Kulturë

Intuita është formë e lartë e inteligjencës…

Vlera jonë do të varet nga atribute e tjera që ka një intuitë.

Published

on

Shumica e njerëzve do të thonin se një person logjik është më inteligjent për shkak të aftësisë së tij për të menduar logjikisht dhe për të vepruar në bazë të fakteve në rastin e një problemi.

Studiuesit, megjithatë, po zbulojnë se intuita është lloji më i rëndësishëm i inteligjencës.

ÇFARË ËSHTË INTUIZIMI DHE PËRSE ËSHTË NDRYSHE?

Intuita shpesh ngatërrohet me inteligjencën emocionale dhe instinktin. Ndërsa këto mund të jenë të endura së bashku, të dyja kanë një koncept të veçantë, unik.

Intuita

Intuita përkufizohet në Psikologji si një proces që e lejon njeriun të dijë diçka pa e menduar në mënyrë të vetëdijshme analitike. Është zbatimi i informacionit të ruajtur në mendjen e pavetëdijshme dhe të ndërgjegjshme, mes logjikës dhe instinktit.

Gjithashtu është përshkruar si aftësia për të dalluar se cilat informata janë thelbësore dhe cilat nuk janë. Disa besojnë që është truri ynë duke punuar, bazuar në inteligjencën kolektive.

Duhet të shtohet gjithashtu se njohuria nuk arritet me anë të mendimit analitik, por si një aplikim i menjëhershëm i njohurive të mësuara të ruajtura në tru. Një person intuitiv nuk e ka ruajtur me vetëdije informacionin si fakt specifik. Më shumë ata zhyten në informacion pa e pasur vëmendjen 100%.

Ju mund ta mendoni intuitën si një shumëllojshmëri të copëzave të informatave që vijnë së bashku kur të bëhet e nevojshme për ta zbatuar atë.

Imagjinoni një kuti shënime që ngjiten të shpërndara dhe të ruajtura “prapa e trurit” ose në mendjen e nën-ndërgjegjshme.

Në çdo fletë, ju mund të gjeni çdo kujtim të kryerjes së diçkaje, çdo kujtimi vizual ose vëzhgim, secilin subjekt të mësuar, dhe të gjitha llojet e përvojave personale.

Sa më shpesh që të përdoren disa informacione aq më të rëndësishme, dhe aq më afër majës së grumbullit janë ato. Faktet përcaktuese ende ruhen në mendjen e ndërgjegjshme. Më pak të rëndësishmet mbeten në fund ose harrohen plotësisht.

Logjika

Nga ana krahasuese, truri logjik ka fakte të kategorizuara dhe të organizuara nga subjekti në kartat e indeksit, të paraqitura në mendjen e ndërgjegjshme. Ata mund të shkojnë drejtpërdrejt në vendin ku ruhet fakti specifik, për sa kohë që ky fakt është mësuar drejtpërdrejt dhe me vetëdije.

Ndërsa ne priremi për të bërë dallim mes përdorimit logjik dhe intuitiv, ai intuitiv përdor logjikën. Ato zbatojnë fakte dhe modele, analizojnë dhe organizojnë gjithashtu. Ata thjesht priren të përdorin më shpesh anën e tyre intuitive.

Instinkti

Instinkt është baza jonë, prirja e programuar për një sjellje specifike. Kur ne ndiejmë frikë, ne menjëherë përpiqemi të ikim nga burimi ose të sulmojmë burimin. Asnjë njohuri nuk ishte e nevojshme për ta mësuar dhe për të reaguar.

Një ndjenjë e keqe

Kjo ndjenjë gjendet paksa ndërmjet instinktit dhe intuitës. Ne kemi një ndjesi të pashpjegueshme që mund të bazohet në eksperiencën e mëparshme ose frikën që nuk e kujtojmë drejtpërdrejt; kjo ndjesi nxit instinktet tona të jenë të kujdesshme ose të ndërgjegjshëm për një situatë ose person.

Kjo më së shumti lidhet me intuitën, sepse bazohet në një “ndjesi të pavetëdijshme”.

Instinkti ynë – ose ankthi i shkaktuar prej tij – jo vetëm që shkakton intuitën. Intuita nxitet nga çdo ngjarje apo informacion që kërkon veprim dhe shoqërohet nga një ndjenjë e njohjes.

Inteligjenca Emocionale

Kjo formë e inteligjencës përcaktohet si aftësia për të njohur, vlerësuar dhe kontrolluar emocionet tuaja, emocionet e të tjerëve dhe të grupeve.

Është shumë e rëndësishme që aftësia jonë të lidhet me të tjerët, për të ndërtuar marrëdhënie, për të trajtuar stresin, për të komunikuar ndjenjat dhe për të pasur ndjeshmëri.

Inteligjenca emocionale shpesh shoqërohet me menduesit intuitivë, sepse ato priren të jenë më të ndjeshëm dhe prandaj mund të lidhen më lehtë me të tjerët.

Intuita dhe inteligjenca emocionale janë të ndara sepse inteligjenca emocionale nuk është ekskluzive për njerëzit intuitiv dhe njerëzit intuitiv nuk garantohet të jenë shumë inteligjentë emocionalisht.

Karakteristikat e mendjes logjike dhe mendimi intuitiv

Për të kuptuar me të vërtetë dallimin midis inteligjencës së bazuar në logjikë, në krahasim me inteligjencën intuitive, duhet të dimë tiparet e secilit.

Tiparet e mendimit logjik:

Ata që kanë një prirje drejt logjikës preferojnë që gjërat të jenë në vend, të rregullta dhe të kenë një model të njohur.

Arsyetimi logjik: Ata priren të besojnë se gjithçka ka një arsye racionale dhe se me hetimin e duhur dhe mbledhjen e informacionit, gjithçka mund të shpjegohet dhe problemet të zgjidhen. Ata kërkojnë fakte të verifikuara për të mbështetur konkluzionet e tyre.

Mendim shkencor: Ndërsa logjika është e dorës së parë, ata gjithashtu kanë kureshtje të madhe dhe do të krijojnë hipoteza për ta provuar. Këto hipoteza do të ndjekin procedurën shkencore dhe ata do të bëjnë shënime në lidhje me gjetjet dhe do të krijojnë një teori. Ata pastaj do të kërkojnë ta verifikojnë këtë teori.

Aftësitë matematikore: Matematika është zakonisht një aftësi e fortë dhe ata e duan procesin e llogaritjes.

Mendimi kritik: Ata do të analizojnë idetë nga këndvështrime të shumta.

Tiparet e mendjes intuitive:

Në krahasim, mendja intuitive është shumë më e vështirë për t’u shpjeguar; shkencëtarët kanë pasur vështirësi të mëdha në përcaktimin se si ta masin ose ta provojnë atë. Disa tipare janë të qëndrueshme. Këto tipare, një psikiatër i quajtur Daniel Cappon, në një artikull në Psikologji i titulloi “Anatomia e intuitive”:

Depërtimi i orientuar. Intuitivët kanë tendencë ta shohin “pamjen e madhe” bazuar në depërtim.

Procesi i mendimit anësor: Ndërsa mendimtarët logjik e përpunojnë informacionin në një mënyrë të rregullt, proceset e mendimit të mendimtarëve intuitiv lëvizin anash.

Aftësia për të njohur ose për të pasur informacionin që nuk e mësuat drejtpërdrejt.

Imagjinata dhe vizualizimi: Përdorimi ekstrem i imagjinatës që e lejon dikë të imagjinojë diçka edhe në letër të zezë. Kjo gjithashtu lejon që intuitivët të aplikojnë më së miri një metodë për të marrë një objektiv, si dhe për të parashikuar një proces dhe për të parë se si vepron ai.

Kujtesa: Për shkak të marrjes së informacionit në tërësi, ata mund të kujtojnë detaje specifike shpejt.

Kjo aftësi përdoret në koordinim me ndjeshmërinë dhe identifikimin për të kuptuar se çfarë e ka shkaktuar diçka. Gjithashtu lejon që dikush të futet në këpucët e një personi tjetër për të kuptuar se si funksionon ose përse veprohet sipas një mënyre të caktuar.

PSE ËSHTË INTUIZIMI lloji më i rëndësishëm i inteligjencës?

Ndërsa studion mënyrën se si truri përpunon informacionin, dikush mund t’i ndajë mendimtarët lehtë në një nga dy kampet. Mendimi logjik kundër intuitivit paraqiten si dy lloje të ndryshme të inteligjencës; prandaj mund të argumentohet se, në të vërtetë, ato janë dy pjesë të një tërësie. Të dy janë të rëndësishëm.

Shumica e njerëzve janë të aftë të mendojnë intuitivisht. Për disa, të menduarit në mënyrë intuitive është përgjithësisht “paracaktimi i tyre”. Ata prej nesh që janë më të fortë me inteligjencën emocionale, duke parë një informacion, edhe pa vetëdije marrin informacion, dhe priren të punojnë me ato forca. Ata që kanë aftësi teknike më të bazuara në logjikë, kanë tendencë të analizojnë informacionin dhe të marrin vendime bazuar në fakte.

Këto dy forma të inteligjencës janë të ndara në studime për të krijuar një kuptim më të saktë se si funksionojnë në mënyrë të pavarur dhe efekti që secili mund të ketë në atë se si përpunohet informacioni.

Asnjëri më vetvete nuk është i plotë. Nëse një person logjik vepron vetëm duke u bazuar në fakte, atëherë zbulimet e reja do të ishin vështirë të imagjinoheshin. Shpikësit më të mirë, shkencëtarët dhe ndërmarrësit e rrezikut në biznes marrin vendime të bazuara në intuitën e tyre.

Nëse një intuitë do të funksiononte vetëm sipas saj, “njohja” e saj do të mbetej e pasaktë. Sa më shumë informata të njohim intuitivisht, aq më e saktë do të jetë intuita jonë. Sa më shumë një person me bazë logjikën mëson t’i besojë intuitës së tij dhe ideve më krijuese aq më të mira do të jenë marrëdhëniet e tij/saj.

Faktori kryesor që e bën intuitën inteligjencën më të rëndësishme bazohet thjesht në faktin se një kompjuter mund të logjikojë një person. Në vitet e ardhshme, shoqëria jonë do të bëhet teknologjikisht më e bazuar dhe e varur nga kompjuteri.

Vlera jonë do të varet nga atribute e tjera që ka një intuitë.

Këto aftësi lidhen me të kuptuarit e motiveve dhe qëllimeve dhe të qenit në gjendje të përdorim inteligjencën kolektive.

Inteligjenca intuitive është inteligjenca më e rëndësishme sepse është ajo që do të na lidhë ne dhe kompjuterët së bashku për të krijuar një shoqëri të ardhshme.

Kulturë

Teatri “Migjeni” rikthen hapësirën e orkestrës simfonike pas më shumë se 30 vitesh

Published

on

Pas një mungese prej mbi tri dekadash, në teatrin “Migjeni” të Shkodrës është rikthyer hapësira e orkestrës simfonike, një element thelbësor që i jep skenës frymëmarrje, thellësi dhe një dimension të ri artistik.

Kryetari i Bashkisë Shkodër, Benet Beci, u shpreh se rikthimi i kësaj hapësire ndodh në një moment simbolik: “Kjo ndodh në jubileun e 10-vjetorit të festivalit ‘Luleborë’, duke i dhënë këtij edicioni një madhështi të veçantë dhe duke rikthyer në teatrin ‘Migjeni’ emocionin e vërtetë të artit dhe muzikës së qytetit.”

Ndërsa Zef Çoba, drejtues artistik i festivalit, theksoi se ky ndryshim sjell një përjetim krejt tjetër për publikun:

“Kjo hapësirë i jep skenës një dimension të ri dhe krijon një lidhje më të fortë mes muzikës dhe interpretimit. Përjetimi bëhet më i plotë dhe më profesional.”

Edicioni i sivjetëm i festivalit “Luleborë” do të sjellë në skenë 16 këngë konkurruese,që ruajnë identitetin e këngës shkodrane, por njëkohësisht përshtaten me ritmet dhe shijet e tregut muzikor bashkëkohor — një sfidë që, sipas Çobës, mbetet e veçantë për artistët dhe krijuesit pjesëmarrës. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Lifestyle

Si të çlirohesh nga mendimi i tepruar?

Published

on

Mendimi i tepërt është një nga shkaqet më të mëdha të pakënaqësisë. Ajo mund të krijojë probleme që madje nuk ishin aty ose mund të mos ndodhin fare.

Shumica e problemeve që krijojmë në mendjen tonë janë të bazuara në pasiguri dhe shqetësim dhe nuk na ndihmojnë – megjithëse mendojmë se duke menduar më shumë po ndihmojmë ose mbrojmë veten në një farë mënyre. Ajo që ne po bëjmë me të vërtetë është mohimi i kësaj dhurate në këtë moment.

Sapo të fillojmë, është e vështirë të ndalosh mbimendimin. Ja 4 mënyra që realisht ndihmojnë në lehtësimin e mendjes nga mendimet e tepërta.

Fokusohu tek gjërat pozitive që po ndodhin tani

Jemi bërë një shoqëri që lejon mbizotërimin e mendimit të tepërt. Duke zhvendosur fokusin në atë që ju bën të lumtur, ose atë për të cilën jeni mirënjohës, pak nga pak filloni të rikualifikoni mendjen për të menduar më pozitivisht. Mos harroni: Duhet një tullë sipër një tulle tjetër për të ndërtuar një shtëpi.

Si pasojë, filloni të ndjeheni më paqësor e ndaloni së menduari tepër, pasi nuk i vini më aq shumë theks negativitetit që perceptoni brenda vetes dhe gjetkë.

Mos harroni, energjia shkon aty ku shkon vëmendja, mund të ndaloni së menduari tepër duke i parë me sy të tretë mendimet që kalojnë në mendjen tënde.

Përsëritni fjalë paqtuese vetes gjatë gjithë ditës

Kushtojini vëmendje trurit tuaj pikërisht në këtë moment që po lexon… çfarë lloj mendimesh po të vërtiten në kokë?

Më shumë gjasa, do të vini re se shumica e tyre janë rreth atyre gjërave që duhej t’i bënit sot, ose diçka që dikush tha e që ju bëri të zemëroheni, apo edhe mendime negative për veten tuaj. Mos u ndje keq, megjithatë; me kaq shumë negativitet rreth nesh, mbajtja e një mendimi pozitiv të qëndrueshëm nuk është gjithmonë e lehtë. Sidoqoftë, në të vërtetë mund t’i kundërshtoni mendimet negative, nxitëse të stresit me fjalë të thjeshta dhe paqësore.

Sa herë që ndieni një periudhë ankthi që po vjen, sillni në vëmendje fjalë qetësuese, si: Qetësi. Paqësimi. Këndshëm. Dashuri. Relaksim Dritë. Fllad. Plazh.

Dy fjalët e fundit në sekuencë përshkruajnë një skenë. Fjalët mbartin shumë kuptim dhe fuqi, prandaj përdorni në avantazhin tuaj sa herë që ndiheni të stresuar. Nëse doni t’i mbani gjithnjë në vëmendje këto fjalë, provoni t’i shkruani në një vend të dukshëm, ose diku që do t’ju dalin përballë medoemos, tek dera e frigoriferit p.sh.

Mos “banoni” shumë brenda kokës

Harroni për porositë që duhet të kryeni nesër pas punës, ose faturat që duhet të paguani javën tjetër, ose pasigurinë e së ardhmes tuaj që nuk e keni marrë akoma. Kur i lini mendimet si këto të ripërtypen, kjo shkakton shqetësim brenda trupit, madje të çojë në ankth, dhe probleme tjera serioze. Ankthi shkaktohet duke jetuar me imagjinatë në një kohë tjetër nga ajo që kemi tani, prandaj ktheje veten në të tashmen sa herë që ndjen që mendimet e tua të çojnë diku tjetër.
Duke e lejuar veten të shpengohet nga një moment në tjetrin, ashtu si bëtë kur ishit fëmijë, do të rimerrni atë që do të thotë të ndiesh paqen e vërtetë.

Dilni në natyrë të çliroheni nga mendimi i tepërt

Natyra është mënyra perfekte për të qetësuar një mendje të zënë. Ju mund ta bëni këtë në një fundjavë ose në pushimin e drekës në një park aty pranë. Nëse jeni vërtet të stresuar, konsideroni të shkoni me pushime diku bukur dhe larg gjithçkaje.

Çdo gjë që mund të bëni për të forcuar lidhjen tuaj me natyrën do të përfitojë nga mendja e do t’ju ndihmojë të mbani mend se krijojmë shumicën e stresit që ndiejmë në mendjen dhe trupin tonë. E kemi origjinën në një vend të harmonisë së pastër,  shumica e asaj që shohim rreth nesh është iluzion i vazhdueshëm.

Mos u kap shumë me çështjet e parëndësishme të botës materiale, sepse nuk do të gjesh paqe në numra apo pasuri. Qoftë kur ke shumë, qoftë kur ke pak. /A.Z/UBT News/

Continue Reading

Kulturë

Nga arti te teknologjia: Konferenca Ndërkombëtare e Dizajnit e UBT-së sjell idetë më të fundit

Published

on

Në kuadër të Konferencës së 14-të Ndërkombëtare Shkencore të UBT-së, u zhvillua Konferenca Ndërkombëtare për Dizajn të Integruar (IC-ID 2025), e cila mblodhi studiues, ekspertë dhe profesionistë nga vendi dhe nga vende të ndryshme të botës për të ndarë përvoja, ide dhe kërkime shkencore mbi zhvillimet më të fundit në dizajn, teknologji dhe inovacion.

Një nga momentet kulmore të konferencës ishte ligjërata kryesore e Prof. Dr. Gjoko Miratovskit, i cili foli për temën “How AI is Changing the Field of Design”, duke trajtuar mënyrën se si inteligjenca artificiale po revolucionarizon proceset krijuese dhe mënyrën se si perceptojmë estetikën, funksionalitetin dhe qëndrueshmërinë në dizajn.

Gjatë gjithë ditës, u zhvilluan katër sesione shkencore me prezantime që përfshinë temat nga dizajni grafik, arkitektura e brendshme, moda, estetika, kultura vizuale, e deri te teknologjia dhe qëndrueshmëria mjedisore.

Sesioni 1

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresha Hoxha
Keynote Speaker: Prof. Dr. Gjoko Miratovski – How AI is Changing the Field of Design

  • Prof. Dr. Gjoko Miratovski – How AI is Changing the Field of Design
  • Milot Gusia – Artistic Illustrations in “Jeta e Re” (1970–1973)
  • Arbresha Hoxha – The Influence of Visual Aesthetics on the Perception of Functionality in Graphic Designs
  • Mevludin Shabani, Sasko Milev – Statistical Modeling of Polyester’s Environmental Profile for Eco-Efficient Design
  • Naim Ostergllava et al. – Innovative Design of High-Pressure Vertical Pumps: Tribological Analysis
  • Ylber Limani, Erolina Osmani – Visualizing Transformation: The Intersection of Graphic Design, Sustainability, and Technology
  • Ylber Limani, Olisa Boshnjaku – Visual Identity as Strategy: Branding and Marketing Challenges
  • Ariana Gjoni – Circular Aesthetics: Designing for Longevity and Emotional Durability

Sesioni 2

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresh Hoxha

  • Muharrem Sejdiu, Jeta Bejtullahu – Design and Production of Furniture in Gjakova
  • Besfort Salihu – Typography in Furniture Design: Minimalism & Postmodernism
  • Kaltrina Veselaj Shllaku et al. – From Advertising to Reality: Fast-Food Products and Consumer Perceptions
  • Hana Zeqa, Rita Hasani – Living Thread – Materia Nova: Material Experiments
  • Aferdita Statovci – Fashion as Language of Resistance and Change
  • Ardita Rizvanolli, Trim Basha – Redesigning Municipal Logos in Kosovo
  • Ardita Rizvanolli – Symbolic Reflection in Fashion Design (1990–2025)
  • Ardita Rizvanolli, Elita Gruda – Impact of Design and Aesthetics on Interior Space

Sesioni 3

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresha Hoxha

  • Zymer Veliu – 8K Immersive Environments: New Dimensions in Art and Design
  • Vlera Mejzinolli et al. – The Role of Natural Lighting in Minimalist Interior Design
  • Benara Bytyqi et al. – Interior Design in Kosovo: Student Experience Perspective
  • Mimoza Hoxha et al. – Excessive Modernism in Interior Design: Case of “Mon Oncle”
  • Enisa Gashi et al. – How Colours Affect Psychology in University Environments
  • Bora Thaqi et al. – The Echo of Tradition: Albanian Domestic Life and Its Impact on Interior Design
  • Albulena Bilalli – Integration of Colour and Light Standards in Education and Industry
  • Nexhat Cocaj – National Symbols in Traditional Textiles

Sesioni 4

Chair: Aferdita Statovci
Co-Chair: Arbresha Hoxha

  • Cennet Lika, Laura Ymeri – Fashion and Cultural Identity in a Globalized Digital World
  • Arbresha Hoxha – Typography as Visual Art – Between Design
  • Arbresha Hoxha, Kaltrina Veselaj Shllaku – Promoting Cultural Identity Through Interactive Design

Në përmbyllje të konferencës, pjesëmarrësit u pajtuan se dizajni i integruar është më shumë sesa art – është një filozofi zhvillimi, që bashkon kreativitetin me inovacionin për të ndërtuar një të ardhme më të qëndrueshme dhe humane.

Continue Reading

Lajmet

Konferenca e Art and Digital Media sjell diskutime mbi artin, identitetin dhe inovacionin digjital

Published

on

By

Konferenca Ndërkombëtare e UBT-së, u shndërrua edhe këtë vit në një platformë kyçe për studiues, profesionistë dhe studentë të artit, mediave digjitale dhe kulturës. Gjatë ngjarjes u prezantuan hulumtime dhe ide inovative që adresojnë ndikimin e inteligjencës artificiale, sfidat ligjore dhe sociale të shoqërisë digjitale, si dhe mënyrat e reja të shprehjes artistike përmes performancës, skulpturës, vizualizimit dhe mediave hibride.

Kjo ishte një mundësi e vlefshme për të diskutuar rolin e mediave digjitale dhe artit në ndërtimin e identitetit personal dhe social, për të eksploruar institucionet hibride të artit dhe për të shqyrtuar ndikimin e vizualiteteve të reja në tregun dhe kulturën kosovare. Konferenca lidh teori dhe praktikë, duke nxitur bashkëpunime ndërkombëtare dhe duke krijuar hapësirë për shkëmbim ideash, projekte kreative dhe dialog akademik mbi të ardhmen e artit dhe medias digjitale.

Sesioni i parë

Chair: Dr. Arben Arifi

Co –Chair: Dr. Marigona Bekteshi-Ferati

  • Self-Presentation and Re-Invention of the Self through Digital Media – Fjolla Zllatku,
  • The Impact of Artificial Intelligence on Digital Media, Arts and Culture – Alketa Gashi Fazliu,
  • Blurred Legalities: Project the Boundaries of Necessity and Law Alban Muja
  • The Lament of Men and the Funeral Dance in Art Performance – Arben Arifi, Jona Brahimi.
  • Exodus: Bllaca 99 – Remembering Through Movement – Gazmend Ejupi,
  • The Future of Art Institutions: Hybrid Models – Ariana Gjoni dhe Art Çibukçiu,
  • Tattoos as Visual Narratives of Personal and Social Identity – Ariana Gjoni dhe Berna Kosova
  • Material Imagination: A Sketch for an Atmospheric Sculpture – Burim Berisha, UBT dhe Labinot Kelmendi
  • Raising Awareness Today and Building Markets Tomorrow: The Role of Visual Arts in Kosovo – Dardan Luta
  • Between Vision and Reality: The Painter’s Interpretation of the World – Laura Ymeri

Continue Reading

Të kërkuara