Botë

Kush ishte shqiptari i parë që emigroi në Australi dhe si u kultivua gjuha amtare atje?

Published

on

Nga kujtimet e shqiptarëve të larguar prej më shumë se një shekulli thuhet se Naum Konzha nga Gjirokastra ka qenë i pari i cili arriti në Brisbane në 1885 me gruan e tij angleze dhe vendosi të qëndronte atje përgjithmonë.

Më pas mbërritën edhe emigrantë të tjera, sepse siç zakonisht ndodhte emigrantët ndihmonin njëri-tjetrin dhe tërhiqnin edhe familjet e tyre. Komuniteti u shtua dhe u shumua. Sot shqiptarët janë të integruar në jetën e vendit dhe gëzojnë të njëjtin status juridik si të gjitha pakicat e tjera etnike që jetojnë dhe punojnë atje.

Në Viktoria janë hapur katër shkolla të gjuhës shqipe në disa zona. Shteti australian financon mësimin e gjuhës plotësuese me kurse të zhvilluara një herë në javë, por kjo mundësi nuk është shfrytëzuar sa duhet nga shtetasit shqiptarë. Kjo ka ndodhur, sepse nuk është arritur numri i mjaftueshëm i nxënësve, pavarësisht se mundësitë dhe kushtet për zhvillimin e mësimit janë krijuar.

Para pak vitesh tri shkolla të gjuhës shqipe janë mbyllur. Prindërit shqiptarë nuk tregojnë një interes të lartë për ti mësuar fëmijëve gjuhën amtare. Për shembull në Greqi jetojnë shumë shqiptarë dhe gjuha shqipe sipas shifrave duhet të ishte gjuhë e dytë, por pavarësisht se ekzistojnë shumë shkolla mungon interesi. Gjithashtu edhe në Turqi, ku pjesa më e madhe e shqiptarëve të emigruar shekuj më parë pothuajse janë asimiluar.

Vala tjetër e emigrimit në Australi ishte në vitin 1960 kryesisht shqiptarë nga Maqedonia, Kosova dhe Mali i Zi. Vala tjetër e emigrimit ishte sërish nga Kosova në vitin 1990. Më pas edhe shqiptarë të tjerë emigruan në vitin 1990.

Sipas regjistrimit të popullsisë të bërë nga shteti Australian rezultojnë se në këtë vend jetojnë 13.141 shqiptarë. 2396 prej tyre janë shqiptarë të lindur në Shqipëri. Sipas rezultateve zyrtare janë afërsisht 8000 shqiptarë që flasin shqip, por këto të dhëna nuk janë shumë të sakta.

Sipas të dhënave të mbledhura nga komunitetet shqiptare llogaritet se në Australi janë rreth 20 mijë shqiptarë.

Babai i profesorit të njohur në Australi në shkencat e mjekësisë, Avni Sali emigroi nga Voskopoja e Korçës. Profesor Avni Sali ka lindur në Sheparton, por ndihet shqiptar. Karriera e tij është shumë e larmishme dhe ai është një ndër shqiptarët më të suksesshëm në Australi.

Avni Sali u emërua si profesor dhe u bë Dekan Themelues i Shkollës së Lartë të Mjekësisë Integruese në Universitetin e Teknologjisë Swinburne (Melburn) nga viti 1996 deri në mbylljen e tij në 2005.

Në 2005, Sali themeloi Institutin Kombëtar të Mjekësisë Integruese (NIIM), një “organizatë jo fitimprurëse që kryen kërkime dhe mësimdhënie në Mjekësinë Integruese”.

Gjithashtu më parë nga viti 1983, Sali ka qenë në bordin e drejtorëve të “Gawler Cancer Foundation”, themeluar nga Ian Gawler.  Ai shërbeu si president midis 1999 dhe 2002. Ai është gjithashtu president i Këshillit Ndërkombëtar të Mjekësisë Integruese.

Në 1992, Sali bashkë-themeloi Shoqatën Australasian Integrative Medicine (AIMA), ku shërbeu dy vjet si president dhe kaloi vitet e mbetura si anëtar bordi.

Në vitin 2009, Sali u emërua profesor nderi në Universitetin e Queensland. Që nga viti 2013 ai është profesor në Institutin Cairnmillar në Melburn./ Marrë nga “Thesari”.

Lajmet

​Aksident tragjik në SHBA, humbin jetën dy të rinj shqiptarë

Published

on

Dy të rinj shqiptarë, S.Xh dhe A.Ç kanë humbur jetën tragjikisht në një aksident automobilistik në Cleveland, Ohio, më 11 nëntor, lajm ky që ka tronditur komunitetin shqiptar në SHBA dhe në Shqipëri.

Sipas iniciuesve të fondit, S.XH, 27 vjeçe, ishte studente e doktoraturës në Cleveland State University, e njohur për përkushtimin, inteligjencën dhe pasionin e saj për kërkimin shkencor.

Ndërsa A.Ç 30 vjeç, ishte në përfundim të studimeve në Cleveland State University Law dhe po përgatitej për provimin e jurisprudencës.

Të fejuarit ndanin dashurinë për librat, për dijen dhe për botën e “Harry Potter”, e cila i lidhte edhe më shumë në jetën e tyre të përditshme. Miqtë dhe të afërmit i përshkruajnë si dy të rinj të qetë, të mirë dhe të dashur, që sillnin ngrohtësi kudo ku shkonin, dhe kanë hapur një GoFound Me.

“Humbja e tyre ka lënë një boshllëk të pamatë në familjet tona dhe në komunitetin që ata prekën me dritën dhe dhembshurinë e tyre,” shkruhet në thirrjen e hapur.

Fushata ka për qëllim të mbledhë fondet e nevojshme për transportimin e trupave në Shqipëri si dhe për shpenzimet e varrimit dhe ceremonive përkujtimore. /S.K/KP/

Continue Reading

Lajmet

​Bitcoin bie në nivelin më të ulët për shkak të pasigurisë ekonomike në SHBA

Published

on

Bitcoin ka rënë më shumë se 6% në nivelin e tij më të dobët në gjashtë muaj, ndërsa pasiguria në rritje rreth ekonomisë amerikane nënvlerësoi pritjet për një ulje të normës së interesit nga Rezerva Federale në dhjetor.

Kriptovaluta më e madhe u tregtua me 97,190 dollarë në orën 07:05 GMT, rreth nivelit të saj më të dobët që nga maji. Të dhënat nga CoinMarketCap treguan se vlera e tregut global të kriptomonedhave, përfshirë Bitcoin, ra me rreth 6.9% në 24 orët e fundit në 3.26 trilion dollarë.

Kapitalizimi i tregut të Bitcoin ra me 5.8% në 24 orët e fundit në 1.94 trilion dollarë, ndërsa vëllimi i tregtimit ditor u rrit me rreth 50% në 111.1 miliardë dollarë. Megjithatë, Bitcoin është rritur me afërsisht 4.1% që nga fillimi i vitit 2025.

Ethereum, kriptomonedha e dytë më e madhe sipas vlerës së tregut, ra me rreth 9% në 3,220 dollarë.

Shitja u nxit kryesisht nga pasiguria mbi perspektivën ekonomike të SHBA-së. Tregjet ulën bastet për një ulje të normës së interesit të Rezervës Federale pas një mbylljeje gati 43-ditore të qeverisë, e cila përfundoi të mërkurën, ngriti shqetësime se të dhënat kryesore të punësimit dhe inflacionit në tetor mund të mos publikohen. Kjo e ka lënë Rezervën Federale me më pak informacion përpara takimit të saj të 10-11 dhjetorit.

Sipas CME FedWatch, tregtarët po parashikonin një shans prej 45.4% për një ulje prej 25 pikësh bazë në dhjetor të premten, nga një probabilitet prej 63.8% një javë më parë.

Mungesa e të dhënave zyrtare ekonomike uli oreksin për rrezik dhe rëndoi mbi asetet spekulative, duke i mbajtur tregtarët të kujdesshëm në tregjet e kriptomonedhave./S.K/KP/AA/

Continue Reading

Lajmet

​BBC i kërkon falje Trumpit për redaktimin në Panorama, por refuzon të paguajë kompensim

Published

on

BBC i ka kërkuar falje Presidentit të SHBA-së Donald Trump për një episod të Panorama që kishte ndarë pjesë të fjalimit të tij të 6 janarit 2021 së bashku, por i ka hedhur poshtë kërkesat e tij për kompensim.

Korporata tha se redaktimi kishte dhënë përshtypjen e gabuar se Presidenti Trump kishte bërë një thirrje të drejtpërdrejtë për veprime të dhunshme dhe tha se nuk do ta transmetonte më programin e vitit 2024.

Avokatët e Trump kanë kërcënuar të padisin BBC-në për 1 miliard dollarë (759 milionë paund) dëmshpërblim, përveç nëse korporata lëshon një tërheqje, kërkon falje dhe e kompenson atë.

Sekretarja e kulturës i tha BBC Breakfast se ishte e bindur se korporata po e merrte këtë me seriozitetin që kërkon, duke shtuar se roli i saj ishte të siguronte që “të respektoheshin standardet më të larta”.

Lisa Nandy, duke theksuar pavarësinë e BBC-së nga qeveria, tha se po fliste çdo ditë me kryetarin e korporatës, drejtorin e përgjithshëm dhe udhëheqjen e lartë.

Ndërsa BBC-ja po zhvillonte “iskutime të drejtpërdrejta me administratën amerikane dhe me avokatët e saj, ajo shtoi se qeveria nuk kishte folur me administratën Trump për këtë çështje.

“Mendoj se kjo është një pyetje për kryetarin e BBC-së, jo për qeverinë”, tha ajo.

BBC mori letrën nga avokatët e Trump ku  kërkon një tërheqje të plotë dhe të drejtë të dokumentarit, një kërkim falje dhe që BBC ta kompensojë në mënyrë të përshtatshme Presidentin Trump për dëmin e shkaktuar./S.K/KP/BBC/

Continue Reading

Lajmet

Sulm masiv i Rusisë mbi Kiev

Published

on

Katër persona janë vrarë nga sulmi masiv i Rusisë në Kiev, kanë thënë autoritetet ukrainase, ku të paktën 430 dronë dhe 18 raketa u përdorën në sulm.

Të paktën 27 persona kanë pësuar lëndime ndërsa ekipet emergjente u janë përgjigjur disa sulmeve, ka thënë kreu i administratës ushtarake në Kiev, Tymur Tkachenko.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, ka thënë se sulmi kishte cak Kievin.

“Një sulm i kalkuluar posaçërisht për të shkaktuar sa më shumë dëm në civilë”, ka thënë ai.

15 persona u dërguan në spital, përfshirë një në gjendje kritike dhe një shtatzënë, dhe është lëshuar paralajmërim edhe për mundësi të ndërprerjes së energjisë elektrike./S.K/EO/AP/

 

Continue Reading

Të kërkuara