

Lajmet
Lubonja: Një leksion shqiptar për dështimin e amerikanëve në Afganistan
Pse dhe si dështuan amerikanët në Aganistan?
Published
4 years agoon
By
Betim GashiShkruan: Fatos Lubonja
Dështimi i SHBA-së dhe Perëndimit në Afganistan nuk po shihet si një ngjarje e largët, siç ka qenë deri dje, pasi në vend sot po flitet veç për vendimet e qeverive për strehimin në Shqipëri dhe Kosovë të afganëve të rrezikuar nga talibanët. Fatkeqësisht në lajme po mbizotëron aprovimi i njëzëshëm i politikanëve tanë që i mbiquajnë këta vendime një “detyrë” si “vend i NATO-s” si “partner i SHBA-së”, si “besa shqiptare” si “vend emigruesish”, çka po e dështon pa lindur debatin që gjykoj se duhej nisur, jo vetëm në emër të përfaqësimit të një pjese jo të vogël shqiptarësh që reagojnë në rrjetet sociale me shqetësime dhe paqartësi gjithfarëshe, por edhe duke pasur parasysh se shqiptarët kanë ushqyer dhe vazhdojnë të ushqejnë aq shumë shpresa se amerikanët dhe perëndimorët do të ndërtojnë në Shqipëri shtetin e së drejtës, që do t’i çlirojë nga elitat e korruptuara që i qeverisin.
E kam fjalën mbi debatin se pse dhe si dështuan amerikanët në Aganistan?
Pa marrë përsipër të analizoj të gjithë faktorët e dështimit, duke u nisur edhe nga çfarë shoh në Shqipëri (dhe jo vetëm), gjykoj se një prej faktorëve kryesorë duhet ta gjejmë në një lajm që tregonte se talibanët, pasi pushtuan qytetin Mazar-i Sharif, publikuan video të vilës së liderit ushtarak afgan, Rashid Dostum, aleati kryesor i amerikanëve, njëherësh edhe themeluesi i partisë Junbish-e, e cila rezultonte “e larë në ar”.
Është vështirë të besosh se populli afgan, që ka luftuar trimërisht edhe kundër pushtimit sovjetik, qenka kaq armik i demokracisë, i lirisë dhe i disa vlerave perëndimore sa të zgjedhë telibanët e dhunshëm dhe fanatikë në vend të tyre.
Për mua nuk ka pikë dyshimi se një nga faktorët që i ka bërë afganët e thjeshtë e të shumtë të mbështesin talibanët në luftë me botën e qytetëruar nuk lidhet me dashurinë e tyre për burkën, që përmendet aq shumë këto ditë, apo për islamin fundamentalist, por me korrupsionin e elitave që kanë mbështetur amerikanët. Është kjo një histori e njohur që ka gatuar më herët edhe ngjarje të tilla si Revolucioni Islamik iranian, pranverat arabe etj., për të mos dalë në vende të tjera të botës me fe të tjera. Do të shpresoja qe administrata Biden është nisur nga përvoja e këtij dështimi për ta cilësuar korrupsionin si rrezik strategjik për SHBA-në, por këtë do ta tregojë e ardhmja. Deri më sot kemi parë mbështetjen e të korruptuarve deri në dështimin final.
Problemi, pra, është se në këto vende pa kulturë demokratike, ku interesat janë mbuluar me petkun e të drejtave të njeriut dhe demokracisë, amerikanët kanë mbyllur sytë ndaj bëmave të politikanëve që kanë mbështetur. Sikurse shkruante “The Washington Post”, këto ditë gazetarët amerikanë prej kohësh kanë konstatuar se ajo që po bënin në Afganistan ishte e dështuar, por si administrata e Bushit, ashtu edhe ajo e Obamës, kanë preferuar të mbyllin sytë për të mos pranuar dështimin politik – derisa erdhi ky dështim kaq i turpshëm, kaq spektakolar dhe kaq i rrezikshëm për popullin afgan.
Leksioni edhe këtë radhë për amerikanët është ai se demokracia nuk eksportohet. Por ka edhe një leksion tjetër, duke pasur parasysh se këtë të parin nuk duhet ta absolutizojmë: nëse vendos të ndërhysh në emër të demokracisë, duhet të ndjekësh me vëmendje dhe hap pas hapi realitetin në atë vend, të bësh çmos të mbështetësh me dashuri dhe përgjegjësi procesin demokratik, duke respektuar e përfshirë të gjitha palët dhe jo duke ngulmuar të mbështetësh një palë edhe kur e sheh duke abuzuar e duke ndërtuar vila prej ari, sepse këtë e manipulon më lehtë edhe ngase është e korruptuar e ka nevojë për mbështetjen tënde për të sunduar. Sepse popujt nuk janë aq budallenj sa të mos e kuptojnë këtë, herët ose vonë. Dhe kështu vjen një ditë kur, duke pas mbetur pa mjete demokratike edhe për fajin tënd që ke fuqizuar abuzuesit autoritarë, mbështesin talibanët kundër teje dhe elitave të tua. Ose edhe më keq, kur nuk kanë talibanë, ikin nga sytë këmbët.
Po leksioni për shqiptarët cili do të ishte? I njëjti do të thosha unë: përkushtimi ndaj demokracisë, që do të thotë e kundërta e reagimit të liderit të opozitës, Lulzim Basha, në këtë rast (e jo vetëm). Pse? Sepse në prononcimin e tij ai mbështeti plotësisht vendimin e Edi Ramës pa trajtuar fare disa pyetje që ngrenë shqiptarët e thjeshtë të cilat kanë të bëjnë sa me akuzat që opozita shqiptare ka ngritur ndaj Ramës autoritar e të korruptuar, aq edhe me disa shqetësime të tyre mbi lajmin në fjalë. Dhe që të dyja këto janë të lidhura ngushtë me demokracinë që edhe Basha e shpërfilli në emër të sundimit të shqiptarëve nëpërmjet amerikanëve, pa menduar asnjë çast se edhe këta mund të dështojnë. Po përmend vetëm disa që janë edhe shqetësime të miat:
– Po mirë, a nuk kishte nevojë për një lloj transparence ky vendim i Ramës, sepse çështja është kush vendos për këtë, “demosi” apo princi? Mirë se meqenëse më herët në histori kemi shpëtuar Europën, hebrenjtë, s’ka se si të mos e bëjmë edhe këtë sakrificë sublime për afganët, po a nuk e meritonim sqarimin e disa pyetjeve dhe shqetësimeve të tilla, si: sa afganë mund të vijnë? Kush do të investojë për ta? A ka vende të tjera që do të ndajnë këtë barrë dhe sa do të jetë pesha e barrës sonë, duke pasur parasysh se jemi një vend i vogël, me mundësi shumë të kufizuara ekonomike? A ka vende që refuzojnë dhe me çfarë argumentesh etj., etj.
Ajo që reflektoi reagimi i shpejtë i Lulzim Bashës ishte se edhe ai do të sillej njëlloj si Rama në karriken e Kryeministrit (ashtu siç ka bërë edhe Sali Berisha para tij) e se mezi paskësh pritur t’u thoshte “Po” amerikanëve, se sa për shqiptarët nuk e ka problem, pasi tek e fundit edhe për punën e vilave janë amerikanët që vendosin nëse i ke bërë me nder apo pa nder.
Deri sa një ditë të vijnë talibanët.
Panorama
You may like
Botë
Sulmi me dronë rus vret një familje të tërë ukrainase
Published
1 minute agoon
September 30, 2025By
UBTnews
Një familje e tërë, një çift i martuar dhe dy djemtë e tyre të vegjël janë vrarë në një sulm me dron rus gjatë natës në rajonin verilindor Sumy të Ukrainës, thanë zyrtarët lokalë.
Kreu rajonal Oleh Hryhorov tha se një ndërtesë banimi u godit në fshatin Chernechchyna. Trupat e dy fëmijëve, të moshës katër dhe gjashtë vjeç, dhe të prindërve të tyre u nxorën më vonë nga rrënojat, shkruan BBC.
Forca ajrore e Ukrainës tha se njësitë e saj qëlluan 46 nga 65 dronë rusë në të gjithë vendin – por pati 19 goditje të drejtpërdrejta në gjashtë vende.
Ushtria ruse nuk ka komentuar. Në një deklaratë, tha se 81 dronë ukrainas u shkatërruan gjatë natës në pesë rajone ruse./D.B/KP
Lajmet
“Drejtësi për Arbnorin”, protestohet në Prishtinë për ish-policin që po mbahet në Serbi
Published
3 minutes agoon
September 30, 2025By
UBTnews
Familjarët e ish-policit të Kosovës, Arbnor Spahiu, i cili tash e katër muaj po mbahet në paraburgim në Serbi, kërkuan drejtësi dhe lirimin e tij të menjëhershëm.
Në protestën e organizuar sot në sheshin “Skënderbeu” në Prishtinë, ku morën pjesë familjarë, miq dhe qytetarë, u bë thirrje që institucionet vendore dhe ato ndërkombëtare të ngrisin zërin kundër asaj që u quajt padrejtësi dhe të mbështesin familjen Spahiu.
Organizatorja e protestës, Erza Zeqiri tha se Arbnori është një ish-polic i ndershëm që po mbahet padrejtësisht në burg në Serbi dhe se prania e qytetarëve në protestë është dëshmi kundër padrejtësisë. Ajo i bëri thirrje institucioneve të Kosovës dhe atyre ndërkombëtare që të angazhohen për lirimin e tij.
“Arbnori, një ish-polic i ndershëm dhe i përkushtuar ndaj shërbimit të ligjit dhe sigurisë së qytetarëve, sot ndodhet padrejtësisht në burg në Serbi, i privuar nga liria dhe i ndarë nga familja e tij. Prania jonë këtu është më shumë se një mbështetje simbolike. Ajo është dëshmi se padrejtësia nuk mund të mbulohet me heshtje. Ne jemi këtu për të ngritur zërin e Arbnorit, për të thënë me vendosmëri se liria e tij është e drejtë themelore dhe se askush nuk duhet të mbahet peng i padrejtësisë. I bëjmë thirrje institucioneve të Republikës së Kosovës që të angazhohen pa ndërprerje për lirimin e tij. Po ashtu, i bëjmë thirrje institucioneve ndërkombëtare, Bashkimit Evropian, Kombeve të Bashkuara dhe organizatave të të drejtave të njeriut, që të marrin përgjegjësinë për të garantuar të drejtat themelore të një qytetari që padrejtësisht po mbahet i burgosur”, tha Zeqiri.
Babai i Arbnorit, Fatmir Spahiu u shpreh se djali i tij është mirë me shëndet fizik, por emocionalisht është i lodhur e i mërzitur nga padrejtësia. Ai shtoi se dokumentacioni është dorëzuar në prokurori dhe se kërkon angazhim më të madh nga institucionet.
“Arbnori sa i përket gjendjes fizike është mirë për shkak gjendjes emocionale dihet se është i lodhur e i mërzitur nga padrejtësia që po i bëhet, ndërsa me u malltretu nuk është malltretuar (keqtrajtuar), sjellja ka qenë korrekte, mirëpo ai po e vuan atë pasi që është duke u mbajtur në mënyrë të padrejtë. Policinë e Kosovës e ka lënë me 1 nëntor në 2022, ndërsa ky akuzohet për rastin që ka ndodhur më 24 shtator 2023… ka udhëtuar më herët nuk është ndalë, dokumentacionet i kemi dorëzua avokatit dhe avokati i ka dorëzua në prokurori, institucionet janë angazhuar, mirëpo ne kërkojmë qe të angazhohen më tepër”, Tha Spahiu.
E një familjare tjetër e tij, Donjeta Spahiu shtoi se këta katër muaj paraburgim kanë qenë një periudhë e rëndë për familjen dhe për Arbnorin, duke e cilësuar si “një plagë shpirtërore”. Ajo kritikoi heshtjen e institucioneve, duke thënë se kjo është një padrejtësi e dyfishtë dhe se shteti ka detyrim të mbrojë qytetarët e vet.
“Sot jemi në muajin e katërt të kësaj padrejtësie. Katër muaj janë shumë, janë të përjetuar si një përjetësi për familjen që zgjohet çdo ditë me ankth, me lot dhe me shpresën se kjo padrejtësi do të marrë fund. Janë katër muaj të rëndë edhe për Arbnorin, i cili dikur, me dinjitet dhe përkushtim, i shërbente këtij vendi, dhe sot është i mbajtur larg lirisë së tij. Ky nuk është vetëm një burg fizik, por edhe një plagë e thellë shpirtërore për familjen dhe për gjithë shoqërinë tonë. Ne i bëjmë thirrje institucioneve tona shtetërore që të mos heshtin, të mos vonojnë dhe të mos e neglizhojnë këtë rast. Heshtja e shtetit nuk është thjesht dështim, është një padrejtësi e dyfishtë. Është detyrë e shtetit të mbrojë çdo qytetar të tij, pavarësisht se ku gjendet ai”, u shpreh ajo.
Ish-zyrtari i Policisë së Kosovës, Arbnor Spahiu u arrestua nga autoritetet serbe më 7 qershor 2025 në pikën kufitare ndërmjet Hungarisë dhe Serbisë, ndërsa po udhëtonte nga Austria drejt Kosovës së bashku me familjen e tij.
Më 9 qershor 2025, Gjykata e Suboticës i caktoi Spahiut masën e paraburgimit për 30 ditë nga akuzat që Serbia i mbështet si “vrasje e rëndë” në lidhje me Banjskën./D.B/KP
Botë
Netanyahu: Tërheqja e Izraelit nga Gaza nuk do të ndodhë
Published
10 minutes agoon
September 30, 2025By
UBTnews
Kryeministri izraelit sulmon kritikët që përpiqen ta ushtrojnë presion mbi të që të tërheqë Forcat Mbrojtëse të Izraelit (IDF) nga Gaza, duke thënë “kjo nuk po ndodh”.
“Ata vazhdojnë të thonë: ‘Ju duhet të pranoni kushtet e Hamasit. Largojini të gjithë. IDF duhet të largohet dhe Hamasi mund të rimëkëmbet dhe madje mund të rehabilitojë Rripin e Gazës“, thotë ai, shkruan BBC.
“Kjo nuk po ndodh”.
Netanyahu shton se Presidenti Trump premtoi mbështetjen e tij të plotë për Izraelin nëse Hamasi do të refuzonte planin e tij prej 20 pikash për paqen në Gaza.
“Përfundoni operacionin ushtarak për të eliminuar Hamasin. Dhe kështu mendoj se nga të gjitha anët ishte një vizitë e shkëlqyer”, thotë Netanyahu.
Një postim i veçantë nga Netanyahu në mediat sociale këtë mëngjes ndan një video të Shtëpisë së Bardhë me klipe të tij dhe Presidentit Trump dje. Në fillim të videos, kryeministri izraelit shihet duke shkruar një shënim në një libër ku lexohet: “Për Presidentin Donald Trump, [Pa dyshim] miku më i madh që Izraeli ka pasur ndonjëherë në Shtëpinë e Bardhë – me shumë mundësi!”/D.B/KP
Lajmet
Brukseli synon asetet e ngrira ruse për financimin e Ukrainës në vitet në vijim
Published
11 minutes agoon
September 30, 2025By
UBTnews
Meqë Shtetet e Bashkuara kanë lënë të kuptohet se mund të mos jenë të gatshme ta financojnë Ukrainën për kohë të gjatë për nevojat e saj për t’u mbrojtur, Bashkimi Evropian po shqyrton mënyra të ndryshme për ta mbuluar një pjesë më të madhe të kostove në vitet 2026 dhe 2027, duke hamendësuar se lufta do të vazhdojë.
Treguesi më i qartë i kësaj erdhi gjatë fjalimit vjetor të presidentes së Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, në Parlamentin Evropian në fillim të shtatorit, ku ajo përmendi idenë e një “huaje dëmshpërblimi”.
Më shumë hollësi për mënyrën se si do të funksiononte kjo hua janë dhënë në një dokument diskutimi njëfaqësh, që Komisioni ua dha shteteve anëtare të BE-së, shkruan REL.
Dokumenti, i parë nga Radio Evropa e Lirë (REL), u diskutua shkurtimisht nga ambasadorët e bllokut më 26 shtator.
Von der Leyen pritet ta paraqesë këtë dokument para liderëve të BE-së në një samit joformal në Kopenhagë, më 1 tetor, për të diskutuar për Ukrainën. Edhe presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky, ka gjasa të marrë pjesë.
Ministrat e Financave të BE-së gjithashtu pritet të shqyrtojnë më shumë hollësi kur të mblidhen në Luksemburg javën e ardhshme.
Edhe pse ende nuk janë përcaktuar të gjitha mekanizmat e huas, disa elemente tashmë janë të qarta.
Çdo hua për Ukrainën do të bazohej në asetet e ngrira ruse në BE, të cilat janë bllokuar qëkurse Moska e nisi pushtimin e plotë të fqinjit të vet në fillim të vitit 2022.
Huat do të jepeshin pa i prekur drejtpërdrejt këto të holla, dhe Ukraina do të ishte e detyruar t’i kthente paratë vetëm pasi Rusia ta ketë paguar dëmshpërblimet e luftës.
Huaja e dëmshpërblimeve, nëse miratohet, mund t’i zgjidhë një sërë telashesh.
Më e rëndësishmja, do t’i siguronte Ukrainës fondet e nevojshme, duke eliminuar çdo mundësi vetoje nga vende skeptike të BE-së si Hungaria dhe Sllovakia. Do të qartësonte gjithashtu përdorimin e aseteve ruse dhe do të ulte trysninë mbi buxhetin e BE-së./D.B/KP

Sulmi me dronë rus vret një familje të tërë ukrainase

“Drejtësi për Arbnorin”, protestohet në Prishtinë për ish-policin që po mbahet në Serbi

Netanyahu: Tërheqja e Izraelit nga Gaza nuk do të ndodhë

Brukseli synon asetet e ngrira ruse për financimin e Ukrainës në vitet në vijim

Mungesa e kuorumit, Kuvendi i Prishtinës mbyll mandatin me dështim të seancës

FIFA me vendim të rëndësishëm për ndeshjen Shqipëri-Serbi

30 shtatori – Dita Kombëtare e dashurisë për njerëzit

Klopp drejt rikthimit në stol

Qumështi i plotë rikthehet në qendër të debatit: luks apo pjesë e një diete të shëndetshme?
Të kërkuara
-
Aktualitet1 month ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Aktualitet2 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Kërkime3 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA
-
Aktualitet3 months ago
UBT sjell për herë të parë në Kosovë ekspozitën kushtuar vizionarit dhe inxhinierit Karl Gega