Kur kanceri i mëlçisë metastazon në kocka, zakonisht ndodhet në stadin e katërt (IV).

Ky stad shoqërohet me dhimbje të forta kockore, rrezik të lartë për fraktura dhe komplikime si hiperkalcemia (rritje e kalciumit në gjak) dhe kompresioni i palcës kurrizore.

Dhimbja është e vazhdueshme dhe vështirë kontrollohet edhe me ilaçe.

Sipas klinikave si Cleveland Clinic dhe Mayo Clinic, metastazat kockore mund të shkaktojnë lodhje, të përziera, konfuzion, dhe dobësi ose mpirje në gjymtyrë. Kanceri i mëlçisë shpesh zbulohet në faza të vona, sidomos te pacientët me hepatit kronik, cirozë, diabet apo mbipeshë.

Studimet tregojnë se 3% deri në 20% e pacientëve me karcinomë hepatike zhvillojnë metastaza në kocka, kryesisht në shtyllën kurrizore.

Dhimbja është simptoma më e shpeshtë dhe më e rëndë, duke ndikuar drejtpërdrejt në cilësinë e jetës së pacientit.

Trajtimi në këto raste është paliativ, pra synon lehtësimin e dhimbjes dhe përmirësimin e jetës.

Përveç ilaçeve dhe radioterapisë, sot përdoren edhe teknika moderne si ablacioni me radiofrekuencë dhe embolizimi selektiv, që ndihmojnë në kontrollimin e metastazave dhe reduktimin e dhimbjes. /A.Z/UBT News/

Ekspertët zbulojnë se si një nga mjetet më të përdorura çdo ditë mund të strehojë miliona mikrobe.

Furça e dhëmbëve është një nga sendet më të domosdoshme të higjienës personale, por njëkohësisht edhe një nga më të ndoturat.

Ajo mund të strehojë miliona baktere, kërpudha e viruse, përfshirë ato që lidhen me infeksionet në gojë, gripin, herpesin, madje bakteret e jashtëqitjes, raporton BBC. Një furçë, një “ekosistem i vogël”: fijet që lagen e thahen çdo ditë krijojnë kushte ideale për rritjen e mikrobeve.

“Mikrobet në furçat e dhëmbëve vijnë nga tre burime kryesore – nga goja jonë, nga lëkura dhe nga mjedisi ku mbahet furça,” – shpjegon Marc-Kevin Zinn, mikrobiolog në Universitetin Rhine-Waal në Gjermani.

Madje, edhe furçat e reja mund të jenë të kontaminuara. Një studim në Brazil tregoi se gjysma e 40 furçave të reja të blera në dyqane përmbanin tashmë baktere të ndryshme.

Mikrobet e zakonshme dhe ato të rrezikshme

Shumica e mikrobeve në furçë janë të padëmshme dhe vijnë natyrshëm nga goja, si Streptococcus mitis apo Actinomyces, që ndihmojnë në mbrojtjen kundër kariesit. Sipas Vinicius Pedrazzi, profesor i stomatologjisë në Universitetin e Sao Paulos, në to mund të fshihen edhe baktere më të rrezikshme si Streptococci dhe Staphylococci, që shkaktojnë prishje të dhëmbëve dhe sëmundje të mishrave.

Studiuesit kanë zbuluar baktere të traktit tretës, si Escherichia coli dhe Pseudomonas aeruginosa, dhe kërpudhën Candida, e njohur për shkaktimin e mykut oral.

“Pluhuri” i tualetit – burimi më i papritur i ndotjes

Një nga burimet më të neveritshme të kontaminimit është vetë tualeti. Sa herë që tërhiqet uji, krijohet një re mikroskopike pikash uji dhe fekalesh që mund të përhapet deri në 1.5 metra larg. Këto pika mund të përmbajnë viruse si gripi, COVID-19 që bien mbi furçën nëse ajo mbahet afër tualetit.

Një studim në një universitet amerikan gjeti se 60% e furçave të studentëve që ndanin banjo ishin të ndotura me baktere që gjenden në feces. Erica Hartmann, profesoreshë në Universitetin Northwestern (SHBA), thekson se rreziku real është më i ulët nga sa mendohet.

“Shumica e njerëzve nuk sëmuren nga furça” – shpjegon ajo, duke shtuar se shumë baktere të zorrëve nuk mbijetojnë gjatë në ajër. Viruse si herpesi, mund të qëndrojnë aktive në furçë 48 orë, ndaj nuk duhet ndarë furça me të tjerët e as lejuar që furçat të prekin njëra-tjetrën.

Sa i madh është rreziku?

Sipas Zinn, rreziku është i vogël për shumicën e njerëzve, por më i lartë për ata me imunitet të dobësuar. Disa studime kanë zbuluar se disa baktere në furça mbartin gjene rezistente ndaj antibiotikëve, duke i bërë infeksionet më të vështira për t’u trajtuar.

Furçat antibakteriale, megjithëse të reklamuar si zgjidhje higjienike, nuk kanë treguar efikasitet të madh. Disa madje mund të nxisin zhvillimin e baktereve rezistente.

Ekspertët këshillojnë mënyra më të thjeshta e efektive:

Mbajeni furçën në pozicion vertikal, të thajë në ajër dhe pa mbulesë plastike.

Mos e mbani në kuti të mbyllur, pasi lagështia favorizon mikrobet.

Ndërroni furçën çdo 3 muaj ose pas çdo sëmundjeje.

Si ta pastroni siç duhet furçën?

Shpëlarje me ujë shumë të nxehtë;

Zhytje për 5–10 minuta në ujë antiseptik për gojën;

Përdorim të solucioneve që përmbajnë 0.12% klorheksidinë ose 0.05% cetilpiridinium klorid, që janë më efektivët sipas profesor Pedrazzi.

Shkencëtarët po zhvillojnë koncepte të reja si furça dhe pasta probiotike, të cilat synojnë të nxisin rritjen e “baktereve të mira” në gojë.

P.sh bakteret Streptococcus salivarius dhe Limosilactobacillus reuteri ndihmojnë në luftimin e atyre që shkaktojnë karies dhe inflamacion të mishrave.

“Konceptet si fijet bioaktive ose shtresat probiotike mund të ofrojnë mënyra të reja për të ruajtur ekuilibrin mikrobial – por ende kemi shumë për të mësuar,” – përfundon Zinn. /A.Z/UBT News/

Mandarinat janë një nga frutat më të dashura të stinës së ftohtë – të shijshme, aromatike dhe plot vitaminë C.

Jo çdo mandarinë që duket bukur është e ëmbël dhe e lëngshme. Për të mos gabuar në zgjedhje, kushtoni vëmendje detajeve të thjeshta.

1. Ngjyra e lëvores tregon pjekurinë

Ngjyra është treguesi i parë i cilësisë. Mandarinat me lëvozhgë portokalli të errët dhe uniforme zakonisht janë më të pjekura dhe më të ëmbla. Nëse fruti ka nuanca të gjelbra, kjo mund të nënkuptojë se nuk është plotësisht i pjekur ose është më pak lëngshëm.

2. Pesha tregon sasinë e lëngut

Një mandarinë cilësore duhet të ndihet pak më e rëndë se sa duket. Kjo do të thotë se përmban shumë lëng. Ndërsa frutat më të lehta zakonisht kanë më pak tul dhe më shumë fibra të thata.

3. Tekstura e lëvores zbulon freskinë

Lëvozhga duhet të jetë e lëmuar dhe me shkëlqim, shenjë që fruti është i freskët dhe plot lëng. Nëse ajo duket e ashpër, e rrudhosur ose e thatë, mandarina mund të jetë e tejpjekur ose e tharë.

Një lëvozhgë që ndahet lehtë nga fruti tregon se brendësia është e butë dhe e lëngshme. Por kini kujdes nga mandarinat me lëvozhgë shumë të hollë e ngjitëse, sepse shpesh janë më pak të lëngshme.

4. Aroma – testi më i mirë natyral

Një aromë e fortë, e ëmbël dhe karakteristike është shenjë e sigurt që mandarina është e pjekur dhe e shijshme. Frutat pa aromë nuk kanë arritur pjekurinë e plotë dhe mund të jenë më të athëta.

5. Forma dhe shtresa e bardhë e brendshme

Edhe forma ka rëndësi: mandarinat pak të sheshta ose ovale zakonisht janë më të mbushura me tul, ndërsa ato shumë të rrumbullakëta shpesh janë më të thata.

Nëse nën lëkurë ka shtresë të bardhë të hollë dhe të butë (albedo), kjo është shenjë e mirë – fruti është lëngshëm. Ndërsa një shtresë e trashë dhe fibroze mund të tregojë të kundërtën. /A.Z/UBT News/