Filmi artistik “Udha e shkronjave”, një prodhim i vitit 1978 nga stafi i Radio Televizionit Shqiptar (RTVSH), ka lënë gjurmë të pashlyeshme në historinë e kinematografisë shqiptare, shkruan KultPlus.

Bazuar në tregimin “Buka dhe Thika” të Dhimitër Shuteriqit, filmi trajton një tematikë të thellë dhe patriotike. Ai rrëfen historinë e Mësues Dhaskal Todrit, një patriot që, duke sakrifikuar pasurinë dhe jetën e tij, sjell në Shqipëri një ngarkesë me shkronja tunxhi për krijimin e shtypshkronjës së parë në gjuhën shqipe.

Përmes këtij rrëfimi prekës, shfaqet kontrasti mes sakrificës sublime të patriotit dhe moskuptimit të një karvanxhiu të thjeshtë, ndërkohë që armiqtë e gjuhës shqipe ndërhyjnë për të ndalur këtë akt fisnik. Tragjikisht, Dhaskal Todri vritet para se të arrijë në vendlindje, duke u bërë simbol i përpjekjeve për mbrojtjen e gjuhës dhe identitetit kombëtar.

Në këtë kryevepër kinematografike interpretojnë disa nga aktorët më të njohur shqiptarë, përfshirë: Sandër Prosi, Bujar Lako, Ndrekë Luca, Agim Qirjaqi, Vangjo Grabocka, Muhamet Sherri, Luftar Pajo, dhe të tjerë.

Filmi gjithashtu përmban këngën e famshme “Kënga e Trimave”, e cila mbetet një simbol i qëndresës dhe dashurisë për kombin.

“Udha e shkronjave” është një kujtesë e fuqishme për sakrificat e bëra në emër të ruajtjes së gjuhës shqipe dhe është një thesar i patjetërsueshëm për kinemanë dhe kulturën tonë kombëtare./UBTNews/

Sot është Dita e Alfabetit Shqip, tashmë e shpallur festë zyrtare e Shqipërisë, një ngjarje me rëndësi të jashtëzakonshme historike dhe kulturore për kombin shqiptar.

Kjo ditë, tashmë festë zyrtare, ka një simbolikë të thellë, pasi përkujtohet një moment kyç i unitetit kombëtar – Kongresi i Manastirit, që u zhvillua nga data 14 deri më 22 nëntor të vitit 1908. Ky kongres, i mbledhur në qytetin e Manastirit, ishte një ngjarje vendimtare për formimin dhe standardizimin e alfabetit të gjuhës shqipe, një hap i domosdoshëm për forcimin e identitetit kombëtar dhe kulturor të shqiptarëve.

Nëpërmjet një vendimi të Këshillit të Ministrave, Shqipëria ka shpallur këtë ditë si festë kombëtare, duke e njohur atë si një ngjarje historike me peshë të veçantë. Kuvendi i Shqipërisë e miratoi këtë nismë në shkurt të këtij viti, pas diskutimeve dhe propozimeve nga samiti i diasporës, dhe për herë të parë kjo ditë po kremtohet si festë zyrtare. Kjo iniciativë, që vjen si rezultat i një debati të gjërë kombëtar dhe ndërkombëtar, thekson rëndësinë e ruajtjes dhe zhvillimit të gjuhës shqipe si një nga shtyllat kryesore të identitetit shqiptar.

Kongresi i Manastirit, që mori vendime të rëndësishme për unifikimin e alfabetit shqip, u mbajt në një periudhë kritike për shqiptarët, në një kohë kur populli shqiptar ishte i shpërndarë në disa shtete të ndryshme dhe shumë prej tyre ishin të ndarë nga njëra-tjetra edhe në aspektin gjuhësor.

Ky kongres, i zhvilluar me pjesëmarrjen e 50 delegatëve nga 26 qytete të ndryshme të trojeve shqiptare, miratoi alfabetin latin me disa ndryshime, duke e përshtatur atë për gjuhën shqipe. Mid’hat Frashëri, si kryetar, dhe Luigj Gurakuqi e Gjergji Qiriazi, si nënkryetarë, udhëhoqën këtë ngjarje historike, ku Parashqevi Qiriazi ishte e vetmja grua pjesëmarrëse. Kongresi i Manastirit është një nga ngjarjet më të rëndësishme në historinë moderne të shqiptarëve, dhe si rezultat i tij, më 28 nëntor 1912, Shqipëria shpalli pavarësinë./UBTNews/

Votuesit në Bazel do të vendosin të dielën nëse do të shpenzojnë dhjetëra miliona franga për të pritur Festivalin e Këngës Eurovizion 2025, me kundërshtarët. Nëse banorët bllokojnë gati 40 milionë frangave kredi të nevojshme për ekstravagancën vjetore televizive, “Eurovizioni do të duhet të reduktohet ndjeshëm,” tha Edi Estermann, kreu i komunikimit për edicionin 2025.

Ngjarja, e cila është planifikuar të zgjasë 10 ditë me një numër ngjarjesh publike në Bazel, do “zbriste nga një shfaqje e madhe televizive në një mbrëmje”, tha ai.

“Dhe kjo, natyrisht, do të krijonte shumë më pak vlerë për qytetin dhe për të gjithë Zvicrën,” vuri në dukje ai.

Fitorja e këngëtarit zviceran Nemo në Eurovision 2024 në Malme, Suedi i ka dhënë Zvicrës të drejtën të presë eventin e vitit të ardhshëm me një audiencë të madhe të garantuar globale. Bazeli mposhti qytetet tjera zvicerane për të siguruar ngjarjen në gusht, por kërkesat financiare ngritën kundërshtime.

Votuesit zviceranë janë mësuar të kenë një ndikim direkt në mënyrën se si shpenzohen paratë e taksave, dhe disa janë shtrënguar me koston e mundshme të Evrovizionit. Muajin e kaluar, Unioni i vogël ultra-konservator fundamentalist i krishterë Federal Demokratik i Zvicrës (EDU), paraqiti nënshkrimet e nevojshme për të siguruar miratimin e 34.96 milionë frangave zvicerane nga autoritetet rajonale për festivalin.

“Argumenti i parë është financiar. Kjo është një kosto publike krejtësisht jo proporcionale, një humbje e vërtetë,” tha anëtari i bordit të EDU, Philippe Karoubi.

Bashkimi Evropian i Transmetuesve (EBU), i cili zotëron Eurovizionin, financon garën, por beson se duke pasur parasysh përfitimet financiare që marrin qytetet pritëse, ato duhet të ndihmojnë në mbulimin e kostove të sigurisë.

Bazeli shpreson të fitojë 60 milionë franga në turizëm dhe mikpritje. EDU thotë se problemi do të ishte mënyra e përdorimit të fondeve publike, ndërsa përfitimet financiare do të mblidheshin kryesisht për akterë privatë dhe hotelet. Përveç argumentit financiar, tha se festivali i këngës është shndërruar në “provokime ideologjike”, që janë në kundërshtim me vlerat e krishtera”, teksa gara, e cila supozohet të jetë neutrale, është zhytur në diskutimin e luftës në Ukrainë dhe Gaza.

Por nëse kredia refuzohet, ka pak hapësirë për të manovruar në kohë për finalen e 17 majit 2025. Mund të zhvendoset në një qytet tjetër zviceran, tha Estermann.

Por kjo “do të duhet të konsiderohet me kujdes,” tha ai, duke shtuar se “përgatitjet në Bazel tashmë kanë avancuar mirë.”

Premiera botërore e filmit “Rust” u mbajt në Poloni të mërkurën, tre vjet pasi kineastja Galina Hutchins u vra gjatë xhirimeve në New Mexico.

Organizatorët e festivalit ndërkombëtar të filmit Camerimage në Toruń, Poloni, thanë se shfaqja ishte projektuar si një nderim për kameramanen 42-vjeçare të lindur në Ukrainë, e cila, siç thonë ata, e adhuroi këtë festival dhe erdhi në të.

Filmi dhe ylli i tij kryesor Alec Baldwin u bënë tituj në tetor 2021 pas një tragjedie në xhirime, kur aktori qëlloi me armë në një rekuizitës, duke vrarë kineasten Galina Hutchins dhe duke plagosur regjisorin Joel Souza.

Në vend të atyre fals, në armë ka pasur plumba të vërtetë, por nuk është përcaktuar se si kanë përfunduar në rekuizitën e filmit.

Baldwin, i cili luan personazhin kryesor në film, nuk ishte i ftuar dhe nuk mori pjesë në premierë. Burri dhe djali i Galina Hutchins nuk morën pjesë në premierën.

Prindërit e Galina Hutchins, Olga Solovey dhe Anatoly Androsovich dhe motra e saj Svetlana Zemko gjithashtu refuzuan të merrnin pjesë në premierë, raportoi New York Times, duke cituar avokaten Gloria Allred, e cila përfaqëson familjen.

Skenaristi dhe regjisori Joel Souza, i cili mbeti i plagosur në të shtënat, i tha BBC-së në premierën se në një moment “ai as që mund ta imagjinonte se do t’i kthehej ndonjëherë xhirimeve, sepse gjithçka ishte shumë e dhimbshme”.

Ai shtoi se ndryshoi mendje dhe vendosi ta përfundonte filmin pasi kishte folur me Matt, të venë e Galina Hutchins.

Por disa kineast të shquar të Hollivudit kritikuan vendimin e organizatorëve të festivalit në Torun, një qytet në veri të Polonisë, duke thënë se ai njollos kujtesën e Galina Hutchins.

As Olga Solovey, nëna e Galina Hutchins, e cila padit produksionin dhe Alec Baldwin me një padi civile, nuk mori pjesë as në premierën e filmit.

“Duke refuzuar të më kërkojë falje dhe duke refuzuar të marrë përgjegjësinë për vdekjen e saj, Alec Baldwin vazhdon të më shkaktojë dhimbje”, tha nëna e saj.