në vitin 2020.

Lajmi për ndarjen u konfirmua përmes një deklarate të përbashkët nga përfaqësuesit e çiftit, e cila u publikua disa ditë më parë:

“Për shkak të interesit të shtuar publik dhe diskutimeve të vazhdueshme rreth marrëdhënies së tyre, përfaqësuesit konfirmojnë se Katy dhe Orlando kanë ndryshuar natyrën e marrëdhënies së tyre gjatë muajve të fundit, duke u përqendruar te bashkëprindërimi i vajzës së tyre.”

Pavarësisht ndarjes, ata po ruajnë raport të shëndetshëm familjar dhe fansat mund të shohin më shumë nga këto momente në postimin e fundit të Orlandos.

Continue Reading

Magazinë

A do të rikthehet “Squid Game” me sezon të katërt? – “Loja ka mbaruar” thotë regjisori i serialit

Published

on

Finalja e sezonit të tretë të “Squid Game” vjen me një mesazh të qartë: “Game over (Loja mbaroi)”.

Në episodin e fundit, personazhi i njohur si Front Man aktivizon protokollet e evakuimit, teksa rojet me uniforma rozë braktisin dhomën e kontrollit dhe, më pas, edhe vetë ishullin. Në ekranet e qendrës komanduese shfaqet fjalia e famshme: “Loja mbaroi”, kjo nuk vlenpër ngjarjen në serial, por për vetë serialin.

“Squid Game” nuk do të ketë sezon të katërt, shkruan Netflix.

Kjo është konfirmuar nga regjisori, Hwang Dong-hyuk, i cili verën e kaluar publikoi një letër për fansat e tha: “Jam i emocionuar që fara që u mboll me krijimin e ‘Squid Game’ ka rritur një pemë që tani po jep frytin përfundimtar të kësaj historie”.

Ai shtoi se sezoni i tretë do të jetë i fundit dhe finalja do të transmetohet në vitin 2025. Tashmë, gjashtë episodet e fundit janë në dispozicion për t’u parë dhe përfaqësojnë fundin e udhëtimit të Gi-hun dhe gjithë lojës.

Hwang nuk kishte planifikuar që protagonisti Gi-hun të vdiste në sezonin e tretë, por gjatë shkrimit, realizoi se kishte nevojë për fund domethënës:

“E ndjeva se ishte koha ta mbyllja udhëtimin e Gi-hun dhe t’i përcillja publikut një mesazh: Nëse ndjekim vetëm interesin tonë të menjëhershëm, pa vetëpërmbajtje, pa sakrifica dhe pa bashkëpunim, nuk kemi të ardhme”.

Ky mesazh final u përçua përmes një episodi emocional e kuptimplotë, ku zbulohet se kush fiton, kush humb dhe kush mbijeton nga loja.

Krijuesi i serisë tregon se realizimi i 22 episodeve ka qenë rrugëtim i lodhshëm, por i paharrueshëm:

“E ndjej një ndjesi të ëmbël dhe të hidhur që gjithçka mori fund. Do të më mungojnë skenat si konvikti me krevate trefish që më shkaktonin ankth, shkallët labirintike ku gjithmonë humbja rrugën për të dhënë udhëzime, apo arenat e lojërave që më dhembte t’i shembnim pas xhirimeve”.

Ai shton: “Madje edhe lodhja fizike nga ditët e gjata në set do të më mungojë. Por më shumë se gjithçka tjetër, do të më mungojnë kujtimet që krijuam së bashku”.

Hwang e përmbyll me një reflektim emocional: “Ajo që mbetet në thelb është gëzimi që ndjenim kur krijonim diçka. Kur pashë që ajo që kisha vizualizuar në mendjen time po merrte jetë përpara syve të mi — edhe më mirë sesa e kisha imagjinuar — ajo ndjesi ishte e paçmuar. Do ta mbaj mend gjatë”.

Seriali i plotë “Squid Game” është i disponueshëm për t’u rishikuar në Netflix.

Continue Reading

Të kërkuara