

Kuriozitete
Kush jeton në këtë vend, i thotë lamtumirë ‘Vapes’
Published
12 months agoon
By
UBT News‘Vapes’ përdoret me të madhe brenda dhe jashtë Kosovës.
Të rinjtë nuk kursehen aspak nga përdorimi i saj ku kemi dhe statistika të shumta të personave që dëmtohen rëndë nga konsumimi i saj.
Por, nga qershori i vitit të ardhshëm në Angli ajo do të jetë e ndaluar për tu përdorur dhe vendimi është marrë nga qeveria angleze, shkruan BBC.
Masa ishte propozuar nga qeveria paraprake në janar, por që nuk ishte miratuar deri më tani, sipas ministrave, me këtë vendim synohet parandalimi i dëmtimit mjedisor si dhe mbrojtja e shëndetit të fëmijëve.
Vendim i ngjashëm pritet të merret edhe në Skoci, Uells dhe Irlandë të Veriut, udhëheqësit e industrisë së “vapes” kanë paralajmëruar se ky vendim do të nxisë rritjen e shitjes ilegale të këtyre produkteve.
Numri i atyre që konsumojnë “vapes” është rritur shumë gjatë viteve të fundit. “Vapes” njëpërdorimëshe shkaktojnë edhe dëme në mjedis, meqë nuk riciklohen dhe bateritë e tyre vështirë shpërbëhen. /UBTNews/
Shëndet
Nga ADN-ja te parandalimi! Si ndërhyn shkenca në sëmundjet trashëgimore?
Published
4 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
Sipas revistës shkencore Nature, shkencëtarët kanë përdorur për herë të parë teknikën e korrigjimit të gjeneve për të parandaluar një sëmundje të trashëguar të zemrës në fazën më të hershme të zhvillimit të embrionit të njeriut.
Ky studim shënon një hap të rëndësishëm drejt trajtimit të sëmundjeve gjenetike dhe mund të ndihmojë në zvogëlimin e rasteve të tilla te fëmijët e krijuar përmes procedurës së Fertilizimit In Vitro (IVF).
Teknika u përdor për të korrigjuar një mutacion gjenetik që shkakton kardiomiopatinë hipertrofike (HCM) – një sëmundje që shpesh çon në vdekje të papritur, sidomos te atletët e rinj.
HCM ndikon rreth një në 500 persona dhe individët që mbartin një kopje të dëmtuar të gjenit kanë 50% mundësi që ta transmetojnë këtë mutacion te pasardhësit e tyre.
Studimi ishte rezultat i një bashkëpunimi mes Institutit “Salk” në Kaliforni, Universitetit “Oregon Health and Science” dhe Institutit për Shkencat Bazë në Korenë e Jugut.
Shkencëtarët krijuan qeliza burimore nga një biopsi lëkure e një personi të prekur nga HCM, që u modifikuan duke përdorur teknologjinë CRISPR, metodë që lejon ndërhyrje të sakta në ADN njerëzore.
Përmes IVF-së, fertilizuan vezë të shëndetshme me spermatozoidet e një dhuruesi që mbante mutacionin HCM, dhe injektuan komponentët e nevojshëm gjenetikë për të korrigjuar defektin.
Embrionet u lejuan të zhvillohen për disa ditë, por nuk ishin të destinuara për implantim, ky përparim hap rrugën drejt trajtimit të mijëra sëmundjeve të shkaktuara nga mutacione në një gjen të vetëm.
Megjithatë, studiuesit theksojnë se nevojitet kujdes i madh për të shmangur rreziqet e futjes së mutacioneve të padëshiruara, sidomos në qelizat që më vonë mund të bëhen spermë apo vezë.
“Studimi është zhvilluar në përputhje të plotë me udhëzimet etike për redaktimin e gjenomit të njeriut, të përcaktuara nga Akademitë Kombëtare të Shkencave, Inxhinierisë dhe Mjekësisë,” u shpreh profesori Juan Carlos Izpisua Belmonte nga Instituti “Salk”. /A.Z/UBT News/
Teknologji
SpaceX arrin një tjetër arritje historike me Starship
Published
5 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
SpaceX ka shënuar një tjetër moment historik në programin e saj ambicioz hapësinor, pasi raketa Starship përfundoi me sukses fluturimin e saj të 11-të provë nga Starbase në Teksas.
Ky ishte fluturimi i fundit i versionit të dytë të raketës (V2) përpara kalimit në Starship V3, një version më i avancuar dhe më i fuqishëm.
Nisja u realizua në orën 2:23 të mëngjesit,të gjitha fazat e misionit u kryen me saktësi. Ndarja me Super Heavy ishte e suksesshme, ndërsa të dyja pjesët, raketa dhe anija kozmike Starship kryen ulje të kontrolluara: Super Heavy në Gjirin e Meksikës dhe Starship në Oqeanin Indian.
Misioni përfshiu rinisjen e motorit në hapësirë, provë kritike për udhëtimet e ardhshme drejt Hënës dhe Marsit, si dhe lëshimin provë të tetë satelitëve Starlink. Përveç kësaj, SpaceX testoi një strategji të re zbritjeje për Super Heavy, duke përdorur 13 motorë për frenim dhe 5 motorë për fazën përfundimtare, duke rritur sigurinë për versionet e ardhshme të raketës.
Elon Musk ndoqi fluturimin nga Starbase dhe e përshkroi si një “përvojë të menjëhershme dhe prekëse”.
Platforma e lëshimit Pad 1 në Starbase do të përmirësohet për të mbështetur Starship V3, i cili do të jetë 400 metra i lartë dhe do të ketë 42 motorë Raptor, tre më shumë se versioni aktual.
Starship është një sistem hapësinor plotësisht i ripërdorshëm, i aftë të transportojë deri në 150 ton ngarkesë në orbitë.
NASA ka zgjedhur Starship si mjetin për programin Artemis 3, që synon të çojë njerëzit në Hënë në vitin 2027.
Suksesi i Fluturimit 11, i dyti radhazi pas Fluturimit 10, konfirmon besueshmërinë e Starship V2, arritur pas shumë sfidash dhe disa dështimeve spektakolare gjatë provave të mëparshme. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Gjinia e foshnjës nuk është thjesht çështje fati, zbulon studimi i Harvardit
Published
6 hours agoon
October 15, 2025By
UBT News
Gjinia e një foshnjeje nuk përcaktohet vetëm rastësisht, por është rezultat i një sërë faktorësh biologjikë dhe gjenetikë, të cilët mund të shpjegojnë pse disa familje kanë kryesisht djem, ndërsa të tjera vetëm vajza.
Kjo u konfirmua nga një studim i ri i publikuar në revistën Science Advances.
Studiuesit nga Universiteti i Harvardit analizuan të dhëna nga më shumë se 146,000 shtatzëni, të mbledhura nga 58,000 infermiere në SHBA midis viteve 1956 dhe 2015.
Ata zbuluan se familjet që kishin tre ose më shumë fëmijë të të njëjtës gjini kanë më shumë gjasa që fëmija i ardhshëm të ishte i njëjti seks.
Sipas studiuesit kryesor, Jorge Chavarro, “Nëse tashmë keni dy ose tre vajza dhe po përpiqeni për një djalë, gjasat nuk janë 50-50. Ka më shumë mundësi të keni edhe një vajzë tjetër.”
Rezultatet specifike treguan se: Familjet me tre vajza kishin 58% gjasa që fëmija i katërt të ishte gjithashtu vajzë dhe familjet me tre djem kishin 61% gjasa që të lindte një djalë tjetër.
Faktorët që ndikojnë në gjininë e foshnjës
Një nga faktorët ishte mosha e gruas. Gratë që fillonin të kishin fëmijë pas moshës 28 vjeç kishin pak më shumë gjasa të lindnin fëmijë të së njëjtës gjini, çka mund të lidhet me ndryshime biologjike si rritja e aciditetit në mjedisin vaginal, që mund të favorizojë lindjen e djemve.
Astudimi zbuloi dy gjene të lidhura me gjininë e foshnjës, edhe pse mekanizmi i lidhjes nuk është ende i qartë. Sidoqoftë, sipas Iain Mathieson, profesor i gjenetikës në Universitetin e Pensilvanisë, rezultatet mbi faktorët gjenetikë duhet interpretuar me kujdes, pasi mostra ishte e kufizuar dhe mund të ndikoheshin nga faktorë të tjerë jo të përfshirë.
Edhe pasi u përjashtuan faktorë si abortet apo foshnjat e humbura gjatë lindjes, modeli mbeti i njëjtë, gjinia e foshnjës nuk është çështje fati.
Në të ardhmen, studiuesit synojnë të hetojnë më tej ndikimin e faktorëve të tjerë, si:
Stili i jetesës
Dieta
Ekspozimi ndaj kimikateve në mjedis
Ndërkohë, faktorë tjerë si raca, grupi i gjakut, BMI-ja apo gjatësia nuk duket të kenë ndikim të drejtpërdrejtë. Vlen të theksohet se mostra e studimit nuk përfaqëson popullsinë e përgjithshme, pasi përbëhej vetëm nga infermiere.
Ky studim sfidon idenë se gjinia e një foshnjeje është rastësore dhe sugjeron se biologjia dhe faktorët gjenetikë mund të luajnë një rol të rëndësishëm në këtë proces. /A.Z/UBT News/
Kuriozitete
Gota e Jacqueline Kennedy që s’është larë prej 58 vitesh, kujtimi më i çmuar i një hoteli legjendar
Published
1 day agoon
October 14, 2025By
UBT News
Në vitin 1967, katër vjet pas vrasjes së Presidentit John F. Kennedy, Jacqueline Kennedy, tashmë një nga gratë më të famshme dhe më të admirueshme në botë, udhëtoi drejt Kamboxhias — një udhëtim i rrallë dhe simbolik në një kohë kur rajoni po tronditej nga lufta në Vietnam.
Në Phnom Penh, ajo u prit me nderime të larta dhe u vendos në Hotel Le Royal, një ndërtesë historike e ndërtuar në vitin 1929 dhe e inauguruar nga mbreti Sisowath Monivong.
Për nder të ish-Zonjës së Parë, barmeni i hotelit krijoi një koktej të veçantë që do të hynte në legjendë — “Femme Fatale”.
I përbërë nga konjak, shampanjë dhe krem luleshtrydheje, i dekoruar me lule delikate, ky koktej elegant u bë shenjë dalluese e finesës dhe misterit që karakterizonte gjithmonë Jacqueline Kennedy.
Pas luftës civile që përfshiu Kamboxhian, shumë prej objekteve të vlefshme të hotelit u ruajtën nëpër depo. Gjatë restaurimit të pronës në vitin 1996, kur hoteli u ble nga grupi Raffles, një punëtor thuhet se gjeti gotën origjinale nga e cila Jackie kishte pirë koktejin, ende me gjurmët e buzëkuqit. Sot, ajo ruhet me krenari në një vitrinë në Elephant Bar, përkrah fotografive të vizitës së saj historike.
Brenda hotelit ndodhet edhe suita “Kennedy”, e zbukuruar me portretin e ish-Zonjës së Parë mbi shtretërit me çarçafë të bardhë dhe dysheme elegante me pllaka guri. Në korridor ekspozohet një kopje e revistës Life, e blerë nga Raffles në eBay, e hapur në faqet që dokumentojnë udhëtimin e saj në Kamboxhia.
Sipas ekspertes Elizabeth J. Natalle, autore e librit “Jacqueline Kennedy and the Architecture of First Lady Diplomacy”, kjo periudhë ishte një “kohë kalimtare” për Jackie, mes dhimbjes së thellë që la pas atentati ndaj të shoqit dhe kërkimit të një jete të re.
Gjatë vizitës, shoqërohej nga diplomati David Ormsby-Gore, një mik i afërt i familjes Kennedy, me të cilin kishte lidhje, megjithëse jo zyrtare. Edhe pse udhëtimi u zhvillua në kulmin e tensioneve mes Shteteve të Bashkuara dhe Kamboxhias, Jacqueline këmbënguli se qëllimi i saj ishte krejtësisht kulturor – një vizitë në Angkor Wat, një nga monumentet më të lashta dhe madhështore të Azisë.
E pasionuar pas artit dhe historisë, ajo përdori diplomacinë kulturore si mjet për të ndërtuar ura respekti, pa fjalime politike e pa bujë.
Sot, pas dekadash ndryshimesh e trazirash, Raffles Hotel Le Royal mbetet një simbol i elegancës dhe qëndrueshmërisë në zemër të Phnom Penhit. Ai ka pritur personalitete të shumta, nga Charles de Gaulle dhe Angelina Jolie, deri te Presidenti Barack Obama.
Por për shumë vizitorë, jehona e Jacqueline Kennedy dhe gota e saj me gjurmën e buzëkuqit mbeten kujtimi më romantik dhe më i paharruar i historisë së këtij hoteli legjendar. /A.Z/UBT News/

Vlera e Samsung arrin nivele rekord, AI nxit besimin e investitorëve

Netflix përgatit një dokumentar për legjendën e komedisë, Eddie Murphy

OpenAI dhe Broadcom nënshkruajnë marrëveshje miliardëshe për çipat e inteligjencës artificiale

Ikona e modës italiane Maria Grazia Chiuri nën udhëheqjen e re të Fendit

Von der Leyen: Kosova të vazhdojë të ndërtojë institucione të forta

Ambasadori i ri gjerman: Kosova është partnere e rëndësishme për Gjermaninë

Gjermania njofton mbështetje shtesë ushtarake për Ukrainën

NATO do të forcojë masat kundër dronëve, thotë sekretari i përgjithshëm

Pakistani e Afganistani pajtohen për armëpushim
Të kërkuara
-
Vendi2 months ago
Profesori i UBT-së, Bahri Gashi, pjesë e rrjetit prestigjioz ndërkombëtar të recensimit shkencor në Taylor & Francis
-
Lajmet3 months ago
BSc në Shëndet Publik dhe Shkenca Mjekësore në UBT – Investim për të ardhmen e shëndetit të popullatës
-
Rajoni3 weeks ago
Policia, FSK-ja dhe Shërbyesit Civilë përfitojnë bursë 20 për qind në programet Master Shkenca Politike dhe Studime të Sigurisë në UBT
-
Lajmet nga UBT1 month ago
Votoni për UBT-në dhe Rektorin Hajrizi në Triple E Awards: Dy nominime të reja ndërkombëtare për institucionin dhe Kosovën