Pakistani të premten nisi misionin e tij të parë hënor iCube-Q në bordin e sondës pa pilot të Kinës Chang’e 6 nga qyteti kinez Hainan.

iCUBE-Q, ose CubeSats, u lançua rreth orës 17:27 (09:27 GMT) nga faqja e nisjes hapësinore Wenchang, në bordin e misionit Chang’e-6 që shpërtheu në hapësirë me raketën Long March5 Y8.

Kryediplomati pakistanez në Pekin, Khalil Hashmi konfirmoi në X se lëshimi ishte “i suksesshëm”. Ai do të “vendoset në orbitën e Hënës më 8 maj”, tha Hashmi, i cili mori pjesë në ceremoninë e nisjes në Hainan. Orbiteri iCUBE-Q mbart dy kamera optike për të xhiruar sipërfaqen hënore.

Instituti i Teknologjisë Hapësinore i Pakistanit, në bashkëpunim me Universitetin e Shangait të Kinës dhe agjencinë kombëtare hapësinore të Pakistanit SUPARCO, zhvilluan së bashku iCUBE-Q.

Qëllimi kryesor i CubeSats është të lehtësojë kërkimin shkencor, zhvillimin e teknologjisë dhe iniciativat arsimore në eksplorimin e hapësirës.

Sipas Administratës Kombëtare të Hapësirës së Kinës, sonda Chang’e 6 do të mbledhë mostra nga ana e largët e Hënës, duke e bërë misionin të parin e këtij lloji në historinë njerëzore.

Anija kozmike Chang’e-6, si paraardhësi i saj Chang’e-5, përbëhet nga një orbiter, një tokëzues, një ngjitës dhe një kthim. Chang’e-5 u kthye në tokë në dhjetor 2020 me mostrat e para të tokës hënore në më shumë se katër dekada.

Pasi të arrijë në Hënë, ai do të bëjë një ulje të butë në anën e largët. Brenda 48 orëve pas uljes, një krah robotik do të shtrihet për të hequr gurët dhe dheun nga sipërfaqja hënore.

Pas mbledhjes së mostrave, anija kozmike pa pilot do të kthehet në Tokë, duke u ulur në rajonin autonom të Mongolisë së Brendshme të Kinës veriore. I gjithë fluturimi ka të ngjarë të zgjasë 53 ditë.

Përveç CubeSat nga Pakistani, misioni Chang’e-6 transporton gjithashtu një numër ngarkesash të tjera ndërkombëtare në hënë, duke përfshirë analizuesin e joneve të sipërfaqes hënore të Agjencisë Evropiane të Hapësirës, instrumentin e zbulimit të radonit të Francës, reflektorin e këndit laser të Italisë.

Kryeministri i Pakistanit Shehbaz Sharif gjithashtu përgëzoi kombin dhe shkencëtarët për nisjen e misionit të parë në orbitën hënore./AA

NATO dhe BE dënuan të premten sulmin kibernetik të Rusisë kundër Gjermanisë dhe Çekisë.

“Unë dënoj fuqishëm aktivitetet kibernetike keqdashëse të Rusisë kundër aleatëve të NATO-s, përfshirë Gjermaninë dhe Çekinë”, tha shefi i NATO-s, Jens Stoltenberg në X, duke shprehur angazhimin për t’iu kundërvënë kërcënimit kibernetik “të konsiderueshëm, të vazhdueshëm dhe në rritje”.

Këshilli i Atlantikut të Veriut, në një deklaratë, vuri në dukje se i njëjti aktor kërcënimi ka shënjestruar entitete të tjera qeveritare kombëtare, operatorë të infrastrukturës kritike dhe entitete të tjera në të gjithë aleancën, duke përfshirë Lituani, Poloni, Sllovaki dhe Suedi.

“Aktivitetet e dëmshme kibernetike që synojnë Gjermaninë dhe Çekinë nënvizojnë se hapësira kibernetike është e kontestuar në çdo kohë”, tha këshilli. “Aktorët e kërcënimeve kibernetike kërkojnë me këmbëngulje të destabilizojnë Aleancën”.

Në një deklaratë të veçantë, BE-ja theksoi se një fushatë keqdashëse kibernetike tregon “modelin e vazhdueshëm të sjelljes së papërgjegjshme të Rusisë në hapësirën kibernetike, duke synuar institucionet demokratike, entitetet qeveritare dhe ofruesit e infrastrukturës kritike në të gjithë BE dhe më gjerë”.

BE nënvizoi se kjo lloj sjelljeje është në kundërshtim me normat e OKB-së për sjelljen e përgjegjshme të shtetit në hapësirën kibernetike.

“BE nuk do të tolerojë sjellje të tilla keqdashëse, veçanërisht aktivitete që synojnë të degradojnë infrastrukturën tonë kritike, të dobësojnë kohezionin shoqëror dhe të ndikojnë në proceset demokratike, duke pasur parasysh zgjedhjet e këtij viti në BE dhe në më shumë se 60 vende në mbarë botën”, shtoi ai. /AA

Qeveria e Kosovës ka pranuar se ka pasur përkeqësim në fushën e lirisë së mediave, pas raportit të Reporterëve Pa Kufij se Kosova ka rënë për 19 vende në indeksin vjetor për lirinë e shtypit.

Kosova renditet në vendin e 75 në botë nga 180 shtete, për dallim nga viti 2023 që ishte në vendin e 56-të, ndërsa në vitin 2022 ishte renditur e 61-ta.

Zëdhënësi i Qeverisë së Kosovës Përparim Kryeziu ka bërë thirrje për mos dekurajim, pasi sipas tij, ky nuk ka qenë vit i lehtë. Ai në një postim në Facebook ka renditur dy çështje kryesore që sipas tij kanë diktuar renditjen e Kosovës – ngjarjet në veri dhe rasti i Klan Kosovës.

Ndërsa Dita Botërore e Lirisë së Shtypit përkujtohet më 3 maj, konflikti në Gaza nxit shqetësimet për sigurinë e gazetarëve, siç dëshmon edhe vdekja e kameramanit të Al Jazeera, Samer Abu Daqa, gjatë bombardimeve izraelite. Funerali i tij u mbajt në Khan Yunis, duke sjellë një moment të trishtueshëm për kolegët dhe familjen e tij.

Situata në Gaza është alarmante për median dhe gazetarët, veçanërisht pas raportimeve të Komitetit për Mbrojtjen e Gazetarëve (CPJ) dhe Federatës Ndërkombëtare të Gazetarëve (IFJ) që tregojnë se kjo është periudha më vdekjeprurëse për gazetarët në këtë zonë. Mbi 100 gazetarë dhe punonjës të medias janë vrarë në shtatë muajt e parë të luftës në Gaza, shumica prej tyre palestinezë. Sipas zyrës së medias në Gaza, mbi 140 gazetarë janë të vrarë, që mesatarisht është pesë gazetarë çdo javë që nga fillimi i tetorit. Këto statistika shprehin një realitet të tmerrshëm për gazetarët që punojnë në këtë zonë të konfliktit.

Volker Turk, Komisioneri i Lartë i OKB-së për të Drejtat e Njeriut, në një deklaratë u shpreh se humbja e një gazetari është humbja e një zë për të vërtetën. Dita Botërore e Lirisë së Shtypit ka për qëllim të mbrojë lirinë e shtypit dhe të festojë vlerat e së vërtetës, por në këtë kontekst ajo rrit nevojën për mbrojtjen e gazetarëve që punojnë në mjediset më të vështira.

Gazetarët e Al Jazeera-s janë ndër viktimat e fundit të këtij konflikti. Hamza Dahdouh dhe Mustafa Thuraya u vranë nga raketat izraelite në Khan Younis. Një tjetër ngjarje tragjike ishte vdekja e kameramanit Samer Abudaqa, i cili u plagos rëndë në një sulm me dron izraelit dhe u vdiq pas disa orësh nga plagët. Rrjeti Mediatik Al Jazeera ka reaguar ashpër ndaj sulmeve, duke kërkuar masa të menjëhershme ligjore kundër forcave okupuese për të siguruar drejtësi për viktimat e tyre.

Kjo rritje në numrin e viktimave dhe sulmet ndaj gazetarëve thekson rëndësinë e mbrojtjes së lirisë së shtypit në zonat e konfliktit dhe nevojën për veprime urgjente për të garantuar sigurinë e gazetarëve që punojnë në kushte të vështira. Më shumë se 100 gazetarë dhe punonjës të medias, shumica dërrmuese palestinezë, janë vrarë në shtatë muajt e parë të luftës në Gaza, sipas Komitetit për Mbrojtjen e Gazetarëve (CPJ) dhe Federatës Ndërkombëtare të Gazetarëve (IFJ). Zyra e medias e Gazës ka numrin në më shumë se 140 të vrarë, që mesatarisht është pesë gazetarë të vrarë çdo javë që nga 7 tetori.

Që nga fillimi i luftës, të paktën 34 mijë e 596 palestinezë janë vrarë dhe 77 mijë e 816 të tjerë janë plagosur në Gaza. Më shumë se 8 mijë të tjerë janë të zhdukur, të zhytur nën rrënoja.

Jonathan Dagher, Shefi i tavolinës së RSF-së për Lindjen e Mesme tha në një deklaratë në prill, se gazetarët e Gazës duhet të mbrohen, ata që dëshirojnë duhet të evakuohen dhe portat e Gazës duhet të hapen për mediat ndërkombëtare.

“Të paktët gazetarë që kanë mundur të largohen dëshmojnë për të njëjtin realitet të tmerrshëm të sulmimit, plagosjes dhe vrasjes së gazetarëve… Gazetaria palestineze duhet të mbrohet urgjentisht”, tha ai./UBTNews/

Përktheu nga Al Jazeera: Dionesa Ebibi