Lajmet
Kristofor Kolombi, dritë-hijet e eksploruesit që u garantoi evropianëve dominimin e botës
Ai është një nga eksploruesit më të famshëm të historisë.
Published
4 years agoon
By
Betim GashiShumica e njerëzve e njohin emrin e Kristofor Kolombit. Ai është një nga eksploruesit më të famshëm të historisë, edhe pse arritjet dhe trashëgimia e tij, janë sot shumë të diskutueshme. Kolombi mund të mos e ketë zbuluar Amerikën, por ai ndërmori disa udhëtime në këtë kontinent, të cilat ndihmuan në fillimin e Epokës së Eksplorimeve.
Teksa lavdërohet për arritjet e tij, ai kritikohet për keqtrajtimin e popullatave indigjene dhe madje edhe të ekuipazhit të tij. Ja çfarë mund të mos dini mbi jetën e ndërlikuar të Kristofor Kolombit.
Shumica e historianëve besojnë se ai lindi në Xhenova të Italisë
Konsensusi i shumicës së historianëve është se Kristofor Kolombi lindi në Republikën e Gjenovës (ose Xhenovës), në atë që më vonë do të bëhej Italia. Data e saktë e lindjes së tij nuk dihet, por vlerësohet se ai ka lindur diku në vitin 1451. Ka të ngjarë që nëna e tij ishte Suzana Fontanaroza, dhe babai i tij ishte një tregtar i leshit i quajtur Domeniko Kolombo.
Por ekziston edhe teoria, sipas së cilës Kolombi ishte nga Portugalia
Italianët kanë pretenduar prej kohësh se Kristofor Kolombi ishte njëri prej tyre. Por jo të gjithë janë dakord mbi vendlindjen e eksploruesit të famshëm. Në vitin 2012, profesori i Universitetit të Lisbonës, Fernando Branko, botoi një libër që pretendon se Kolombi ka lindur në fakt në Portugali.
Sipas kësaj teorie, Kolombi ishte në fakt një njeri i quajtur Pedro Ataide, dhe emri Kolombiishte një maskim. Pedro Ataide dyshohet se vdiq gjatë një beteje detare në vitin 1476. Por Branko pretendohet se ai mbijetoi, dhe zbarkoi në brigjet Algarve në Portugalinë Jugore.
Një nga të dhënat e para historike të Kolombit, e përshkruan atë duke notuar larg një anijeje që po mbytej. Pjesa më e madhe e provave që paraqet Branko, mund të konsiderohen si rastësore. Por teoria e tij, nënvizon faktin se sa shumë detaje mungojnë në të dhënat historike të jetës së hershme të Kolombit.
Udhëtimi i Kolombit drejt Amerikës nisi nga Spanja, dhe jo Italia
Për ta bërë edhe më konfuze çështjen e përkatësisë së tij etnike, Kolombi nuk e kreu udhëtimin e tij të famshëm nën flamujt e Italisë apo Portugalisë. Në fundin e shekullit XV, ai hartoi një plan për të gjetur një kalim të ri drejt Indive Lindore, duke lundruar këtë herë nga Perëndimi.
Nëse udhëtimi i tij do të ishte i suksesshëm, fitimet që do të arkëtonte nga një rrugëalternative e tregtimit të erëzave, mund ta bënin atë të pasur. Por fillimisht ai kishte nevojë për fonde për të nisur ekspeditën e parë.
Mbretëresha Izabela I e Kastiljes dhe Mbreti Ferdinand II i Aragonës, ranë më në fund ranë dakord që ta sponsorizonin udhëtimin e tij. Kështu në gushtin e vitit 1492, ai udhëhoqi anijet“Pinta”, “Nina” dhe “Santa Maria” në udhëtimin e tyre nga porti i Palos në Spanjë drejt asaj që quhej “Bota e Re”.
Anijet me të cilat lundroi drejt Amerikës ishin një makth për të
Dy anije më të vogla që përbënin flotën e Kristofor Kolombit, “Nina” dhe “Pinta” ishin karavela të teknologjisë së fundit për kohën. Ato ishin të famshme për velat e tyre aerodinamike, ishin më të lehta në peshë, dhe për pasojë më të shpejta në lundrim.
Por nga ana tjetër ishin shumë jo komode për marinarët. E vetmja kabinë që ndodhej nëpjesën e prapme të anijes, ishte e rezervuar për kapitenin e saj. Pjesa tjetër e 20 deri në 30 anëtarëve të ekuipazhit, ishin të detyruar të flinin në kuvertën e ngushtë.
Situata ishte pak më e mirë në bordin e anijes “Santa Maria”, e cila ishte më e madhe, dhe ku kishte kabina si për Kolombin ashtu edhe për ekuipazhin e tij. Gjithsesi marinarët ishin nëprag të rebelimit në kohën kur flota e tij, arriti në ishullin e Bahamasit pas afro 2 muajshlundrim në det.
Nuk ishte i pari evropiani i parë që zbuloi Amerikën e Veriut
Për shekuj me radhë, Kolombi është cilësuar gabimisht si zbuluesi i Amerikës së Veriut, një kontinent ku qytetërimi njerëzor kishte lulëzuar tashmë prej mijëra vjetësh. Por edhe titulli i evropianit të parë, që udhëtoi në kontinentin amerikan, është i pasaktë.
Eksploruesi viking Leif Erikson e mund Kolombin në këtë aspekt me gati rreth 500 vite mëherët. Besohet se ai zbarkoi në Njufaundlend të Kanadasë rreth vitit 1000. Ndërkohëlegjendat sugjerojnë madje se murgjit irlandezë udhëtuan në Kanada nga Deti i Veriut përpara udhëtimit të Eriksonit apo Kolombit.
Udhëtimi i tij në vitin 1492, nuk ishte vetmi në Amerikën e Veriut
Pas kontaktit të tij fillestar me Amerikën në vitin 1492, Kolombi u rikthye disa herë atje. Ai u kthye në Spanjë për më pak sesa 1 vit. Ndërkohë në shtatorin e vitit 1493 kaloi Atlantikun për herë të dytë. Pastaj kaluan 5 vite para se të niste udhëtimi i tij i tretë në Amerikën e Veriut në vitin 1498, kur ai u arrestua me akuzën e keqtrajtimit të banorëve vendas.
Udhëtimi i tij i katërt dhe i fundit në Karaibe ndodhi në vitin 1502. Kolombi nuk e zbuloi asnjëherë Kinën apo Indinë apo arin që kërkonte, por ia doli të terrorizonte dhe të skllavëronte banorët vendas të ishujve atje. Kolombi vdiq 20 maj 1506.
Dita e Kolombit u bë një festë kombëtare në SHBA në vitin 1937, por jo të gjithë janë adhurues të eksploruesit të famshëm
Në vitin 1937, presidenti amerikan Frenklin Ruzvelt e shpalli 12 tetorin si Ditën e Kolombit, dhe kjo falë ndikimit të një grupi katolik të quajtur “Kalorësit e Kolombit”. Në vitin 1971, presidenti Riçard Nikson krijoi versionin modern të Ditës së Kolombit, duke vendosur që ajo të festohej të hënën e dytë të çdo muaji tetor.
Por kjo nuk do të thotë se të gjithë janë adhurues të kësaj feste. Për shkak të keqtrajtimit ndaj amerikanëve vendas dhe njerëzve të tjerë indigjenë, shumë shtete dhe qytete në SHBArefuzojnë ta kremtojnë Ditën e Kolombit. Në vend të saj ata zgjedhin Ditën e Popujve Indigjenë, ndërsa të tjerët festojnë Ditën e Leif Erikson për të nderuar eksploratorin e famshëm viking./bota.al
You may like
Lajmet
REL: Kurti: Kosova dhe Serbia duhet t’i normalizojnë marrëdhëniet
Published
10 hours agoon
December 24, 2025By
UBTnews
Kosova dhe Serbia duhet t’i “normalizojnë” marrëdhëniet mes vete, tha kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, në një intervistë për agjencinë e lajmeve AFP, disa ditë para mbajtjes së zgjedhjeve të parakohshme parlamentare. Megjithatë, ai tha se ky proces është i vështirë.
Kurti është në pushtet që nga viti 2021 dhe dy vjet pasi mori pushtetin, arriti Marrëveshjen për rrugën drejt normalizimit të raporteve dhe Aneksin e zbatimit të saj, por marrëveshja ende nuk është zbatuar.
“Ne duhet t’i normalizojmë raportet me Serbinë”, tha Kurti. “Por, normalizimi i raporteve me një fqinj që ka regjim autoritar dhe që nuk të njeh, dhe po ashtu nuk i pranon krimet e kryera gjatë luftës, është shumë i vështirë”, shtoi ai.
Tensionet mes dy vendeve vazhdimisht janë të larta dhe një rikthim i trazirave do t’i ofronte Rusisë mjete për ta destabilizuar Kosovën.
“Ne kemi një marrëveshje për normalizim”, tha Kurti duke iu referuar marrëveshjes së vitit 2023, të arritur nën ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian.
“Ne duhet ta zbatojmë, që nënkupton njohje të ndërsjellë mes shteteve, të paktën njohje de facto”.
Kjo marrëveshje, me 11 nene, veç tjerash parasheh një nivel të vetëmenaxhimit për komunitetin serb në Kosovë, njohje të ndërsjellë të simboleve shtetërore, që Serbia të mos bllokojë anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare, dhe kërkon nga Prishtina dhe Beogradi që t’i zbatojnë, po ashtu, të gjitha marrëveshjet e mëhershme të arritura gjatë dialogut.
Por, për të rinisur dialogu, Serbia “duhet ta dorëzojë Millan Radoiçiqin”, tha Kurti, duke iu referuar ish-nënkryetarit të Listës Serbe, i cili ka marrë përgjegjësinë për sulmin e armatosur ndaj Policisë së Kosovës në Banjskë më 2023.
Kurti tha se shpreson që “BE-ja, Franca dhe Gjermania do t’i bëjnë presion” Serbisë që ta dorëzojë Radoiçiqin, ndaj të cilit dhe disa personave të tjerë Kosova ka ngritur aktakuzë për sulmin në Banjskë.
Që nga shtatori i vitit 2023, disa ditë para sulmit të armatosur në Banjskë, nuk është mbajtur asnjë rund i nivelit të lartë në Bruksel, teksa bisedimet në nivel kryenegociatorësh kanë vazhduar, por nuk kanë prodhuar ndonjë marrëveshje.
Serbia po ashtu nuk ka ndërprerë raportet me Rusinë, pavarësisht luftës në Ukrainë, dhe Beogradi varet nga energjia ruse.
“Ka shumë lidhje” mes dy shteteve, tha Kurti, dhe nëse Rusia vendos ta destabilizojë rajonin, “në marshin e saj drejt Evropës Perëndimore, mund të llogarisë në Serbinë si aleat. Dhe, kjo është shqetësuese për shtetin tonë. Por, ne po punojmë me partnerët tanë për të parandaluar një gjë të tillë”.
Kosova, që shpreson t’i bashkohet NATO-s, së voni ka hequr tarifat ndaj produkteve amerikane dhe është pajtuar që të pranojë deri në 50 migrantë nga shtetet e treta që do të dëbohen nga SHBA-ja. Deri më tani, në Kosovë ka arritur vetëm një migrant.
“Nuk po kërkojmë asnjë ndihmë financiare në këmbim”, tha Kurti. “Ne po e bëjmë këtë për të ndihmuar SHBA-në, që është partnerja, aleatja dhe mikja jonë”, shtoi Kurti, i cili nuk e përjashtoi mundësinë e arritjeve të marrëveshjeve të ngjashme edhe me vendet evropiane.
Lajmet nga UBT
Punëtori statistikore për studentët e Psikologjisë në UBT me ligjëruese nga ShBA
Published
11 hours agoon
December 24, 2025By
Driton Iseni
Fakulteti i Psikologjisë në UBT, nën organizimin e Asst. Prof. Elona Krasniqi, organizoi me sukses një punëtori statistikore me ligjëruese të ftuar Besjana Krasniqi, kandidate doktorante në Psikologji Zhvillimore të Aplikuar në Universitetin e Maryland, Baltimore County (UMBC), ShBA, si dhe pjesë e Laboratorit për Zhvillimin e Fëmijëve, Familjes dhe Shkollës.
Punëtoria u zhvillua në kuadër të lëndës Metodologji e Avancuar Kërkimore dhe ishte i dedikuar për studentët e programit master në Psikologji. Qëllimi kryesor i këtij aktiviteti ishte avancimi dhe praktikimi i njohurive statistikore, me fokus në përdorimin e modeleve parashikuese përmes analizave të regresionit.
Gjatë punëtorisë, studentët u angazhuan në mënyrë aktive përmes ndërveprimeve dinamike, shembujve konkretë nga kërkimi empirik, testimit të hipotezave kërkimore duke përdorur programin SPSS, si dhe interpretimit të rezultateve statistikore. Ky format praktik u mundësoi studentëve të lidhin teorinë me aplikimin real në kërkimin shkencor.
Ky aktivitet kontribuoi në ngritjen e kapaciteteve shkencore dhe profesionale të studentëve, duke promovuar njëkohësisht rrjetëzimin profesional dhe bashkëpunimin ndërkombëtar me studiues dhe profesionistë nga institucione prestigjioze. Punëtoria është në përputhje me planin strategjik të UBT-së për zhvillimin e kapaciteteve kërkimore profesionale, si në nivel institucional ashtu edhe në atë kombëtar.

Lajmet nga UBT
Burim Bajraktari ndan përvojën ndërkombëtare me studentët e Dizajnit në UBT
Published
12 hours agoon
December 24, 2025By
Driton Iseni
Javën e kaluar, në ambientet e Bibliotekës në Parkun Shkencor, Inovativ dhe Teknologjik të UBT-së, u mbajt një ligjëratë me karakter edukativ dhe profesional, e organizuar për studentët e vitit të tretë të programit Dizajn i Integruar – specializimi Enterier. Ligjërata u zhvillua në kuadër të lëndës Semiotikë dhe Estetikë, nën udhëheqjen e profesoreshës Ardita Rizvanolli.
I ftuar ishte Burim Bajraktari, Arkitekt Kryesor dhe CEO i studios arkitekturore MODIUM, i cili ndau me studentët përvojën e tij shumëvjeçare profesionale në fushën e arkitekturës dhe dizajnit. Bajraktari ka përfunduar studimet pasuniversitare në Kingston University London në vitin 2011 dhe ka ndërtuar karrierën e tij përmes angazhimeve profesionale në Londër dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Gjatë ligjëratës, ai prezantoi rrugëtimin e tij profesional, duke filluar nga projektet e hershme të vizualizimit 3D, themelimi i shërbimeve arkitekturore në vitin 2008, si dhe procesin e ribrandimit strategjik në vitin 2015, i cili çoi në krijimin e studios MODIUM. Sot, kjo studio njihet për qasjen e saj bashkëkohore, dizajnet e qëndrueshme dhe trajtimin estetik të hapësirës.
Ligjërata u karakterizua nga diskutime interaktive, ku studentët patën mundësi të bëjnë pyetje dhe të njihen më nga afër me sfidat, mundësitë dhe realitetin e profesionit të arkitektit dhe dizajnerit të enterierit. Ky takim shërbeu si një urë lidhëse mes teorisë akademike dhe praktikës profesionale, duke i motivuar studentët për zhvillimin e mëtejmë të aftësive të tyre kreative dhe profesionale.
Aktivitete të tilla dëshmojnë përkushtimin e UBT-së në ofrimin e përvojave praktike dhe frymëzuese për studentët, duke i përgatitur ata për tregun e punës dhe sfidat e industrisë së dizajnit dhe arkitekturës.
Lajmet
Gjykimi ndaj Thaçit dhe të tjerëve nis më 24 shkurt
Published
13 hours agoon
December 24, 2025By
UBTnews
Gjykata Speciale ka njoftuar se seanca “vepra kundër administrimit të drejtësisë” ndaj Thaçit dhe të tjerëve do të fillojë më 24 shkurt të vitit tjetër.
Tutje njoftohet se do të bëhet paraqitja e provave, marrja në pyetje e dëshmitarëve dhe procedura të tjera administrative.
“Më 22 dhjetor 2025, pas marrjes së parashtrimeve nga palët, Gjykatësi i Vetëm Kristofer Gosnell miratoi udhëzime mbi zhvillimin e gjykimit në çështjen gjyqësore të Hashim Thaçit, Bashkim Smakajt, Isni Kilajt, Fadil Fazliut dhe Hajredin Kuçit, që është planifikuar të fillojë më 24 shkurt 2026.Udhëzimet përcaktojnë rregulla praktike për aspekte si karakteri publik i procesit, nxjerrja e dokumenteve, paraqitja e provave, marrja në pyetje e dëshmitarëve, si dhe aspekte të tjera procedurale që synojnë garantimin e një gjykimi të drejtë dhe efikas.”, thuhet në njoftim
REL: Kurti: Kosova dhe Serbia duhet t’i normalizojnë marrëdhëniet
Punëtori statistikore për studentët e Psikologjisë në UBT me ligjëruese nga ShBA
Burim Bajraktari ndan përvojën ndërkombëtare me studentët e Dizajnit në UBT
Gjykimi ndaj Thaçit dhe të tjerëve nis më 24 shkurt
Pesë të lënduar nga aksidenti në rrugë Mitrovicë-Leposaviq, përfshihet vetura e policisë
Punëtorët e KEK-ut protestojnë, demantojnë deklaratën e Kryeshefit për pagat
Shpërthim në Moskë, tre të vdekur, mes tyre dy policë
Ndërpritet seanca për sulmin në kanalin Ibër Lepenc, mbrojtja kërkoi përjashtimin e prokurorit
Ekstradohen nga Gjermania dhe Franca dy persona të kërkuar nga Kosova
Të kërkuara
-
Aktualitet2 months agoProfesoresha e UBT-së, Marigona Bekteshi-Ferati, fituese e bursës prestigjioze Fullbright Visiting Scholar, Profesor Vizitor dhe Post Doktoraturë
-
Lajmet3 months agoUBT shpall thirrjen për Konferencën Ndërkombëtare të Gjuhës dhe Kulturës 2025
-
Rajoni2 months agoU mbajt Mbledhje Komemorative në nder të Prof. Dr. Faton Kabashit në UBT Prizren
-
Rajoni3 months agoUBT hap thirrjen për punime shkencore në Konferencën Ndërkombëtare MBE 2025
