Lajmet

Intoleranca ndaj laktozës, nga vjen dhe si të lehtësohet

Intoleranca ndaj laktozës është alergji e qumështit, nuk është kërcënuese për jetën.

Published

on

Intoleranca ndaj laktozës është gjendje që shkakton shqetësim në stomak. Kjo shkaktohet pasi që trupi juaj nuk e pëlqen sheqerin që gjendet në qumësht. Kjo përfshin të gjitha produktet e qumështit.

Intoleranca ndaj laktozës është alergji e qumështit. Nuk është kërcënuese për jetën. Është një problem i zakonshëm.

Foshnjet kanë enzimin laktazë prandaj nuk janë intolerantë ndaj laktozës. Foshnjet e lindura para kohës ka mundësi që nuk e posedojnë këtë enzim. Mund të paraqitet për herë të parë te fëmijët në moshën 3 vjeçare.

Simptomat e intolerancës ndaj laktozës
Simptomat përfshijnë:

– Të përziera
– Dhimbje të stomakut
– Fryerje
– Gazra
– Diarre
– Ju mund të dëgjoni zhurma gurgulluese në barkun tuaj.

Çfarë shkakton intolerancën ndaj laktozës?

Intoleranca ndaj laktozës shkaktohet nga mungesa e një enzimi. Quhet laktazë. Laktaza jeton në zorrën e vogël. Disa njerëz nuk e kanë atë për shkak të infeksionit, sëmundjes Celiake, sëmundjes së Kronit, sëmundjes së inflamacionit të zorrëve (IBD). Në raste të rralla është trashëguese.

Si diagnostikohet intoleranca ndaj laktozës?

“Sfida e qumështit” është mënyra më lehtë për të diagnostikuar intolerancën ndaj laktozës. Shmangni ngrënjen dhe pirjen e të gjitha produkteve të qumështit për disa ditë. Kjo përfshin qumështin, akulloren dhe djathin. Pini një gotë qumësht. Nëse keni probleme me stomakun pas një ore, ju me siguri jeni intolerantë ndaj laktozës. Nëse nuk jeni të sigurtë, vizitoni mjekun.

Mjeku juaj do t’iu bëjë pyetje për simptomat dhe historinë tuaj me produktet e qumështit. Nëse ai ose ajo është i pasigurtë, ka teste tjera, duke përfshirë:

Një test i gjakut për të testuar intolerancën ndaj laktozës ose të gjenit. Juve do t’iu kërkohet të pini një pije me laktozë në të. Dy orë më vonë merret gjaku juaj dhe do të dërgohet në laborator.

Test i frymëmarrjes së hidrogjenit. Kjo mund të bëhet në spital, laborator, ose në zyrën e mjekut tuaj. Juve do t’iu kërkohet të pini një pije që përmban laktozë. Pas 15 minutash, juve do t’iu kërkohet të fryni në qese si balona çdo 15 minuta. Ajri brenda qeseve do të testohet për hidrogjen. Nëse përmban shumë hidrogjen, ju me siguri jeni intolerantë ndaj laktozës. Testi i plotë merr 2 orë.

Testi i aciditetit të jashtëqitjes. Ky është test i zakonshëm për foshnjet dhe fëmijët e vegjël.

Teste gjenetike. Kjo përfshin marrjen e një mostre të gjeneve tuaja përmes gjakut ose pështymës tuaj.

Biopsi kirurgjike e zorrëve tuaja. Kjo bëhet në spital. Kërkon anestezion (ilaç që i’u vë në gjumë) Mjeku juaj do të bëjë një prerje të vogël afër zorrë suaj të vogël. Ai ose ajo do të marr një mostër që do të dërgohet në laborator.

A mund të parandalohet ose shmanget intoleranca ndaj laktozës?

Ju mund të zvogëloni shqetësimin duke bërë gjërat në vazhdim:

Zvogëloni sasinë e produkteve të qumështit që hani ose pini. Një shërbim qumështi duhet të jetë ¼ or ½ gotës.

Keni ushqim në stomakun tuaj (jo më shumë produkte të qumështit).

Prisni disa orë para se të keni më shumë produkte të qumështit.

Zgjedhni ushqime me më pak laktozë. Këto përfshijnë dhallën dhe djathërat e forta (djath çedër, parmesan, Romano), akullore dhe djathë dhie.

Zëvendësoni produktet e sojës ose produktet jo qumështore. Përdorni një krem jo qumështor kafeje.

Merrni suplemente që ju ndihmojnë të tretni laktozën. Këto janë pilula që mund t’i përtypni çdo ditë para se të hani ose të pini.

Kërkoni ushqime pa laktozë në dyqanin ushqimor.

Hani jogurt (nëse mundeni). Jogurti ndihmon me çrregullimin e stomakut.

Flisni me mjekun tuaj për suplemente të vitaminave. Hani ushqime që kanë natyralisht nivel të lartë të kalciumit. Këto përfshijnë perime me gjethe, midhje, salmon të konservuar, karkaleca dhe brokoli. Zgjedhni lëng portokalli dhe drithëra me kalcium të shtuar.

Trajtimi i intolerancës ndaj laktozës

Nuk ka shërim për intolerancën ndaj laktozës. Shikoni çfarë hani dhe pini për të zvogëluar dhimbjet e stomakut, gazrat dhe diarren.

Të jetosh me intolerancë ndaj laktozës

Të jetosh me dhimbje stomaku, gazra dhe fryerje është jo e rehatshme. Për tu ndier më mirë, shikoni se çfarë hani dhe pini. Kufizimi i produkteve të qumështit do t’iu bëjë më rehat.

Rajoni

Ujërat e Kosovës: Sfida dhe zgjidhjet e qëndrueshme sipas Profesor Hazir Çadrakut

Published

on

Profesor i UBT-së, Hazir Çadraku, ishte mysafirë i radhës në podcastin tonë, ku foli për gjendjen aktuale të ujërave në Kosovë, duke theksuar rëndësinë e menaxhimit të qëndrueshëm dhe parandalimit të krizave të mundshme ujore në të ardhmen.

Sipas Profesor Çadrakut, sfidat që përballet Kosova janë të dyfishta: ndikimet klimatike dhe aktiviteti i pakontrolluar i njeriut.

Institucionet arsimore dhe kërkimi shkencor, sipas Profesor Çadrakut, luajnë një rol kyç në parandalimin e krizave ujore. Ai nënvizoi rëndësinë e punës intensive kërkimore në terren dhe publikimeve ndërkombëtare për të siguruar vendimmarrje të bazuar në të dhëna dhe fakte shkencore.

Për më shumë ndiqni podcastin: PODCAST

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Profesori bullgar Dimitar Keranov ligjëroi në UBT mbi të ardhmen evropiane të Kosovës dhe përvojën e Bullgarisë

Published

on

Në kuadër të aktiviteteve akademike dhe ligjëratave tematike me ekspertë ndërkombëtarë, UBT ka mirëpritur Dr. Dimitar Keranov, politolog dhe ekspert i sigurisë ndërkombëtare, i cili mbajti ligjëratën me temën “Kosova’s European Future: What Bulgaria’s Experience Can Offer”, para studentëve të programit të Studimeve të Sigurisë.

Ligjërata u fokusua në rrugëtimin evropian të Kosovës, sfidat e integrimit, si dhe mësimet që mund të nxirren nga përvoja e Bullgarisë në proceset e anëtarësimit në Bashkimin Evropian, duke vënë theks të veçantë në çështjet e sigurisë, qëndrueshmërisë demokratike dhe përballjes me kërcënimet hibride.

Në këtë aktivitet akademik ishin të pranishëm edhe dekania e Fakultetit, Hajdi Xhixha, si dhe prodekani Arian Kadriu, të cilët vlerësuan rëndësinë e përfshirjes së ekspertëve ndërkombëtarë në procesin mësimor dhe në zgjerimin e perspektivës akademike të studentëve të UBT-së.

Dr. Dimitar Keranov është anëtar i Bordit Drejtues të Bulgarian Institute for International Politics (BIIP) dhe njihet si një nga zërat e rëndësishëm në fushën e politikës së jashtme, sigurisë dhe demokracisë në Evropën Juglindore. Fushat e tij të specializimit përfshijnë kërcënimet hibride, reziliencën demokratike dhe sigurinë ndërkombëtare, me fokus të veçantë në vendet që përballen me presione gjeopolitike.

Ai ka një përvojë të pasur profesionale në institucione prestigjioze ndërkombëtare, përfshirë German Marshall Fund of the United States dhe Institut für Europäische Politik në Berlin, ku ka kontribuar në analiza politike dhe kërkime shkencore mbi zgjedhjet, ndikimin e huaj dhe qeverisjen demokratike.

Publikimet dhe analizat e Dr. Keranov janë cituar nga media ndërkombëtare me ndikim të madh, si The New York Times dhe Euronews, duke e bërë atë një referencë të rëndësishme në debatet bashkëkohore mbi sigurinë dhe demokracinë. Ai është gjithashtu anëtar i American Political Science Association dhe flet rrjedhshëm më shumë se dhjetë gjuhë, çka i mundëson një qasje krahasuese dhe ndërkombëtare ndaj sfidave globale të sigurisë.

Ligjërata u prit me interes të veçantë nga studentët, të cilët patën mundësi të diskutojnë drejtpërdrejt me ligjëruesin për rolin e Kosovës në arkitekturën evropiane të sigurisë, sfidat aktuale rajonale dhe rëndësinë e përgatitjes akademike për profesionistët e ardhshëm të kësaj fushe.

Përmes aktiviteteve të tilla, UBT vazhdon të forcojë profilin e tij ndërkombëtar dhe të ofrojë një arsim cilësor, të lidhur ngushtë me zhvillimet aktuale globale dhe me praktikat më të mira akademike dhe profesionale.

Continue Reading

Vendi

Zgjerimi urban i Prishtinës analizohet shkencërisht në një temë masteri nga studentja e UBT-së, Eglantina Buja

Published

on

Prishtina ka qenë në fokus të një analize të thelluar shkencore mbi zhvillimin dhe zgjerimin e saj urban, përmes temës së masterit të kandidates nga UBT, MSc. Eglantina Buja, e cila u mbrojt me sukses në kuadër të studimeve pasuniversitare.

Tema me titull “Analizë sasiore e shtrirjes dhe zgjerimit urban në Prishtinë për periudhën 1990–2024” u prezantua para komisionit profesional, i përbërë nga Prof. Dr. Egzon Bajraktari (kryetar), Prof. Dr. Edon Maliqi (mentor) dhe Dr. sc. Elvida Pallaska (anëtare).

Studimi trajton transformimet urbane të kryeqytetit gjatë një periudhe 34-vjeçare, duke përfshirë kohën e okupimit, periudhën e pasluftës dhe zhvillimet pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Përmes përdorimit të të dhënave të hapura dhe metodave bashkëkohore shkencore, tema ofron një pasqyrë të qartë dhe të matshme të zgjerimit urban të Prishtinës.

Analiza është realizuar mbi bazën e imazheve satelitore Landsat 5 TM dhe Landsat 8 OLI, të përpunuara përmes klasifikimit të mbikëqyrur (Supervised Classification) në platformën Google Earth Engine, si dhe përmes analizave hapësinore me sisteme GIS. Si rezultat, janë gjeneruar harta tematike dhe produkte vizuale që dokumentojnë ndryshimet urbane ndër vite.

Të dhënat tregojnë një rritje të ndjeshme të sipërfaqes së ndërtuar në Prishtinë – nga 437.5 hektarë në vitin 1990 në mbi 1,410 hektarë në vitin 2024, që përfaqëson një zgjerim urban mbi 220%, një ritëm që tejkalon dukshëm rritjen e popullsisë. Ky zhvillim ka ndikuar në kalimin nga një strukturë urbane kompakte drejt një forme më të shpërndarë dhe të fragmentuar, duke sjellë sfida serioze për planifikimin hapësinor, infrastrukturën dhe përdorimin efikas të tokës.

Studimi identifikon gjithashtu zonat kryesore të zgjerimit urban dhe vë në pah ndikimin e ndërtimeve informale dhe mungesës së planifikimit të qëndrueshëm urban. Në përfundim, tema ofron rekomandime konkrete për vendimmarrësit, duke theksuar nevojën për zhvillim kompakt, forcim institucional dhe përdorim sistematik të teknologjive gjeohapësinore në monitorimin urban.

Me rastin e diplomimit, kandidatja u vlerësua për qasjen serioze akademike, rigorozitetin metodologjik dhe kontributin e vlefshëm në studimet e zhvillimit urban të Prishtinës.

UBT vazhdon të dëshmojë përkushtimin e tij ndaj kërkimit shkencor dhe formimit të kuadrove profesionale që kontribuojnë drejtpërdrejt në analizën dhe zgjidhjen e sfidave zhvillimore të vendit.

Continue Reading

Lajmet nga UBT

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi, bëhet zyrtarisht anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave

Published

on

Rektori i UBT-së, Edmond Hajrizi bëhet anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave, në bazë të kontributit të tij të jashtëzakonshën në shkencë dhe teknologji, si dhe duke u bërë i vetmi dhe i pari shkencëtar nga Kosova që i bashkohet këtij institucioni prestigjioz. Diploma e anëtarësimit iu dorëzua gjatë një ceremonie solemne nga Kryetari dhe Nënkryetari i Akademisë, në Qendrën Evropiane për Shkencë (CERN) në Gjenevë, Zvicër.

Ky anëtarësim përfaqëson një njohje ndërkombëtare për kontributin e Rektorit Hajrizi në avancimin e arsimit të lartë, kërkimit shkencor dhe inovacionit në Kosovë, si dhe forcon lidhjet e vendit me komunitetin akademik evropian dhe botëror.

“Ky është një moment jashtëzakonisht i rëndësishëm, jo vetëm për mua personalisht, por edhe për Kosovën dhe komunitetin tonë shkencor. Anëtarësimi im në Akademinë Evropiane të Shkencës hap dyert e kësaj akademie prestigjioze për vendin tonë dhe për gjeneratat e reja të shkencëtarëve kosovarë,” ka thënë Rektori Hajrizi.

Rektori Hajrizi theksoi rëndësinë dhe domethënien e këtij anëtarësimi, duke shprehur falënderimet e tij dhe duke ndarë vizionin për të ardhmen.

“Ky anëtarësim përfaqëson vlerësimin e punës sime mbi 30-vjeçare në fushën e shkencës dhe teknologjisë, dhe më jep një motiv shtesë për të vazhduar angazhimin në forcimin e arsimit cilësor, avancimin e kërkimit shkencor dhe lidhjen e institucioneve akademike të Kosovës me rrjetet evropiane të dijes dhe inovacionit. Dëshiroj të shpreh mirënjohjen time të thellë për të gjithë ata që kontribuan në nominimin dhe vlerësimin tim. Një falënderim i veçantë shkon për familjen time dhe për kolegët e mi, për mbështetjen e vazhdueshme dhe bashkëpunimin profesional gjatë gjithë këtyre viteve”, u shpreh Rektori Hajrizi.

Akademia Evropiane e Shkencave është e njohur për promovimin e ekselencës shkencore, kërkimit ndërdisiplinar dhe inovacionit, duke përfshirë në radhët e saj studiues me reputacion të lartë ndërkombëtar, përfshirë edhe laureatë të Çmimit Nobel.

Nën udhëheqjen e Prof. Dr. Edmond Hajrizi, UBT është pozicionuar si një institucion lider në arsimin e lartë, kërkimin shkencor, inovacionin dhe sipërmarrjen në rajonin e Evropës Juglindore, duke krijuar mundësi të reja për studentët, akademikët dhe institucionet partnere.

Continue Reading

Të kërkuara