Bota

Kush ishte shqiptari i parë që emigroi në Australi dhe si u kultivua gjuha amtare atje?

Publikuar

Nga kujtimet e shqiptarëve të larguar prej më shumë se një shekulli thuhet se Naum Konzha nga Gjirokastra ka qenë i pari i cili arriti në Brisbane në 1885 me gruan e tij angleze dhe vendosi të qëndronte atje përgjithmonë.

Më pas mbërritën edhe emigrantë të tjera, sepse siç zakonisht ndodhte emigrantët ndihmonin njëri-tjetrin dhe tërhiqnin edhe familjet e tyre. Komuniteti u shtua dhe u shumua. Sot shqiptarët janë të integruar në jetën e vendit dhe gëzojnë të njëjtin status juridik si të gjitha pakicat e tjera etnike që jetojnë dhe punojnë atje.

Në Viktoria janë hapur katër shkolla të gjuhës shqipe në disa zona. Shteti australian financon mësimin e gjuhës plotësuese me kurse të zhvilluara një herë në javë, por kjo mundësi nuk është shfrytëzuar sa duhet nga shtetasit shqiptarë. Kjo ka ndodhur, sepse nuk është arritur numri i mjaftueshëm i nxënësve, pavarësisht se mundësitë dhe kushtet për zhvillimin e mësimit janë krijuar.

Para pak vitesh tri shkolla të gjuhës shqipe janë mbyllur. Prindërit shqiptarë nuk tregojnë një interes të lartë për ti mësuar fëmijëve gjuhën amtare. Për shembull në Greqi jetojnë shumë shqiptarë dhe gjuha shqipe sipas shifrave duhet të ishte gjuhë e dytë, por pavarësisht se ekzistojnë shumë shkolla mungon interesi. Gjithashtu edhe në Turqi, ku pjesa më e madhe e shqiptarëve të emigruar shekuj më parë pothuajse janë asimiluar.

Vala tjetër e emigrimit në Australi ishte në vitin 1960 kryesisht shqiptarë nga Maqedonia, Kosova dhe Mali i Zi. Vala tjetër e emigrimit ishte sërish nga Kosova në vitin 1990. Më pas edhe shqiptarë të tjerë emigruan në vitin 1990.

Sipas regjistrimit të popullsisë të bërë nga shteti Australian rezultojnë se në këtë vend jetojnë 13.141 shqiptarë. 2396 prej tyre janë shqiptarë të lindur në Shqipëri. Sipas rezultateve zyrtare janë afërsisht 8000 shqiptarë që flasin shqip, por këto të dhëna nuk janë shumë të sakta.

Sipas të dhënave të mbledhura nga komunitetet shqiptare llogaritet se në Australi janë rreth 20 mijë shqiptarë.

Babai i profesorit të njohur në Australi në shkencat e mjekësisë, Avni Sali emigroi nga Voskopoja e Korçës. Profesor Avni Sali ka lindur në Sheparton, por ndihet shqiptar. Karriera e tij është shumë e larmishme dhe ai është një ndër shqiptarët më të suksesshëm në Australi.

Avni Sali u emërua si profesor dhe u bë Dekan Themelues i Shkollës së Lartë të Mjekësisë Integruese në Universitetin e Teknologjisë Swinburne (Melburn) nga viti 1996 deri në mbylljen e tij në 2005.

Në 2005, Sali themeloi Institutin Kombëtar të Mjekësisë Integruese (NIIM), një “organizatë jo fitimprurëse që kryen kërkime dhe mësimdhënie në Mjekësinë Integruese”.

Gjithashtu më parë nga viti 1983, Sali ka qenë në bordin e drejtorëve të “Gawler Cancer Foundation”, themeluar nga Ian Gawler.  Ai shërbeu si president midis 1999 dhe 2002. Ai është gjithashtu president i Këshillit Ndërkombëtar të Mjekësisë Integruese.

Në 1992, Sali bashkë-themeloi Shoqatën Australasian Integrative Medicine (AIMA), ku shërbeu dy vjet si president dhe kaloi vitet e mbetura si anëtar bordi.

Në vitin 2009, Sali u emërua profesor nderi në Universitetin e Queensland. Që nga viti 2013 ai është profesor në Institutin Cairnmillar në Melburn./ Marrë nga “Thesari”.

Aktualitet

Ministri i Jashtëm i Polonisë bën udhëtimin e parë jashtë vendit në Kiev

Publikuar

nga

Ministri i Jashtëm i Polonisë ka mbërritur në Kiev në vizitën e tij të parë zyrtare jashtë vendit, tha një ambasador ukrainas.

Radoslaw Sikorski postoi një selfie për X e cila dukej se e shfaqte atë në kryeqytetin ukrainas, me mbishkrimin: “Vizita e parë jashtë vendit; Tashmë këtu”.

Vasyl Zvarych, ambasadori i Ukrainës në Poloni, shkroi në përgjigje “Mirë se erdhe në Kiev! Faleminderit për mbështetjen e Ukrainës. Së bashku jemi më të fortë”./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Aktualitet

ShBA: Dy burra akuzohen për vrasjen e 3600 zogjve

Publikuar

nga

Dy burra amerikanë janë akuzuar për vrasjen e paligjshme të rreth 3600 zogjve, duke përfshirë shqiponja.

Simon Paul dhe Travis John Branson dyshohet se qëlluan zogjtë gjatë disa viteve dhe shitën pjesë dhe pupla në tregun e zi. Ata u akuzuan për konspiracion, shkelje të ligjit për mbrojtjen e shqiponjave dhe trafikim të paligjshëm.

Dy burrat u urdhëruan të paraqiteshin në gjykatë në janar. Në një rast, burrat përdoren një kufomë dreri për të tërhequr zogjtë përpara se t’i qëllonin.

Prokurorët nuk pranuan të japin detaje të mëtejshme kur u kontaktuan të mërkurën.

Akuzat për konspiracion dhe trafikim parashikojnë dënime maksimale prej pesë vjetësh burgim dhe shkeljet e ligjit për mbrojtjen e shqiponjës dënohen me një vit burg, plus gjoba.

Vazhdo të lexosh

Aktualitet

Ukraina paralajmëron kursim të energjisë elektrike për shkak të dëmtimeve të reja nga sulmet ruse

Ukrenergo u bëri thirrje qytetarëve që “të kursejnë energjinë elektrike”.

Publikuar

nga

Importet emergjente të energjisë nga Polonia, Sllovakia dhe Rumania po mbështesin sektorin e energjisë në Ukrainë pasi moti i ftohtë ka shkaktuar një deficit.

Operatori i rrjetit energjetik të Ukrainës, Ukrenergo, u bëri thirrje qytetarëve që “të kursejnë energjinë elektrike” në një deklaratë në Telegram.

Kompania tha se 408 shtëpi mbeten pa energji elektrike, si rezultat i mungesës së energjisë dhe bombardimeve ruse.

“Ka dëmtime të reja në rrjetet Oblenergo në rajonet Donetsk, Kharkiv dhe Kherson”, tha ai.

“Punimet e riparimit janë duke vazhduar në disa njësi të termocentraleve dhe termocentralet diellore nuk mund të punojnë në kapacitetin e tyre maksimal për shkak të mbulesës së dendur të reve në të gjithë vendin”./UBTNews/

Vazhdo të lexosh

Aktualitet

Sot shënohet Dita Ndërkombëtare e Aviacionit Civil

Publikuar

nga

Shënimi i Ditës Ndërkombëtare të Aviacionit Civil ndihmon në gjenerimin dhe përforcimin e ndërgjegjësimit botëror për rëndësinë e aviacionit civil për zhvillimin shoqëror dhe ekonomik të shteteve, si dhe rolin unik të Organizatës Ndërkombëtare të Aviacionit Civil (ICAO) për të ndihAmuar shtetet që të bashkëpunojnë dhe realizojnë një transit të shpejtë global në shërbim të njerëzimit.

Ndërsa OKB ka miratuar Agjendën 2030 dhe ka filluar një epokë të re në zhvillimin e qëndrueshëm global, rëndësia e aviacionit si një motor i lidhjes globale nuk ka qenë kurrë më e rëndësishme për objektivat e Konventës së Çikagos për të parë fluturimin ndërkombëtar si një mundësuesi themelor për paqe dhe prosperitet në botë.

Çdo pesë vjet, që përkon me përvjetorët e ICAO 2014/2019/2024/2029 /etj., Këshilli i ICAO krijon një temë të veçantë përvjetori për Ditën Ndërkombëtare të Aviacionit Civil. Midis këtyre viteve të përvjetorit, përfaqësuesit e Këshillit zgjedhin një temë të vetme për periudhën e plotë ndërhyrëse katërvjeçare.

Këshilli ka vendosur që nga tani deri në 2023, tema do të jetë: “Avancimi i Inovacionit për Zhvillimin Global të Aviacionit”.

Ndryshe, Dita Ndërkombëtare e Aviacionit Civil është themeluar në vitin 1994 si pjesë e aktiviteteve të 50-vjetorit të ICAO.

Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara njohu zyrtarisht 7 dhjetorin si Ditën Ndërkombëtare të Aviacionit Civil në vitin 1996.

Vazhdo të lexosh

Të kërkuara