Lajmet

Manipulimi: Arti i shfrytëzimit të dobësive të të tjerëve

Psikologu Robert Baron studioi këtë fenomen së bashku me ekipin e tij.

Published

on

Shpesh jemi viktimë e manipulimit. Le të imagjinojmë skenën e mëposhtme: Hyjmë në stacionin e metrosë pas një dite rraskapitëse në punë. Duam vetëm të hidhemi në divan dhe të zbrasim frigoriferin. Papritur, fillojmë të nuhasim krepat. Kujtesa jonë na risjell shijen e tyre të shijshme, na pëlqejnë shumë. Më tej, një muzikant luan një nga këngët tona të preferuara në kitarë. A do t’i jepnim atij një monedhë?

Psikologu Robert Baron, i Institutit Politeknik Renssealer në Troy New York, studioi këtë fenomen së bashku me ekipin e tij. Sipas rezultateve të marra, duket se jemi tre herë më të prirur për të dhënë një monedhë nëse na rrethojnë erëra të këndshme dhe jo neutrale.

Qeniet njerëzore ndikohen nga natyra. Ne nuk kemi nevojë për një mjeshtër manipulues që truri ynë t’i dorëzohet emocioneve shumë më shpejt sesa logjikës dhe reflektimit. Si ta njohim manipulimin? Si të kuptojmë nëse dikush po na përdor?

Format e vogla të manipulimit të përditshëm

Është normale të mos i kundërvihemi çdo diskutimi që kënaq egon tonë dhe na premton lumturi. Shumë teknika në lidhje me marrëdhëniet shoqërore dhe të qenit të suksesshëm përdorin bindjen në mënyrë implicite dhe eksplicite.

Nga natyra, ne jemi qenie komunikuese dhe emocionale. Është e qartë se manipulimi ka një efekt të fuqishëm tek ne. Ndonjëherë ne e lëmë veten të bindemi nga qëndrimet dhe veprimet më të parëndësishme.

Ndoshta dorëzohemi ndaj lutjeve të fëmijëve tanë për të kaluar më shumë kohë duke luajtur videolojëra, edhe pse mendojmë se nuk duhet. Ata janë specialistë për të luajtur me ndjenjat tona. Ata na sfidojnë vazhdimisht. Fëmijët janë dëshmi se manipulimi dhe taktikat e tij zhvillohen shumë herët.

Manipulimi pervers

Ne jemi të vetëdijshëm se kjo prirje natyrore është e pranishme tek secili prej nesh. Ne nuk ndihemi fajtorë kur përdorim të gjitha mjetet që kemi në dispozicion për të marrë atë që duam. Në një masë më të madhe ose më të vogël, ne të gjithë e përdorim manipulimin. Megjithatë, manipuluesit e vërtetë i njohin kufizimet e të tjerëve dhe i shfrytëzojnë ato.

Specialistët e mashtrimit dhe simulimit përdorin informacionin që ne vetë u japim pak nga pak. Ajo që për ne është një veprim bujar, i sinqertë dhe intim, për ta është një as nën mëngë.

Një nivel i lartë i manipulimit të të tjerëve mund të bëhet edhe një formë psikopatie. E thënë thjesht, manipuluesi përdor dobësitë tona në avantazhin e tij. Duke i përdorur kundër nesh, ai na bind të bëjmë si të dëshirojë.

Manipuluesit duan të kontrollojnë të tjerët. Megjithatë, ata që manipulohen nuk janë të vetëdijshëm se kanë rënë në grackën e manipuluesit. Duhet të pranojmë se njerëzit që mashtrohen më shpesh kanë disa karakteristika të përbashkëta. Gjithashtu, ata që janë manipuluar një herë më parë kanë më shumë gjasa të bëjnë të njëjtin gabim. Kjo ndodh sepse krijohet cenueshmëria.

Nëse zbulojmë atë që na mungon, do të jemi në mëshirën e të tjerëve

Manipuluesit përpiqen të na premtojnë atë që duam më shumë. Prandaj, sa më shumë të dinë për nevojat tona, aq më shumë mund ta përdorin këtë informacion kundër nesh.

Manipuluesit janë gjithashtu eksplorues të pasigurive tona. Për shembull, nëse ndihemi në siklet për të bërë diçka ose kemi dyshime për aftësitë tona, ata do të na mësojnë dhe na ngacmojnë për sjelljet tona më qesharake, në këmbim të parave. Në shumicën e rasteve, këto janë zgjidhje krejtësisht të padobishme.

Në mesin e manipuluesve të ndryshëm është edhe “viktima e përjetshme”. Kjo formë manipulimi është më komplekse sepse fillimisht nuk kërkon përfitim ekonomik. Është një person që ekspozon të gjitha ankesat e veta, duke shfryrë gjithçka që do të donte t’u thoshte njerëzve të tjerë. Më vonë, kjo na bën të ndihemi fajtorë nëse flasim për problemin tonë.

Viktima e përjetshme përjeton gjithmonë më të keqen e çdo situate. Ajo është gjithmonë personi më i dëmtuar, i pikëlluar dhe njëkohësisht më i fortë. Nëse ankohemi, në vend të kësaj ne tregojmë mungesë ndjeshmërie ose pjekurie. Nuk kemi arsye të ankohemi apo të dëgjohemi edhe kur është radha jonë. Manipulimi në këto raste ka të bëjë me marrjen e vëmendjes së pakufizuar nga ne.

Edhe pse ka forma të ndryshme manipulimi, të gjitha ato bazohen në të njëjtën ide. Në fillim, manipuluesit përdorin ndjenjat tona për të marrë diçka që nuk duam ta ndajmë. Për të mos rënë në grackën e tyre, duhet të jemi shumë të kujdesshëm.

Si të mbrohemi nga përpjekjet për manipulim

Ilaçi më i mirë për të mbrojtur veten nga manipulimi është të kemi vetëvlerësim. Nëse jemi të sigurt për veten, do të jetë më e vështirë për ne që të prekemi nga arsyetimi i bazuar në emocione. Në këtë mënyrë ne do të jemi në gjendje të vendosim nëse një kërkesë ka kuptim apo jo.

Përveç kësaj, është e rëndësishme të reflektojmë dhe analizojmë marrëdhëniet tona. A na pasurojnë në ndonjë mënyrë? Nëse marrëdhënia që kemi me dikë na bën më shumë dëm sesa mirë, pse vazhdojmë të flasim me këtë person? Gjëja më e mirë për të bërë është të heqim qafe të gjithë ata që na përdorin pavarësisht nga ndjenjat tona.

Nëse një nga gjërat që duam për veten tonë është të jemi të lumtur pa i shkaktuar dëm askujt, le të mos ndihemi keq nëse i përplasim derën dikujt që po na dëmton. Nëse vërejmë se dikush po përpiqet të na manipulojë, le të largohemi pa hezitim. / bota.al

Rajoni

Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut

Published

on

Profesor i UBT-së, Hazir Çadraku, ishte mysafirë i radhës në podcastin tonë, ku foli për gjendjen aktuale të ujërave në Kosovë, duke theksuar rëndësinë e menaxhimit të qëndrueshëm dhe parandalimit të krizave të mundshme ujore në të ardhmen.

Sipas Profesor Çadrakut, sfidat që përballet Kosova janë të dyfishta: ndikimet klimatike dhe aktiviteti i pakontrolluar i njeriut.

Institucionet arsimore dhe kërkimi shkencor, sipas Profesor Çadrakut, luajnë një rol kyç në parandalimin e krizave ujore. Ai nënvizoi rëndësinë e punës intensive kërkimore në terren dhe publikimeve ndërkombëtare për të siguruar vendimmarrje të bazuar në të dhëna dhe fakte shkencore.

Për më shumë ndiqni podcastin: PODCAST

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë

Published

on

Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe ligjëratave tematike me ekspertë ndërkombëtarë, UBT ka mirëpritur Dr. Dimitar Keranov, politolog dhe ekspert i sigurisë ndërkombëtare, i cili mbajti ligjëratën me temën “Kosova’s European Future: What Bulgaria’s Experience Can Offer”, para studentëve të programit të Studimeve të Sigurisë.

Ligjërata u fokusua në rrugëtimin evropian të Kosovës, sfidat e integrimit, si dhe mësimet që mund të nxirren nga përvoja e Bullgarisë në proceset e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke vënë theks të veçantë në çështjet e sigurisë, qëndrueshmërisë demokratike dhe përballjes me kërcënimet hibride.

Në këtë aktivitet akademik ishin të pranishëm edhe dekania e Fakultetit, Hajdi Xhixha, si dhe prodekani Arian Kadriu, të cilët vlerësuan rëndësinë e përfshirjes së ekspertëve ndërkombëtarë në procesin mësimor dhe në zgjerimin e perspektivës akademike të studentëve të UBT-së.

Dr. Dimitar Keranov është anëtar i Bordit Drejtues të Bulgarian Institute for International Politics (BIIP) dhe njihet si një nga zërat e rëndësishëm në fushën e politikës së jashtme, sigurisë dhe demokracisë në Evropën Juglindore. Fushat e tij të specializimit përfshijnë kërcënimet hibride, reziliencën demokratike dhe sigurinë ndërkombëtare, me fokus të veçantë në vendet që përballen me presione gjeopolitike.

Ai ka një përvojë të pasur profesionale në institucione prestigjioze ndërkombëtare, përfshirë German Marshall Fund of the United States dhe Institut für Europäische Politik në Berlin, ku ka kontribuar në analiza politike dhe kërkime shkencore mbi zgjedhjet, ndikimin e huaj dhe qeverisjen demokratike.

Publikimet dhe analizat e Dr. Keranov janë cituar nga media ndërkombëtare me ndikim të madh, si The New York Times dhe Euronews, duke e bërë atë një referencë të rëndësishme në debatet bashkëkohore mbi sigurinë dhe demokracinë. Ai është gjithashtu anëtar i American Political Science Association dhe flet rrjedhshëm më shumë se dhjetë gjuhë, çka i mundëson një qasje krahasuese dhe ndërkombëtare ndaj sfidave globale të sigurisë.

Ligjërata u prit me interes të veçantë nga studentët, të cilët patën mundësi të diskutojnë drejtpërdrejt me ligjëruesin për rolin e Kosovës në arkitekturën evropiane të sigurisë, sfidat aktuale rajonale dhe rëndësinë e përgatitjes akademike për profesionistët e ardhshëm të kësaj fushe.

Përmes aktiviteteve të tilla, UBT vazhdon të forcojë profilin e tij ndërkombëtar dhe të ofrojë një arsim cilësor, të lidhur ngushtë me zhvillimet aktuale globale dhe me praktikat më të mira akademike dhe profesionale.

Continue Reading

Vendi

Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja

Published

on

Prishtina ka qenë në fokus të një analize të thelluar shkencore mbi zhvillimin dhe zgjerimin e saj urban, përmes temës së masterit të kandidates nga UBT, MSc. Eglantina Buja, e cila u mbrojt me sukses në kuadër të studimeve pasuniversitare.

Tema me titull “Analizë sasiore e shtrirjes dhe zgjerimit urban në Prishtinë për periudhën 1990–2024” u prezantua para komisionit profesional, i përbërë nga Prof. Dr. Egzon Bajraktari (kryetar), Prof. Dr. Edon Maliqi (mentor) dhe Dr. sc. Elvida Pallaska (anëtare).

Studimi trajton transformimet urbane të kryeqytetit gjatë një periudhe 34-vjeçare, duke përfshirë kohën e okupimit, periudhën e pasluftës dhe zhvillimet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Përmes përdorimit të të dhënave të hapura dhe metodave bashkëkohore shkencore, tema ofron një pasqyrë të qartë dhe të matshme të zgjerimit urban të Prishtinës.

Analiza është realizuar mbi bazën e imazheve satelitore Landsat 5 TM dhe Landsat 8 OLI, të përpunuara përmes klasifikimit të mbikëqyrur (Supervised Classification) në platformën Google Earth Engine, si dhe përmes analizave hapësinore me sisteme GIS. Si rezultat, janë gjeneruar harta tematike dhe produkte vizuale që dokumentojnë ndryshimet urbane ndër vite.

Të dhënat tregojnë një rritje të ndjeshme të sipërfaqes së ndërtuar në Prishtinë – nga 437.5 hektarë në vitin 1990 në mbi 1,410 hektarë në vitin 2024, që përfaqëson një zgjerim urban mbi 220%, një ritëm që tejkalon dukshëm rritjen e popullsisë. Ky zhvillim ka ndikuar në kalimin nga një strukturë urbane kompakte drejt një forme më të shpërndarë dhe të fragmentuar, duke sjellë sfida serioze për planifikimin hapësinor, infrastrukturën dhe përdorimin efikas të tokës.

Studimi identifikon gjithashtu zonat kryesore të zgjerimit urban dhe vë në pah ndikimin e ndërtimeve informale dhe mungesës së planifikimit të qëndrueshëm urban. Në përfundim, tema ofron rekomandime konkrete për vendimmarrësit, duke theksuar nevojën për zhvillim kompakt, forcim institucional dhe përdorim sistematik të teknologjive gjeohapësinore në monitorimin urban.

Me rastin e diplomimit, kandidatja u vlerësua për qasjen serioze akademike, rigorozitetin metodologjik dhe kontributin e vlefshëm në studimet e zhvillimit urban të Prishtinës.

UBT vazhdon të dëshmojë përkushtimin e tij ndaj kërkimit shkencor dhe formimit të kuadrove profesionale që kontribuojnë drejtpërdrejt në analizën dhe zgjidhjen e sfidave zhvillimore të vendit.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave

Published

on

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi bëhet anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave, në bazë të kontributit të tij të jashtëzakonshën në shkencë dhe teknologji, si dhe duke u bërë i vetmi dhe i pari shkencëtar nga Kosova që i bashkohet këtij institucioni prestigjioz. Diploma e anëtarësimit iu dorëzua gjatë një ceremonie solemne nga Kryetari dhe Nënkryetari i Akademisë, në Qendrën Evropiane për Shkencë (CERN) në Gjenevë, Zvicër.

Ky anëtarësim përfaqëson një njohje ndërkombëtare për kontributin e Rektorit Hajrizi në avancimin e arsimit të lartë, kërkimit shkencor dhe inovacionit në Kosovë, si dhe forcon lidhjet e vendit me komunitetin akademik evropian dhe botëror.

“Ky është një moment jashtëzakonisht i rëndësishëm, jo vetëm për mua personalisht, por edhe për Kosovën dhe komunitetin tonë shkencor. Anëtarësimi im në Akademinë Evropiane të Shkencës hap dyert e kësaj akademie prestigjioze për vendin tonë dhe për gjeneratat e reja të shkencëtarëve kosovarë,” ka thënë Rektori Hajrizi.

Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë dhe domethënien e këtij anëtarësimi, duke shprehur falënderimet e tij dhe duke ndarë vizionin për të ardhmen.

“Ky anëtarësim përfaqëson vlerësimin e punës sime mbi 30-vjeçare në fushën e shkencës dhe teknologjisë, dhe më jep një motiv shtesë për të vazhduar angazhimin në forcimin e arsimit cilësor, avancimin e kërkimit shkencor dhe lidhjen e institucioneve akademike të Kosovës me rrjetet evropiane të dijes dhe inovacionit. Dëshiroj të shpreh mirënjohjen time të thellë për të gjithë ata që kontribuan në nominimin dhe vlerësimin tim. Një falënderim i veçantë shkon për familjen time dhe për kolegët e mi, për mbështetjen e vazhdueshme dhe bashkëpunimin profesional gjatë gjithë këtyre viteve”, u shpreh Rektori Hajrizi.

Akademia Evropiane e Shkencave është e njohur për promovimin e ekselencës shkencore, kërkimit ndërdisiplinar dhe inovacionit, duke përfshirë në radhët e saj studiues me reputacion të lartë ndërkombëtar, përfshirë edhe laureatë të Çmimit Nobel.

Nën udhëheqjen e Prof. Dr. Edmond Hajrizi, UBT është pozicionuar si një institucion lider në arsimin e lartë, kërkimin shkencor, inovacionin dhe sipërmarrjen në rajonin e Evropës Juglindore, duke krijuar mundësi të reja për studentët, akademikët dhe institucionet partnere.

Continue Reading

Të kërkuara