Kulturë

“Kjo nuk ishte bota ku unë ëndërroja që ti të jetoje”. Fragment prekës nga romani i Wanda Lamonica

Është një dialog mes një nëne dhe të birit të saj, në momentet e një lufte, njësoj si lufta e tanishme mes Rusisë dhe Ukrainës.

Published

4 years ago

March 31, 2022

Betim Gashi

Fragmenti i mëposhtëm është përkthyer nga romani “I papaveri susurrano al tramonto”, i autores Wanda Lamonica (ende nuk është përkthyer në shqip). Është një dialog mes një nëne dhe të birit të saj, në momentet e një lufte, njësoj si lufta e tanishme mes Rusisë dhe Ukrainës.

– “Mami, ku po shkojmë?” – pyeti Alexei.
– “Merr diçka pa të cilën nuk jeton dot dhe fute në këtë çantë. Nxito”, – i tha Luba duke futur një batanije në një thes të madh.
– “Nëse kjo është një lojë, nuk më pëlqen. E bëjmë një herë tjetër. A mund të ha pak supë të nxehtë tani?” – pyeti Alexei i mërzitur.
– “Kujtohu të marrësh diçka që të duhet vërtet. Mos harro arushin Otto, pasi ai të ka ndihmuar gjithmonëkur ke pasur ankthe. Ai do të na shpëtojë të gjithëve, ke për ta parë”, – i tha e ëma, Luba, duke u përpjekur të ruante qetësinë.
– “Por pse i ke marrë këto thasë? Nuk është nata e Vitit të Ri”, – tha Alexei, i cili po fillonte të kishte frikë.
– “Nuk ka asnjë festë. Duhet të përpiqemi të gjejmë një vend të sigurtë. Dikush ka nisur luftën”.
– “Luftë? Këtu tek ne? Ne s’kemi lidhje fare me këtë gjë. Unë mund t’ia kthej Levit bllokun e artë. Nuk kam për t’ia marrë më, të betohem. Vetëm të lutem më lër të rri në shtëpinë time”, – i tha me lutje fëmija, duke bashkuar duart e tij të vogla.

Në atë moment ndodhi një shpërthim, jo shumë larg, i cili i dha fund mendimeve të pafajshme të fëmijës. Një tym i madh gri u ngrit në ajër duke e vështirësuar pamjen e qiellit blu.
– “Zemër, nuk është faji yt. Është faji i atyre që komandojnë”, – i tha Luba me gjakun të ngrirë nga frika.
– “Po mësuesja a e di? Sot u kthye Gunn në shkollë. Iu desh një vit që të shërohej dhe bombave nuk u intereson që ajo u lodh duke qenë e sëmurë. Duhet t’i rriten akoma flokët. Pse ata që komandojnë nuk luajnë me bomba mes njëri-tjetrit dhe ne të tjerëve të na lënë në paqe?” – pyeti në mënyrë të pafajshme Alexei.

Luba u ul në lartësinë e Alexeit, e përqafoi fort të birin, me krenari dhe njëkohësisht, me dëshpërim tëthellë.
– “Më vjen keq, Alexei. Kjo nuk ishte bota ku unë ëndërroja që ti të jetoje”, – i tha ajo dhe u ngrit për tëpërfunduar së bëri gati gjërat. – “Je gati, zemër?” – e pyeti pak më vonë.
– “Jam i vogël, nuk jam gati gati të vdes”.
– “Do të shkojë çdo gjë shumë mirë”, – i tha e ëma për ta qetësuar.
– “Kështu thoshte edhe nëna kur ishte keq, por më pas nuk e pashë më”. – Alexei shtrëngoi fort duart nësy, sikur të donte të fshinte lotët. “Por çfarë kuptimi kishte të jepje përshtypjen e një fëmije të guximshëm, kur as të rriturit nuk ishin të guximshëm?” mendonte ai.

– “Ma”, – tha Alexei më në fund. – “Pa Rodolfin nuk shkoj gjëkundi.
– “Rodolfi do të vijë me ne”, – ia ktheu Luba, ndërkohë që qenushi ishte strukur në një cep të shtëpisë dhe i shihte duke tundur bishtin mes këmbëve. Më pas, Luba i vëshi të birit xhupin, ia hoqi letrat, bishtat e lapsave nga xhepat dhe futi në to biskota dhe copa buke.
– “Po babi, ku është babi?” – pyeti Alexei i habitur.
– “Ai tha se do të kthehet shumë shpejt dhe se deri atëherë, ti do të jesh burri i shtëpisë”.
– “Por ne nuk do të kemi më shtëpi”, – i tha Alexei. – “Dhe as që dua të jem burri i shtëpisë”./bota.al

Lifestyle

Sekretet e mëngjesit që dallojnë njerëzit inteligjentë nga të tjerët

Published

11 hours ago

October 31, 2025

UBT News

Njerëzit vërtet inteligjentë përdorin fillimin e çdo dite për të rritur produktivitetin e tyre.

1. Zgjohen para agimit

Njerëzit inteligjentë e kanë të thjeshtë zgjimin para agimit. Ata dalin nga shtrati e kanë qëllime për ditën që duan t’i përmbushin para mesditës. Njerëzit normalë shpesh e urrejnë zgjimin e hershëm.

2. Nuk shtypin kurrë butonin “snooze”

Shumë prej nesh vendosin të zgjohen herët, por sapo alarmi tingëllon, shtypim snooze. Njerëzit inteligjentë e dinë rëndësinë e daljes nga shtrati me alarmin e parë. Të shtypësh snooze mund të të lodhë më shumë dhe të shqetësojë orën e brendshme të trupit, duke sjellë probleme gjumi dhe shëndeti. Prandaj, rezistojini tundimit dhe dilni nga shtrati menjëherë.

3. Pijnë ujë

Njerëzit inteligjentë e dinë se duhet të hidratojnë trupin fillimisht. Uji në mëngjes përfiton metabolizmin, zvogëlon oreksin dhe e mban trupin të hidratuar gjatë gjithë ditës. Mos e nis me kafe mëngjesin.

4. Prioriteti i mëngjesit të shëndetshëm

Edhe pse koha është e ngarkuar, njerëzit inteligjentë e dinë rëndësinë e një mëngjesi të mirë. Nëse nuk kanë kohë në mëngjes, përgatitin ushqimin natën.

5. Nuk bëjnë scroll në telefon

Kontrolli i telefonit sapo zgjohemi është zakon. Ata e shmangin këtë, sidomos “doomscrolling”-un, sepse ai shkakton lodhje mendore dhe rrit ankthin.

6. Bëjnë ushtrime herët

Nga vrapi i gjatë deri te yoga, njerëzit inteligjentë e dinë që aktiviteti fizik në mëngjes është kyç.

7. Lexojnë

Leximi në mëngjes, veçanërisht jo fantazi, aktivizon mendjen dhe e përgatit për ditën. Njerëzit inteligjentë lexojnë 10-15 faqe çdo mëngjes, duke filluar ditën me mendje aktive, para se sfidat e punës të bëhen të vështira.

8. Shkruajnë në ditar

Metoda 3-5 faqe pas zgjimit, për të liruar mendjen. Njerëzit inteligjentë e përdorin këtë për të filluar ditën me mendje të qartë. Njerëzit normalë nuk mund ta imagjinojnë të shkruajnë kaq shumë faqe sapo të zgjohen.

9. Qëndrojnë larg inbox-it

Njerëzit inteligjentë nuk kontrollojnë email-in sapo zgjohen, sepse e dinë që dita e tyre do jetë e ngarkuar me e-mail-e. Ata zgjedhin kohën për veten e tyre para se të përfshihen në punë.

10. Praktikojnë vetëvlerësime ditore

Të flasësh me vete pozitivisht mund të duket qesharake për disa, por njerëzit inteligjentë e dinë se afirmimet e përditshme rrisin vetëbesimin, përgatitjen për ditën dhe zvogëlojnë stresin.

11. Bëjnë dush të ftohtë

Pak gjëra duken më të rënda se të dalësh nga shtrati i ngrohtë për një dush të ftohtë. Por përfitimet janë të mëdha: përshpejton metabolizmin, qarkullimin e gjakut, ul simptomat e depresionit dhe ankthit, dhe përmirëson energjinë. /A.Z/UBT News/

Kulturë

Kur arti bëhet shpresë: “La vita è bella” e përjetshme e Roberto Benignit

Published

12 hours ago

October 31, 2025

UBT News

Në ditëlindjen e Roberto Benignit, kinematografia botërore e kujton me dashuri dhe admirim njërën nga figurat më të ndritura të artit italian – aktorin, regjisorin dhe skenaristin që i dhuroi njerëzimit një nga veprat më të paharrueshme të historisë së filmit: “La vita è bella” (Jeta është e bukur).

Ky film, i realizuar në vitin 1997, mbetet një kryevepër që tejkalon kufijtë e kinemasë. Në të, Benigni arrin të ndërthurë me mjeshtëri humorin e pastër italian me tragjedinë e thellë të Holokaustit, duke e kthyer dhimbjen në poezi dhe shpresën në një akt të fuqishëm rezistence.

Historia e Guido-s – një burrë i thjeshtë që përdor imagjinatën për ta mbrojtur djalin e tij nga tmerret e kampit të përqendrimit, mbetet dëshmi e jashtëzakonshme e forcës së dashurisë dhe optimizmit njerëzor, edhe përballë së keqes më ekstreme.

Ajo që e bën “Jeta është e bukur” kaq të paharrueshme është aftësia unike e Benignit për ta kthyer tragjedinë në një himn për jetën.

Ai na mëson se humori nuk e mohon dhimbjen, por e zbut atë; se bukuria nuk shuhet në errësirë, përkundrazi, ndriçon kur shpresa duket më e brishtë.

Filmi u shpërblye me tre çmime “Oscar”, për aktorin më të mirë, filmin më të mirë në gjuhë të huaj dhe muzikën origjinale duke e vendosur Benignin në panteonin e legjendave të kinemasë botërore.

Por më shumë se çdo trofe, është ndikimi i filmit që vazhdon të jetojë: brez pas brezi e rizbulon si një kujtesë të përjetshme se dashuria dhe imagjinata janë armët më të forta të njeriut ndaj së keqes.

Në këtë ditë të veçantë, bota e kujton Roberto Benignin jo vetëm si një artist të madh, por edhe si një njeri që na dhuroi një mesazh të pavdekshëm: pavarësisht gjithçkaje, jeta është e bukur. /A.Z/UBT News/

Kulturë

Subvencionet e QKK-së: Tre filma artistikë që do t’i mbushin kinematë në 2025

Published

1 day ago

October 30, 2025

UBT News

Tre filmat “Lost Frames”, “Adet” dhe “Lumi” janë shpallur fitues në kategorinë Filmi i metrazhit të gjatë artistik në konkursin vjetor të Qendrës Kinematografike të Kosovës (QKK) për subvencionimin e projekteve filmike për vitin 2025.

“Lost Frames”, me producent Valon Bajgora dhe regjisor e skenarist Samir Karahoda, ka marrë mbështetjen më të lartë financiare, në vlerë 303,000 euro.

Filmi “Adet”, i prodhuar nga N.SH. CMB, me producent Shkumbin Istrefi, regjisor Mentor Shala e skenariste Lyra Xhoci, u subvencionua me 280,000 euro.

Filmi i tretë fitues, “Lumi”, i prodhuar nga ASHA SH.P.K., me producent Alban Zogiani dhe regjisor e skenarist Edon Rizvanolli, ka përfituar 230,000 euro.

Këto projekte u përzgjodhën pas konkursit publik të QKK-së, të hapur më 22 maj 2025, ku u dorëzuan 126 aplikime në 11 kategori të ndryshme filmike.

Pas procesit të vlerësimit profesional, Komisioni financiar i QKK-së miratoi mbështetjen për gjithsej 48 projekte filmike.

Juria ndërkombëtare e përzgjedhjes ishte e përbërë nga: Gentian Koçi, Hassan Oswald, Roshanak Behesht Nedjad, Soňa Morgenthalová, Visar Morina, Dea Gjinovci, Eneos Çarka, Iber Deari, Sevdije Kastrati dhe Shpëtim Selmani.

Ndërsa Komisioni financiar, në përbërje të Ilir Gjocaj, Fitim Shala dhe Virgjina Peja, ka aprovuar përfundimisht listën e projekteve që do të subvencionohen gjatë vitit 2025. /A.Z/UBT News/

Lifestyle

Si të zhbllokoni lavamanin me sodë buke dhe uthull?

Published

1 day ago

October 30, 2025

UBT News

Një lavaman i bllokuar mund të jetë i bezdisshëm. Uji që kullohet ngadalë, zhurmat e gurgullimës ose era e keqe janë shenja që në tuba ka një bllokim.

Nëse uji nuk kalon fare ose del përsëri në sipërfaqe, problemi është më i rëndë. Shkaktarët më të zakonshëm janë flokët, yndyra, mbetjet e sapunit, ushqimi apo produktet e tualetit. Në disa raste, bllokimi mund të vijë nga dëmtime ose vendosje e gabuar e tubave — situatë që kërkon ndihmën e një hidrauliku.

Megjithatë, për bllokime të lehta, mund të provoni zgjidhje të thjeshtë me dy përbërës që zakonisht i keni në shtëpi: sodë buke dhe uthull.

Çfarë ju nevojitet?

Një çajnik me ujë të vluar

240 ml ujë të vluar

240 ml uthull

120 g sodë buke

Hapat që duhet të ndiqni:

Hidhni ujë të vluar në lavaman për të zbutur yndyrat dhe papastërtitë. Në një enë, përzieni 240 ml ujë të vluar me 240 ml uthull.

Shtoni 120 g sodë buke dhe menjëherë derdhni përzierjen në lavaman, lëreni të qëndrojë rreth 1 orë. Gjatë kësaj kohe do të formohen flluska që ndihmojnë në shpërbërjen e bllokimit. Pas një ore, shpërlani lavamanin me ujë shumë të nxehtë për rreth një minutë.

Nëse bllokimi nuk është larguar plotësisht, mund të përdorni një spiral pastrues (tel fleksibël) për të pastruar më thellë.

Pse funksionon kjo metodë?

Kur soda e bukës reagon me uthullën, krijohet një reaksion kimik që prodhon dioksid karboni (gaz). Ky gaz formon flluska dhe presion, të cilat ndihmojnë në zhbllokimin dhe pastrimin e mbetjeve brenda tubave. /A.Z/UBT News/