Kulturë

“Kjo nuk ishte bota ku unë ëndërroja që ti të jetoje”. Fragment prekës nga romani i Wanda Lamonica

Është një dialog mes një nëne dhe të birit të saj, në momentet e një lufte, njësoj si lufta e tanishme mes Rusisë dhe Ukrainës.

Published

on

Fragmenti i mëposhtëm është përkthyer nga romani “I papaveri susurrano al tramonto”, i autores Wanda Lamonica (ende nuk është përkthyer në shqip). Është një dialog mes një nëne dhe të birit të saj, në momentet e një lufte, njësoj si lufta e tanishme mes Rusisë dhe Ukrainës. 

– “Mami, ku po shkojmë?” – pyeti Alexei.
– “Merr diçka pa të cilën nuk jeton dot dhe fute në këtë çantë. Nxito”, – i tha Luba duke futur një batanije në një thes të madh.
– “Nëse kjo është një lojë, nuk më pëlqen. E bëjmë një herë tjetër. A mund të ha pak supë të nxehtë tani?” – pyeti Alexei i mërzitur.
– “Kujtohu të marrësh diçka që të duhet vërtet. Mos harro arushin Otto, pasi ai të ka ndihmuar gjithmonëkur ke pasur ankthe. Ai do të na shpëtojë të gjithëve, ke për ta parë”, – i tha e ëma, Luba, duke u përpjekur të ruante qetësinë.
– “Por pse i ke marrë këto thasë? Nuk është nata e Vitit të Ri”, – tha Alexei, i cili po fillonte të kishte frikë.
– “Nuk ka asnjë festë. Duhet të përpiqemi të gjejmë një vend të sigurtë. Dikush ka nisur luftën”.
– “Luftë? Këtu tek ne? Ne s’kemi lidhje fare me këtë gjë. Unë mund t’ia kthej Levit bllokun e artë. Nuk kam për t’ia marrë më, të betohem. Vetëm të lutem më lër të rri në shtëpinë time”, – i tha me lutje fëmija, duke bashkuar duart e tij të vogla.

Në atë moment ndodhi një shpërthim, jo shumë larg, i cili i dha fund mendimeve të pafajshme të fëmijës. Një tym i madh gri u ngrit në ajër duke e vështirësuar pamjen e qiellit blu.
– “Zemër, nuk është faji yt. Është faji i atyre që komandojnë”, – i tha Luba me gjakun të ngrirë nga frika.
– “Po mësuesja a e di? Sot u kthye Gunn në shkollë. Iu desh një vit që të shërohej dhe bombave nuk u intereson që ajo u lodh duke qenë e sëmurë. Duhet t’i rriten akoma flokët. Pse ata që komandojnë nuk luajnë me bomba mes njëri-tjetrit dhe ne të tjerëve të na lënë në paqe?” – pyeti në mënyrë të pafajshme Alexei.

Luba u ul në lartësinë e Alexeit, e përqafoi fort të birin, me krenari dhe njëkohësisht, me dëshpërim tëthellë.
– “Më vjen keq, Alexei. Kjo nuk ishte bota ku unë ëndërroja që ti të jetoje”, – i tha ajo dhe u ngrit për tëpërfunduar së bëri gati gjërat. – “Je gati, zemër?” – e pyeti pak më vonë.
– “Jam i vogël, nuk jam gati gati të vdes”.
– “Do të shkojë çdo gjë shumë mirë”, – i tha e ëma për ta qetësuar.
– “Kështu thoshte edhe nëna kur ishte keq, por më pas nuk e pashë më”. – Alexei shtrëngoi fort duart nësy, sikur të donte të fshinte lotët. “Por çfarë kuptimi kishte të jepje përshtypjen e një fëmije të guximshëm, kur as të rriturit nuk ishin të guximshëm?” mendonte ai.

– “Ma”, – tha Alexei më në fund. – “Pa Rodolfin nuk shkoj gjëkundi.
– “Rodolfi do të vijë me ne”, – ia ktheu Luba, ndërkohë që qenushi ishte strukur në një cep të shtëpisë dhe i shihte duke tundur bishtin mes këmbëve. Më pas, Luba i vëshi të birit xhupin, ia hoqi letrat, bishtat e lapsave nga xhepat dhe futi në to biskota dhe copa buke.
– “Po babi, ku është babi?” – pyeti Alexei i habitur.
– “Ai tha se do të kthehet shumë shpejt dhe se deri atëherë, ti do të jesh burri i shtëpisë”.
– “Por ne nuk do të kemi më shtëpi”, – i tha Alexei. – “Dhe as që dua të jem burri i shtëpisë”./bota.al

Kulturë

Muzeu “Onufri” rekord vizitorësh, 100 mijë në 10 muaj

Published

on

Në zemrën historike të Beratit, mes mureve të lashta të kalasë, Muzeu i ikonografisë “Onufri” po përjeton një moment të artë, duke thyer rekorde të vizitueshmërisë. Për herë të parë në historinë e tij, kjo oazë e artit ikonografik shqiptar ka mirëpritur mbi 100 mijë vizitorë në vetëm dhjetë muaj, një arritje që shënon një kapërcim të jashtëzakonshëm të interesit për thesarin kulturor që ky muze mbart.

Drejtori i Qendrës Muzeore Berat, Miklor Pasku, i emocionuar për këtë sukses, deklaroi për ATSH-në se muaji tetor ishte veçanërisht frytdhënës, duke vulosur këtë arritje të paprecedentë. Rritja e vizitueshmërisë me 40% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar flet për një përmirësim të dukshëm në tërheqjen e turistëve, të cilët kryesisht janë të huaj, pjesë e grupeve të organizuara nga agjenci turistike vendase dhe ndërkombëtare.

Polakët, spanjollët, italianët, francezët dhe shumë të tjerë kanë përjetuar magjinë e ikonave të Onufrit, të shndritshme në nuancat e purpurta dhe të arta, të cilat mbartin në vete shpirtin dhe frymën e shekullit të XVI-të. Vizitat nga grupmosha mbi 40 vjeç mbeten më të shpeshtat, por Pasku theksoi se kufijtë e moshës janë zgjeruar, duke pritur një rritje të ndjeshme edhe të vizitorëve vendas, që gjithnjë e më shumë zgjedhin të zbulojnë pasuritë e kulturës së tyre.

Muzeu “Onufri”, që mban emrin e kryemjeshtrit të pikturës ikonografike shqiptare, është vendosur në ambientet e kishës së mrekullueshme “Fjetja e Shën Marisë” brenda kalasë së Beratit. Që nga themelimi më 27 shkurt 1986, kjo katedrale madhështore, një kryevepër e arkitekturës pas-bizantine, ka qëndruar si një urë që lidh të kaluarën e lavdishme me të tashmen, duke sjellë në jetë artin dhe shpirtin shqiptar në çdo detaj të ikonave të saj të papërsëritshme.

Muzeu, përveçse një vend i trashëgimisë së shenjtë, është një simbol i krenarisë kombëtare që vazhdon të ndriçojë traditën dhe artin ikonografik për brezat e sotëm dhe të ardhshëm. Ky vit i jashtëzakonshëm është dëshmi e dashurisë së vizitorëve për një thesar të rrallë që mbijeton në shekujt, duke e bërë Beratin një qendër pelegrinazhi kulturor për mbarë botën./UBTNews/

 

 

Continue Reading

Kulturë

Historia e Kosovës në tri pullat e reja postare – Një dëshmi e rrënjëve parahistorike!

Published

on

Posta e Kosovës ka prezantuar sot një emision të veçantë të pullave postare të titulluar “Antropomorfet”, një projekt që ndriçon dhe ruan trashëgiminë e lashtë të Kosovës. Ky emision përfshin tri pulla postare, të cilat paraqesin figurinat me formë njerëzore, të punuara nga dora e njeriut, që datojnë nga periudha parahistorike, një dëshmi e kulturës dhe artit të popullatave që kanë banuar në këto troje.

Figurinat antropomorfe, të gjetura gjatë gërmimeve arkeologjike në Kosovë, i përkasin periudhave të ndryshme, duke filluar nga epoka e neolitit e deri në antikitet. Ndër lokalitetet e njohura ku janë zbuluar këto artefakte janë Bardhoshi, me zbulime që datojnë rreth 5000 vjet p.e.s., Barileva, Tjerrtorja – Prishtinë, Fafos – Mitrovicë, si dhe shumë vende të tjera që kanë dhënë prova të pasura të ekzistencës dhe zhvillimit kulturor në këto rajone. Këto figura antropomorfe pasqyrojnë besimet, jetën shpirtërore dhe praktikat e lashta të banorëve të hershëm të Kosovës, duke përbërë një pjesë të vyer të trashëgimisë kulturore të vendit.

Përmes këtyre pullave, Posta e Kosovës synon jo vetëm të mbrojë dhe të promovojë këtë trashëgimi të rëndësishme, por edhe ta prezantojë Kosovën në skenën ndërkombëtare. Pullat, të cilat shfaqin rrënjët e thella dhe historinë e pasur të popullit të Kosovës, janë një ftesë për qytetarët, koleksionistët dhe bizneset që të marrin pjesë në këtë përvojë unike, duke ndihmuar në ruajtjen dhe përhapjen e këtij thesari kulturor.

Ky emision i ri jo vetëm që përbën një element të rëndësishëm për koleksionistët dhe historianët, por edhe nxit krenarinë kombëtare, duke bërë që trashëgimia e Kosovës të jetë e njohur dhe e çmuar në mbarë botën./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Urtësia e pajtimtarit: Një kapitull i shkruar nga Anton Çetta!

Published

on

Anton Çetta, njëri nga veprimtarët më të shquar shqiptar në fushën e pajtimit të gjaqeve, ka lënë një trashëgimi të vyer në historinë e kulturës dhe shoqërisë shqiptare. Sot, më 4 nëntor, shënohet 29-vjetori i vdekjes së tij, një rast për të reflektuar mbi ndikimin e tij të thellë dhe përkushtimin e jashtëzakonshëm që ka treguar gjatë jetës së tij.

Anton Çetta njihej për urtësinë e tij të pazakontë dhe për punën e palodhur në mbledhjen e folklorit shqiptar, duke kontribuar në ruajtjen dhe promovimin e traditave kulturore. Megjithatë, kontributi më i rëndësishëm i tij mbetet angazhimi në Lëvizjen e pajtimit të gjaqeve, e cila mori hov në fillim të viteve ’90, në një kohë kur shoqëria shqiptare përballeshin me pasojat e një historie të gjatë të konflikteve dhe hasmërisë.

Kjo lëvizje, e cila kishte për qëllim të pajtonte armiqësitë mes shqiptarëve, u udhëhoq nga ai si një figurë e respektuar dhe e njohur, e cila mundi të bashkonte studentët dhe intelektualët e kohës në një përpjekje të përbashkët për paqe dhe harmonizim. Pjesëmarrësit në këtë lëvizje e shihnin Çettën si një udhëheqës të natyrshëm, i cili me mençuri dhe ndjeshmëri promovonte dialogun dhe mirëkuptimin.

Përmes punës së tij, ai krijoi një platformë që ndihmoi në uljen e tensioneve dhe rikthimin e besimit mes komuniteteve, duke e bërë të mundur që shumë familje të pajtoheshin pas viteve të ndarjeve dhe konfliktit. Veprimtaria e Anton Çettës përfaqëson një mesazh të fuqishëm për domosdoshmërinë e dialogut dhe pajtimit në shoqëri, një mësim që vazhdon të jetë aktual edhe sot. 

Me kalimin e viteve, kujtimi i tij është ruajtur dhe është bërë simbol i përpjekjeve për paqe dhe bashkëjetesë, duke u shndërruar në një figurë të rëndësishme në historinë e shqiptarëve. Në këtë përvjetor, është e rëndësishme të nderojmë kontributin e tij dhe të vazhdojmë të ndjekim rrugën e paqes dhe harmoni./UBTNews/

Continue Reading

Kulturë

Tryezë shkencore ndërkombëtare “Shqipja midis gjuhëve indoeuropiane, origjina dhe lashtësia e saj”

Published

on

Akademia e Shkencave e Shqipërisë, në bashkëpunim me Institutin e Gjuhësisë Krahasuese dhe Indoeuropiane, si dhe Institutin e Albanologjisë pranë Universitetit “Ludwig Maximilian” të Mynihut, organizoi tryezën shkencore ndërkombëtare me temë “Shqipja midis gjuhëve indoeuropiane, origjina dhe lashtësia e saj”. Ky eveniment do të zhvillohet gjatë dy ditëve, më 4 dhe 5 nëntor, dhe do të përfshijë referime nga mbi 25 studiues nga Shqipëria dhe vendet e tjera të botës.

Veprimtaria u çel nga Kryetari i Akademisë së Shkencave, akademik Skënder Gjinushi, i cili shprehu mirënjohjen për pjesëmarrësit dhe theksoi rëndësinë e këtij takimi në kontekstin e avancimit të studimeve gjuhësore.

Tryeza shkencore ka si objektiv shqyrtimin e arritjeve më të fundit në fushën e gjuhësisë indoeuropiane, të mbështetura në metoda të kombinuara ndërdisiplinore. Në qendër të diskutimeve do të jetë artikulli i botuar në revistën prestigjioze “Science” nga profesor Paul Heggarty dhe 33 bashkautorë, i cili, duke u mbështetur në të dhënat e gjuhësisë historike-krahasuese, arrin në përfundimin se origjina e gjuhës së përbashkët indoeuropiane daton rreth 8100 vjet më parë, me një degëzim që nisi rreth 1000 vjet më vonë.

Studimi përfshin gjithashtu gjuhën shqipe dhe variantet e saj: variantin standard, gegërishten dhe arbërishten. Analizat krahasuese dhe statistikore tregojnë se shqipja ka patur një shkëputje të hershme rreth 6000 vjet më parë, çka do të diskutohet gjerësisht në konferencë. Pritet që referuesi kryesor të theksojë ndarjen e hershme të shqipes dhe kalimin e paraardhësve të shqiptarëve në lëvizjen lindje-perëndim drejt Gadishullit ballkanik, në vend që në degëzimin verior përmes stepës.

Akad. Gjinushi, në fjalën e tij, theksoi se kjo tryezë është një hap përpara në vazhdën e arritjeve të Kuvendit të Dytë të Studimeve Albanologjike, i organizuar në Tiranë tri vjet më parë. Ai përmendi se studimi i Heggarty-t dhe bashkautorëve ka ngjallur një interes të madh, jo vetëm në mesin e dijetarëve albanologë, por në të gjithë komunitetin akademik, duke sjellë në vëmendje rëndësinë e identifikimit të origjinës së gjuhës shqipe.

“Popujt janë të ndjeshëm ndaj origjinës dhe identitetit të tyre. Çfarë po konfirmohet nga studimet e reja jo vetëm që nuk bie ndesh me arritjet e indoeuropeistikës, por e forcon, e saktëson dhe e pasuron atë,” tha akademiku Gjinushi.

Ky takim shkencor pritet të prodhojë diskutime të frytshme dhe konkluzione që do të ndihmojnë në avancimin e njohurive mbi gjuhën shqipe dhe vendin e saj midis gjuhëve indoeuropiane./ATSH/

Continue Reading

Të kërkuara