Rezultati mund të ndikojë në një sërë çështjesh, nga e ardhmja e marrëveshjes bërthamore e vitit 2015 deri te fati i të burgosurve me kombësi të dyfishtë të mbajtur në Iran.
Rezultati i zgjedhjeve presidenciale të Iranit të premten mund të riformojë ekuilibrin politik të vendit – dhe marrëdhëniet e Teheranit me aleatët dhe rivalët e tij.
Kandidati konservator Ebrahim Raisi shihet gjerësisht si paraardhësi që do të pasojë Hassan Rouhanin, presidentin reformist, mandati i dytë i të cilit po përfundon.
Një fitore për kandidatët konservatorë, do të sinjalizojë shkëputje nga axhenda e reformave e kryesuar nga Rouhani dhe Ministri i Jashtëm iranian, Mohammad Javad Zarif.
Kjo mund të ketë pasoja të konsiderueshme për fuqitë evropiane të etura për të angazhuar Teheranin në një varg çështjesh, duke përfshirë marrëveshjen e rëndësishme bërthamore 2015, një seri konfliktesh rajonale dhe ndalimin e shtetasve të dyfishtë.
Këtu janë katër gjëra për t’u marrë parasysh:
Marrëveshja bërthamore
Palët evropiane në marrëveshjen bërthamore të vitit 2015, janë përpjekur të rikthejnë paktin pasi u la në ‘i copëtuar’ nga vendimi i atëhershëm i Donald Trump për tërheqjen e njëanshme të Shteteve të Bashkuara në maj të vitit 2018.
Franca, Gjermania, Mbretëria e Bashkuar dhe BE u përpoqën të zbusin efektin e ndëshkimit të sanksioneve ekonomike në Teheran pas daljes nga Uashingtoni, por patën sukses të kufizuar. Ndërkohë Irani rriti mospërputhjen e tij me marrëveshjen.
Por oferta e Presidentitit Joe Biden për të ringjallur marrëveshjen dhe të zgjasë kushtet e saj ka rritur shpresat e nënshkruesve evropianë për një ringjallje të marrëveshjes.
Teherani dëshiron që Uashingtoni të bëjë lëvizjen e parë duke hequr sanksionet dhe Irani është kundër zgjerimit të marrëveshjes fillestare, e cila vendos kufizime në programin bërthamor të Iranit në këmbim të lehtësimit të sanksioneve.
Një raund i gjashtë i negociatave indirekte SHBA-Iran i cili synon ringjalljen e marrëveshjes u zhvillua në Vjenë në fundjavë dhe të shtatë kandidatët që garojnë për presidencën kanë mbështetur vazhdimin e bisedimeve.
“Lehtësimi i sanksioneve është diçka që sistemi [iranian] në tërësi po e kërkon”, tha për Al Jazeera Sanam Vakil, një zëvendës drejtor për programin e Lindjes së Mesme në Mbretërinë e Bashkuar.
Të burgosurit me kombësi të dyfishtë
Irani nuk njeh kombësi të dyfishtë dhe nuk ka shifra të sakta për numrin e personave me shtetësi të shteteve evropiane të burgosur në vend.
Disa nga ata që dihet të mbahen argumentojnë se ata po mbahen në arrest me akuza false dhe po përdoren nga Teherani si mjete negociuese në marrëdhëniet e tij me fuqitë perëndimore.
Midis tyre janë Nazanin Zaghari-Ratcliffe, Fariba Adelkhah dhe Kamren Ghaderi, të cilët janë përkatësisht dy shtetas britaniko-iranian, francez-iranian dhe austriak-iranian.
Nëse Raisi ose ndonjë kandidat konservator fiton zyrën, fuqitë evropiane duhet të marrin një pozitë të “skepticizmit ekstrem” mbi synimet e Teheranit në lidhje me këta individë – dhe çështjet e të drejtave të njeriut më gjerë – sipas Mamedov.
Vakil tha se ishte e mundur që Teherani të mund të dyfishojë arrestimet e tilla nën një presidencë konservatore.
“Konservatorët, në përgjithësi, kanë një konsensus se këto taktika të vijës së ashpër dhe ndërtimi i levave janë strategji të dobishme,” tha ajo. “Dhe me Perëndimin, marrjet e tyre janë se këto lloj taktikash janë të rëndësishme dhe se këto lloj kartash janë të rëndësishme për të pasur mëngët e tyre.”
Sidoqoftë, të dy analistët gjithashtu sugjeruan se ishte e mundur që një fitore konservatore presidenciale mund të përmirësonte fatin e dy shtetasve aktualisht të burgosur dhe të shohë më pak të burgosur.
Konfliktet
Rezultati i zgjedhjeve të së premtes mund të ndikojë në masën ku Irani dhe fuqitë Evropiane mund të përplasen ose bashkëpunojnë në përpjekjet për t’i dhënë fund konflikteve në të cilat ata janë të përfshirë.
Nëse, siç pritej, një konservator fiton presidencën, Teherani mund të kërkojë të ulë presionin ndaj rivalëve të tij rajonalë – Izraelin, Arabinë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe – dhe aleatët e tyre evropianë me shfaqje force nga luftëtarët e tij të autorizuar në Siri, Jemen dhe Afganistani.
Në Irak, gjithashtu, një fitore për Raisin ose ndonjë tjetër konservator mund të sjell në milicitë e mbështetura nga Irani që përshkallëzojnë shënjestrën e tyre ndaj forcave amerikane, duke dobësuar perspektivat e bashkëpunimit midis Teheranit dhe aleatëve evropianë të Uashingtonit.
“Raisi mbështet strategjinë e Iranit për mbrojtjen dhe rezistencën përpara”, tha Vakil. “Pra, ekziston shqetësimi se Irani do të jetë më pak i gatshëm të bëjë kompromis mbi çështjet rajonale”.
Raportet me Rusinë
Aleanca e Iranit me Rusinë nuk ka gjasa të ndikohet nga rezultatet e zgjedhjeve presidenciale, veçanërisht duke pasur parasysh kontrollin e Khamenein mbi politikën e jashtme, sipas Vakil.
“Ata tashmë kanë lidhje të ngushta me Rusinë,” tha ajo. “Unë nuk mendoj se gjërat do të ndryshojnë, në të mirë ose në të keq”.
Sidoqoftë, Mamedov sugjeroi që një hap i madh drejt konservatorizmit mund ta shihte Iranin të konsolidonte më tej lidhjet me Moskën.
“Sigurisht që konservatorët janë më të hapur dhe më të favorshëm për lidhje më të ngushta me Rusinë,” tha ai.
“Ata e shohin Rusinë si një fuqi anti-perëndimore, ashtu si Kina, dhe ekzistojnë këto shpresa që Irani të mund të bashkohet me Rusinë dhe Kinën në një lloj boshti anti-perëndimor”.
Një veprim i tillë mund të çojë në një ftohje të mëtejshme në marrëdhëniet e Teheranit me fuqitë kryesore evropiane si Mbretëria e Bashkuar, Franca dhe Gjermania, duke pasur parasysh tensionet e tyre të zymta me Moskën për një sërë çështjesh.
(Përktheu dhe përshtati UBTNews)
Lajmet nga UBT1 month ago
Lajmet2 months ago
Kulturë2 months ago
Kulturë2 months ago