

Kulturë
Krimet e artit: Përballja me misteret e grabitjeve të artit në botë
Published
1 year agoon
By
Betim GashiNga “Lule lulekuqe” nga Van Gogh, deri te misteri i pazbuluar i veprës së mrekullueshme së Rembrandt, “Krishti në stuhinë në detin e Galilesë”, historia e artit është e mbushur me magji dhe mister. Çdo rrëfim ka një pjesë të humbur, një pikturë e zemrës së artit, që vazhdon të na trondisë në shpirt.
Në vitin 1969, hajdutët vodhën “Lindjen e Krishtit me Shën Françeskun dhe Shën Lorencin”, një pikturë e hershme barok e artistit italian Caravaggio, të cilën artisti e përfundoi në 1609 dhe e cila u var në një kishë në Palermo në ishullin e Siçilisë. Pesëdhjetë e pesë vjet më vonë, vendndodhja e tij mbetet një mister.
“Poppy Flowers”, 1887- Vincent Van Gogh
Duke përshkruar lindjen e Jezusit, vepra e madhe që shtrihej afër 3 metra në lartësi u hoq nga korniza e saj në kishë nga dy hajdutë. Dyshohet se ra në duart e mafisë siciliane.
Pasi krimi famëkeq i artit u hetua nga Byroja Federale e Hetimit të SHBA-së, Interpoli dhe policia italiane, besohet se ai do të mbetet në Siçili dhe mund të arrijë rreth 20 milionë dollarë (18.43 milionë euro). Thuhet se disa anëtarë të mafies kanë tentuar shitjen në tregun e zi, me një të arrestuar në vitin 1981, pasi thuhet se kishte varrosur kryeveprën.
Ndërkohë, pesë piktura me vlerë qindra milionë euro u vodhën nga Muzeu i Qytetit të Artit Modern në Paris në vitin 2010, duke përfshirë “Pëllumbi me bizele të gjelbër” të Pablo Picasso, “Pastoral” të Henri Matisse dhe “Ulliri pranë l’Estaque” të Georges Braque.
Këto gjithashtu nuk janë gjetur kurrë – pavarësisht se hajduti ka dalë në gjyq. Grabitja e paprecedentë franceze u përshkrua nga një zyrtar i qytetit si “një nga ngjarjet më të këqija për qytetin e Parisit, në të njëjtin nivel me zjarrin e Notre Dame, duke shkatërruar tokën për Francën dhe botën”.
The Nativity with Saint Francis and Saint Lawrence, 1609 Caravaggio
Krimet kryesore të pazgjidhura të artit në botë
Caravaggio i humbur prej kohësh, shfaqet në listën e publikuar të FBI-së për 10 krimet më të mira të artit, e cila përfshin gjithashtu vepra të mjeshtrit holandez Van Gogh.
Për shembull, “Lule lulekuqe” me vlerë 55 milionë dollarë, një pikturë e vitit 1887 nga Van Gogh, u vodh dy herë nga Muzeu Mohamed Mahmoud Khalil i Kajros – fillimisht në 1977 para se të gjendej një dekadë më vonë, dhe më pas përsëri në gusht 2010 – e fundit. koha u pa.
Katër piktura nga Van Gogh, Paul Cezanne, Edgar Degas dhe Claude Monet respektivisht u vodhën në vitin 2008 nga një muze zviceran në atë që u përshkrua si një “grabitje arti spektakolar”. Burra të maskuar dhe të armatosur hynë në Koleksionin Emil Bührle në Kunsthaus Cyrih dhe hoqën kryeveprat, përpara se të niseshin me makinë.
Betejat për kthimin e artit të humbur në duart e ligjshme
Fatmirësisht për artdashësit, disa prej këtyre veprave kanë gjetur rrugën e kthimit te pronarët e tyre të ligjshëm. Autorët e grabitjes së Muzeut të Kasafortës së Gjelbër të Dresdenit të vitit 2019, ku u vodhën bizhuteritë e shekullit të 18-të me vlerë më shumë se 113 milionë euro, u blenë para drejtësisë në vitin 2023 – edhe nëse të gjitha bizhuteritë nuk u shfaqën te hajdutët.
Ish-avokati Christopher A. Marinello themeloi Art Recovery International (ARI) me bazë në Mbretërinë e Bashkuar si një mjet për të ndihmuar në rikuperimin e veprave të artit të vjedhura, të grabitura dhe të humbura. Ai dha informacion për të ndihmuar në rikuperimin e bizhuterive të Dresdenit.
Marinello i tha DW se ai mori “një numër këshillash nga burime të ndryshme për vendndodhjen e bizhuterive të vjedhura” dhe ia kaloi informacionin organeve të rendit që hetonin rastin.
“Shumica e punës sonë fillon kur objektet e vjedhura dhe të grabitura ofrohen për shitje,” tha ai për strategjinë e rikuperimit të ARI.
“Ne përpiqemi të ndalojmë shitjen dhe të negociojmë një zgjidhje diskrete me poseduesit dhe viktimat,” shpjegoi Marinello, duke shtuar se marrëveshje të tilla të negociuara jashtë gjykatës shpëtojnë “proceset e shtrenjta gjyqësore publike”.
ARI së fundmi ka ndihmuar gjithashtu në kthimin e ekraneve të Andy Warhol me vlerë 500,000 dollarë nga seria e specieve të rrezikuara të artistit pop. Në fillim të këtij viti, policia spanjolle gjeti gjithashtu një pikturë të artistit britanik Francis Bacon që ishte vjedhur nga një apartament në Madrid në vitin 2015.
Pastoral, 1905 - Henri Matisse
Rikthimi i artit të grabitur nga nazistët
Marinello synon gjithashtu vepra arti të grabitura nga nazistët, duke përfshirë një vepër të piktores polake të artit, Tamara De Lempicka, të titulluar “Myrto”, e cila u vodh nga Franca e kohës së luftës. Gjetja e këtyre kryeveprave të grabitura nga nazistët, shumë nga familjet hebreje dhe tregtarët e artit, është shpesh e vështirë.
“Njerëzit që me vetëdije posedojnë vepra arti të vjedhura ose të grabitura nga nazistët, nuk kanë skrupuj apo prirje morale për të kthyer pronën e dikujt tjetër”, tha Marinello, i cili po kërkon në mënyrë aktive artin e grabitur nga impresionistët francezë Pierre-Auguste Renoir, Camille Pissarro dhe Edgar Degas.
“Individë të tillë fshihen pas ligjeve gjermane të privatësisë për të mbrojtur mallrat e tyre të paligjshme në dëm të viktimave të krimit dhe viktimave të Holokaustit”, shtoi ai. Megjithatë, hetuesi vuri në dukje se një numër veprash të vjedhura vijnë në duart e “tregtarëve të ndershëm dhe shtëpive të ankandeve” të cilët janë të gatshëm të punojnë për t’i kthyer artin.
Në vitin 1976, artisti gjerman i performancës Ulay (1943-2020) vendosi të grabiste në mënyrë simbolike artin nazist kur vodhi pikturën e preferuar të Adolph Hitlerit, “Poeti i varfër” (1839) nga Carl Spitzweg.
I dokumentuar në kamera si pjesë e performancës së tij, Ulay (emri i vërtetë i të cilit ishte Frank Uwe Laysiepen) shëtiti në Galerinë Kombëtare në Berlin, rrëmbeu veprën e artit dhe e çoi me të në enklavën e varfër të emigrantëve të Kreuzberg për ta varur në murin e apartamentit të një familjeje turke. . Megjithatë, përpara se të hynte në banesën e tyre, ai ndaloi në një kabinë telefonike në rrugë dhe thirri autoritetet e muzeut për t’i informuar se ku mund ta merrnin pikturën.
“Unë bëra një deklaratë se ky ishte një veprim demonstrues, jo një vjedhje në kuptimin tradicional,” do të shpjegonte më vonë Ulay. Ai e konsideroi atë një “aksion proteste, në radhë të parë kundër institucionalizimit të artit, së dyti për diskriminimin ndaj punëtorëve të huaj”./UBTNews/
The Poor Poet (1839), Carl Spitzweg
Përktheu nga Deutsche Welle, D.E.
Aktualitet
Në Prishtinë organizohet një mbrëmje kulturore me rastin e 115-vjetorit të lindjes së Shën Nënë Terezës
Published
2 days agoon
August 26, 2025By
UBT News
Me rastin e 115-vjetorit të lindjes së Shën Nënë Terezës dhe 20-vjetorit të bekimit të gurthemelit të Katedrales që mban emrin e saj “Shën Nënë Tereza” në Prishtinë organizohet një mbrëmje solemne kulturore, duke filluar nga ora 19:30.
Ngjarja do të mbahet në ambientet e katedrales dhe ka për qëllim të nderojë jetën, veprën dhe trashëgiminë e pavdekshme të humanistes shqiptare, e cila u bë simbol botëror i dashurisë, përkushtimit dhe mëshirës ndaj të varfërve.
Në këtë mbrëmje të veçantë pritet të performojnë artistë të njohur nga të gjitha trevat shqiptare, të cilët do të sjellin përmes muzikës dhe artit një mesazh mirënjohjeje, paqeje dhe dashurie në nder të figurës së Shën Nënë Terezës, e njohur nga mbarë bota si “Nëna e madhe e Globit”.
“Unë gjithmonë e kam në zemër popullin tem shqiptar. Shumë e luti Zotin që paqja e tij të vijë në zemrat tona, në gjitha familjet tona, në gjithë botën. Luti shumë për fukarat e mij dhe për mua dhe motrat e mija. Unë lutem për juve”, këto janë fjalët e Shën Nënë Terezës.
Nobelistja shqiptare Gonxhe Bojaxhiu-Nëna Terezë u lind më 26 gusht 1910 në Shkup, atëherë pjesë e Vilajetit të Kosovës në Perandorinë Osmane. Pasi kishte jetuar në Maqedoni për tetëmbëdhjetë vjet, ajo u shpërngul në Irlandë dhe më pas në Indi, ku jetoi pjesën më të madhe të jetës së saj.
Nënë Tereza themeloi Misionarët e Bamirësisë, një kongregacion fetar i cili në vitin 2012 kishte më shumë se 4.500 motra dhe ishte aktiv në 133 shtete.
Nënë Tereza është nderuar me çmimet dhe nderimet më të larta, duke përfshirë: më 1962 Çmimin e Paqes Ramon Magsaysay dhe 1979 Çmimin Nobel për Paqe.
Më 19 tetor 2003, ajo u lumturua dhe u quajt “Tereza e Bekuar e Kalkutës”. Për t’u kanonizuar në shenjtore, asaj duhej t’i njihej një mrekulli e dytë, në bazë të rregullave të kishës katolike.
Një mrekulli e dytë i është njohur nga Papa Françesku, në dhjetor 2015, duke i hapur rrugën që ajo të shpallet e shenjtë nga Kisha Katolike e Romës. Kanonizimi i saj është bërë më 4 shtator 2016, një ditë para 19-vjetorit të vdekjes së saj (5 shtator), ku njihet edhe si dita e saj e festës.
Një figurë e diskutueshme si gjatë jetës dhe pas vdekjes së saj, Nënë Tereza u admirua gjerësisht nga shumë njerëz për veprat e saj bamirëse.
Aktualitet
I jepet lamtumira e fundit Artur Zhejit, gazetarit që Kosovën e bëri çështje të parë
Published
3 days agoon
August 25, 2025By
UBT News
Personalitete të jetës publike, politikës, miq, kolegë dhe qytetarë i dhanë sot lamtumirën e fundit gazetarit dhe publicistit të njohur Artur Zheji ndërsa zhvilluan homazhe në nderim të tij në Universitetin e Arteve të Bukura në Tiranë.
Në këtë universitet, Zheji ka përfunduar studimet për regjisurë, por gjithashtu ka kaluar edhe një pjesë të mirë të jetës së tij.
Zheji ka qenë drejtues i Radio Televizionit Shqiptar, i Agjencisë Telegrafike Shqiptare, por edhe në media të tjera të shkruara dhe vizive.
Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja u shpreh se pas ekranit, Zheji ka qenë akoma më artist e krijues dhe do të ishte shumë më tepër në vitet që do vinin.
“Humbje e rëndë, e parakohshme. Një personazh me shumë ngjyra, me shumë botë, me shumë përfshirje në jetën publike dhe në jetën e vendit. Nuk e kam arritur në akademi, por natyrisht që e njoh Zhejin si të gjithë ju, si gazetar e publicist. Pas Zhejit në ekrane, me siguri ka qenë një Zheji tjetër akoma më artist e krijues e do ishte shumë më tepër në vitet që do vinin, por fatkeqësisht jeta është ndonjëherë shumë e ashpër në këto ngjarje që janë kaq të papritura. Nuk dimë si të ngushëllojmë familjen e botën që ai la. Ikje shumë e parakohshme”, u shpreh Gonxhja pas homazheve në Akademinë e Arteve.
Aktorët e mirënjohur Rajmonda Bulku dhe Timo Flloko vlerësuan Zhejin si një analist të jashtëzakonshëm, por edhe një artis i madh në shpirt.
“Lindi i lirë, i mençur i kulturuar. Luftoi tërë jetën e tij për të thënë fjalën e drejtë. Elokuenca e Turit është e pakrahasueshme. Do na mungojë shumë, jo vetëm ne që e kishim afër dhe e donim shumë dhe e vlerësonim, por të gjithë atyre që donin ta dëgjonin zërin e Turit, një zë të lirë, një fjalë të drejtë, të mençur dhe besoj se do ta mbajnë në mendje ashtu siç ishte Turi, i drejtë dhe i mençur”, tha për gazetarët aktorja Bulku pas homazheve.
Aktori Timo Flloku u shpreh se “Tur Zheji ishte një personalitet i dimensioneve të jashtëzakonshme, nuk flas në prerjen politike apo si një analist i jashtëzakonshëm, por do të thoja atë që Arturi ishte në artis i madh në shpirt, me një sensibilitet të thellë. Kam patur miqësi të afërt me të. Zoti e rrëmbeu nga ne, iku shumë shpejt”.
Historiani dhe ish-ministri i Jashtëm, Paskal Milo vlerësoi kontributin e Zhejit jo vetëm në media, por edhe në çështje të rëndësishme si ajo e Kosovës.
“Me Artur Zhejin kam rreth 28 vjet që jam njohur. Më ka marrë intervistën e parë si gazetarë në Romë, kur unë isha në pozitën e Ministrit të Jashtëm dhe që aty vendosëm një bashkëpunim shumë miqësorë që vazhdoi edhe më tej. Arriti në majën e publicistikës shqiptare, me një stil të veçantë, një fjalor tejet të përpunuar që ndërthurej mes një gazetarie ekspresive, por dhe mendimi të thellë filozofik. Ajo kulturë e madhe që ky njeri rrezatonte, jo vetëm kur ishte në mediumet publike, por edhe jetën personale, kishe çfarë të bisedoje me të. Artur Zheji është një nga gazetarët më të shquar që është marrë me çështjen kombëtare në tërësi, por veçanërisht Kosovën. Arturi e bëri çështje të parë të profesionit të tij dhe madje temat e tij, diskutimet dhe programet e tij kanë patur në qendër çështjen kombëtare. Për këtë spikaste në mënyrë të veçantë”, tha Milo.
Humbja e tij e papritur ka tronditur jo vetëm familjen, por edhe kolegët dhe opinionin publik, të cilët e shihnin si një figurë me integritet dhe profesionalizëm të lartë.
Kulturë
Cirku Kombëtar i Shqipërisë shfaqet në festivalin “Faerbi” në Zyrih
Published
3 days agoon
August 25, 2025By
UBTNews
Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, ka njoftuar se Cirku Kombëtar po merr pjesë në festivalin “Faerbi” që po zhvillohet në Wetzikon, afër Zyrihut në Zvicër.
Në një postim në Facebook, Rama ka ndarë me ndjekësit një seri fotografish nga trupa e cirkut, duke përshkruar performancën e tyre me fjalët:
“Trupa jonë magjike pushtoi për tre netë skenën e ‘Faerbi Festival’ në Wetzikon–Zyrih, duke sjellë ngjyra, energji dhe diversitet kulturor për publikun”.
Lifestyle
Nuk dini çfarë të bëni në fundjavë? Ja disa sugjerime për ju!
Published
5 days agoon
August 23, 2025By
UBT News
Ka shumë mënyra për ta kaluar fundjavën në mënyrë të këndshme, varësisht nga preferencat dhe nevojat e tua.
Ja disa ide që mund t’ë ndihmojnë të bësh fundjavën më të bukur:
Kaloni kohë për t’u relaksuar, duke bërë dush të ngrohtë, duke lexuar një libër që të pëlqen, ose duke dëgjuar muzikën tënde të preferuar.
Përdorimi i disa minutave për të medituar ose bërë ushtrime yoga mund të ndihmojë në uljen e stresit dhe përmirësimin e mirëqenies.
Nëse ke mundësi, një shëtitje në natyrë ose një ngjitje në një mal mund të jetë mundësi e shkëlqyer për të shkarkuar energjitë e akumuluara dhe për të shijuar bukuritë e natyrës.
Pasi ta kesh gjetur vendin e bukur, bëj piknik, të kalosh kohë me miqtë ose familjen, ose të shijosh vakt të thjeshtë në ajër të pastër.
Mund të organizosh një darkë të thjeshtë me miqtë ose një aktivitet të veçantë për familjen, si një film ose një lojë.
Mund të telefonosh dikë që nuk e ke takuar për një kohë të gjatë e të kalosh kohë duke biseduar për jetën, kujtime dhe planet.
Vizita në muze, galeri arti ose një shfaqje mund të jetë mundësi për të mësuar diçka të re dhe për të pasuruar jetën tënde kulturore.
Mund të mësosh diçka të re, si të luash një instrument, të bësh pikturë ose të përpiqesh me një hobby tjetër që e ke lënë mënjanë.

Piloti kroat i KFOR-it dhe partnerja e tij nga Mitrovica arrestohen për spiunazh në favor të Listës Serbe

Studentët e Muzikës në UBT dhe profesori Blerim Emerllahu marrin pjesë në edicionin e 9-të të Festivalit të Klarinetës në Poloni

Londinezët ofrojnë 50 milionë euro për mesfushorin, ndërsa katalanasit kërkojnë 60

Turqia merr sërish komandën e KFOR-it

Raporti 24 orësh nga Policia e Kosovës

Qytet japonez propozon kufizimin e kohës para ekranit në dy orë jashtë punës dhe shkollës

UBT – Pionier i Mekatronikës në rajon: Masteri që siguron aftësi dhe punësim

AirPods Pro 3 mund të prezantohen këtë vjeshtë me sensor për rrahjet e zemrës

Sulmuan katër persona me thikë në Lipjan, arrestohen të dyshuarit
Të kërkuara
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT organizon debat rreth zgjerimit të BE-së dhe ruajtjes së vlerave evropiane
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT – Institucioni privat me më së shumti programe të akredituara nga Agjencia e Akreditimit të Kosovës
-
Lajmet nga UBT3 months ago
UBT rilicencohet nga MAShTI për ofrimin e arsimit profesional në katër drejtime të rëndësishme shëndetësore
-
Kërkime2 months ago
Profesori i UBT-së, Musa Sabedini, publikon punim shkencor në revistën ndërkombëtare JGPSCD në SHBA