Lajmet

Kriza e Perusë është një përrallë paralajmëruese për demokracitë

Peruja po përballet me protesta të dhunshme.

Published

on

Nga Stefano Pozzebon

Peruja po përballet me dhunën më të keqe politike gjatë dekadave të fundit, por ankesat e protestuesve s’janë të reja; pasqyrojnë atë që sistemi ka dështuar të ofrojë për më shumë se 20 vjet.

Protestat që u nxitën nga rrëzimi i ish-presidentit Pedro Castillo muajin e kaluar, janë protestat më intensive që u zhvilluan në jug të vendit, ku dhjetëra njerëz mbetën të vdekur si pasojë e përleshjeve të dhunshme me forcat e sigurisë gjatë javëve të fundit.

Ky rajon, rreth vargmalit të Andeve, ku ndodhen disa prej vendeve më të famshme arkeologjike të Perusë, si rrënojat e lashta të Machu Picchu dhe qyteti i Cusco, është gjithashtu një nga më të varfërit në vend.

Ditët e fundit, protestuesit nga ky dhe rajone të tjera rurale të Perusë udhëtuan drejt kryeqytetit Lima, madje edhe për ditë të tëra – për t’i shprehur ankesat e tyre udhëheqjes së vendit dhe për të kërkuar dorëheqjen e presidentes aktuale, Dina Boluarte.

Zemërimi i tyre nxjerr në pah një krizë shumë më të thellë demokratike. Pas vitesh të ndyra politike, Peruja është një vend që s’ndjen dashuri për demokracinë, si presidenca ashtu edhe kongresi janë gjerësisht të diskredituar dhe të perceptuar si institucione të korruptuara.

Një sondazh i vitit 2021 nga LABOP, një laborator kërkimor kërkimor në Universitetin Vanderbilt, zbuloi se vetëm 21% e peruanëve janë të kënaqur me sundimin demokratik, më së paku në çdo vend në Amerikën Latine dhe Karaibe përveç Haitit.

Në mënyrë shqetësuese, më shumë se gjysma e peruanëve që morën pjesë në atë sondazh thanë se pushtimi ushtarak i vendit do të justifikohej me një shkallë të lartë korrupsioni.

Në thelb të krizës janë kërkesat për kushte më të mira jetese, të cilat nuk janë plotësuar qe dy dekada që nga rivendosja e sistemit demokratik në vend. Peruja është një nga demokracitë më të reja në Amerikë, ku zgjedhjet e lira dhe të ndershme u rivendosën në vitin 2001 pas rrëzimit të liderit të krahut të djathtë, Alberto Fujimori.

Ekonomia e Perusë lulëzoi si nën pushtetin e Fujimorit ashtu edhe në vitet që pasuan pas ardhjes së demokracisë, duke tejkaluar pothuajse çdo tjetër në rajon falë eksporteve të fuqishme të lëndëve të para dhe investimeve të huaja të shëndetshme. Termi Lima Consensus u krijua për të përshkruar sistemin e politikave të tregut të lirë që elitat peruane promovuan për të nxitur bumin ekonomik.

Megjithatë edhe pse ekonomia lulëzoi, institucionet shtetërore u dobësuan në thelb nga një filozofi qeverisëse që reduktoi në minimum ndërhyrjen e shtetit.

Që në vitin 2014, profesori Steven Levitsky i Universitetit të Harvardit, vuri në pah një paradoks të veçantë peruan: Ndërsa në shumicën e demokracive opinioni publik pasqyron gjendjen e ekonomisë, në Peru vlerësimet rreth presidencës vazhdimisht ranë gjatë viteve 2000, edhe përkundër rritjes ekonomike.

Levitsky theksoi mangësitë në siguri, drejtësi, arsim dhe shërbime të tjera bazë nga qeveritë e njëpasnjëshme të Perusë si kërcënime për qëndrueshmërinë e demokracisë së re.

Pandemia e koronavirusit vetëm sa e përkeqësoi këtë dobësi strukturore në thelbin e shoqërisë peruane. Ndërsa shumë vende zgjeruan rrjetat e sigurisë sociale për të kundërshtuar ndikimin e dëmshëm ekonomik të bllokimeve, Peruja nuk kishte asnjë rrjet për t’u rikthyer.

Sipas Kombeve të Bashkuara, mbi gjysma e popullatës peruane nuk kishin qasje në ushqim të mjaftueshëm gjatë muajve të pandemisë, pasi virusi u përhap në të gjithë vendin. Të dhënat nga Universiteti Johns Hopkins tregojnë se Peruja regjistroi numrin më të lartë të vdekjeve per-capita në botë për shkak të koronavirusit.

Ekonomia e vendit është rikthyer në rrugën e duhur pas goditjes pandemike – PBB-ja e Perusë u rrit me 13.3% mahnitëse në vitin 2021 – por besimi i publikut në institucionet demokratike ka rënë, ashtu siç parashikoi Levitsky.

Një sondazh i publikuar në shtator të vitit 2022 nga IEP tregoi se 84% e peruanëve nuk e miratuan performancën e Kongresit. Ligjvënësit perceptohen jo vetëm si ndjekës të interesave të tyre në Kongres, por janë të lidhur edhe me praktika korruptive.

Frustrimet e vendit janë reflektuar në presidencën e tij prej vitesh. Gjashtë presidentë janë ndërruar në më pak se 5 vjet.

Paraardhësi i saj Castillo u ngrit në pushtet në zgjedhjet e përgjithshme të vitit 2021. Ai vlerësohej si njeriu që do t’i ofronte vendit një fillim të ri. Por polarizimi dhe kaosi rreth presidencës së tij, përfshirë akuzat për korrupsion dhe përpjekjet e shumta për shkarkim nga Kongresi, të cilat Castillo i hodhi poshtë si të motivuara politikisht – vetëm sa përkeqësuan tensionet para-ekzistuese.

Ashtu si në shumë rajone të tjera të Amerikës Latine, adresimi i këtyre çështjeve kërkon ndryshime strukturore në aspektin e barazisë sociale dhe ekonomike, trajtimin e krizës së kostos së jetesës dhe luftimin e korrupsionit.

Në të gjithë rajonin, pandemia ka dëshmuar një kontroll të realitetit pas vitesh zhvillimi ekonomik dhe social nën regjimet demokratike, duke dhënë përshtypjen se Amerika Latine më në fund e kishte lënë pas shpine epokën e grushteve të shtetit, diktaturave dhe revoltës.

Peruja e sotme mund të jetë një përrallë paralajmëruese për çdo demokraci që dështon t’i shërbejë popullit të saj dhe që rrotullohet mbi vetveten./UBTNews/

Lajmet

​Osmani e liderët politikë po diskutojnë mbi datën e zgjedhjeve lokale

Published

on

By

Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani dhe përfaqësuesit e partive politike po mbajnë sot takim mbi caktimin e datës së zgjedhjeve lokale.

Të parët që erdhën në takim ishin nga Lëvizja Vetëvendosje, Guxo, Alternativa dhe liderët e disa prej partive të komuniteteve jo shumicë.

Lëvizja Vetëvendosje në këtë takim përfaqësohet nga nënkryetarja, Albulena Haxhiu dhe jo nga kryetari Albin Kurti.

Në takim ka ardhur edhe kryetari i PDK-së, Memli Krasniqi, kryetari i LDK-së, Lumir Abdixhiku dhe kryetari i AAK-së, Ramush Haradinaj. Ndërkaq, në këtë takim nuk u panë zyrtarë të Listës Serbe.

Continue Reading

Lajmet

Danimarka konfirmon dërgimin e të burgosurve në Kosovë më 2027

Published

on

By

Të burgosurit e parë nga Danimarka pritet të transferohen në burgun në Gjilan në pjesën e parë të vitit 2027, konfirmuan nga Shërbimi danez i Burgjeve për Radion Evropa e Lirë.

Ky shërbim tha se institucioneve të Kosovës u janë dorëzuar kërkesa specifike për renovimin dhe përshtatjen e burgut të Gjilanit.

…duke përfshirë një ndërtesë të re për punësim dhe ambiente të reja për vizitorë. Ne presim që puna të nisë këtë verë, kurse gjatë gjysmës se parë të vitit 2027, pritet që burgu të vihet në përdorim”, tha Shërbimi danez i Burgjeve.

Danimarka tha se kjo është një detyrë komplekse, pasi bëhet fjalë për një burg të Kosovës që duhet të funksionojë sipas rregullave daneze.

Shërbimi i Burgjeve tha se kjo është një detyrë sfiduese, duke nisur me renovimin e ndërtesave dhe përshtatjen e tyre sipas nevojave të Danimarkës. Po ashtu, përfaqësuesit danezë kanë zhvilluar vizita të rregullta në objektin e burgut në Gjilan, me qëllim që të planifikohen punët që do të realizohen.

Një gjë e tillë, më 23 maj është konfirmuar për REL-in edhe nga drejtori i përgjithshëm i Shërbimit Korrektues të Kosovës, Ismail Dibrani, i cili ka deklaruar se “të burgosurit nga shteti danez pritet të vendosen në burgun e qytetit të Gjilanit në prillin e 2027-s”.

Megjithatë, ai ka thënë se procesi i renovimeve ende nuk ka nisur.

Transferimi i të burgosurve është pjesë e një marrëveshjeje dhjetëvjeçare mes Kosovës dhe Danimarkës, e cila parasheh shfrytëzimin e Institucionit Korrektues në Gjilan për dërgimin e 300 të burgosurve nga shteti danez.

Kuvendi i Kosovës e ratifikoi marrëveshjen më 23 maj 2024, dy vjet pasi ajo ishte nënshkruar.

Sipas marrëveshjes, personat që do të transferohen nuk do të jenë shtetas të Danimarkës.

Më herët, Ministria e Drejtësisë e Danimarkës kishte deklaruar për REL-in se të burgosurit të cilët do t’i dërgojë në burgun e Gjilanit janë persona të dënuar me dëbim nga Danimarka.

Megjithatë, shteti danez është zotuar se nuk do të sjellë të burgosur me rrezikshmëri të lartë.

Ata nuk do të jenë të dënuar për krime lufte, terrorizëm, apo persona me çrregullime të rënda mendore.

Në këmbim të këtij transferimi, Kosova do të përfitojë mbi 200 milionë euro.

Një pjesë do të investohet në Shërbimin Korrektues, ndërsa pjesa tjetër në energji të ripërtërishme.

Sipas marrëveshjes, Danimarka ka premtuar një tarifë fillestare prej pesë milionë eurosh për të mbuluar periudhën e tranzicionit, që nga hyrja në fuqi e marrëveshjes deri në funksionalizimin e plotë të burgut.

Shërbimi i danez i Burgjeve konfirmoi për REL-in se tashmë kanë paguar shumën fillestare.

Pas kësaj, pagesat do të bëhen çdo tre muaj, në varësi të numrit të të burgosurve të pranishëm në institucion./rel

Continue Reading

Lajmet

Limaj: Zgjidhja përfundimtare nuk varet vetëm nga ne

Published

on

By

Kryetari i Nismës Socialdemokrate, Fatmir Limaj tha se zgjidhja përfundimtare nuk varet vetëm nga partia e tij, por edhe nga të tjerët. Ai u shpreh i bindur se shpejt do të formohen institucionet, por shtoi se duhet të ketë marrëveshje politike.

Kreu i Nismës tha se secili subjekt politik e ka përgjegjësinë dhe se “secili subjekt politik e ka në agjendë të shterojë alternativa të ndryshme”.

Tani më, tash e sa kohë janë zhvillimet e njëjta. S’ka dilemë që qytetarët e Kosovës presin sa më shpejt formimin e institucioneve. Unë besoj që dalëngadalë po afrohet koha dhe besoj shumë shpejt Kosova do t’i ketë institucionet e veta. Shpresoj secili subjekt politik e ka një agjendë të vetën për t’i shteruar alternativat e ndryshme. Ajo që është e qartë është se duhet të ketë një marrëveshjeve politike, e cila do t’i jap Kosovës institucionet, edhe në parlament edhe në qeveri.” është shprehur Limaj.

Ndërsa përmendi edhe takimin e ftuar nga presidentja Vjosa Osmani për zgjedhjet lokale.

Takimet kanë ndodhur dhe do të ndodhin. Sot e kemi edhe me presidenten dhe besoj që takimet e tilla janë lajme të mira kudo që ndodhin, pavarësisht se nga kush thirren. Për faktin që shihet që është një përpjekje për të gjetur zgjidhjen, besoj që do të ketë pjekuri të mjaftueshme që në një moment të caktuar të vijmë edhe te zgjidhja. Nisma është e gatshme për të dhënë kontributin e vet dhe të jetë e përgjegjshme, të ofrojë zgjidhje mbi bazën e fuqisë politike dhe mundësisë tonë politike, secili subjekt merr përgjegjësinë e vet, ne si parti politike jemi pozicionuar kemi dëshirë që të ofrojmë zgjidhje duke parë nevojën që të kalohet kjo krizë. Edhe a do të jetë kjo zgjidhje përfundimtare, nuk varet më nga vetëm ne, varet edhe nga të tjerët”, shtoi Limaj.

Continue Reading

Lajmet

Haradinaj: Kurti po e ushtron kundërligjshëm rolin e kryeministrit

Published

on

By

Deputeti i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës, Daut Haradinaj tha se kryeministri në detyrë, Albin Kurti “po qëndron kundërligjshëm në këtë pozitë”.

Kemi bërë diçka shumë më shumë se sa vetë edhe zotëri Kurti në të kaluarën që ka ofruar për kryetaren e Kuvendit. Pra, është më e rëndësishme për zotëri Kurtin, Albulena në këtë rast, se sa konstituimi i Kuvendit. Mendoj që kemi qeveri kundërligjshëm, një njeri që i mban dy pozita edhe vjen deputet edhe ushtron rolin e kryeministrit është e kundërligjshme, gabim është çfarë po ndodhë po çfarë të bëjmë”, deklaroi Haradinaj.

Haradinaj tha se e vlerëson deputeten Albulena Haxhiu, por qëndrimi i tyre është i njëjtë.

Ne kemi ofruar propozimin para se të nominohet zonja Haxhiu. Kush e mban mend seancën e parë, të datës 15, ne kemi thënë që jemi të gatshëm të votojmë dy kandidatet. Me kalimin e kohës kjo është bllokuar në pozicionin e zonjës Haxhiu, por personalisht unë e vlerësoj edhe si njeri edhe si familje, por ne e kemi bërë një ofertë dhe i qëndrojmë asaj oferte. Ne jemi të gatshëm sot të votojmë nëse e ndërrojnë emrin e kandidatit”, shtoi ai.

Continue Reading

Të kërkuara